Muzika klasike shqiptare

[shigjeta]

Palok Kurti (1860 – 1920) krijoi “Marshin e Bashkimit Shqiptar” ne 1878. Kjo ishte ne nje kohe kur muzika klasike shqiptare kishte akoma nje rruge te gjate perpara. Kurti ishte nje muzikant amator, kengetar, instrumentist dhe kompozitor i mbrujtur me muziken popullore te qytetit te tij, Shkodren. Muzika klasike shqiptare nisi hapat e para te saj drejt profesionalizmit, gjate dekades se dyte te shek te 20.

Iniciatori kryesor i saj ishte prifti franceskan Martin Gjoka (1890 – 1940). Ai ishte i pari qe kompozoi muzike klasike ne Shqiperi ne zhanre te ndryshme. Duke ndjekur traditen e kompozitoreve si Bach dhe Handel, Gjoka kompozoi muzike polifonike dhe korale, si dhe la te paperfunduar nje sinfoni. Per shkak te mungeses se institucioneve muzikore apo nje sistemi professional per muziken klasike, veprat e tij mbeten te izoluara. Ato u luajten vetem nga instrumentist amator dhe u degjuan ne rrethe te ngushta shoqerore.

Megjithate fale punes se Gjokes dhe muzikanteve te tjere te asaj kohe, Shkodra u be qendra me e rendesishme e jetes muzikore ne Shqiperi, gjate periudhes midis dy lufterave boterore e sidomos pas luftes se dyte. Aty u formua orkestra e pare dhe grupet korale. Keto veprimtari me vone u perhapen dhe ne qytete te tjera si Korca. Si rrjedhim, Shkodra u be qendra e edukimit te disa prej perfaqsuesve me te shquar te gjenerates se pare te kompozitoreve per periudhen e dyte te 1900.

Preng Jakova (1917-1969) studioi per clarinet ne Konservatorin "Santa Cecilia" te Romes, kryesisht shkruajti muzike vokale. Me operat e tij "Mrika" (1958) dhe me pas "Skenderbeu" (1968), ai eshte bere i njohur si themeluesi i operes ne Shqiperi. Si kompozitor me nje shpirt lirik, ai kompozoi nen influencen e tradites se operes italiane te shekullit te 19. Ai perdori stilin belcanto, te nderthurur me intonacione te muzikes se kengeve dhe valleve shqiptare.

Nuk ka asnje dyshim qe kompozitori me i njohur ne Shqiperi eshte Çesk Zadeja (1927-1997), gjithashtu i lindur dhe rritur ne Shkoder, i cilesuar gjithashtu si ‘babai i muzikes klasike shqiptare’. Zadeja mbaroi shkollen per kompozim ne Konservatorin "P.I. Tchaikovsky" ne Moske dhe qe prej 1956 deri ne fund te jetes se tij, ai e zhvilloi aktivitetin e tij artistik ne Tirane. Ai ishte nje prej themeluesve te Konservatorit te Muzikes, Teatrit te Operas dhe Baletit, dhe Ansamblit te Kengeve dhe Valleve. Gjithashtu i rendesishem eshte kontributi i tij ne themelimin e Institutit te Larte te Arteve ne Tirane dhe mesimdhenia e tij ne kete institut per 30 vjet. Nen drejtimin e tij perfunduan me sukses studimet ne kete institut figura te njohura te muzikes klasike shqiptare. Zadeja me repertorin e tij te muzikes zgjeroi kufijte e muzikes klasike shqiptare, pasi ai kompozoi sinfonine e tij te pare ne 1956. Ai gjithashtu kompozoi dy balete, disa pjese per koncerte instrumentale dhe orkester, disa sinfoni, disa sonata, muzike per trio dhe kuartet etj. Kompozimet e Zadese dallohen per nje teknike te larte dhe per nje integrim ne te, te strukturave intonuese te ritmit dhe timbrit te muzikes me te njohur popullore shqiptare.

.......vazhdon........

[shigjeta]

Gjate gjysmes se dyte te shekullit te 20, muzika shqiptare pati veshtiresi te medha per te kaluar, per shkak te mungeses se profesionisteve tradicional te vertete. Kjo eshte arsyeja pse zhvillimi i saj u perqendrua kryesisht ne stilet klasike – romantike.

Muzika klasike shqiptare u plotesua gjate viteve 1950 - 1990 me emra te tille te njohur si Tish Daia (1926 – 2003), kompozitori i baletit te pare shqiptar “Halili dhe Hajria”, Nikolla Zoraqi (1928-1991), nje kompozitor me nje spekter te gjere dhe aktivitet kompleks qe perfshinte disa pjese te shkurtra instrumentale dhe pjese vokale per opera dhe balet; Tonin Harapi (1925 – 1991), i cili ishte nje nga mesuesit e pare te pianos ne nivel nacional; Feim Ibrahimi (1935 – 1997), qe me dy koncerte per piano gjate viteve 1970 – 1980, luajti nje rol te rendesishem ne emancipimin e muzikes shqiptare te teatrit; Shpetim Kushta (1943), Thoma Gaqi (1949) dhe te tjere.

Ne vitet 1990, muzika shqiptare duhet te perballej me veshtiresi te reja. Çlirimi nga ideologjia e diktatures rezultoi ne krijimin e strukturave te reja muzikore. Dy grupe te rendesishme muzikore u krijuan gjate viteve 1991 - 1992 – ”Shoqeria e Muzikanteve Profesionist” dhe ”Shoqeria e Muzikes se Re Shqiptare”, dhe qe te dyja u bene antare te organizatave te njohura muzikore europiane dhe boterore. Duke perfshire talentet me te mira te vendit ne keto shoqata, ato krijuan nje tjeter mjedis per muziken shqiptare dhe nje perfshirje me te shpejte te muziken bashkekohore ne skenes boterore. Qe nga 1992, ”Shoqeria e Muzikes se Re Shqiptare” ka organizuar Festivalet e Muzikes se Re, ndersa ”Shoqeria e Muzikanteve Profesionist” drejton koncertet e Dhomes se Muzikes Nderkombetare. Nder kompozitoret, me aktiv ne Shqiperi sot, jane Aleksander Peçi (1951), Sokol Shupo (1954), Vasil Tole (1963) dhe Endri Sina (1968).


Informacioni me lart eshte marr ne anglisht nga faqja e Fondacionit Frosina. Pergatitur nga Sotiraq Hroni

[Rajli]

o shigjeta,
po per partitura te kompozitorve shqiptare di gje ku mund te gjesh? A ka pjese te botuara e ne shitje, apo vetem nepermjet konservatorit? isha i interesuar me shume per pjese violonceli. e di qe Thoma Gaqi ka nja dy koncerte me duket. Po pjese per kuartet? po dite gje, aman shkruaj.

[Il_principe86]

O Shigjeta no qoftese do qe te nisje nje histori te musikes klasike shipetare, nuk do te mjaftonte nje liber i tere, po ti ke haruar po permendur te pa Vdekshim Kujtim Laro, si ke mundur ta harosh Morikonen shqiptar,
Me pelqen qe ke hapur nje teme te tille, po me mire do te ishte pse shqiptaren nuk e pelqejn muziken klasike, si eshte e mundur?
Sa per pyetjen tende rajli nuk ka pjes muzikore klasike ne tregun shqipetar sepse jemi akoma shume mbrapa me kulturen e muzikes klasike, por mund te them kete qe mund te gjesh te gjithe partet qe do ne akdemin e arteve.
hajt tung.

[s0ni]

Sa teme e bukur. Me pelqen shume muzika klasike por nuk kam pasur rastin te degjoj klasike Shqiptare. Nese ka ndonje website qe ofron degjimin e muzikes klasike tone ju lutem me thoni. FLM

[shigjeta]

Rajli sugjerimi me i mire eshte ai qe ka dhene Il_principe86. Une vete kam pare se mos gjej ne internet ndonje partiture, por nuk kam hasur. Mbase dikush qe e lexon kerkesen tende, mund t'i postoj.

Il_principe86 eshte e veshtire qe krijuesit e muzikes klasike shqiptare te permblidhen ne nje shkrim. Une vetem e perktheva dhe solla kete shkrim per te hapur nje teme ku te diskutohej me gjere dhe te sillej me shume informacion per krijuesit, interpretuesit dhe muziken klasike shqiptare. Nuk besoj se shqiptaret nuk e pelqejne muziken klasike. Ndoshta nuk ze nje perqindje te madhe, por nuk mendoj se ka shume ndryshime ne proporcion me shume vende te tjera te botes.

s0ni edhe une kam kerkuar, por nuk kam gjetur. Me vjen keq pasi ka disa pjese vertete te bukura, por qe ende nuk po gjejne 'rrugen e tregut'. Shpresoj ne nje te ardhme te afert.

Faleminderit per komentet ne kete teme

[RTP]

Hapa nje teme me heret per Bashkim Paçukun,dhe pak si vone e verejta se
kjo teme qenka dedikuar vetem per muziken klasike/shqiptare,apo prej shqiptareve.




Bashkim Paçuku ... as he sang yesterday in his U.S. debut during Opera Worcester's anniversary celebrations at Assumption College.
"His tenor voice moved the audience to tears."

-- Richard Duckett, Worcester Telegram & Gazette
Worcester, Massachusetts





EDITOR'S NOTE: All of the recordings featured in this album are taken from the live performances of tenor Bashkim Paçuku. A vast number of the original recordings were destroyed by those in the Balkans who wanted to silence this great voice forever, so attempting to erase his impact on the singing art achievements. It has been a long and hard struggle to recover them again. Nevertheless, thank God for some friendly journalists attending his various performances who, using simple recording equipment, rescued these great pieces written by the world's most celebrated composers where Bashkim's voice is shining indeed.

[Brari]

ooo thanx RTP qe na solle zerin e bukur te Bashkimit Pacuk..
tash po e degjoj Kavaradosin e Toskes nga Pacuku jone..

mrekulli..

[dibrani2006]

Vertet eshte nje nga tenoret shqipetar qe ka kenduar dhe jetuar ne gjithe boten.



Meqenese mos e lavdoj shume sepse e kam pas fqi shtepine e kemi pas te ngjitur dhe kur isha me i vogel ne mengjes degjoja Bashkimin nga dritarja qe ushtronte me zerin e tij.

[DriniM]

Woowww , u emocionova shum kur ndëgjova këngët e Bashkimit .
Më ktheu prap në kohë për shum vite -në fëmijrinë dhe rininë tonë .

Për zërin e Bashkim Paçukut më vjen shum mirë që depërtoi edhe në Amerikë,se na lodhën me disa spanjollë e breshkaxhinj .

Meqë Bashkimin e kam pasur shokë klase për plot nëndë vite ( nga klasa e katërt fillore deri sa mbaruam gjimnazin ) gati jemi ritur sëbashku dhe vizitonim njeri tjetrin bukur shum në familje .
Bashkimi rejedh nga një Familje e urtë , e edukuar ,shihnin punën e vetë dhe ndihmon mjaft me aq sa kishin mundësi .Edhe përse në ate sitem ,familja e Bashkimit mund të them lirisht se ka pasur një trend aristokrat .

Bashkimi është i lindur për muzikë ,megjithëse edhe në lëndët e tjera ka qenur plotësisht i shkëlqyer ,pra në dëftesën e tij ( deri në klasën e dytë të gjimnazit ) nuk figuronte notë tjetër përveç asaj pesë ( 5 ) .

Mbasi tek ne atë kohë mësohej si gjuë e huaj rusishtja , Bashkimi aq shum e pëvetësoi atë gjuhë ( që në orën e parë gati të thuash ) sa edhe arsimtari ia kishte lakmi dhe Bashkimin mandej e thirnim '' tovarishç '' për nja dy tre vite ,hahahaha ( fëmij hesapi ) .
Kur ishte fëmij Bashkimi ka qenur shum shëndet lig -i dobët ( jo kështu i sëmurë ) sikur baba i tij ( ndjesë pastë ).
Ne çuditeshim se nga i dilte gjith ai zë i madh .

Ishim në klasën e shtatë fillore ,kur babai i tij i bleu fizarmonikën e parë ,ishte e bardhë si diçka e fildishtë .Woooowwwwwww Bashkimi ishte në kulmin e gëzimit .
Por ,edhe ne shokët e tij ishim edhe më shum se Bashkimi se nuk do këndonim më ,ashtu në të thatë .

Si sot më kujtohet kur në pushime mes orëve të mësimit por edhe mbas mësimit bukur shpesh mblidheshim tek ndonjë shok dhe këndonim këngët :-
'' A kanë ujë o ,ata burime '' ,
'' ABC-në e Shqipës ne nuk do ta harojmë ''( teksti dhe muzika e mësuesit të muzikës Atli Kadriu /Qormemeti - Dibran ,
'' Bishatlecat palë - palë '' ,
'' Kurë më vjen buri nga stani -kur më vjen '',
mandej Bashkimi i qante fare serenatat Korçare , e tjera e tjera .


Bashkimi kishte talentin e lindur për muzikë dhe me ndihmën e mjeshtrit të fizarmonikës Eshtref Çutra për një vitë punë të pa lodhshme ,Bashkimi iu bë Eshtrefit krahu i djathtë në shoqërinë kulturore artistike të Dibrës '' Liman Kaba '' ,dhe se koncertin e parë si gati prefiosinist fizarmonike e dha në Dibër ( që ishte edhe si provë gjenerale ) për turneun e shoqërisë '' Liman Kaba '' që e kishte për në Shqipëri , gati në të gjitha qytetet e mëdha .

Më kujtohet kur Bashkimi na folte për mbresat që i kishin lënë Avni Mula , Ibrahim Tukiqi e të tjerë , por edhe për mjeshtrin e fizarmonikës dhe pianos Krakja .

Kur Bashkimi ishte në shkollën e mesme (që vitin e parë ,nëse nuk gaboj - fare fëmij ) veç debutoi si solist në Kosovë gjegjësisht Prishtinë falë kompzitorit Dibran - Musa Piperku .
Dhe si gjimnazit vitin e tretë ( nëse nuk gaboj ) Bashkimi ka pasë marë pjesë dhe kënduar edhe në Salën e Operas '' Scala '' të Milanos .
Sa për koncertet e tij të mbajtura në Zagreb e Lubljanë as të mos flas .
Dhe prej atij momenti më Bashkimi gati thuaj që plotësisht i la mësimet dhe iu kushtua vetëm muzikës .
Muzika u bë jetë e Bashkimit dhe Bashkimi i shkri po vetë në muzikë.
Bashkimi jeton vetëm në muzikë dhe për muzik .

I Uroj suksese Bashkimit edhe në publikun amerikan .