Kastriot Tusha, njė zė kristalor
Vendodhja pranė pellgut tė gjerė kulturor mesdhetar, nga ana tjetėr struktura gjeoklimaterike e Shqipėrisė, bėn qė ky vend tė prodhojė zėra kėngėtarėsh, tė njė natyre e cilėsie tė veēantė nė tė dy sekset. Kjo dhuratė e natyrės u shndėrrua nė traditė. Historikisht, qė nga e kaluara me Muēon (nė pallatin e Ali Pashe Tepelenės), Hafizen e Leskovikut (me shokė), qė i pėrkujton kėnga (kujtesa) popullore, por tė ardhur te L. Miloti, A. Zyberi, V.Zela, N. Pagarusha, M. Halili, P. Simaku, I. Tukiēi e B. Ndoja, e deri tek mė tė shquarit skenės lirike si: T. Tashko, M. Kraja, Gj. Kosturi, E. Mihali, K. Antoniu, Ll. Kaēaj, M. Xhemali, K. Paspali, S. Refael, G. Ēako, K. Gjipali; nė mė tė rejat: I. Mula, Sh. Spaho, E. Jaho, M. Leka, e shumė tė tjerė, zėri i tenorit kastriot Tusha i vjen skenės shqiptare me njė fizionomi e tingėllim tė ri, kristalor, shumė tė ngrohtė.
Kastriot Tusha lindi nė Elbasan mė 14 prill 1963. Mėsimet fillestare pėr kanto i mori me mėsuesin F. Feēi nė Shkollėn e Mesme tė Muzikės "Onufri" (1979-1983) tė qytetit. Nė vitet 84-89 mėsimet pėr kanto i vazhdoi nė Institutin e Lartė tė Arteve (sot Akademia e Arteve tė Bukura) nė klasėn e Gaqo Ēakos. Mbasi kryen studimet nė vitet 1988-2002, rreshtohet prnė solistėve tė Teatrit tė Operas dhe Baletit, njėherėsh edhe si kėngėtar, solist pranė Ansamblit tė Kėngėve e Valleve Popullore, si interpretues i kėngės popullore elbasanase dhe rrethinave tė tjera (kohė mė parė ai e kishte kultivuar kėngėn popullore mbas njė kursi kualifikimi qė kishte kryer nė viet 83-84 pranė AKVP-sė).
Nė Teatrine Operas dhe tė Baletit, Tusha realizon njė veprimtari tė ngjeshur koncertore me pjesėmarrje tė gjerė nė mjaft role nė operat shqiptare dhe tė huaja, me koncerte tė llojeve tė ndryshme, me repertor tė pasur, ashtu si nė fushėn e muzikės sė lehtė dhe asaj ppullore, si brenda vendit dhe jashtė tij, si nė Gjermani, Itali, ShBA, Zvicėr, Turqi, Angli, Danimarkė, Kosovė, Maqedoni, Kanada, Norvegji, Suedi, Irlandė e gjetiu.
Me njė pjesėmarrje brilante ngjitet nė skena tė shumta operistike, me role si Alfredo nė "La Traviata", Duka i Mantovės te "Rigoleto", Ruiz te "Trovatore" i Xh. Verdit, Arlekino te "I Pagliaci" i Leoni Kavalolos, Nadiri te "Peshkataret e perlave" i G. Bizes etj; nė operat shqiptare, Doda te "Mrika", Nikolla nė operetėn "Paja", pėrkatėsisht tė P. Jakovės dhe N. Zoraqit.
Artisti lirik Tusha ka patur fatin tė drejtohet nėn pankinėn e dirigjentėve E. Krantja, R. Teqja, B. Llapi e tė tjerė. Nė kėto debutime ai e shfaq veten njė kėngėtar lirik sugjestionues dhe tėrheqės.
Kėngėtari Tusha e paraqet veten dinjitoz edhe nė shumė koncerte: Koncerti recital me Ansamblin Shtetėror , 1995 1996; Koncert Nr. 2 me Ansamblin Shtetėror, 1998; Netė Napolitane, koncert recital, orkestra e RTSH, dirigjent Zh. Ciko dhe tė ftuar G. Ēako, A. Xhemo, M. Leka, E. Miso,etj.; Koncert Gala (sė bashku me S. Frashėri, R. Radoja, E. Miso, A. Garo, D. Hyka); Niederrhein Krefeld, Gjermani, gusht 2000; Koncert recital, Pallati i Kongreseve, 2001.
Qė nga viti 1992 K. Tusha ėshtė kėngėtar i lirė, i pa impenjuar nė ndonjė trupė operistike. Kjo e afroi mė shumė me atė zhanėr koncertesh ariozė e kėngė qytetare tė krijuara, qė i shkonin mė pėr shtat si tenor lirik, tepėr tėrheqės pėr dėgjuesit, duke i hapur vetes njė karrierė tė shkėlqyer nė kėtė fushė. Tusha ka afruar pranė vetes edhe kėngėtarė tė muzikės sė lehtė si E. Deda, R. Makashi e A. Gjoka; po edhe kėngėtaret tepėr sugjestionuese M. Kamenica e M. Nallbani, qė i shprehin vlerat e tyre vokale si nė skenat operistike, ashtu edhe nė muzikėn e lehtė
Nė koncertet e tij recitale, Tusha priret ndaj rrymave tė ndryshme tė tė kėnduarit, ritmeve latino-amerikane, nėn shoqėrimin e Orkestrės sė Re tė Filarmonisė, orkestrave tė tipit sinfoxhas etj. Tenori ėshtė ambicioz mbasi kėrkon qė ēdo dėshirė e tij tė pėrputhet me idetė muzikore qė synon, pra tė sjellė nė skenė tipe melodish me emocione tė larmishme, pėrputhur me karakteret e kėngėve dhe rrymave pėrkatėse.
Dėshirat e tij ai i realizon edhe me ftesat qė u bėn artistėve vendas dhe tė huaj, pėr ti plotėsuar, nga kjo pikėpamje, imazhet rinovuese tė koncerteve tė veta, p.sh., tė dy kėngėtarėve negritanė (me kėngė dhe valle nga Broduej), kėngėtarin italian Rafaelo Karlino, sopranon nga kosova Sanije Metoshi dhe ēiftin e baletit nga Teatri Danēenko nga Moska, J. Bellavina dhe D. Kozhano.
Edhe titujt e koncerteve K. Tusha i emėrton nė mėnyra tėrheqėse qė nė njė farė mase, nėnkuptojnė pėrmbajtjet e tyre: "Tusha dhe miqtė", "Kur jemi bashkė ne tė dy", "Kastriot e Friends", "Grand Gala", etj. I veēantė ishte edhe "Koncerti i tre tenorėve" (Tusha, Ēako, Gjipali), qė na kujton bashkėpunim mbresėlėnės tė trios Domingo, Kareras e Pavaroti. Nė kėto koncerte, kėngėtari Tusha me shokė, i jep kėngės shqiptare (asaj qytetare tė pėrpunuar dhe popullore) e tė huaj njė interpretim dinjitoz, tė ngritur artistikisht, duke i bėrė pėr auditorin tepėr tėrheqėse.
Zgjedhja (dhe ndėrthurja e tyre) i ka dhėnė pėrfundime tė mira e tė suksesshme lirikut Tusha, ku ai ėshtė i prirur veē muzikės operistike edhe ndaj muzikės qytetare, arioze ndėrmjet aries dhe recitativit tė kėngėve tė tipit latin, italian etj., deri nė pėrzgjedhjen kėngėve popullore. Kjo pėrzgjedhje ėshtė nė pėrputhje me vlerėn e zėrit tė tij tė ėmbėl, tė butė me njė regjistėr me shtrirje (deciturė) jo shumė tė lartė, qė ia kalon nga njė e gjysmė nė dy oktavė. Si njeri ka njė natyrė tė veēantė, tėrheqėse; ėshtė gazmor, i dashur, i ėmbėl, i komunikueshėm me audiencėn2).
Tenori K.Tusha ka zgjedhur njė raport mirėkuptimi nė favor me muzikėn dhe admiruesit e tij. Ai kudo, me stafin e kėngėtarėve dhe tė orkestrantėve (nė formacione tė vogla, deri nė orkestrėn sinfonike) ėshtė i mirėpritur si kėtu dhe jashtė. Nė vitin 1998 prodhoi njė CD me kėngė tė ndryshme me muzikė shqiptare dhe botėrore.
Ky ėshtė tenori Kastriot Tusha, pinjolli i fundit i lirikės operistike shqiptare dhe mė gjerė.
REFERIME:
Gazeta tė shumta si, "Shekulli" (1997), "Koha Jonė" (1998), "Republika" (1997), "Tirana" (1998), etj., kanė paraqitur nė faqet e tyre artistike jetėn e tenorit lirik K. Tusha, si dhe kanė hedhur mendime mbi vlerat vokale dhe repertorin e tij.
ZeriPupullit
Krijoni Kontakt