Close
Faqja 0 prej 12 FillimFillim 1210 ... FunditFundit
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 236
  1. #1

    Frederik Rreshpja

    Vjeshte 1990

    Qane dreri ne korije dhe lotet behen shi
    Trishtohet era mbi shkemb
    Nuk ka me gjethe te gjelbra. Po bien
    Enderrat e pyjeve nje nga nje

    Ikin zogjte nga shkretimi i drureve:
    Lamturmire, o pyje te Ballkanit!
    Vec nen nje ferre kalteron ende
    Vjollca e fundit e kenges se bilbilit

    Ardhte nje vjeshte pa shtegetim zogjsh!
    Ardhte nje Zot, vented ore mbi stinet!


    Vinjete

    Nje shelg i vetmuar, mbuluar me dimer
    Braktisur nga zogjte dhe gjethet:
    Era, si keter kercen mbi drurin
    Me bocen e shiut nder dhembe

    Netet e lumtura, si zilka
    Tringellijne ne deget e kujteses…
    Vizatohen ne sfond te vetetimave
    Henezat qe hengren dhente e vjeshtes

    Rene nga xhami i thyer i qiellit
    Kristal i akullit yllezon neteve
    Dhe mbi pastelet e bores mardht
    Shelgu i trishtuar, fatkeq si Serembe


    Pergjithmone

    O ajr i mbremjes mbeshtillme, erdhi ora te vdes perseri.
    Kur te mbyllen syte e mi, nuk do te kete me det
    Dhe varkat e loteve kane per te ngecur ne stere.
    Shkoj dhe shirat po i le te kyēura
    Por do te ktherm perseri ne ēdo stine qe te dua.
    Une kam qene trishtimi i botes.
    O ajr i mbremjes mbeshtillme, erdhi ora te vdes perseri.
    Mos shkruaj gjė kur je me nerva, sepse, ndėrsa plaga e gjuhės ėshtė mė e keqe se e shpatės, mendo ē’ka mund tė jetė ajo e pendės

  2. #2
    Larguar.
    Anėtarėsuar
    04-08-2003
    Postime
    2,152

    Lightbulb Frederik Rreshpja

    Fati im

    Nje ujevare e vogel vetmon lart ne mal
    Dhe lot me ylberet.
    Mjegulla e holle, ndane dritares sime
    Qan me lot shiu.

    Shpirti i vjeshtes, ne shkretetiren e gurit
    Ulerin i trishtuar.
    Vdekja e ylbereve me ra ne qiell
    Dhe vdekja e gjetheve ne duar.

    Tere shtegetaret po ikin, ti o zog, mos shko!
    Te gjithe e kemi nga nje palme qe diku na therret
    Dhe udhe e vjeter rri varur mbi shkrepa,
    Si patkoi i fatit tek dera e kenges.

  3. #3
    Larguar.
    Anėtarėsuar
    04-08-2003
    Postime
    2,152
    Shi hene

    Si arlekin qe del per shetitje
    Ne kopshtin e harruar te feminise,
    Hena e pikelluar neper re
    Shkel mbi deget e shirave.

    Liqeni i vetmuar ne breg te nates,
    Shqetesohet ne krahet e eres
    Dhe thelle sirena e dallges se kalter
    Loton mbi fytyren e fjetur te legjendes.

    Yjet ne asfalt si perendim i thyer.
    Dhe plepat si murgjer te zinj.
    Fshehur pas drureve diku pergjon
    Vrasesi i vjeter, trishtimi.

    Eh, mundet qe thika e trishtimit
    Diku perdhe ka per te me lene,
    Fshehur nen nje perendim te thyer
    Fshehur nen shira hene...

  4. #4
    Larguar.
    Anėtarėsuar
    04-08-2003
    Postime
    2,152
    Pasqyrim

    Cdo pasqyre e ka nje statuje timen brenda.

    Statujat fshihen pas amalgames.

    Ne fshihemi pas statujave.

  5. #5
    Larguar.
    Anėtarėsuar
    04-08-2003
    Postime
    2,152
    Bjeshket e namuna

    Bjeshket e Namuna,
    Magji e gurte, vizatuar me shqetesim.

    Dhembja e nje rapsodie te harruar
    Renkon brenda eres, diku.
    Dhjetori pikon neper pishat.
    Qe mbine mbi rinine e Omerit.

    Rete mbi hone
    Tundin patershanat e shiut,
    Zbardhin ne fund te perrenjve eshtrat e vetimave.

    O, ku je tretur ti qe bere tere kete kob te zi
    Vec per nje puthje te lene pergjysme?

  6. #6
    Larguar.
    Anėtarėsuar
    04-08-2003
    Postime
    2,152
    Mos e mallko me ndarje kete nate

    Mos e mallko me ndarje kete nate!
    S'duhet te ndahemi ne kete peizazh me ere,
    Nen keto re te qiellit rrenoje.
    Argjendi i dhembshur i ketij peizazhi.
    Ne shpirt si medalion do te te rendoje.

    Se ne ditet me te trishtuara
    Te kam mbrojtur nga pikellimi i qiejt me shi.
    Dashuria ime mund te behej cati e tere botes.
    E cdo vjeshte. E cdo stine.

    Jam i trishtuar. Trendafilat e tu.
    Me mbeten ne duar si plage
    Dhe perendimi rend pas molleve me pishtar
    T'i vere flaken kesaj nate.

    Ndoshta do te kthehesh nje dite,
    Por pas molleve e viteve,
    Atebote perendimi do te kete djegur cdo gje.
    Ah! ne kete bote te madhe, vetem une e ti
    Nuk do te jemi te lumtur me...

  7. #7
    profesionisti Maska e I-amėshuar
    Anėtarėsuar
    03-01-2005
    Vendndodhja
    www.proletari.com
    Postime
    211

    Frederik Rreshpja Ne Vetmi

    E Merkure, 16 Mars 2005
    Shpetim Kelmendi*
    Koha Jone


    FREDERIK RRESHPJA NE VETMI

    Nji burre shtatimet dhe i veshur me te zeza shfaqet e zhduket hapsirave gri te kryeqytetit ku dhimbshem pulson ritmi fatkeq i botes osne shqiptare. Nje burre I mplakur, ndonese nuk eshte me shume se gjashtedhjete e tre vjec. Me nje cante te zeze e te vjeter hedhur ne supin e djathte, me nje kapele republika vendosur pa kujdes ne krye. I shperqendruar, i pa vene re prej njerezish qe enden perreth tij. I huaj. Ngjan vertet si i huaj apo si i sjelle perdhunshem, pa lejen e tij e krejtpapritmas, ne nje bote te panjohur ku i duhet te mbijetoje me cdo kusht. Jeton ne zgrip te vemendjes se njerezve te zakonshem, por edhe perskaj atyre te rendesishem qe here mbas here mendojne se perbejne ndergjegjen e se sotmes sone. Ky njeri i cuditshem, per te cilin nuk mund te thuhet me saktesi nese ben pjese ne ate apo kete shtrese shoqerore, nen nje veshtrim te vemendshem shfaqet si nje zoteri qe sapo e kane plackitur dhe keqtrajtuar, si nje njeri qe kerkon adresen e dikujt, si nje postier qe nuk i kujtohen adresat, si nje tip qe ka humbur rrugen, etj. Mund ta krahasosh me gjithcka e kedo, por nese nuk e njeh kurresesi nuk do te shkoje ndermend se behet fjale per nje nga poetet lirike me te medhenj shqiptare te shekullit njezet, Frederik Rreshpjen, ose Fredin, sic i therrasin miqte e tij me te afert. Ndoshta e teproj kur them "miqte", sepse ndokush do te mendoje se ata jane shume. Ne te vertete jane shume pak. Veshtiresia per te qene mik i shume njerezve nuk shkaktohet per arsye se Fredi eshte nje tip i veshtire e tekanjoz, jo se eshte i pasjellshem, -sepse ne komunikim ai eshte nje zoteri i vertete - , por sepse mendjemprehtesia dhe inteligjenca qe i reflektohen ne veshtirimin sadornik qe buron prej syve te tij perhere te skuqun, bejne cdo njeri te ndjehet si perballe nje skaneri, qe nxjerr ne pah semundjet e fshehura me kujdes. Fredi perpiqet me te vertete shume per te gjetur te te tjeret cilesite e tyre me te mira, por kur nuk i gjen behet njeri i drejtperdrejte dhe nuk perton ta thote te verteten. Ironia e tij e perhershme, per te cilen kurre nuk mund te thuhet me saktesi nese eshte arme sulmi apo vetembrojtjeje, por qe gjithsesi shkakton te bashkebiseduesi nji therje te ambel dhe aspak armiqesore, asht nji nga menyrat e shfaqjes se shijes e te shajnise ne te cilat lundron ky kapiten i vjeter. Thote gjera te cuditshme mbi filozofine, politiken, retoriken, historine, femijnine, e ndonjehere edhe per letersine. Per kete te fundit flet pa ndonje pasion te vecante, gati me indiference, a thue se behet fjale per dicka qe nuk i intereson dhe te cilen e kundron prej se jashtmi. Kur e pyes nese ka shkruar ndonji gje te re, me pergjigjet se ka shkruar vazhdimisht, por meqe eshte perhere ne levizje, mjaft prej poezive i humbasin.

    Kete e thote pa dimbje. Per te, e rendesishme eshte qe i ka shkruar, pra ia ka shlyer borxhin vetes, te tjerat nuk kane rendesi. Gjithsesi nxjerr ca fletushka te zhubravitura, qe nuk bejne as per atje (ne rastin me te mire behet fjale per ndonje fletore te shkaterruar ku vargjet e tij perzihen me ca llogari te thjeshta shpenzimesh ushqimore apo me ca shkarravina pa kuptim) dhe m'i jep t'i lexoj. Nuk merret vesh pothuajse asgje. Nje shkrim i catrafiluar dhe i coroditur. Duket si shkrimi i nje gjuhe te vdekur. Atehere Fredi eshte i detyruar te lexoje vete. Se c'ka njefare dridhjeje zeri i tij qe vjen prej se thelli. Dridhje tragjike. Lexon ngadale, por bukur. Ne ndonje rast, sic eshte ai i poezise se shkruar diteve te fundit "Kthim ne vendlindje" qe ia kushton Shkodres, i mbushen syte me lot. Nuk i fshin. Ngaqe i vjen turp, ngaqe nuk do t'ia dije, apo thjesht perton. Qau pikerisht ne vargjet "Kur ishim te ri enderronim te benim nje vjeshte/Tashti ti ke vdekur/dhe je shtrire ne te gjitha stinetI them se eshte nje lirike shume e bukur dhe ai perpiqet me gjithe zemer te ndjehet i kenaqur. I them se permbledhja e lirikave te tij asht dicka e vecante, por ai thjesht perpiqet ta ndieje se brendshmi rendesine e ketij komplimenti. Ne te vertete nuk i intereson. Tjera gjera ka ndermend. I duhet te vazhdoje medoemos luften per mbijetese. Poezia i intereson vetem kur e shkruan, sepse vetem ne ate cast ajo i sherben me te vertete. Flasim mbi kete argument e ai shton se ja! Ky eshte qellimi i poezise.

    *shkrimtar

    Moikom Zeqo, studiues
    Qe ne fund te viteve '60 Rreshpja spikat si nje poet me nje talent te cuditshem, gjeniun, krejtesisht modern. Pervec poezive ai shkruan perralla te denja per vete penen e Oskar Uajlldit. Ka energji te medha, ndonese nuk eshte asnjehere ambicioz, por teper i shkujdesur e moskokecares per veten. I lire ne mendimet, rebel i pandreqshem dhe i pathyeshem ne cdo kohe, aventuren e artit e plazmoi me aventuren e jetes, pikerisht si shprehje e lirise ekzistenciale e individuale. Kundershtar i diktatures ai ka perjetuar njezet vitet e fundit mes dhimbjeve te papershkuara, si i burgosur i vjeter politik, i harruar dhe pabotuar, por perhere me nje identitet te spikatur antikonformist, sfidant i llojit rembojan. I lindur ne Shkoder, qe mund te quhet nje kryeqytet letrar i Barletit dhe Bogdanit, i Fishtes dhe Mjedes etj, mbas vdekjes se Migjenit, Rreshpja eshte talenti me i shquar qe ka dale nga kjo treve, miter e poezise se shqetesuar te kombit. Pervecse poet Rreshpja eshte edhe publicist i mprehte, eseja e tij "Marrezia e Itakes" eshte nga me te bukurat dhe interesantet e botuara keto vitete e fundit, si dhe prozator humorist i rralle i tradites koniciane.
    DASHURIA ĖSHTĖ MISTERI IMAGJINAR I SHPRESĖS QĖ BĖN TĖ JETOJĖ SHPIRTI NĖ PAQE DHE LIRI.
    THJESHTĖSIA DHE SINCERITETI JANĖ DHURATA QĖ ZOTI KA DHURUAR ME LINDJEN. POR TĖ REZISTOSH TI MBASH ATO ĖSHTĖ MREKULLI VUAJTĖSE QĖ TĖ BĖN TĖ JETOSH ME DINJITET(shkruar nga unė)

  8. #8
    profesionisti Maska e I-amėshuar
    Anėtarėsuar
    03-01-2005
    Vendndodhja
    www.proletari.com
    Postime
    211

    Ditėt e braktisura tė njė poeti tė madh

    Rreshpja: Jeta ime, njė udhėtim i kotė

    --------------------------------------------------------------------------------
    Admirina Peci

    Ai ėshtė i gjithi njė poezi e mrekullueshme…". Mė kujtohen kėto fjalė sa herė e shoh Frederik Rreshpen nė hapėsirėn mes bulevardit "Zogu i Parė" dhe bar "Luks"-it. Ndonjėherė deri te Muzeu Historik. Fiziku i tij, lėvizjet, kapelja qė i rri mbi sy, sytė e trishtė, tejet tė trishtė, dhe zėri si njė melodi e largėt. Ecėn. Del gjithmonė, aq sa mundet e kur zemrėn e ndien pak mė tė fortė. Nuk mund tė lėvizė mė shumė. Shėndeti i dobėt kaq kėnaqėsi mund t'i dhurojė. Mund ta hasėsh njė ditė tė ftohtė tė funddimrit, ndėrsa mban veshur nė kėmbė njė palė shapka e nxiton bashkė me kėmbėt e mezikomanduara t'u shpėtojė makinave qė ikin rrufe. Por mund ta takosh edhe nė njė nga kėto ditė tė ngrohta pranvere, tek ndihet pak mė i motivuar. Me kapelen e errėt, kostumin qė i varet tek supet, dhe sytė qė i ka gjithmonė tė pėrlotur, u shfaq edhe atė mesditė nė njė sallė nė Muzeun Historik Kombėtar, para dhjetėra kamerave e aparatėve fotografikė. Para shumė njerėzve qė ishin mbledhur pėr librin e tij tė fundit. Librin qė e ktheu te lexuesit. Pas dhjetėra pėrjetimesh, me cigaren qė s'e lėshon kurrė nga gishtėrinjtė, pas dhjetėra shėnimesh nė kapakėt e librave tė tij, i gjen forcat tė pranojė njė ftesė. Njė kafe dhe njė bisedė…"Po si jo, e si mund t'ju refuzoj", thotė…. Dhe vjen dhe flet … dhe tė rrėqeth me historitė qė tregon, me braktisjen e madhe qė nuk e lė tė marrė frymė…


    Ky libėr vjen pas njė kohe tė gjatė heshtjeje. Ēfarė sensacionesh ngjall te ju?

    Kam botuar nė 1990, qė ne gabimisht e quajmė demokraci. Unė kam qenė nė burg kur u bė mbledhja e Moskės. Dhe tė burgosurit i marrin informacionet shumė mė mirė e mė shpejt sesa njerėzit qė janė jashtė. Unė e dija ē'po ndodhte. Ndaj shkruajta atė libėr qė tė gjithėve iu dukej i ēuditshėm, "Erdhi ora tė vdes pėrsėri". Deri asokohe ai ka qenė libri im mė i mirė.

    Ē'doni tė thoni me "… tė vdes pėrsėri"?

    Tė vdes pėrsėri, sepse unė e kuptova se do tė goditem pėrsėri, siē edhe ngjau, deri nė kėto momente. Sepse komunizmi do tė kthehej sėrish e do tė mė godiste prapė. Dhe unė rilindės qė nė origjinė. Nėna ime ishte bijė princėrish. Unė antikomunist i vjetėr. Kur erdhi dita e votimeve tė para pas '90-s, ishte ende Ramiz Alia, nėna ime qė ishte goditur nga njė hemoragji cerebrale nė tru, donte tė votonte. Dhe nuk donte askėnd pranė. Dua vetėm Rikun thoshte, kėshtu mė thėrriste. Dhe mė tha: "Bir, shkruaj ti, se nuk mundem". Dhe kur e pyeta: "Pėr kė do tė votosh", mė tha: "Pėr Partinė e Punės". "Po pse?". "Sepse i kam hyp atij kali", mė tha. "E tė njėjtėn gjė duhet tė bėsh edhe ti…". Dhe unė mbeta i tillė, antikomunist.

    Kėtė vėllim tė fundit e keni titulluar "Nė vetmi". A ėshtė nė vetmi Frederik Rreshpja?

    Para dy ditėsh shkruajta njė vjershė. "Sonte kam festė\ sonte pres miq\ Dita e Shėngjergjit\ tė gjitha i kam bėrė vetė\ asnjeri s'troket te porta\ Tani pi vetėm dhe them: miqtė nuk po vijnė, atėherė kush do tė mė tradhtojė?". Sepse e kam parė qė nuk kam mė miq nga ata qė kam pasur dikur. Mė parė kam qenė njeri i hapur, gazmor, me shumė para, isha simpatik, i ri, i fuqishėm, njeri me emėr… Kam pasur shumė miq, gjysmėn e Shqipėrisė. Ja, kėta liderėt dikur ishin miqtė e mi… Nuk e di pse i humba kėta miq?

    Nga njė varg nė tjetrin vėrehet se ka shumė stacione nė kėtė libėr, qė nga vėllimet e para e deri te krijimet e fundit. A do tė doje tė ndaloje tani nė ndonjėrin prej tyre…?


    Aty ėshtė njė kapitull kushtuar nėnės. Ajo ka qenė njė grua e papėrsėritshme, e gjatė, e bukur, energjike, e zgjuar. Ime zonjė ishte bijė princėrish, ishte familje e mirė, mė ka lėnė shumė para… Kur vdiq, unė ika nga Shkodra e erdha nė Tiranė. Kam marrė me vete trasta me florinj, jo me para bankėnote, megjithėse gjithēka ma morėn… nuk qeshė i zoti t'i mbaja… mė helmuan, u sėmura… por kėto janė gjėra qė nuk ėshtė mirė t'i pėrmend.

    Por mund tė rrėfeni diēka, sidoqoftė, pėr sėmundjen tuaj…?

    Kalova hemorragji cerebrale, kam qenė shumė i sėmurė… por ēuditėrisht kam jetuar deri mė tani. Planet e Perėndisė. Kurrė s'mund ta kisha menduar se do tė jetoja deri mė tani. Kur mė ra herėn e fundit nė 2000-shin iskemia cerebrale, kam ndenjur disa orė nė njė klinikė dhe kur u zgjova, ndieja dhimbje stomaku. Se unė kam ulēera, dy ulēera. Iu kėrkova sodė buke, por nuk mė dhanė. "Nuk ka sodė buke", mė thanė. "Po si nuk ka?", i pyeta… "Ėshtė spital kėtu…". "Po punė e madhe", iu thashė, "unė kam qenė edhe nė luftė dhe kishte sodė buke". Pastaj shkuan dhe i thanė drejtorit tė spitalit. Isha nė spitalin nr. 5. Ai vetėm erdhi e mė tha: "Shpėtove". "Si shpėtova ... do tė vdes?". "Jo", mė tha. "Po ē'dreq shpėtimi ėshtė ky", ia ktheva, "unė jam gati i paralizuar…".
    Mė ka ndodhur pra, fatkeqėsia mė e madhe qė mund t'i ndodhė njė shkrimtari. Unė nuk mund tė shkruaj nga paraliza, por edhe atė qė e shkruaj, nuk mund ta lexoj, ėshtė e pakuptueshme…

    Thonė se ju shkruani shumė, por edhe zhdukni shumė nga ato ēfarė shkruani. Sa nga krijimtaria juaj i keni shkruar vetėm pėr vete, dhe i keni grisur…?

    Shumė. Tėrė jetėn kėshtu kam bėrė. Unė kėshtu shkruaj. Ulem tė shkruaj…tre, katėr, pesė… Pastaj tė nesėrmen i ripunoj prapė. Unė i ripunoj shumė, nisem nga ajo qė ka thėnė Ēehovi: "Arti i tė shkruarit ėshtė arti i tė shkurtuarit".

    Njė kritik ėshtė shprehur pėr ju: "… vetė Rreshpja ėshtė njė poezi e mrekullueshme … ēdo gjė tek ai ėshtė poezi …". Ēfarė do tė thotė poezi pėr ju?

    Kur kam qenė fėmijė i vogėl, e shihja veten me ēudi. Nuk isha si tė tjerėt (qan… hesht pėr njėfarė kohe e pastaj me zėrin qė i dridhet tregon njė histori). Mbaj mend njėherė, mė ngordhi njė mace. E varrosa. I bėra tė gjitha nderimet. "Paj", mė tha nėna, "ēfarė bėn kėshtu!?". "Po i bėj varrimin", i thashė. "Po macja nuk ėshtė e krishterė", mė tha. "Mirė…", i thashė, "po unė kėshtu e ndiej". "E ke gabim", mė tha. "Mirė…", ia ktheva. "Po je ndryshe, mor bir, ti s'vlen pėr asgjė", mė tha, "vetėm me shkru vjersha. Kėshtu je ti, kėshtu je ndėrtuar". Heshti pak dhe pastaj mė tha: "Por unė e kam ditur kėtė. Ma ka thėnė ime zonjė…". Po mė fliste pėr gjyshen time. Ajo ka pasur njė emėr latin, Kaj quhej. Ajo ka vdekur shumė e re. Ka qenė shumė e bukur. Nė Vatikan kam parė portretin e saj. Njė piktor italian kishte ardhur nė Shqipėri dhe kishte kėrkuar femrėn mė tė bukur pėr tė bėrė njė Zonjė tė Bekuar, dhe kishte pikturuar gjyshen time. Ajo kishte zakon: iu kėndonte fėmijėve vjersha. Dhe i kishte thėnė nėnės sime: "Do tė tė lindė njė djalė, qė do mė ngjasojė mua. Atij do t'i lėsh gjithēka tė familjes sonė. Ai do tė jetė i zgjuar, por fatkeq si unė…" Dhe ashtu qeshė unė, fatkeq…

    Ēfarė keni fituar nga kjo jetė?

    Asgjė… Ishte njė udhėtim i kotė. Perėndia ka hyrė nė gjynah qė ka krijuar njerėzit. Shėn Agustini thotė: Perėndia i ka krijuar njerėzit pėr t'i vėnė nė provė. Ata qė janė njerėz tė mirė, t'i marrė nė qiell. Por s'besoj tė ketė njė Zot, dhe ai tė jetė egoist. Asgjė, pra. Mua nuk mė lidh mė asgjė me jetėn.

    Mė kujtuat poezinė "Sidoqoftė"?

    Po… Aty them: "Sidoqoftė ky mėngjes do mė vdesė ndėr duar./ Sidoqoftė, njerėzit do ta shpikin disi njė mėngjes,/ Ashtu siē kanė shpikur detet, yjet, shiun/ dhe shumė gjėra qė nuk ekzistojnė… Sidoqoftė, unė mund tė shkruaj lirika moderne,/ por tani ėshtė tepėr vonė tė shpik gjėra qė nuk ekzistojnė,/ si pėr shembull lumturia,/ apo fėmijė tė bukur, shira lulesh e gjėra tė tilla… Tani unė e di se nuk do tė jetoj shumė… dhe dua tė mos jetoj shumė, se nuk mund tė duroj mė… tė vdes si i mallkuar. Tėrė jetėn kam vuajtur. Si bėra asgjė kurrkujt. Por mė vjen keq, se unė duhet ende tė punoja, prapė, e prapė ... E di se nuk e kam pėrfunduar misionin tim nė jetė …

    Cili ėshtė misioni juaj nė jetė?

    Tė shkruaj poezi tė vėrtetė, me njė thelb tė mirė, qė t'u jap mundėsi fėmijėve tanė tė thonė pas 50 vjetėsh: "Edhe ne kemi pasur poetė". Dhe ne, sot, mund tė mburremi me "Milosaon", por jo me ndonjė vepėr tjetėr nė poezi.

    Megjithatė, kritikėt janė shprehur me vlerėsime tė larta pėr poezinė tuaj…

    Vetėm ata qė mė duan. Por unė e ndiej se nuk ėshtė tamam kėshtu …

    Do tė vazhdoni tė shkruani?

    Pa dyshim. Unė punoj rregullisht, ēdo ditė …


    "Lora, loti i poezisė time"

    Historia e njė dashurie tė pamundur


    Kur flet pėr tė, vetėm qan. Thotė se ėshtė dashuria e madhe e jetės sė tij, dashuri qė i ka dhembur deri nė palcė. "E kam dashur se mė deshi shumė. Pas nėnės ajo mė ka dashur mė shumė nė kėtė botė". E quanin Lora. Vetėm pėr tė dhe pėr nėnėn qan e dridhet pafund sa herė flet. Por nė historinė e asaj gruaje fijet ngatėrrohen shumė herė. Me tė pati njė djalė qė sot nuk e di ku ėshtė. Ai, nė fakt, vetė ka shumė zona tė errėta nė kujtimet e tij pėr kėtė histori. Por vlen ta dėgjosh, sidomos ta dėgjosh e tė prekėsh emocionet e pafund qė e kaplojnė kur flet pėr tė. "Ajo ka qenė vajza e njė oficeri tė lartė tė Sigurimit. Fati na solli nė njė klasė. Unė kam qenė gjithmonė i pari i shkollės. Ajo mė deshi mua … (Ndalon. Zėri i dridhet sėrish e pėrlotet). Ma sollėn njė ditė nė bankėn time. I thashė: "Si erdhe kėtu?". Dhe mė foli me njė zė ēapkėneje: "Mėsuesja mė tha, ai ėshtė ma i urti i tė gjithėve…". "Ku e ke shtėpinė", mė pyeti. Dhe ia tregova. "Po aty rri unė", mė tha. "Po ti rri nė shtėpitė e mia me qira", i thashė, "e kanė sjellė babanė tėnd me dhunė aty. Ai s'e paguan as qiranė…". Kėshtu nis t'i rrėfejė dialogjet e para me kėtė vajzė qė erdhi nė jetėn e tij krejt rastėsisht. "Kjo ka ngjarė nė klasė tė shtatė. Duke shkuar rrugės ajo mė ngacmonte, bėnte lojėra… "Tė vij sonte tek ti?", mė tha. "Ē'do tė bėsh ti tek unė… mos o Zot… na vret babai", i thashė. "Po unė tė dua", mė tha. "Ē'janė kėto fjalė", ia ktheva. "Nuk duhet tė flasėsh kėshtu, ti je vajzė, e i bie tė bėhesh rrugaēe kėshtu… Pastaj, unė jam njeri shumė i ndershėm, kėtė edukatė kam, jam katolik…". Po nuk mė shqitej ajo. Kurrė.. Arriti tė mė vinte nė shtėpi, derisa njė ditė e kuptoi i ati dhe dha porosi qė ta vrisnin, mjekėt… "Nuk mė duhet ajo vajzė, qė lidhet me njė armik…". Na ndanė, megjithėse unė s'kisha bėrė asgjė, nuk isha armik… asgjė nuk kisha bėrė. Pastaj mė vonė, nėna ime duke vdekur mė tha diēka. Nuk di sa duhej ta besoja. Ajo kishte kaluar dy hemorragji celebrale nė tru. Por mė tha: "Djali tė lindi. E quajta me emrin tėnd, Frederik". Djali u rrit u bė burrė. E ēuan nė shkollė pėr oficer sigurimi. Njė ditė erdh e mė tha: "A ka njė Frederik tjetėr?". "Po", i thashė. "Ėshtė Frederik Rreshpja, babai yt". "Po ku ėshtė ai", i kishte thėn time zonje… "Ėshtė nė Burrel, nė burg…". "Po unė i kam thyer kėmbėn atij, e kam rrahur… Po qe kėshtu, atėherė unė do tė vras veten…". Kėshtu ma tha ime zonjė, po nuk di sa duhet ta besoj. Tani pyes tė tjerėt. Mė thonė shumė gjėra pėr atė fėmijė…qė e kanė rritur derisa ėshtė bėrė 7-8 vjeē, por ka ikur…mė kanė thėnė se ka ikur nė Kinė… nuk e di… Por Lorėn e kam dashur, sepse mė donte shumė, mė donte mbi ēdo njeri…"

    Thonė pėr tė:
    Hans Joacim Lanksch
    … vepra e Frederik Rreshpes ėshtė poezi e dorės sė parė e kalibrit europian.
    Robert Elsie
    … qė nė rininė e tij Rreshpja ka qenė njė poet tronditės
    Henri Izrael, botues amerikan
    … ėshtė njė poezi tronditėse dhe me njė mjeshtėri qė ne amerikanėve na mungon
    Ivanov, kritik rus
    … ne kemi Pushkinin, Eseninin, dhe shqiptarėt duhet tė jenė krenarė qė kanė njė poet tė tillė. Leo dė Rua, kritik francez
    … u trondita nga ky njeri qė pėrmban njė gjenialitet ballkanik, qė ėshtė vendi i lindjes sė artit
    Ismail Kadare
    … Frederik Rreshpja ėshtė ndėr poetėt mė tė mirė tė Shqipėrisė …

    Gazeta shqiptare
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  
    DASHURIA ĖSHTĖ MISTERI IMAGJINAR I SHPRESĖS QĖ BĖN TĖ JETOJĖ SHPIRTI NĖ PAQE DHE LIRI.
    THJESHTĖSIA DHE SINCERITETI JANĖ DHURATA QĖ ZOTI KA DHURUAR ME LINDJEN. POR TĖ REZISTOSH TI MBASH ATO ĖSHTĖ MREKULLI VUAJTĖSE QĖ TĖ BĖN TĖ JETOSH ME DINJITET(shkruar nga unė)

  9. #9
    me nder qofsh
    Anėtarėsuar
    17-04-2002
    Vendndodhja
    ne fluturim e siper
    Postime
    810
    nuk duhet te jet ne ndonje kend te letersise kjo teme?

    gjithsesi flm qe i keni sjell ne forum kto shkrimet
    Memory is a kind
    of accomplishment
    a sort of renewal
    even
    an initiation

  10. #10
    me nder qofsh
    Anėtarėsuar
    17-04-2002
    Vendndodhja
    ne fluturim e siper
    Postime
    810
    UL KOKEN I LODHUR

    Me therret nje mjegull ulur diku
    Mbi korijen e fjetur qe premton mars
    Dhe pikellimi i debores me gjuj te burimi.

    Mbremja rend drejt qiellit’
    Hena rend drejt nje shtepie reshė.

    O akuarel i levizshem! Ti mua me therret
    Por me erdhi teper vone thirrja jote.

    Koka ime e pabindur tek nje alarm gjethesh
    Qe hedh persiper dy grushta nate!


    TORS

    Dil nga mbreteria e gurit!
    Kam kaq kohe qe trokas tek mermeret.
    Njemije vjet dhe dymije vjet.

    Jemi puthur neper iliadhet e vjetra
    Kur lires i binin homeret.
    0 hene e shiut, e verbera madheshtore!
    Beje nje iliade per mua
    Kur te rrezohet edhe Troja e fundit..

    Rri kyēur ne gur zemra ime
    Njemije vjet dhe dymije vjet.




    DASHURI E HUMBUR

    Dola nga guernika e kesaj nate
    I vrare egersisht,
    Kali i zi i pikellimit
    Ne shtegun e vjeter me priste.

    Kali i zi i pikellimit ē’me rrezoi
    Dhe rashe si ne ballada;
    Gdhendur ne gravurat e vjetra,
    Permbys mbi shqytin e nates.

    I vrare nga nje pranvere e kote,
    Braktisur nga bota e tere,
    Vetem kali i zi i pikellimit vjen rrotull
    Dhe qan per te zotin e vjeter.



    ARLEKINET

    Iken arlekinet e trembur nen ēatine e perralles
    Kur putha per here te pare.

    Qau vajza e vogel: por kushedi
    Ndofta qante feminia. Ne kopesht
    Nga dritarja e perralles, arlekinet
    Veshtronin te trishtuar, tere lote.

    Nuk desha t’i tremb arlekinet e mire,
    Nuk desha por nuk bej ndryshe
    Si nen ēdo molle, bile nen ēdo dru
    Kurdohere nje eve me priste.



    QIELLI I DJALERISE

    Qielli i djalerise ne sqep te nje zogu
    Ra mbi korijen me perralla;
    Nga kashta e kumtrit bie dhe bie
    Terfili i arte i qiejve.


    Kembanat e yjeve lekunden me hare
    Prere nga hena e majit.
    Qielli i djalerise ne sqep te nje zogu
    U zhduk pas portes se ylbereve.

    Zhduket pas portes se ngjyrave djaleria
    Dhe mua trishtimi me mbulon
    Nen nje hene qe nuk di te buzeqeshe,
    Ne nje bote qe nuk me kupton.



    POETI NE SHKRETIRE

    Absurditetet pa asnje mesazh per TV-te e botes.
    Ralle ndonje re, arratisur nga kopeja e reve
    Iken e hutuar nga peisazhi arabik.

    Ai rri aty me koken ne duart e shkretires.
    U ben me dore avioneve.
    Pret nje dallendyshe qe s’ka per te ardhur kurre.


    KENGE LAHUTE

    Me zuri gjumi i balladave
    Dalin etrit pleq ne prag te rapsodive
    Dhe nate e dite nje zog me rri te kryet.

    O ti zogu i zi i amanetit,
    Per ku vrapon te besh shi, o zog?
    Dy tre shira rane e u be dimer,
    Dy tre net u deshem dhe u harruam.

    Do te ngrihem e do te marr dynjane
    Por gjumi i balladave nuk me le.

    Dy tre shira rane e u be dimer,
    Dy tre net u deshem dhe u grindem.




    Ave, nėna ime!

    Rri nė shi. Kjo ėshtė e vetmja gjė qė dua.
    Ē'ėshtė ky? Pyesnin pikat e shiut mbi ballin tim
    Kėshtu kam dėgjuar zėrin e shiut
    Njė ditė vere rrėzė lisit plak
    Te porta lėnė hapur pėr zogjtė.

    Ah, kur isha i ri dhe i bukur kujtonja
    se tėrė shirat e botės binin pėr mua
    po tani qė kanė kaluar kaq shumė vite
    e di se s'ka asnjė kuptim qė bie shi

    Iku dhe nėna ime nėn njė shi prej mermeri
    nga arkeologjia e perėndive qė rrėzoheshin

    Ave, nėna ime!
    Vetėm tek ti kam besuar
    Zot tjetėr nuk kam patur kurrė. Amen!

    -- Marrė nga Revista Kulturore ARS



    Ku ishe ti?

    Ku ishe ti kur dola i vetėm nėn hėnė?
    Nė ē'hėnė barisnje vallė?

    Ku ishe ti kur vizitova profilin tėnd
    Nė xhamin e muzgut qė krisi dhe u thye me trishtim?

    Pastaj erdhi nata mbushur me mungesėn tėnde
    Pastaj erdhi prap nata
    dhe kėshtu ka pėr tė qenė deri nė ditėn e fundit tė netėve.

    Zbrita tek kroi
    duke mbajtur nė duar vazon delikate tė agimit
    Pashė sytė e tu ruajtur nė kujtesėn e ujrave.

    Lisi plak lėshoi pėrdhe kurorėn e vjeshtės
    Si njė sovran qė abdikon.

    Ani, mua mė zuri ky mallkim.
    Po qysh bėn pylli pa ty? Si del vjeshta?
    A ndofta nuk do tė ketė kurrė mė vjeshtė?
    Atėherė nė emėr tė kujt do tė bien gjethet?
    Nė emėr tė kujt do tė vijnė shirat, mjegullat, ylberėt?

    Ah, zemra ime, eja vėr dorė mbi stinėt!

    Kronikė


    Njė gjethe u bė zog dhe vajtoi mbi ullishte.

    Nga fshati kundruall dolėn pleqtė,
    Rendėn pas shpirtrave qė silleshin nė ajėr
    drejt Kashtės sė Kumtrit

    Tė vrarėt i rreshtuan nė sheshin DEMOKRACIA
    mbėshtjellė me ēarēafėt e dhėndėrisė.

    Por shtypi tha se zgjedhjet qenė tė ndershme,
    tė lira dhe korrekte. Ashtu edhe TV-tė

    Pastaj lanė gjakun
    Te ullishtja me drurėt e pėrdredhur nga dhembja
    Ah! Ullinjtė e Shqipėrisė dhe paqja juaj e mallkuar.


    Pėr njė vjollcė

    Ēeli vjollca e vogėl mbi gurishte
    si njė ylber mbi planete tė panjohura

    Kėshtu kam ėndėrruar edhe unė dikur
    tė bėhem ylber mbi akuafortėn e kohės vizatuar egėr
    po tėrė ato qė thashė
    u tretėn nė kujtesėn e palexueshme tė ajrit.

    Mė me fat janė perėnditė
    qė kthehen tek toka tė skalitur:

    Ti s'ke pėr t'u skalitur kurrė
    e veē ndoshta nė kujtesėn e palexueshme tė ajrit

    Ky qe fati yt prej ylberi
    me njė kryq shiu te koka
    Por fati sundon tėrė popujt e zotave
    tė shumtė si rėra,
    vjollcė e vogėl, o shpirt.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga katana : 14-04-2005 mė 13:56
    Memory is a kind
    of accomplishment
    a sort of renewal
    even
    an initiation

  11. #11
    me nder qofsh
    Anėtarėsuar
    17-04-2002
    Vendndodhja
    ne fluturim e siper
    Postime
    810
    Qerret e lodhura si njė kor tragjedish antike

    Hans-Joachim Lanksch

    F rederik Rreshpja (a Reshpja, tė dhanat luhaten), i lindun mė 1941, a
    1940, āsht nji legjendė pėr sė gjalli. Njohėsit seriozė tė poezisė ia
    nisin kuvendit tė entuziazmuem sapo pėrmendet emni i Fred Rreshpes. Nė
    jetėn publike dhe nė skenėn letrare tė Shqipnisė, ai nuk āsht i
    pranishėm. Pėrmbledhjet e poezisė sė tij nuk gjenden mā nė shitje.
    Kritika letrare nė Shqipnķ, me sa ekziston, nuk e merr mā nė dijeni
    poetin Reshpja.

    Nga “Leksikoni i shkrimtarėve shqiptarė 1501 – 2001” i Hasan Hasanit
    (Prishtinė, 2003) e mėsojmė vendin e shkollimit dhe tė studimeve si dhe
    vjetėt e botimit tė librave tė tij, kurse nuk mėsojmė me asnji fjalė qi
    Frederik Rreshpja ka kenė burgaxhi politik pėr 17 vjet, mu nė moshėn mā
    produktive tė ēdo shkrimtari, mes moshės 30-vjeēe dhe 50-vjeēe, gjā qi e
    mėsojmė vetėm nga “Historia e Letėrsisė Shqiptare” e Robert Elsie-t
    (Tiranė – Pejė, 2003)…

    …Poezitė e Frederik Reshpes s'pėrmbajnė barra tė panevojshme, fjalė tė
    gzhollta. Ēdo element teksti āsht me funksion. Tekstet, megjithatź, nuk
    tė duken tė turnueme dhe tė mpira, por janė plot ngrohtėsi dhe jetė.

    Sa e paqetė dhe e trazueme tė jetė jeta e Frederik Reshpės pėr sė
    jashtmi, aq i pėrshkon poezitė e tij nji frymė e qetė dhe e rregulltė,
    ku rregullsia dhe qetėsia e vjershave tė tij aspak nuk tė bāhen sikur
    kapak artificial mbi nji vulkan vlues.

    Reshpja s'āsht poet i gazėllimit himnik, pa lėre ekzaltimin kombėtar.
    Temat e tij janė humbja, dhimbja, vetmia, qi i derdh nė vargje tė nji
    individualiteti dhe bukurie prekėse. Larg gjithė toposėve avazesh
    albanocentrike, poezia e Frederik Rreshpes āsht letėrsi e dorės sė parė
    tė kalibrit europian.

    Dita e gjahtarėve

    Na zuri mėngjesi nė udhe

    Moj kapelja ime e vjetėr



    Rrugė, re. Pėrpara hieroglifja e madhe e ditės.

    Kyēin e saj e mban nata.



    Lumi Je ėshtė shumė larg

    Po mua pse mė ze malli pėr toka qė nuk i kam parė kurrė?

    Vetėm zėrin e tyre e kam parė te Li Bo.



    Verės qė shkoi kisha njė stap qė u bė shelg te prroi i vjetėr.

    Do vinė zogjtė, do bėjnė fole

    Dhe ne nuk do tė jemi mė tė vetmuar

    Moj kapelja ime e vjetėr.

    Deri nė ditėn e gjahtarėve.

    Gjahtarėve tė mallkuar.



    Dimėr



    Bie dėborė. Rėnkojnė

    Qerret e lodhura si njė kor tragjedish antike

    Nė udhėn e fshatit

    Dhe mua m'u kujtua pabesia jote.



    Sigurish dėborėn e ka shpikur njė hyjni e pabesė

    Mėpastaj Zoti i tradhėtuar vėshtronte

    Fushėn ee mbuluar me qefin.

    Si pėr njė tė vdekur madhėshtor.



    Ah, si tė shkoi ndėrmend pabesia!

    Si tė shkoi ndėrmend dėbora!



    Mė ke dashur shumė.

    Por erdhi njė ditė qė shpike dėborėn.

    Tani udhėt janė zėnė.

    Dhe unė rri e vėrej fushėn ku vdes madhėrisht dashuria.



    Kronikė pėr zgjedhjet



    Njė gjethe u bė zog dhe vajtoi mbi ullishte.



    Nga fshati kundruall dolėn pleqtė,

    rendėn pas shpitrave qė silleshin nė ajėr

    drejt Kashtės sė Kumtrit.



    Tė vrarėt i rreshtuan nė sheshin DEMOKRACIA

    Mbėshtjellė me ēarēafėt e dhėndėrisė.



    Por shtypi tha se zgjedhjet qenė tė ndershme,

    tė lira dhe korrekte. Ashtu dhe TV-tė.



    Pastaj lanė gjakun

    Te ullishtja me drurėt e pėrdredhur nga dhembja.

    Eh! Ullinjtė e Shqipėrisė dhe paqa juaj e mallkuar!



    Deklaratė shtypi



    Skllevėr mosmirėnjohės, ju deri dje

    Te kėmbėt e diktatorit jeni shtrirė,

    Dhe mė keni quajtur mua skandaloz

    Pėr fjalėn time tė lirė.

    Enveri lėshonte urdhėr-vdekje

    Por prangat m'i keni vėnė ju

    Tani shkruani pėr mua parrulla nėpėr gazeta

    Dhe i varni si prangat nėpėr mure



    Skllevėr mosmirėnjohės dhe tė marrė

    Kope hipokritėsh servilė,

    Unė muret dhe prangat ii pėshtyj,

    unė kam lindur skandaloz dhe i lirė.



    Mike e vjetėr



    Jo, ti nuk je zbardhur mikja ime e vjetėr

    Por amalgami i ēmendur i pasqyrave

    Tė ka mbuluar nė dimėr.



    Ik nga pasqyrat,

    Pellgjet janė mė tė ndershėm

    Sepse tė bėjnė narēiz.



    Si ike kaq befas?

    Kėshtu tėrė ikje ke qėnė dhe nė rini...



    Tė kėrkova nėpėr hollet e hoteleve,

    Vetėm diku nė njė bar tė vjetėr,

    Si njė krah i thyer pulėbardhe,

    Kishte mbetur pak dimėr nga ti.

    Profetėt e rremė



    Dhe kemi qėnė tmerrėsisht tė persekutuar

    Dhe jemi biblikė me biografi tė mirė



    Mjer ju po i besuat ēdo tė kryqėzuari!



    Dhe vetėm ne mund t'u ēojmė nė parajsė.

    N.q.s. s'na besoni, ne mund tė marrim edhe masa.

    Injorantėt e dreqit!

    Amen!



    Vizatime



    I.

    Mos i beso magjisė sė mallkuar

    Tė telefonit tė zi

    Dėrgomė njė fjalė nėpėr telat e vetėtimave.



    II.



    Njė dorė plumba mbi xhamin e stendės.

    Metal vrasės! Atje te rrėnjėt e tėrmeteve.

    Vallė nuk e ke ditur qė nė kėtė botė ka edhe statuja?
    Memory is a kind
    of accomplishment
    a sort of renewal
    even
    an initiation

  12. #12
    i/e regjistruar Maska e nimf
    Anėtarėsuar
    24-04-2002
    Vendndodhja
    Interzone
    Postime
    253

    F.Rreshpja

    Rekuiem

    Noton ne perrua me gjethet mbeshtjelle
    Nje dite e vdekur vjeshte
    Dhe shterget e fundit shkuan te ngrire
    Mbi syte e verdhe ne heshtje

    Rrezohet nga druret trishtimi I bores
    Lugina me hene e lyer
    Dhe dreret e eres vene kujen ne dhembje
    Me binjet prej akulli thyer

    Me vdiq dhe kjo vjeshte, me shkoi dhe kjo dite
    Qefini me gjethe thare
    O dimri I drereve me briret ne ere
    Ke vjeshte te qaj me pare?



    Poezine e mesiperme e gjeta ne nje gazete ne Shqiperi para 2 vjetesh, edhe e hodha ne nje bllok qe kisha me vete pa i dit atehere permasat e autorit qe e ka shkruajtur.

  13. #13
    i/e regjistruar Maska e Xhuxhumaku
    Anėtarėsuar
    19-11-2003
    Vendndodhja
    sopr'un'curva
    Postime
    13,379

    Frederik Rreshpja: "Ja pse dua tė vras veten"

    Ja pse dua tė vras veten

    Tuesday, 01 November 2005


    Jeton i braktisur dhe ku ta zerė nata. Eshtė martuar dy herė dhe po aq herė ėshtė futur nė burg, padrejtėsisht. Gjeniu i letrave shqipe tani ka kaluar moshėn 65-vjeēare dhe ka nevojė pėr njė operacion nė zemėr, por nuk ka para qė tė paguajė spitalin. Ne, e takuam gjatė kėtyre ditėve dhe i morėm atij njė intervistė tė cilėn po e botojmė pėr lexuesit e gazetės “sot”.

    Ku banon Frederik Rreshpja, aktualisht?

    Unė banoj nė Tiranė. Kam pasur njė shtėpi kur dola herėn e fundit nga burgu, por atė e kishin marrė…

    Pse jeni burgosur?

    Gjithmonė politikisht, dhe gjithmonė nga miqtė e mi. Gjithmonė nga njerėzit e mi dhe interesant ėshtė se unė nė fakt, nuk kam pasur ndonjė problem. Kam qenė njė shkrimtar i angazhuar si gjithė tė tjerėt.

    Po ē’lidhje ka politika me shkrimtarin, qė duhet tė burgosej?

    Mė duket se ishte ēėshtje ambiciesh, sepse kapi tė gjithė shkrimtarėt gati, por ka disa emra shkrimtarėsh qė nuk i bėjnė mirė letėrsisė shqipe po i pėrmenda. Ndonjeri prej tyre ėshtė pėrfolė edhe nė parlament. Kisha edhe nga njerezit e mi qė mė hiqeshin se mė donin.

    Dhe aktualisht nė Tiranė, ku banon?

    Unė kam jetuar dikur nė njė hotel, pastaj kam pasur njė dhomė brenda shtypshkronjės time. Pastaj, jam transferuar nėpėr vende tė ndryshme herė- herė edhe gjysėm ilegal. Dihet qė gazetat, shtypi nuk mund tė paguajnė, dhe unė nuk kam ndonjė tė ardhur. Kjo ėshtė njė fatkeqėsi, prandaj unė vij e jetoj shpesh te shtėpia e vellait tė vogėl, kėtu nė Shkodėr.

    Po shėrbimet qė ju nevojiten kush ua bėn?

    Vetė unė.

    Ēfarė ndihmash ke pasur nga shteti?

    Asnjė, absolutisht asnjė ndihmė. Unė kam kėrkuar njė pension tė vogėl. Nuk arrij me e kuptuar pse shteti mė ka penguar dhe mė ka sulmuar gjithmonė. Une jam pėrpjekur tė hulumtoj, se unė si gazetar kam qenė mjaft i shkathėt, por tani unė jam e sėmurė dhe nuk mund tė investigoj, se ajo kėrkon shėndet dhe shumė para. E pastaj Pen Klubi me qendėr nė Londėr na akordoi njė pension, tė cilin e anulloi shteti shqiptar, me ndėrhyrje direkte.

    Dhe ai fond ku shkoi?

    Rri atje, nė Londėr, nė punėn e vet. Unė pension, kėshtu siē marrin tė gjithė qytetarėt shqiptarė nuk kam, pėr arsyen e thjeshtė se kur kam hyrė herėn e fundit nė burg, mė morėn librezėn e punės dhe ma grisėn. Tani mė kanė thėnė se diku ėshtė arkiva ku mund tė gjinden kėto gjėra po a jam nė gjendje unė tė shkoj e t’i bie mbrapa atyre punėve? S’jam, s’kam mundėsi. Unė kur kam qenė shėndoshė kam patur makina, tash jam i sėmurė, s’kam asnjė mundėsi pėr t’i rėnė mbrapa kėtyre punėve, se mė duhet patjetėr me nxjerr njė pension sado tė vogėl. Nano dhe Dokle pėrpara fushatės mė gėnjyen pėr njė pension special Pėrpara 3 muajsh muhabeti me tė dy u bė, po nuk u konkretizua, nuk mė dhanė asnjė shkak asnjė arsye, asnjė shpjegim. Ata i ndėrrojnė numrat e telefonit, unė nuk arrij me i gjetė numrat e rinj tė telefonit. Ndėrsa me drejtuesit e rinj ende nuk kam biseduar.

    Sa ėshtė numri i librave tė krijimtarisė tuaj?

    Janė me qindra libra. Tė gjitha zhanret,qė nga drama, romani, libra pėr fėmijė, poezi, etj. Poezinė e kam pasė pėr qejf shumė edhe kėtė jam kam pasionuar vetes, qė nė poezi me bėrė diēka, por unė nuk e kreva misionin tim nė jetė. Arsyeja ishte se gjysma e jetės mė ka shkuar burgjeve e spitaleve.Tani pleqėria mė erdhi keq shumė, por e keqja ime ėshtė se unė s’mund tė eci dot. Por unė jam katolik dhe vetvrasjen e kemi tė ndaluar se unė s’kam ē’tė bėj mė nė kėtė jetė.

    Pse, e mendon ndonjeherė tė vetėvritesh?

    Shumė herė e kam menduar, se ēfarė do tė bėj i tillė unė nė kėtė jetė?

    Kė nga shkrimtarėt e mėdhenj tė botės do tė imitosh?

    Nuk e di. Unė kam pasur njė femijė, po edhe atė e kanė vrarė dhe kur mė pyesin, “ti pse harxhon para, pse shėtit gjithė botėn, qė nga Australia e deri nė Nepal”, unė hesht. Sepse nė fakt, unė shkova se mė thoshin, qė “ēuni ėshtė gjallė”. Por nė tė vėrtetė e kishte mbytė babai i nėnės sė tij. Domethėnė, gjyshi i tij.

    Po nėna e djalit tuaj a ėshtė gjallė?

    Jo, e mbyti i jati. Nuk donte miqėsi me njė njeri qė ishte armik i partisė dhe i popullit, se unė rrjedh nga njė familje aristokrate. “Unė jam komunist” – thoshte ai, dhe mė nė fund vetė pėrfundoi nė burg se Enver Hoxha i kishte ndėrtuar kėshtu kėto punė. Kush i informonte, i vinte hakut kėtyre njerezve, po vetė atė nuk e informonin mirė siē thotė i biri Sokoli. Dhe e kam takuar njė ditė Sokolin dhe i thashė, “Po ty qė tė mbante afėr Enveri, pėrse nuk e informoje dot pėr tė vėrtetat”. Ai nuk foli.

    Ēfarė kujtimesh ke nga gruaja dhe djali?

    S’e kam pa…

    A ke fotografi?

    Jo. Sigurisht, tė Lorės, (gruas time) kam, ndėrsa tė ēunit jo, se isha nė burg.

    Sa ka ndikuar kjo gjėndje nė krijimtarinė tėnde tė mėvonshme?

    Ē’tė tė them. Heminguej thoshte, “shkrimtari duhet tė vuajė si shpata nė zjarr qė tė bėhet njė shkrimtar i mirė”, por pėr mua ishte e tepėrt se unė s’jam Jezu Krishti.

    Si sillen kolegėt, shkrimtarėt dhe gazetarėt me ju?

    Shumė mirė. Pėr ēudi vetėm Kadareja nuk sillet mirė. Unė e kam pėrkrahur dhe ndihmuar atė njeri, e kam pėrkrahur shumė. Ne kemi pėr detyrė t’i mbrojmė kėto figura tė mėdha. Po ai nuk bėn mirė, sigurisht. Megjithatė unė jam sjellė mirė dhe vazhdoj tė sillem mirė kundrejt tij. Ai ka shkruar libra, unė nuk kam shkruar ndonjė ese tjetėr pėr librat e tij.

    Kush ju ka futur nė burg?

    Shokėt e mi. Ose ata qė mė hiqeshin si tė tillė. Mė kanė burgosur dy herė. Madje, edhe pas ardhjes sė demokracisė.

    Ju jeni njė shkrimtar endacak, ku gdhihesh dhe ku ngrysesh?

    Kjo varet nga gjendja ime ekonomike. Kur kam, fle nė njė hotel tė mirė se unė jam mėsuar me jetė luksoze, qė fėmijė mė ka pasė mėsuar nana. Kur nuk kam para, fle nė njė hotel fare tė thjeshtė. A tė ka takuar ndonjėherė tė flesh jashtė? Po, fatkeqėsisht mė ka takuar. Kam fjetur edhe para Pallatit tė Kulturės.

    Si je ndjerė?

    Hiē. Kisha njė kobure me vete, edhe mendova tė vrasė veten por thashė se vetėvrasja, jo vetėm qė ėshtė budallallėk, por ėshtė edhe krim fetar. Zoti s’e fal kėtė. Unė aty e lashė koburen dhe ika. Erdhėn dy policė, e gjetėn, e morėn po mua nuk mė thanė gjė. Fatmirėsisht, nuk mė thanė asgjė. Unė ika dalėngadalė, shkova te njė hotel i vjetėr, 500 lekė nata, po unė kam ndenjė shumė atje. Mė kanė vjedhur disa herė atje, po unė nuk kam bėrė fjalė kurrė, prandaj i thashė atyre: Unė nuk e di se kur i jap kėto lekė se unė do rri sot kėtu”. Ata mė thanė: “Do tė rrish sa tė duash, ne kemi fituar para prej teje. Je burrė i urtė”. Se unė prej natyre jam shumė i edukuar, shumė i qetė. Natyrė angleze. Edhe ndonjeherė kur bėhem nevrik, unė e ndal veten.

    Ju keni nxjerrė kohėt e fundit njė libėr me poezi, si ju duket ky libėr?

    Po,sigurisht. Libri ėshtė pėrkthyer nė shumė gjuhė kaq shpej. Interesant. Por u habita kur u bė nė Durrės mbledhja e poetėve, ku mua nuk mė thirrėn.

    Ē’mendim ke pėr Dritėro Agollin?

    Kam njė mendim shumė tė mirė, unė e kam pasur shok tė ngushtė, bashkė kemi ndenjur natė e ditė, kemi ngrysyr e gdhirė bashkė. Unė kam qenė edhe nėnkryetar i Lidhjes. Eshtė njė poet shumė i mirė, njė shkrimtar shumė i mirė, reportazhet e tij janė tė pakrahasueshme, tregimet, sidomos romani “Zylo..” ėshtė ndėr kryeveprat e letėrsisė europiane.

    Si ju duket letėrsia e kėtyre 15 viteve tė fundit?

    Na keni hapur njė temė shumė tė bukur, shumė interesante. Neve, sot nuk kemi kritikė, thjesht pėr arsye ekonomike, se nuk i paguan njeri. Mirėpo kritiku nuk mund tė blejė njė libėr, tė shkruajė njė shkrim e tė harxhojė disketėn e kompjuterizimin kot, badihava. Nuk ka faj se siē e thotė Engelsi, mbi varrin e Marksit: “asnjė kėpucar nuk mund tė punojė, pa e paguar”. Asgjė s’bėhet, aq mė tepėr arti. Po, kėshtu, qosheve tė tryezave flitet shumė, bile ka mendime nga mė tė kundėrtat. Disa mohojnė rreptėsisht arritjet. Njė nga kėta ėshtė poeti i shkėlqyer, Fatos Arapi. Ai e mohon rreptėsisht letėrsinė e zhvilluar pas viteve ’90, disa tė tjerė brohorasin.Unė vetė kam ndjekur me vėmėndje, kam lexuar me vėmėndje, mė kanė rėnė nė sy shumė emra, shumė njerėz tė talentuar, tė zotė, me shpirt tė madh dhe me mjeshtėrinė e fjalės. Mė kanė mbetur nė kokė, fjala vjen kėta autorė: Ermir Nika, Besjan Gjermenji, libri juaj, etj, Uroj qė tė kemi edhe nė prozė. Por nė prozė, pėrveē Shpėtim Kelmendit, unė nuk kam parė ndonjė firmė tė re, tė fuqishme. Jo se nuk e kam ndjekur, por siē duket ana ekonomike, proza kėrkon para mė tepėr pėr t’u shtypur se unė vetė kam pasur shtypshkronjė dhe e di sa para kėrkon njė libėr, sidomos nė prozė, fjala vjen njė roman.

    Ēfarė po shkruan Frederiku?

    Unė kėto dy- tre ditė mbarova njė libėr tė ri poetik me vjersha, por kam tė mbaruar edhe njė roman. Po tė qe pėr mua edhe nuk do tė shkruaja fare,do hiqja dorė nga letėrsia, por mua mė duket se ēdo gjė tė mirė qė bėjnė njerėzit, jo vetėm nė poezi, por ēdo gjė, ēdo veprim, edhe njė dy lekėsh me i dhėnė njė tė varfėri, tė duket se tė gjitha kėto janė tė injektuara nga Perėndia. Unė kėshtu them. Edhe ndjej njė shtytje tė brendshme, sikur mė thotė engjėlli mbrojtės, “shkruaje kėtė”. Se pėr mua personalisht, nuk do tė merresha mė me letėrsinė. Unė nuk jam ambicioz, nuk kam nevojė, e as kam pasur kurrė nevojė, kjo ėshtė arsyeja qė unė nuk jap intervista dhe jashtė shtetit janė habitur me mua. “S’kemi parė njeri, pėrpara qė s’pranon tė japė intervista, nga vjen ti”, mė kanė pyetur. “Unė vij nga Shkodra, nga qyteti i mbretėrve ilirė”, u thosha unė.

    Pas tragjedisė sė parė familjare a keni provuar tė dashuroni pėrsėri?

    Unė, u martova me shtytjen e nėnės, po atė e zura me njė oficer sigurimi, qė e kishte burrė motre. E zura nė dhomė, nė krevat, e mora, e ēova nė shtėpi. I thashė atyre: “urdhėroni deklaratėn qė ka shkruar”. Dua tė shtoj kėtu se disa herė kanė tentuar tė mė helmojnė.

    Kush kishte interes tė tė helmonte?

    Ata qė ishin tė interesuar pėr pasuritė e mia. Koha ime ka kaluar, tashmė. Unė jam 65 vjeē, i sėmurė me zemėr. Kam nevojė pėr njė operacion, pėr njė “bypass”, por tani unė s’kam mė para, as pasuri, as ē’farė tė shes mė.

    Sot.
    --- La Madre dei IMBECILI e sempre in cinta...

    ---voudou.. ---

  14. #14
    Football Factory Maska e Moltisanti
    Anėtarėsuar
    22-11-2002
    Postime
    1,437
    Histori e dhimbshme ....gjynah sa pa fat ky njeri
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga Moltisanti : 09-01-2006 mė 19:47

  15. #15
    Bebiiiiiii dove je? Maska e TiLoNcE
    Anėtarėsuar
    11-05-2003
    Vendndodhja
    tu bo not
    Postime
    1,116
    pik e zez thash se ishte merzit xhuxho mer jahu

    Jeta nganjeher osht shum e padrejt..
    kur degjoj e lexoj si ka qen ky regjim,,si i ka shtyp njerzit me kom..si i ka shkateru familje te tera...pyes veten SI KA AKOMA NJEREZ ME NOSTALGJI PER ATE PERIUDH..

    me vjen keq per ket njeri te pa-fat..
    o-le-le firma

  16. #16
    i/e regjistruar Maska e Xhuxhumaku
    Anėtarėsuar
    19-11-2003
    Vendndodhja
    sopr'un'curva
    Postime
    13,379
    Ky njeri i pa-fat eshte nje nga poetet lirike me te mire shqiptare
    --- La Madre dei IMBECILI e sempre in cinta...

    ---voudou.. ---

  17. #17
    i/e regjistruar Maska e Labeati
    Anėtarėsuar
    31-07-2003
    Vendndodhja
    North America
    Postime
    1,232

    Shuhet jeta e poetit tė madh Frederik Rreshpja

    Vdiq ne mjerim te plote, poeti lirik ma i madhi i sotem shqiptar, ne moshen 66 vjecare. U shua Essennini shqiptar.

    IN MEMORIAM PER FREDERIK RRESHPEN

    "Abiit, excessit, evasit, erupit" - (Doli, iku, u largua, u zhduk). Ky lokucion latin mbahet i famshem per gradacionin e sinonimeve. Keshtu ndodhi me jeten e njeriut dhe poetit Frederik Rreshpja. Atij i mungonte "amor sui" - (dashuria e vetvetes). Si askush, Frederik Rreshpja nuk cau koken dhe e trajtoi me mosperfillje jeten e tij. Nje shperdorim i dhimbshem, nje mosperfillje mbreselenese.

    Frederik Rreshpja, lindi per te qene nje perjashtim. Substanca e jetes se tij, nuk percaktohej nga frymemarrja, as nga veprimet e marrezishme, as nga normaliteti i zakonshem. Ai ishte njeriu me nje aparat ndjesish te pazakonte, ai dinte te krijonte nje poezi te pazakonte. Nga kjo pikepamje, ai eshte shume here me i rendesishem dhe shume here me i pazevendesueshem se te gjithe vdeketaret e zakonshem normale.

    Para dy ditesh, ne muzg me mori nje njeri i panjohur ne telefonin celular. "Jeni Moikom Zeqo?". Po, -iu pergjigja. "Eshte nje njeri i rrezuar perdhe ne asfalt, eshte duke vdekur. Me permendi emrin tend dhe numrin e celularit". "Ku ndodheni tani?". "Nje kafene prane kulles se Sahatit, ne qender". "Po vij, menjehere".

    U nisa me ngut, ne nje kafene e gjeta ate qytetarin i cili me telefonoi dhe prane tij Frederik Rreshpen te sfilitur, me nje zbehtesi te frikshme. Mesa duket, kishte pesuar nje atak, merrte fryme me veshtiresi, megjithate fliste ne menyre aq halucinative, me fraza shpesh pa lidhje, si ne jerm mitologjik. Kishte ardhur fill i vetem nga Shkodra ne Tirane ne mengjes. Mbante ne qafe te lidhur nje cante te vogel, ishte i perhumbur, vetem syte i shkelqenin. "Une kam gjetur stemen e arte te Princit te Spanave, Moikom - me tha". "Ti e di, qe kam patur dikur nje djale, nuk e kam marre vesh se ku eshte asnjehere. Edhe Loren, te vetmen femer qe kam dashur ne jete, ma kane rrembyer. Patjeter, qe kane vdekur. Nuk kam absolutisht asnje njeri. Cudi si nuk vdes edhe une. Do te shpetoja njehere e pergjithmone". I tronditur, e shihja mikun tim qe e njihja kaq mire. Hija e tij, levizte tani vetem ne viset e miteve, ku kinse kishte gjetur stemen e arte, fliste per nje femije qe s'e kishte patur kurre dhe per nje te dashur qe s'e kishte patur kurre. Vitet e fundit, vetedija e tij ishte e dyzuar, nuk orientohej me ne realitetin e perditshem, hynte dhe dilte nga mbreteria e fantazise, thoshte gjerat me te cuditshme dhe me te pabesueshme, me nje pikellim biblik, ngaterronte koherat, shpikte subjekte dhe ngjarje qe nuk kishin ndodhur, fliste per persona dhe personazhe te krijuar nga lenda e poezise, permendte cironken proverbiale te De Rades se vdekur, mendja e mjegulluar e tij megjithate ishte plot drit`. Nuk i sherbenin me fjalet me kuptimet e tyre te drejtperdrejta, bente nje metaforizim te skajshem te sendeve dhe universit. "Si mendon ti Moikom, jam gazetar apo poet?" - "Pa dyshim qe je poet". "Pse valle u largove nga Shkodra?" - "Une vete u nisa, para disa ditesh ne Shkoder" - "Pse u ktheve? Ku do te rrish ketu ne Tirane? Duhet patjeter te kthehesh ne Shkoder". Se bashku me qytetarin e panjohur (nuk e mesova emrin e tij), duke e mbajtur nga krahet gati pezull, ishte krejt i pafuqishem per te ecur, e cova ne nje hotel, i cili ishte i ngrohte, pagova hotelin dhe mora ne telefon nipin e tij Dashin, djalin e motres, Ciates. I thashe nipit qe te vinte ta merrte te nesermen ne mengjes sepse ishte ne nje gjendje kritike si asnjehere. Gjate ketyre viteve, e kam cuar Frederikun ne spital disa here, duke e shpetuar nga vdekja e sigurte. I kam bere te gjitha perpjekjet per ta ndihmuar, disa here e kam cuar ne azile, kam shkruar letra per kryeministrat, per Presidentet, per ministrat e Kultures qe t'i nxirrnin nje pension te vecante, gje qe ai e meritonte plotesisht. I rrenuar, pa para, tejet i semure, ai perjetoi ditet dhe netet e veshtira, per te vdekur ne mjerim.

    ***

    Ne mengjesin e 17 shkurtit, me merr Dashi, nipi i Frederikut dhe me thote: "Xhaxhi Moikom, Frederiku, daja, vdiq". Telefoni celular m'u duk si nje zog makaber. Befas, tere bota m'u duk si nje peme vigane me miliona zogj te tille celulare. Me ne fund, pasi kerkoi kaq me ngulm vdekjen, qe ishte paqja e vertete per te, Frederik Rreshpja, i mbylli syte, por jo qepallat e tij ne poezite e mrekullueshme qe ka per te gjithe ne.

    ***

    "Abiit, excessit, evasit, erupit" - (Doli, iku, u largua, u zhduk). Ky lokucion latin mbahet i famshem per gradacionin e sinonimeve. Keshtu ndodhi me jeten e njeriut dhe poetit Frederik Rreshpja. Atij i mungonte "amor sui" - (dashuria e vetvetes). Si askush, Frederik Rreshpja nuk cau koken dhe e trajtoi me mosperfillje jeten e tij. Nje shperdorim i dhimbshem, nje mosperfillje mbreselenese. Jeta e tij e ngaterruar dhe e trazuar, gati nuk mund te pershkruhet. Megjithate, ai lindi krejt ndryshe nga te tjeret, sepse ai ishte krejt ndryshe nga te tjeret. Te gjithe shkruajne poezi, por ai ishte Poet.

    ***

    Bota eshte e mbushur me "actia mortalia" - (veprime, pune te njerezve te vdekshem). Miliona njerez nuk e kane shperdoruar jeten e tyre, nuk jane mberthyer nga kotesia, pra kane qene normale. Frederik Rreshpja, lindi per te qene nje perjashtim. Substanca e jetes se tij, nuk percaktohej nga frymemarrja, as nga veprimet e marrezishme, as nga normaliteti i zakonshem. Ai ishte njeriu me nje aparat ndjesish te pazakonte, ai dinte te krijonte nje poezi te pazakonte. Nga kjo pikepamje, ai ehste shume here me i rendesishem dhe shume here me i pazevendesueshem se te gjithe vdeketaret e zakonshem normale.

    ***

    Poezia e Frederik Rreshpes eshte skema e tij nevralgjike e pashlyeshme, qe dimensionohet ne heshtje, delikate dhe e sigurte, ne hapesiten panteonike te poezise dhe te artit shqiptar. Rreshpja ehste nje poet i lindur dhe jo nje poet i bere. Eshte shume e veshtire ta perkufizosh nje nje formulekete gje. Eshte e veshtire te flasesh dy fjale per njeriun dhe per poetin, per te cilin masmedia ka qene nje mit i paperfillshem dhe aspak miqesor, (jo per fajin e tij), sepse krijimi i vertete nuk kufizohet kurre "in medias res" dhe lavdia e rreme, eshte perhere periferike, ose alibia e mediokritetit. Ne kete kohe te sodomizuar nga politika, Rreshpja beri nje sfide elegante, duke hedhur bumeranget e tij magjike ne horizontet e figurave te kujteses, te anticipuar si metafore universale, per te na shpalosur ne kaleoidoskop imazhesh dhe plot ngrohtesi njerezore. Libri i tij poetik me i famshem "Erdhi ora te vdes perseri", nuk eshte aspak nje mall nekrofilik.

    Ai ne te vertete nuk ka patur asnjehere ndermend te vdese asnjehere seriozisht, por te ringjallet poetikisht dhe 1000 vdekjet e tij, te vulgaritetit te jetes se perditshme, t'i konvertoje ne nje kohe mitike, ne nje deshmi origjinale dhe te paimitueshme. Ai ka mundur ta realizoje kete thjeshtesisht, ndonese permes nje drame te brendshme perveluese, paradoksale te pafund. Kjo tregon kurajon e tij te madhe dhe nje dinjitet te vecante. Kjo te con tek ideja e patjetersueshme se ai nuk ka jetuar kot, se nuk mund te flitet per nje shperdorim te llahtarshem te jetes, ajo qe ishte e jashtme tek ai, nuk ishte asnjehere e brendshme.

    ***

    Frederik Rreshpja ka lindur ne 19 korrik 1940 ne Shkoder. Ne vendlindje ka kryer arsimin e mesem, pastaj ka punuar arsimtar ne fshatrat e Shkodres, pastaj nepunes, pergjegjes kulture etj. Poezite e para i ka botuar ne fillim te viteve '60 te shekullit te kaluar. Ne vitin 1967, pati sukses te vecante me vellimin poetik "Rapsodi shqiptare". Eshte marre me publicistike dhe ese letrare. Per shume vjet, ka qene i burgosur per bindjet politike dhe jeta e tij ka qene shume e trazuar. Ne vitin 1991, ishte kryeredaktor i gazetes "ORA" si edhe kandidat per deputet. Nga viti 1992, ai ishte president i shtypshkronjes "Europa". Ka qene edhe drejtor i revistes kulturore-letrare "Europa" dhe i gazetes "Lajmi i mbremjes". Ne vitin 2000, ai ishte i rrenuar ekonomikisht. Nuk dihet se c'u be me pronesine e shtypshkronjes qe posedonte, ai fliste per mashtrime qe i kishin bere, ndonese une e kam ruajtur nje kopje te nje dokumenti te noterizuar qe ai ia jepte shtypshkronjen ne perdorim Sadat Brahjas, dhe ky i fundit ishte e detyruar t'i jepte 700 mije leke te vjetra ne muaj. Nuk di perse nuk funksionoi kjo marreveshje, Frederiku perjetoi Odisene e nje varferie te skajshme te mbetjes neper rruge, kjo pike duhet sqaruar mire, duhet te dale pergjegjesia e njerezve te cilet e cuan ne kete gjendje apokaliptike.

    ***

    Me Frederik Rreshpen jam njohur afro 40 vjet me pare. E kam ruajtur perhere miqesine me te, ndersa shume te tjere, nuk e ruajten dot kete miqesi. Rreshpja spikati qe ne fillim si nje poet me nje talent te cuditshem, enuin, krejtesisht modern. Pervec poezive, ai shkroi peralla te denja per vete penen e Oskar Uajldit. Kishte energji te medha, ndonese nuk ishte asnjehere ambicioz, teper i shkujdesur, moskokecares. I lire ne mendime, rebel i pandreqshem dhe i pathyeshem ne cdo kohe, aventuren e artit e plazmoi ne dizonance me aventuren e jetes, pikerisht si shprehje te lirise ekzistenciale. Kundeshtar i diktatures, ai perjetoi gati 20vjet si i burgosur politik, i harruar dhe i pabotuar, perhere me nje identitet te spikatur antikonformist, sfidant i llojit rembojan. Jo rastesisht i lindur ne Shkoder, e cila mund te quhet nje kryeqytet letrar i Barletit dhe i Bogdanit, i Fishtes dhe i Mjedes etj, pas vdekjes se Migjenit te madh,, Frederik Rreshpja eshte talenti me i shquar qe ka dale nga kjo treve - miter e poezise se shqetesuar te kombit. Pervecse poet, Frederik Rreshpja ishte edhe nje publicist i mprehte - esseja e tij e gjate "Marrezia e Itakes", eshte nga me te bukurat dhe interesantet ne letrat shqipe. Ai ishte edhe prozator humorist i rralle i tradites koniciane.

    ***

    Poezia e Frederik Rreshpja eshte me nje kod dhe nje apel simbolesh dhe nenkuptimesh. Ne poezine e tij, eshte nje finese teper e holle, nje delikatese e brendshme qe te habit. Te duket se trilli i metafores de Radiane hedh argjendin e vet te kalter tek peisazhet e ashpra alpine, onirike, ne agloshet e shpellave, ku mbijetojne perendite ilire, tek kasollja e vjeshtes me zogj mitesh, ku fluturojne kometat dhe alekinet, ne horizonte me gruntin primitiv te shiut, tek rete dhe tek plazhet, ku Frederik Rreshpja ka mbledhur qeramikat e thyera te dashurive te lashta, aty ku, udha e vjeter rri si patkoi i fatit tek porta e shekujve. Epika nuk mungon:

    Koka e trimit, ne dhembet e eres,

    Shpata, ne duart e shiut.

    Duket se sozia e Milosoas, futet tek emri i Medaut ilir, per te gjetur dallendyshen e humbur pas 7 bjeshkeve te Filip Shirokes, apo xhindin e vogel te perallave dhe te rrefimtarise popullore, nen nje qiell te trishtuar qe gjemon nga kavaleria e shirave te Eposit Verior.

    Per te, femijeria eshte nje perralle e shumefishte, atdheu i imazheve:

    Luanet e thyer te femijerise,

    Pune uje te pusi i vjeter,

    Mbi zjarret e trendafilave ngroh duart Saadiu,

    Me turbanin prej vese.

    Frederik Rreshpja pikturon si nje varg Van Gog. Per te krijuar ne fakt nje kozmogoni ngjyrash dhe ndijimesh, ku panteizmi eshte edhe impresionizem, ku ka perhere shume fanitje fosforeshente, fantazma te shenjta te kujteses kombetare, kalores anonime te imagjinates, detare te qiellit, imazhe arketipale te pashperbershem, ose metafora te antropomorfizuara. Poeti eshte perhere nje lloj Princ i Vogel ekzyperian, por i veshur me tirqe dukagjinase, binjak i Omerit te vajtuar nga Ajkuna, per te kerkuar pa pushim "detet e rrezikshem te pafundesise perrallore", sic eshte shprehur dikur Kitsi i madh. Por asnjehere ne kete clirim kufijsh dhe dimensionesh, ne kete transparence te materies se gurtezuar, Frederik Rreshpja nuk e humb sensin e dashurise, sepse per te arti nuk eshte "nje kopesht i trilluar ku kercejne bretkosa te verteta" (Mariana Mur). Dhe ja, qe qeniet mitike, nuk i shpetojne dot ironise paresore si nje biresim, si nje katharsis.

    Homeri, stergjyshi yne antropoid, eshte nje lajtmotiv, po edhe nje sinkope. Sipas Rreshpes, Homerin e bene heronjte me shume sesa talenti. Nga Eposi i Trojes, deri te Hollivudi, paradoksi te con edhe tek Homeret e industrializuar. Ndaj Frederik Rreshpja thote me nje qetesi olimpike, bashkekohore, te ndryshme nga tradita:

    E verbeta ime madheshtore me syze Hong-Kong -u,

    Beje nje Iliadeper mua!

    Ky konceptim te kujton Bertold Brehtin e mencur. Frederik Rreshpja tenton te beje te lexueshem nje "Index exportagorium". Ai paralajmeron per profetet e rreme:

    Zeusi, Atena dhe tere zotat, duhen thyer,

    Per te rindertuar duart e Fidias.

    ***

    Ishuj te ndritshem i jane shfaqur poetit ne retine, nen qiej absurde. Ai ishte gjithmone nje pagan i vjeter qe deborerat i shnderronte ne mermere statujash ilire. Keshtu, ai shenohet per te tjeret si nje "homeo scriptor" dhe thote per poezite e tij delikate, plot fantazi frazen proverbiale "Madame Bovary c'est moi", aq me teper se sic eshte shprehur ai "Nen cdo molle, nje Eve e ka pritur". Kjo eshte dashuria ne tere kuptimin e mistershem dhe e pazevendesueshme. Do te shtoja se emri biblik i Eves eshte nje metaforizim i muzave te poetit, i oreve bjeshketare, qe ne shekullin e TV dhe Kibernetikes, prape nuk e kane humbur fuqine cudiberese te fatit dhe te artit.

    ***

    Nese nga pikepamja okulare, poezite e Rreshpes te kujtojne mozaiket paleokristiane te Antikitetit te Vone plot peisazhe baritore dhe kafshe alegorike, nga pikepamja e sonoritetit ato jane plot harmoni.

    ***

    Sipas teorise se bihevioristeve, cdo lexim ne heshtje percillet edhe nga levizjet e pezave zanore. Ne kete kuptim, leximi i poezise rreshpiane eshte nje muzike e rrezikshme, se te zoteron, por teresisht e shendeteshme dhe frymezueshme.

    ***

    Tani "ante mortem" (pas vdekjes), ne mund te arsyetojme dhimbjen per te. Te poezia e tij, eshte qartesia, delikatja, jo demoniakia. as vulgarja. Dykuptimesia e natyres dhe simboleve, eshte kudo. Ne kishen e fjales, Frederik Rreshpja eshte nje drite altari. Ai nuk pati ne perditshmerine e tij te nemur ankesa lotmbushura. Ai e dinte sekretin e plastikes se peisazheve te detit dhe te henes. Ai e dinte sekretin edhe te bukurise se paracaktuar te vdekjes. Lirika per te, ishte si nje fe estetike. Frederik Rreshpja eshte nje nga poetet lirike me te medhenj te poezise shqipe te koherave. Shpresoj se keshtu do te cmohet edhe me vone.

    ***

    E pamundur, e pamundur, e pamundur te rikujtoj te tera hollesirat. Koha eshte rrafshuese. Megjithate, me kujtohet babai i Frederikut, te cilit ai i ngjante, me floke dhe mustaqe te thinjura, me kujtohet nena e tij te cilin ai e adhuronte "Eshte Perendia ime", me kujtohen motrat e Frederikut qe kane vdekur, Neta, Pashka, Ciata. Cuditerisht, ne shtepine e tij, ne oborr lulezon akoma edhe sot, nje shege e vjeter e mbjelle nga dora e Hile Mosit. Familja e Rreshpajve eshte me origjine nga Dukagjini legjendar. Kam qene me qindra here ne shtepine e tij ne Shkoder, vellezerit e tij Keli dhe Gjoni, per nje cudi qe nuk e kam kuptuar kurre asnjehere, perhere me kane thirrur "Xhaxhi Moikom". Ne rinine e tij, Frederik Rreshpja kishte talent edhe per pikture. Ne 1970, me ka bere edhe mua nje portret vizatimi, si edhe me ka kushtuar nje poezi. Me vone, m- beri nje portret te nenes. Ky njeri, kishte kultin e nenes, nuk ma merr mendja qe ne jeten e tij - dhe kete, nuk di ta shpjegoj, te kete patur ndonje femer tjeter. Pervec personazhit beatrician, te shpikur prej tij dhe te quajtur Lora. Sa pikellim, sa mungese dashurie ka patur ne jeten e ketij njeriu! Por tani, ai eshte i qete. Hera e pare qe ai shijon paqen, ate paqe qe ai e metonte i etur. Biografia e tij e paqete u mbyll ne moshen 66-vjecare. Mund te rronte edhe me teper. Por ne vetem mund te shprehemi, ashtu sic thonte dikur Homeri, "se kjo gje, eshte ne duart e Zotave". Frederik Rreshpja eshte rikthyer ne femijerine e tij, kur mahnitej nga bjeshket, sepse ai nuk ka nevoje per purgator, as per hapesira te ndermjetme, plot gjemba dhe mosmirenjohje, ai shetit ne vise kinse te panjohura, por qe i kishte zbuluar shume kohe me pare, te fantazise dhe te vdekjes, ai la gjurme delikate si ato te kaprojve perrallore, ai artikuloi poezi dhe figura te cilat mund te vertiten sipas nje muzike pitagorike qiellore ne ameshim. AMEN!

    Marre nga Koha Jone 18 shkurt 2006
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga Labeati : 18-02-2006 mė 15:22

  18. #18
    i/e regjistruar Maska e Labeati
    Anėtarėsuar
    31-07-2003
    Vendndodhja
    North America
    Postime
    1,232
    Nje shkrim i botuar ne te gjalle te Poetit (2004) marre nga

    www.albanovaonline.com


    S'DUA TË PIKËLLOHET KUSH PËR FATIN TIM

    Poeti, tregimtari dhe eseisti Frederik Rreshpja

    Hans-Joachim Lanksch


    Frederik Rreshpja (a Reshpja, të dhanat luhaten), i lindun më 1941 (a 1940, të dhanat luhaten) âsht nji legjendë për së gjalli.

    Njohësit seriozë të poezisë ia nisin kuvendit të entuziazmuem sapo përmendet emni i Fred Reshpes. Në jetën publike dhe në skenën letrare të Shqipnisë, ai nuk âsht i pranishëm. Përmbledhjet e poezisë së tij nuk gjenden mâ në shitje. Kritika letrare në Shqipní, me sa ekziston, nuk e merr mâ në dijeni poetin Reshpja.

    Nga "Leksikoni i shkrimtarëve shqiptarë 1501 – 2001" i Hasan Hasanit (Prishtinë, 2003) e mësojmë vendin e shkollimit dhe të studimeve si dhe vjetët e botimit të librave të tij, kurse nuk mësojmë me asnji fjalë qi Frederik Rreshpja ka kenë burgaxhi politik për 17 vjet, mu në moshën mâ produktive të çdo shkrimtari, mes moshës 30-vjeçe dhe 50-vjeçe, gjâ qi e mësojmë vetëm nga "Historia e Letërsisë Shqiptare" e Robert Elsie-t (Tiranë – Pejë, 2003). Reshpja dhe as nuk âsht i përkëdheluni i botuesve dhe përkthyesve. Jo pak vepra të tij duket s'janë të botueme dhe myken në kese najlloni nëpër hotele dhe miq të tij. Prapëseprapë, ai figuron me disa poezi në "Anthologie de la poésie albanaise" të Aleksandër Zotos (Chambéry, 1998) dhe në "Antologjinë e poezisë shqipe. Gjysmëshekulli i artë" të Ali Aliut (Tetovë, 2000) si dhe e rrumbullakson punimin e shkëlqyeshëm të Gazmend Krasniqit "Poezi. Sprovë antologjike" (Tiranë, 2003).

    Qysh prej do kohe pothuej nuk ke si me e takue personalisht Frederik Reshpen mbasi nuk ka mâ ndonji vendbanim të përhershëm.
    Në intervistë, dhanë revistës "Zëri i Rinisë" më 1992, hasim në shprehjen e tij "nuk e di se ka mbetë ndonjë gjë në këtë botë, që të më gëzojë. Gjith ç’kam dashur e kam humbur. –Kur trishtohem shkruaj. Prandaj shkruaj shumë." Në po atë intervistë lajmroi se donte me hapë, se shpejti, nji gazetë të pamvarun për intelektualët. Kryesisht kulturë, art, jashtë politikës. Edhe të botote libra.

    Se çfarë u bâ mbasandej, e mësojmë nga artikulli i arkeologut dhe poetit Moikom Zeqo te "Koha Jonë" e 15 dhetorit 2003: Frederik Reshpja punote dhe botote shkrime si kryeredaktor i gazetës "Ora". U bâ pronar i nji shtypshkronje, themeloi shtëpinë botuese "Evropa", botote revista dhe gazeta aq të bujshme sa dhe të jetëshkurta, fitote pasuni, nuk mundte me bâ idare me paratë e bollshme dhe e humbi shpejt pasuninë e vet. Edhe njiherë e humbi gati gjithçka. Reshpja filloi me rrnue paqetë dhe çrregullt, gjâ qi ia prishte gjithnji e mâ shumë shëndetin. Më 2001 pësoi nji hemorragji cerebrale ku për pak nuk shkoi në atë botë. Nuk kishte mâ se ku me ndêjtë. Shpesh ishte pa as nji lek. Moikom Zeqo dhe nji mik tjetër e vendosën Frederikun në nji azil privat në mes të gjelbërimit. Ai e mori veten dhe zu me shkrue pothuej pandërpré. Prapëseprapi, vetminë e azilit s'e duroi mâ shumë se 6 muej, e çuen te familja në Shkodër ku prapë thurte poezi me poezi, botote në periodik deri sa nuk e duroi mâ jetën atje dhe shkoi përsëri në Tiranë. Endej hotel me hotel, paratë i bâte tym dhe u bâ trandëlinë.

    Disa ditë pa u botue artikulli i naltpërmendun, Moikom Zeqon e morën në telefon tue thanë qi Frederik Reshpja qe në gjendje të randë shëndetsore, i rrezuem mbi nji tavolinë në nji lokal. Zeqoja shkoi atje dhe s'e gjeti mâ.
    Nji mike ime, gazetarja e kulturës te "Panorama", Admirina Peçi zu me kërkue Frederik Reshpen dhe i ra në gjurmë, mbas ca ditësh, në bar "Lux". Ai kishte gjetë strehim te nji mik. Përpara, prapë ka kenë në azil dhe prapë e paska marrë dheun ndër sy. Pse?! "Jam mësuar të arratisem, nga burgu, nga mërzia, nga njerëzit e padëshirueshëm, nga azili, dhe nga vajzat e bukura si Mona Liza e Davinçit" – i tha Admirina Peçit.

    Edhe te miku i tij nuk ndêjti shumë dhe iku prapë.
    Frederik Reshpen mundesh me e quejtë mjeshtër në artin e rrnesës pa u shqetësue për punëra materiale. Ndërsa dështueka me qëndrue në realitetin trivial dhe grotesk të përditshmënisë, ai e zotnon artin e të shkruemit sa rrallëkush tjetër. I mjafton nji inventar për çudi të vogël motivesh dhe fjalësh kyçe. Zog, stinë, hënë, det, shi, pikëllim, zemër, bregdet, rërë, qiell ... këto dhe disa pak shtylla të tjera leksikore të botës së tij poetike i kombinon për imazhe gjithnji të reja e të freskëta plot intensitet dhe bukuri. Togfjalëshe dhe imazhe poetike duket i shkrepen sa Mozartit meloditë dhe harmonitë. Ndryshe nga shumë poetë të tjerë, te ai nuk ke me hasë në imazhe dhe metafora të kërkueme e të pispillosuna. Me gjithë origjinalitetin e tyne, poezitë e tij të duken si shprehja e natyrshme dhe stringente e gjendjes së tij shpirtnore.

    Poezitë e Frederik Reshpes s'përmbajnë barra të panevojshme, fjalë të gzhollta. Çdo element teksti âsht me funksion. Tekstet, megjithatê, nuk të duken të turnueme dhe të mpira, por janë plot ngrohtësi dhe jetë. Sa e paqetë dhe e trazueme të jetë jeta e Frederik Reshpës për së jashtmi, aq i përshkon poezitë e tij nji frymë e qetë dhe e rregulltë, ku rregullsia dhe qetësia e vjershave të tij aspak nuk të bâhen sikur kapak artificial mbi nji vulkan vlues.

    Reshpja s'âsht poet i gazëllimit himnik, pa lëre ekzaltimin kombëtar. Temat e tij janë humbja, dhimbja, vetmia, qi i derdh në vargje të nji individualiteti dhe bukurie prekëse.
    Larg gjithë toposëve avazesh albanocentrike, poezia e Frederik Reshpes âsht letërsi e dorës së parë të kalibrit europian.


    Hans-Joachim Lanksch, më 02 mars 2004

  19. #19
    i/e regjistruar Maska e Labeati
    Anėtarėsuar
    31-07-2003
    Vendndodhja
    North America
    Postime
    1,232
    Poezi te Frederik Rreshpjes:
    ---------------------------------------


    PERGJITHMONE

    O ajr i mbremjes mbeshtillme, erdhi ora te vdes perseri.
    Kur te mbyllen syte e mi, nuk do te kete me det
    Dhe varkat e loteve kane per te ngecur ne stere.
    Shkoj dhe shirat po i le te kyēura
    Por do te ktherm perseri ne ēdo stine qe te dua.
    Une kam qene trishtimi i botes.
    O ajr i mbremjes mbeshtillme, erdhi ora te vdes perseri.

  20. #20
    i/e regjistruar Maska e joss
    Anėtarėsuar
    15-09-2005
    Postime
    311
    Gjenite lindin, nuk behen.
    Kam patur nderin te pi nje kafe ne Shkoder me Frederikun, ne vitin 1992. Kishte nje fuqi intelekti qe te shokonte. Diktatura u soll shume keq me te.

Faqja 0 prej 12 FillimFillim 1210 ... FunditFundit

Tema tė Ngjashme

  1. Frederik Ndoci
    Nga Xhuxhumaku nė forumin Muzika shqiptare
    Pėrgjigje: 57
    Postimi i Fundit: 13-11-2022, 09:31
  2. Granit Zela
    Nga Granit Zela nė forumin Shkrimtarė shqiptarė
    Pėrgjigje: 48
    Postimi i Fundit: 01-07-2007, 06:23
  3. Shuhet jeta e poetit tė madh Frederik Rreshpja
    Nga I-amėshuar nė forumin Elita kombėtare
    Pėrgjigje: 12
    Postimi i Fundit: 24-05-2006, 00:28
  4. Frederik Rreshpja
    Nga Manulaki nė forumin Enciklopedia letrare
    Pėrgjigje: 13
    Postimi i Fundit: 18-01-2006, 06:35
  5. Dr. Frederik Shiroka
    Nga Eni nė forumin Elita kombėtare
    Pėrgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 22-04-2002, 06:10

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •