Umberto Eco

[Pedro]

ne kete teme dua te sjell dy pasazhe nga libri "Lavjerresi i Foucault" i te madhit Umberto Eco. Ky liber i botuar per here te pare ne 1988, vertetoi qe libri i pare i Eco-s "Emri i trendafilave" (i njohur ne bote si "Il nome delle rose" ose "The name of the roses") nuk ishte nje pjelle e rastit, por krijimi i nje mendje gjeniale, sic eshte ajo e Umberto Eco-s.

Meposhte eshte nje pjese e shkeputur nga kapitulli i pare "Kether". Casaubon, heroi kryesor flet ne veten e I, ndodhet ne katedralen Saint-Denis-des-Champes , ne te cilen varet nje kopie e Lavjerresit te Foucault:

.... Une e dija, qe Toka rrotullohej, dhe une bashke me te, dhe Saint-Martin- des-Champes dhe i gjithe Parisi bashke me mua; ne te gjithe rrotulloheshim sebashku nen lavjerresin, i cili ne te vertete nuk e ndryshonte ndonjehere nivelin e tij te lekundjeve , pasi atje lart, prej ku varej, e pergjate zgjatimit ideal te fillit, pambarimisht tutje deri ne Galaksine me te larget, atje lart qendronte, e pazhvendosur ne Perjetesi, Pika e Palevizshme.
Toka rrotullohej, mirepo pika, ne te cilen ishte i mberthyer lavjerresi, ishte e vetmja pike fikse ne Univers.

Prandaj edhe veshtrimi im nuk ishte dhe aq shume i ngulitur mbi Token se sa me teper atje tutje lart, aty ku ekzekutohej misteri i Palevizshmerise absolute. Lavjerresi me thoshte mua, qe ndersa cdo gje ishte zhvendosur -Toka, sistemi diellor, mjegullnajat yjesore, vrimat e zeza dhe te gjithe bijte e Emanacionit Kozmik, qe prej Eoneve te para deri tek lengbrishta Materie- qe atje lart, nje pike e vetme prehej ne qetesi, si nje kolm, nje kunj, nje pike varese ideale, rreth se ciles rrotullohej e gjithe Gjithesia. Dhe une merrja pjese ne kete me te larten perjetim, une, i cili edhe pse zhvendosesha me te gjithe dhe Gjithesine, prape Ate mundja ta shikoja, Ate, te Pa-Levizshmen, shkembin, Garancine, te shndritshmin pluhur, qe nuk eshte Trup, e cila as Forme, as Shembelltyre, as Peshe, as Sasi dhe as Cilesi nuk ka, e cila nuk eshte as Shpirt, as Inteligjence, as Fantazi, Mendim, Numer, Rregull, Njesi, Substance ose Perjetesi, e cila as Erresire eshte e as Drite, e cila as e Rreme eshte e as e Vertete.

Nje dialog me tromaksi, nje bisede sa eksperte aq mosperfillese mes nje rioshi me syze dhe nje vajze, e cila te tilla, per fat te keq, nuk mbante.
“Lavjerresi i Foucault” i thoshte ai. “Eksperimenti i pare ne laborator me 1851, me pas nen kupolen e Panteonit, me nje fill 67 meter te gjate dhe nje sfere 28 kg te rende. Se fundmi, ne permasa me te vogla, e ndertuar ketu me 1855, e qe atehere varet ashtu prej asaj vrime ne pjesen e perparme te kupoles.”
“E cfare ben ai atje? Vecse tundet ashtu?”
“Ai demonstron Veterrotullimin e Tokes. Pasi pika varese, e cila prehet ne qetesi.....”
“E pse prehet ne qetesi?”
“Pasi nje pike...si te ta them...ne qendren e saj...atehere shiko ketu, cdo pike, e cila eshte tamam ne qender te pikave, te cilat i shikon ti... e kam fjalen, kete pike qendrore – pike gjeometrike- kete nuk mund ta shohesh dot, ajo nuk ka asnje dimension, dhe dicka, qe nuk ka dimension, nuk mundet te levize dot as djathtas e as majtas, as lart e as poshte. Prandaj edhe ajo nuk rrotullohet. Me kupton? Nese nje pike nuk ka dimension, atehere ajo nuk mund te rrotullohet dot rreth vetvetes. Ajo, biles, nuk ka as Vetvete...”
“Edhe atehere kur Toka rrotullohet?”
“Toka rrotullohet, por pika nuk rrotullohet. Ne te vjen ty per mbare apo jo, kjo keshtu eshte. Okay?”
“Pune per te.”

C´mjerim! Ja ku e kishte ajo mbi vete te vetmen pike fikse ne Kozmos, te vetmen spirance shpetuese para Mallkimit te panta rhei , dhe ajo mendonte, qe kjo ishte pune per te dhe jo e saja! Ne te vertete cifti menjehere vazhdui tutje – ai i ditur prej dijes shkollore, e cila ia kishte mjegulluar aftesine per tu cuditur, ajo e trullosur, e paarritshme per friken e Pafundesine, qe te dy te paprekur prej pervojes se frikshme te ketij takimi – i pari dhe i fundit – me Ate, me En-Sof , te Pa-Permendshmen.
Si ishte e mundur, te mos bije ne gjunje perpara Altarit te Vertetesise?

[Pedro]

Ne temen Vehbiu-Larg miteve te Rilindjes ketu ne Forumin Shqiptar, ne postimin tim te fundit, kam permendur dialogun e Belbos dhe Casaubon. Doja te sillja ketu kete pjese te shkeputur prej kapitullit te 10 te pjeses se III BINAH per te bere me te qarte mendimin e shprehur ne postimin tim:

E finalmente altro non si inferisce cabalisticamente da vinum che VIS NUMerorum, dai quali numeri essa Magia dipende.
Cesare della Riviera, Il Mondo Magico degli Eroi, Mantova, Osanna, 1603, p. 65 f.

Posi, une fola mbi takimin tim te pare me Belbon. Ne njiheshim tashme me te shikuar dhe kishim folur njehere shkurtazi me njeri-tjetrin tek Pilade, por une nuk dija shume mbi te, vetem qe punonte tek Garamond, dhe libra prej Garamondit here pas here me binin nder duar gjate studimit. Ishte nje shtepi botuese e vogel, por serioze. Nje djale i ri, i cili sapo synon te shkruaje doktoraten e tij, ndjehet gjithmone i terhequr prej dikujt, i cili punon ne nje shtepi botuese te mirenjohur.
“Po Ju cfare beni?” me pyeti ai nje mbremjeje, teksa te dy u mbeshtetem ne fundin e jashtem te banakut prej zinku, te rrethuar prej nje turme si ne nje party te madh. Ishte koha, kur te gjithe i drejtoheshin njeri-tjetrit me “ti”, studentet profesoreve dhe profesoret studenteve. Pa permendur fare klientet e Bar Pilades. “Me jep nje birre”, i thoshte nje student ne Parka kryeredaktorit te perditshmes me te madhe. Mund te mendoje, se ishe ne Shen-Petersburg ne kohe te Shklovskit.
Majakovske te zhurmshem dhe asnje Zhivago te vetem. Belbo nuk i shmangej te pergjithshmes “ti”, por ai i jepte atij nje nenton te pakuptueshem perbuzes. Ai thoshte “ti”, ne menyre qe te demonstronte, qe ai vulgaritetit i pergjigjej me vulgaritet, por qe mes afersise dhe besueshmerise i ndante nje humnere. Vetem rralle dhe vetem per pak njerez degjoja ate te thoshte “ti” me perulje, ose me pasion – vetem ndaj Diotallevit dhe tek tuk ndonje femre. Atyre, te cilet ai i vleresonte, dhe nuk i njihte prej kohesh, u drejtohej me Ju. Keshtu veproi ai me mua gjate gjithe kohes se bashkepunimit dhe une isha krenar per kete privilegj.
“Po Ju cfare beni?” me pyeste ai atehere, sic e di tani, me simpati.
“Ne jete apo ne “teater”?” e pyeta une me nje shikim rrotullues nga skena e Pilades.
“Ne jete.”
“Une studioj.”
“Shkoni ne Universitet apo studioni.”
“Ju nuk do ta besonit, por kjo nuk e kundershton njera-tjetren. Tani perfundoj nje dizertacion mbi Kaloresit e Tempullit.”
“Oh, cfare teme e peshtire”, tha. “A nuk eshte kjo dicka me teper per te marret?”
“Une studioj te vertetet. Dokumentet e procesit. Por cfare dini Ju mbi Tempulltaret?”
“Une punoj ne nje shtepi botuese, dhe ne nje shtepi botuese vijne te mencur dhe te marre. Mjeshteria e lektorit eshte qe me nje te goditur te njohe te marret. Kur dikush fillon te flase mbi Tempulltaret, eshte ne shumicen e rasteve nje i marre.”
“E kujt ia thoni kete. Emri i tyre eshte nje Legjion. Por jo te gjithe te marret flasin mbi Tempulltaret. Prej nga i njihni te tjeret?”
“Pervoje pune. Dua t´Jua shpjegoj, Ju jeni akoma i ri. Para se gjithash, si Ju quajne?”
“Casaubon”
“A nuk ka qene nje figure romani ne Middlemarch?”
“S´e kam idene. Ne fakt ka qene, besoj, edhe nje Filolog i Rilindjes. Por une nuk jam i afert me te.”
“Ta lejme kete per nje here tjeter. Pini dicka? Pilade, edhe dy te tjera, faleminderit. Atehere, kini mendjen. Ne bote gjenden Idiotet, Mendjelehtet, Budallenjte dhe Te marret.”
“Tjeter jo?”
“Posi, ne te dy per shembull, ose se paku – pa ofenduar njeri – mua. Por ne fund te fundit, po ta shohesh me mire, cdo njeri i perket njerit prej ketyre kategorive. Cdokush prej nesh eshte herepashere idiot, mendjelehte, budalla ose i marre. Le te themi, normal eshte ai, i cili keto komponente i perzien ne nje fare menyre arsyeshem. Keta jane Tipa Themelore.”
“Idealtypen, sic thone gjermanet.”
“Bravo. Dini edhe gjermanisht?”
“Mjafton aq sa per Bibliografite.”
“Ai, i cili, ne kohen time, dinte gjermanisht, nuk promovohej me tutje. Ai e kalonte diten me te diturit gjermanisht. Sot ndodh e njejta gje, besoj, me kinezcen.”
“Une nuk e di dhe aq mire, prandaj edhe po promovohem. Por te kthehemi tek tipologjia Juaj. Kush eshte atehere nje gjeni, ashtu si Ajnshtajn per shembull?”
“Gjeni eshte ai, i cili nje nga komponentet e ngre ne lartesi marramendese, duke u afruar me te tjeret.”
Ai rrekelleu nje gllenjke dhe trokiti goten me nje vajze, e cila ne ate cast kaloi aty pari: “Ciao, Bellissima, a ke provuar perseri te besh vetevrasje?”
“Jo”, iu pergjigj ajo, “tani jetoj ne nje bashkesi.”
“Shume mire, atehere”, tha Belbo. Me pas u kthye perseri nga mua: “Njeriu mund te beje edhe vetevrasje kolektive, nuk mendoni edhe Ju keshtu?”
“Por si eshte puna me te marret?”
“Shpresoj, te mos e merrni teorine time per flori te paster. Une s´mund te shpjegoj te gjithe boten. Une them vetem, se kush eshte i marre per nje shtepi botuese. Teoria eshte e zhvilluar ad hoc, okay?”
“Okay. Raundi tjeter eshte i imi.”
“Okay. Pilade, te lutem, me pak akull. Perndryshe shkon direkt ne gjak. Atehere. “Idioti” nuk flet fare, ai vetem jargavitet, ai eshte spazmatik. Ai e mbjell krem karamelin mbi balle, pasi ai nuk di te koordinoje levizjet e tij. Ai ecen ne anen e gabuar te portes rrotulluese.”
“Si ia arrin ai kesaj?”
“Ai ia arrin kesaj. Fundja ai eshte idiot. Ai nuk na intereson neve ketu, ai njihet menjehere dhe ai nuk vjen asnjehere ne shtepi botuese. Ta leme ate atje ku eshte.”
“Mire, e leme atje ku eshte.”
“Te jesh “Mendjelehte” eshte me komplekse. Eshte nje e sjellur sociale. Mendjelehte eshte ai, i cili flet prane gotes.”
“Si e kuptoni Ju kete?”
“Keshtu”. Ai drejtoi gishtin tregues drejt gotes se tij te Whisky-t mbi banak. “Ai don te flase rret asaj, cfare eshte ne gote, por cfare ben ai, ai flet per tjeter gje. Nese e doni keshtu, te thene me fjale te pergjithshme: Ai sillet gjithmone jashte vendit, ai eshte ai tipi, i cili interesohet ne gjetjen e te dashures zonjes grua, kur dikujt i ka ikur gruaja. Mjafton kjo ne veshtrimin e idese?”
“Mjafton, e njoh tipin.”
“Mendjelehti eshte shume i kerkuar, vecanerisht neper darkat mondane ose neper Party. Ai i ve qe te gjithe ne siklet, por atehere sjell raste per komentare. Ne variantin e tij me positiv ai behet diplomat. Ai flet prane gotes, kur te tjeret jane sjellur jashte vendit, atehere ai e sjell biseden rreth temave te tjera. Por ai nuk na intereson neve ketu, ai nuk eshte asnjehere kreativ, ai nuk krijon gje vete, e qe atehere ai nuk vjen asnjehere ne shtepi botuese per te ofruar doreshkrime. Mendjelehti nuk thote, qe macja leh, ai flet mbi macet kur te tjeret flasin mbi qente. Ai ngaterrohet me rregullat e konversacionit, dhe kur ngaterrohet mire, eshte i mrekullueshem. Besoj, ai eshte nje gjallese e pavdekshme, mbajtes eminent i virtyteve borgjeze. Atij i nevojitet nje sallon Verdurin apo nje Maison Guermantes. Lexoni ju studentet, te tilla gjera?”
“Une po.”
“Mendjelehti eshte Joachim Murat, i cili kalon ne revizion paraden dhe veshtron nje oficer te larte te dekoruar prej Martinique. ›Vous êtes nègre?‹ e pyet ai. ›Oui mon général‹, i pergjigjet oficeri. Dhe Murat: ›Bravo, bravo, continuez!‹ Vazhdoni. A mundeni te me ndiqni? Me falni, por sonte mbrema festoj nje vendim historik ne jeten time: Kam vendosur te mos pí me! Edhe nje? Jo, mos u pergjigjni, Ju me shkaktoni ndjenja faji. Pilade!!
“Po Budallai?”
“Ah. Budallai nuk ngaterrohet ne menyren e te sjellurit. Ai ngaterrohet ne menyren e te menduarit. Ai eshte ai tipi, i cili thote, te gjithe qente jane kafshe shtepiake dhe te gjithe qente lehin, por edhe macet jane kafshe shtepiake e si rrjedhim edhe ato lehin. Ose: Te gjithe athinasit jane te vdekshem, dhe te gjithe banoret e Pireut jane te vdekshem, atehere te gjithe banoret e Pireut jane athinjote.”
“Por kjo qendron.”
“Po, por prej rastesise. Budallai mund edhe te thote dicka te sakte, por prej arsyesh te gabuara.”
“Njeriu mund te thote edhe dicka te gabuar, edhe pse arsyet jane te drejta.”
“Per Zotin! Po pse atehere gjithe ai múnd per te qene animal rationale?”
“Te gjithe majmunet rrjedhin prej formave te uleta te jetes, njerezit rrjedhin prej formave te uleta te jetes, atehere jane te gjithe njerezit majmuna.”
“Jo keq. Jemi gati tek pragu, ne te cilin ju filloni te nuhasni, qe dicka nuk shkon, por eshte nje fare pune e nevojshme, per te zbuluar, cfare pikerisht dhe perse. Budallai eshte mbi te gjitha i mefshte. Mendjelehtin e zbulon pernjehere (pa permendur idiotin), por budallai argumenton pothuaj si vetja, mungon vetem nje copez e vogel. Ai eshte mjeshter ne paralogjisma. Prej tij nuk shpeton dot asnje lektor, atij i duhet nje perjetesi e tere. Libra prej budallenjve botohen shume, pasi ato ne shikim te pare na bindin. Lektori i shtepise botuese nuk eshte i detyruar te zbuloje budallain. Akademia e Shkencave nuk e zbulon dot ate, perse duhet ta bejne kete njerezit e shtepise botuese?”
“Edhe Filozofia nuk e zbulon dot ate. Deshmia e Zotit e Anselmit te Canterbury eshte budallallek: Zoti duhet te ekzistoje, pasi une mund ta mendoj ate si nje Qenie, e cila zoteron te gjithe persosmerine, perfshire edhe ekzistencen. Anselmi ngaterron ekzistencen ne te menduar me ekzistencen ne realitet.”
“Po, por budallallek eshte edhe kunderthenia e Gaunilos: Une mund te mendoj rreth nje ishulli ne det, edhe nqs ai ishull nuk ekziston ne te vertete. Ai ngaterron te menduarin e te rastesishmes me te menduarin e te domosdoshmes.”
“Nje lufte mes budallenjve.”
“Sigurisht, dhe Zoti argetohet ne ate e siper si nje gaztor. Ai deshironte vetem te ishte i paimagjinueshem, vetem qe te demonstronte, qe Anselmi dhe Gaunilo ishin budallenj. Cfare qellimi madhor per Krijimin, cfare them dhe une, per Aktin e Vullnetit, fuqi e se ciles donte te ishte edhe Zoti. E gjitha e finalizuar ne ngerthimin e budallallekut kozmik.”
“Ne jemi te rrethuar prej budallenjve”
“Njeriu nuk u shpeton dot atyre. Te gjithe jane budallenj, pervec Jush dhe mua. Ose te themi me mire, pa ofenduar njeri, pervec Jush.”
“Mua me duket, ketu futet ne loje deshmia e Goedelit.”
“S´e kam idene, une jam nje idiot. Pilade!”
“Hej, ky eshte raundi im.”
“I ndajme me pas. Kretasi Epimenides thote, te gjithe kretasit jane genjeshtare. Nqs ai e thote kete, ai, i cili eshte vete kretas dhe kretasit i njeh, atehere kjo duhet te jete e vertete.”
“Ky eshte budallallek.”
“Ky eshte Paulus. Letra ndaj Titus. Tashti kete: Te gjithe, te cilet mendojne, qe Epimenides eshte genjeshtar, mund tu besojne kretasve, por kretasit nuk u besojne kretasve, si rrjedhoje asnje kretas mendon, qe Epimenides eshte nje genjeshtar.”
“Ky eshte budallallek, apo jo?”
“Gjykoni vete. Une Jua kam thene, eshte e veshtire, te zbulosh budallain. Nje budalla mund te marre edhe cmimin Nobel.”
“Lermeni te mendoj pakez. Disa prej atyre, te cilet nuk besojne, qe Zoti e krijoi boten ne shtate dite, nuk jane fundamentaliste, por disa prej fundamentalisteve besojne, qe Zoti e krijoi boten ne shtate dite – atehere asnjeri prej tyre, te cilet nuk besojne, qe Zoti e krijoi boten ne shtate dite, eshte fundamentalist.”
“Zot i madh, eshte veshtire ta thuash...Nuk e di. Si thoni Ju?”
“Sido qe te jete eshte budallallek, edhe po te ishte e vertete. Shkel nje rregull te silogjismes: Nuk mund te nxjerresh perfundime pergjithesuese, te cilat rrjedhin prej dy rasteve te vecanta.”
“Po sikur tani te jeni Ju budallai?”
“Atehere do te isha ne shoqeri te mire dhe sekulariste.”
“Ketu keni te drejte, budallalleku na rrethon. Dhe ndoshta eshte budallalleku yne ne nje llogjike tjeter se sa ajo e mencurise sone. E gjithe historia e llogjikes mbeshtetet ne definicionin e nje perkufizimi te pranueshem te budallallekut. Nuk ke c´ben, ai eshte gjigand. Cdo mendimtar i madh eshte per dike tjeter nje budalla.”
“Te menduarit si nje forme koherente e budallallekut.”
“Jo, budallalleku i nje mendimi eshte inkuherenca e nje mendimi tjeter.”
“Mendim i thelle. Tashme dy, edhe pak dhe Pilade e mbyll dhe ne jemi te Te marret.”
“Aty jam. Te marrin e dallon pernjehere. Ai eshte nje budalla, i cili nuk mund te maskohet dot. Budallai perpiqet ta vertetoje tezen e tij, ai ka nje llogjike te shtrember, megjithate e ka nje. I marri perkundrazi nuk i behet vone per llogjiken, ai vepron me lidhje te shkurtra. Cdo gje verteton per te cdo gje. I marri ka nje idé fikse dhe e shikon ne cdo gje, qe ai gjen, kete idé te vertetuar. Te marrin e njeh ne lirine, qe ia jep vetes perkundrejt detyrimit te gjetjes se deshmive, ne gatishmerine, per te gjetur kudo ndricimin. Dhe mund t´Ju duket e cuditshme, por i marri heret apo vone nxjerr prej cilindrit Tempulltaret.”
“Gjithmone?”
“Ka edhe te marre pa Tempulltare, por ata me Tempulltare jane me te rrezikshmit. Ata nuk i njeh dot menjehere, ne fillim duket, sikur flasin krejt normal, por pastaj, papritmas...” Ai beri shenje, duke porositur nje whisky, por e mendoi edhe njehere ndryshe dhe kerkoi llogarine. “Meqe ra fjala per Tempulltaret, pardje erdhi nje tip tek une dhe me solli nje doreshkrim rreth temes. Besoj me te vertete, qe eshte i marre, por me surrat njerezor. Doreshkrimi fillon krejt pafajshem. Doni ti hidhni ndonje sy?”
“Me gjithe qejf. Ndoshta gjej ndonje gje brenda, qe me hyn ne pune.”
“S´e besoj fare. Por nese keni nje gjysem ore kohe, beni nje vrap nga ne. Via Sincero Renato nje. Do te me hyje mua me teper ne pune sesa Juve. Ma thoni menjehere, nese punimi iu duket serioz.”
“Perse me besoni mua?”
“Kush thote, se Ju besoj Juve? Por nese vini, Ju besoj Juve. Une i besoj kureshtjes.”
Nje student u derdh brenda me fytyre te cakerritur. “Shoke! Perjashta po marshojne fashistet! Me zinxhira bicikletash!”
“Do u bie kokes”, thirri tipi me mstaqe tartare, qe me kishte kercenuar per shkak te Leninit.
“Para, shoke!” Te gjithe i mbathen jashte.
“C´eshte? Nuk do vemi dhe ne me ta?” pyeta une si i zene ne faj. “Jo”, tha Belbo. “Jane thashetheme, qe i ka nxjerre Pilade, per te boshatisur lokalin. Per mbremjen e pare, qekur nuk pí me, me duket vetja shume i trullosur. Duhet te jene patjeter shenjat e abstinences. Te gjitha, per sa Ju thashe, deri ne kete moment inkluziv, jane te gabuara. Naten e mire, Casaubon.”

[macia_blu]

qe nuk te paska falenderuar askush per kete post.
Me beso e kam une mirnjohjen te madhe sa te gjtihe bashke, shto edhe atyre qe nuk e kan lexuar, e qe nuk kane ndermend ta lexojne, e qe nuk i kane te tilla sa te lexojne te tilla poste.
pra, flm sinqerisht.

[Pedro]

macia blu,

faleminderit shume per postimin e mesiperm. Nuk e ke idene se sa shume ma perkedhelin rrjeshtat e Tua krenarine dhe koshiencen time. "Lavjerresi i Foucault" eshte nje nga librat e mi me te preferuar, dhe me pasazhet e perkthyera te sjella ketu, deshiroja qe te njejtin interes, qe kam per Umberto Eco dhe veprat e tij, ta zgjoj edhe tek te tjeret.
Nuk e di nese libri i mesiperm eshte i perkthyer ne shqip; une per vete, e kam lexuar dhe e kam librin ne biblioteken time ne italisht dhe ne gjermanisht.

Pershendetje,
Pedro.

[Pedro]

pjesa e meposhtme eshte shkeputur nga kapitulli 11 i pjeses se trete BINAH.

Bisede me William S.

- Kam lexuar punimin Tuaj. Jo keq. Pjesa ka ngarkese, fantazi, dramatike. Perpjekja e Juaj e pare per te shkruar?
- Jo, kam shkruar edhe nje tragjedi tjeter, historia e dy te dashuruarve ne Verona, te cilet....
- Mire, por le te flasim fillimisht mbi kete punim zoti S. Pyes veten, perse Ju e leni historine te zhvillohet ne France. Perse jo ne Danimarke? Mendoj se, kjo nuk do te kushtonte shume pune, mjafton te ndryshoni disa emra, prej Château de Châlons-sur-Marne behet, le te themi, Schloss Helsingör... Mua me duket, se ne nje klime protestante nordike, ne te cilen endet fryma e Kierkegaard, te gjitha keto ceshtje ekzistencialedo te beheshin....
- Hem, ndoshta keni te drejte.
- Po, besoj ne te vertete. Me tej, pjesa Juaj ka nevoje per disa goditje dramatike,vetem aty-ketu nje retushim, ashtu sikur floktori kur korrigjon qimet e fundit te qafes, perpara se t´Jua mbaje pasqyren... Per shembull, fantazma e babait. Perse ne fund? Une do ta lija te shfaqej pernjehere qe ne fillim. Ne menyre te atille, qe paralajmerimi i atit menjehere te percaktoje sjelljen e princit te ri dhe ta coje ne konflikt me te jemen.
- Aspak idé e keqe, me duhej vetem te spostoja nje skene.
- Tamam. Dhe se fundmi, stili. Le te kapim nje skene cfaredo, ketu, kjo per shembull, kur princi i ri shfaqet ne te perpjeten dhe fillon me meditacionet e tij mbi aktivitetin dhe pasivitetin. Kjo pjese eshte me te vertete e bukur, por mua me mungon akoma ngarkesa e vertete. Kjo te deperton shume pak nen lekure: “Te veprosh a te mos veprosh? Kjo eshte pyetja ime plot frike! Nese fisnikerisht ne perulje, shigjeten dhe te vertituren e fatit zemerak ta durosh apo...” Perse pyetja ime plot frike? Une do te doja ta lija te thonte, kjo eshte ceshtja ketu, ky eshte problemi, me kuptoni, jo problemi i tij individual, porse, mbi te gjitha, ceshtja themelore e Te Qenurit. Me e para alternative eshte, per ta thene kesisoj, ajo mes Te Jesh dhe Mos-Jesh..., Te popullosh boten me femije, te cilet jetojne nen emra te tjere, dhe askush nuk e di, qe ata jane te tute. Sikur te ishte Zoti ne civil. Ti je Zoti, ti ecen neper qytet, degjon njerezit te flasin rreth teje, Zoti ketu e Zoti atje, dhe cfare Universi i mrekullueshem, dhe sa elegante kjo universale force e rendeses, dhe ti buzeqesh nen mjekren tende (ti duhet te ngjisesh ne fytyre nje mjeker, per te ecur nder njerez, ose jo, pa mjeker, tek mjekra te njohin pernjehere), dhe ti i thua vetes (solipsizmi i Zotit eshte dramatik): “He, te gjithe kete e kam krijuar une, dhe ata nuk e dine.” Dhe dikush perplaset me ty ne rruge, ndoshta te fut edhe ndonje te share, dhe ti i turperuar kerkon falje dhe vazhdon tutje, nderkohe qe ti je Zoti, dhe po te doje, mjafton qe ti te ferkosh gishtat, dhe bota behej hí. Por ti je kaq i plotfuqishem, saqe mund t´ia lejosh vetes te jesh i meshirshem.
Te shkruash nje roman mbi Zotin, i cili inkognito del shetitje nder krijesat e tij...
Harroje Belbo, nese te erdhity ne mendje kjo idé, patjeter qe i ka shkuar nder mendje edhe dikujt tjeter.
Variant. Ti je nje autor, ti akoma nuk e di, nje nder te medhenjte, gruaja, te cilen ti dashuron,te ka tradhetuar, jeta nuk ka me kuptim per ty. Per ta harruar, ti ben nje udhetim mbi Titanic dhe peson nje mbytje anije ne Oqeanin Jugor, ti shpeton (si i vetmi i mbijetuar) ne nje varke vendasish dhe kalon vite te tera ne nje ishull te vecuar, te populluar vetem nga papuat, i rrethuar prej vashash, te cilat te kendojne ty kenge perdellyese, ndera tundin gjokset e tyre te mbuluara vetem nga nje gjerdan lulush. Ti mesohesh me keto, ato te therrasin Jim, sic bejne me cdo te bardhe, nje prej mbremjeve vjen nje vashe me lekure ngjyre qelibari ne kasollen tende dhe thote: “Une jotja, une me ty.” po, eshte bukur, ne mbremje te shtrihesh ne veranda dhe te veshtrosh Kryqin e Jugut, ndersa ajo te ledhaton ballin.
Ti jeton nen ritmin e lindjes dhe perendimit te diellit dhe nuk njeh gje tjeter.
Nje prej diteve, vjen nje motobarke me hollandeze, ti merr vesh, qe kane kaluar 10 vjet, ti mund te largohesh me ta, por ti ngurron, ti me mire shkemben arra kokosi perkundrejt sendeve dhe premton, se do te kujdesesh per te korrat e kanabisit, vendasit robetohen per ty, ti fillon te lundrosh nga ishulli ne ishull, se shpejti ty te therrasin kudo Surabaya-Jim. Nje aventurier hollandez, i shkaterruar prej pijes, vjen, qe te punoje per ty dhe ti e cliron ate prej alkoholit, nderkohe e gjithe bota flet rreth teje ne cdo ujera te Oqeanit Jugor, ti keshillon maharaxhain e Bruneit ne nje fushate kunder pirateve te lumit, sjell nje top te vjeter te ndryshkur te kohes se Tippo Sahib perseri ne forme, krijon nje trupebesnike me malajziane dhe i stervit, djem te zot me dhembe te nxire lypesish.... Ne nje beteje ne Plaken e Koraleve (apo mos ishte valle ne Susquehanna?), te mbulon Sampani i vjeter (apo mos ishte valle Corapelekurja?), dhembet e nxire, me trupin e tij. “Oh, Surabaya-Jim, jam i lumtur, qe po vdes per ty”-“Oh, miku im i vjeter Sampancorape!”
Fama jote perhapet nene te gjithe arkipelagun, qe nga Surabaya deri ne Port-au-Prince, ti tregton me anglezet, ne kapitenerine e portit te Darwin je i rregjistruar si Kurtz, ti je tashme Kurtz per te gjithe bote, Surabaya-Jim per vendalinjte. Por nje prej mbremjeve, ndersa vasha te ledhaton ne verande dhe Kryqi i Jugut shkelqen ne qiell si asnjehere mepare, por ah, krejt ndryshe nga Arusha e Madhe, aty e kupton: te terheq kthimi ne Atdhe. Ti do doje me gjithe qejf ta shihje ate perseri, vetem shkurt, vetem sa per te pare, c´ka mbetur atje prej teje.
Ti merr motobarken dhe lundron per ne Manila, qe aty nje avion me helika te con ne Bali. E me tutje mbi Samoa, Admiral Islands, Singapor, Tananarivo, Timbuktu, Aleppo, Samarkand, Basra, Malta, dhe tashme ti je ne shtepi.
18 vjet kane kaluar, jeta te ka gdhendur, fytyra jote eshte e rreshket bojekafe prej ererave pasat, ti je me i vjeter, ndoshta me i bukur. Dhe akoma pa mberritur mire, ti zbulon, se librarite proklamojne librat e tu, te gjithe vepren tende, ne botime te reja kritike, emri yt eshte i gdhendur mbi porten e shkolles se vjeter, ne te cilen ti ke mesuar te lexosh dhe te shkruash. Ti je shkrimtari i madh i humbur, ndergjegjia e nje gjenerate. Vajza romantike kryejne vetevrasje mbi varrin tend bosh.
Dhe pastaj perballem me ty, e dashur, c´mi paske gjithe keto rrudha rreth syve, sa thelle e tmerruar, prej dhimbjes se kujtimit dhe prej vrasjes se ndergjegjes, eshte kjo fytyra jote akoma e bukur. Per pak te kisha cakitur, aty mbi trotuar, une qendroj dy hapa para teje, dhe ti me veshtron si ndonje, sikur kerkon pas meje te dike tjeter. Une mund te te flisja, kohen mund te shuaja. Por perse? A nuk i kampatur, cfare doja? Une jam Zot, une kam te njejten vetmí, te njejtin maní per fame, te njejtin deshperim, mosqenia e njerit prej atyre krijesave te mia si gjithe te tjeret. Te gjithe, ata, jetojne nen driten time, vetem une duhet te jetoj ne shkelqimin e padurueshem te erresires time.
Shko pra, dil ne jete, William S. Ti je me fame dhe ndersa kalon prane meje, mua nuk me njeh. Une mermeris tutje me veten time: “Te Jesh apo Te Mos-Jesh” dhe i them vetes: “Bravo te qofte, Belbo!”
Shko, William S. plak, merre pjesen tende te fames: ti vetem ke krijuar, une te kam perfeksionuar!
Ne, te cilet ndihmojme nxjerrjen ne drite te te tjereve, ne nuk mundemi ne fakt, njesoj si aktoret, te varrosemi nen dhé te bekuar. Por aktoret vetem sa bejne kinse, bota na qenkerka ndryshe, sikur eshte, ne perkundrazi veme ne dukje numrin e shumte te boteve te ndryshme.

[Pedro]

12.

Sub umbra alarum tuarum, Jehova.

(Nen hijen e flatrave te tu, Jehova)

Fama Fraternitatis, in Allgemeine und General Reformation, Kassel, Wessel, 1614, Ende

Diten tjeter vajta tek Garamond. Numri 1 i Via Sincero Renazo te udhehiqte ne nje kalim te pluhurshem, ne fund te se cilit mund te shikoje nje punishte litari. Tek shkallet, ne te djathte ndodhej nje ashensor, i cili fare mire mund ta kishte vendin ne nje ekspozite te Arkeologjise industriale, dhe ndersa une provova ta merrja, leshoi nje hungerime te dyshimte, pa u vene fare ne levizje. Vendosa, me mire te shkoja me kembe dhe ngjita dy rradhe te nje shkalle te drunjte te pjerret, gjithe pluhur. Sic e mora vesh me vone, Signor Garamondi e dashuronte kete vend, pasi i kujtonte nje shtepi botuese te vjeter pariziene. Ne katin e pare njoftonte nje tabele “Garamond Editori s.p.a.” dhe nje dere e hapur te udhehiqte ne nje dhome pritjeje pa central telefonik, kabine recepsionisti ose te ketillle. Por nuk mund te hyje dot pa u vene re qe prej nje dhome te vogel anesore, ku prej se ciles pernjehere nje person, ne gjase e gjinise femerore, e nje moshe te papercaktueshme dhe me nje shtat, te cilin mund ta quaje me teper eufemiste se sa nen mesatare, u versul mbi mua.
Personi mu versul ne nje gjuhe, te cilenmendoja, se e kisha degjuar ndonjehere diku, derisa e kuptova, qe ishte nje italishte, se ciles i ishin vjedhur zanoret. I thashe, se doja te veja tek Belbo. Ajo me ftoi te prisja disa sekonda, mepas me udhehoqi neper nje korridor drejt nje zyre ne fund fare. Belbo me priti shume miqesisht: >>E pra, qenkeni me te vertete nje njeri serioz! Hyni!<< Ai me drejtoi ne nje kolltuk para tryezes se tij te shkrimit, e cila ishte po aq e vjeter sa gjithcka aty, e mbingarkuar me doreshkrime njesoj si dhe dollapet rreth e rrotull mureve.
>>Shpresoj, qe Gudrun te mos Ju kete tmerruar<< me tha ai
>>Gudrun? Ajo....Signora?<<
>>Signorina. Ajo nuk quhet Gudrun. Ne vetem e therrasim ashtu per shkak te pamjes se saj nibelungiane dhe ngaqe ajo flet ne menyre teutonike.ajo kerkon te thote gjithcka pernjehere dhe i kursen zanoret. Por ajo ka sensin e kompensimit te barazise: gjate shkrimit, i kursen bashketingelloret.<<
>>Cfare ben ketu ajo?<<
>>Per fat te keq, gjithcka. Shikoni, ne cdo shtepi botuese eshte nje person, i cili eshte i pazevendesueshem, sepse ai mund te jete i vetmi, i cili mundet te gjeje perseri ate, qe humbet ne kaosin, qe e krijon vete. Ose, sepse, kur nje doreshkrim humbet, te pakten e dime, se kush e ka fajin.<<
>>Humbet ajo edhe doreshkrime?<<
>>Jo me teper se te tjeret. Ne nje shtepi botuese te gjithe vazhdimisht humbasin doreshkrime. Besoj emri “botues” vjen pikerisht nga kuptimi i “nxjerrjes neper bote”, nxjerrrja neper bote e doreshkrimeve eshte sipermarrja jone kryesore. Por se fundi te nevojitet nje koke turku, a nuk Ju duket edhe Juve keshtu? Une vetem sa i hedh persiper Gudrun, qe ajo nuk humbet ato doreshkrime, te cilat do t´i kisha humbur me qejf.
Raste te ppelqyeshmegjate asaj, qe i miri zoti Bacon e quante The advancement of learning.<<
>>Po ku humbasin ato?<<
Ai shpalosi krahet: >>Me falni, por a nuk e vini re, sa budallaqe eshte pyetja Juaj? Po ta dinim se ku, atehere nuk do te quheshin te humbura.<<
>>Llogjike<<, thashe une. >>Por me degjoni. Kur i shoh librat e Garamond, me duket sikur jane bere shume mire, te korrigjuar me kujdes dhe Ju keni nje katalog goxha te pasur. Beni cdo gje ketu? Sa veta jeni?<<
>>Perballe eshte nje salle e madhe me prodhuesit, ketu prane meje ulet kolegu im Diotallevi. Por ai kujdeset per librat mesimore, veprat jetegjate, prane te cilave njeriu ulet per nje kohe te gjate dhe po per nje kohe te gjate jane ne shitje, te ashtuquajturit Longseller. Studimet afatshkurtra i perpunoj une. Por Ju nuk duhet te mendoni, se kjo kerkon shume pune. Zot, po, mbi disa libra kridhem gjate, natyrisht qe duhet ti lexoj doreshkrimet, por ne pergjithesi cdo gje eshte tashme e siguruar, ekonomikisht dhe shkencerisht. Botime te Institutit Filan, Akte Kongresi te nxjerra dhe te financuara prej tij dhe universitetit. Nqs autori eshte debutant, shkruan mesuesi nje parathenie dhe pergjegjesia bie mbi te. Autori korrigjonse paku dy here flamujt, kontrollon citatet dhe vezhgimet, dhe te drejtat na mbeten neve. Mepas libri botohet, pas nje dy, tre vjetesh jane shitur nje deri dymije ekzemplare, shpenzimet jane mbuluar....Pa te papritura, cdo liber nje fitim.<<
>>Dhe cfare beni Ju?<<
>>Oh, sa te duash. Se pari me duhet te bej perzgjedhjen. Mepas ka edhe disa libra, te cilet i botojme me shpenzimet tona, me se shumti perkthime te autoreve te njohur, per te mbajtur programin tone ne nivel. E se fundmi, ka akoma doreshkrime te cilat thjesht e gjejne deren ketu, te sjellura prej personave te vecante. Me te vertete, qe shume rralle ka ndonje gje interesantemes tyre, por me duhet ti shikoj mire, nuk i dihet.<<
>>A ju sjell puna kenaqesi?<<
>>Kenaqesi? Une argetohem fuqishem. Eshte e vetmja gje, qe di ta bej me te vertete mire.<<
ne dere u shfaq nje burre i thate rreth te dyzetave, i cili mbante te veshur nje xhakete disa numra me te madhe. Ai kishte floke te rralle te verdhe bjond, te cilat i binin mbi po te verdha bjonde vetulla. Zeri i tij ishte i bute, sikur i fliste nje femije.
>>Une jam komplet i semure prej kesaj Vademecum te Permbledhesit. Me duhet te shkruaj cdo gje nga e para dhe nuk ia kam fare qejfin. Ju shqetesoj?<<
>>Ky eshte Diotallevi<< tha Belbo dhe na prezantoi me njeri-tjetrin.
>>Ah Ju keni ardhur per shkak te Tempulltareve. I varfri Ju. Degjo, Jacopo, me ra nder mend dicka e bukur: Urbanistike Cigane.<<
>>Bukur<< tha Belbo i mrekulluar. >>Une po mendoja rreth Artit te Kalerimit Actekas.<<
>>Mrekulli. Por a i fut tani tek Potiosekcioni apo tek Adynata?<<
>>Te shohim<< tha Belbo, germoi ne nje sirtar dhe nxorri disa flete.
>>Potiosekcioni...<< Ai me hodhi nje shikim dhe vuri re kureshtjen time.
>>Potiosekcioni eshte, ashtu sic e thote edhe emri vete, arti i te prerjes se supes. Po jo pra, ku e ke mendjen.<<, ai u kthye nga Diotallevi, >>Potiosekcioni nuk eshte kategori, por nje lende, njesoj si Avunculogratulacioni Mekanik dhe Pilokatabaza, te dyja ne kategorine e Tetrapilotomise.<<
>>Cfare eshte Tetralo...<< pyeta une ngurrueshem.
>>Arti i te ndrit te nje fije floku ne kater pjese te ndryshme. Kjo kategori permban mesimin e teknikave te padobishme, p.sh. Avunculogratulacioni Mekanik merret me konstrukcionin e makinave per pershendetjen e tezeve dhe te xhaxhallareve. Ne jemi ne medyshje akoma, nese duhet te fusim edhe Pilokatabazen ne kete kategori, ajo eshte Arti i te Shmangurit per nje Qime, cka nuk eshte dhe aq e padobishme, apo jo?<<
>>Ju lutem, ma thoni me ne fund, per cka e keni fjale!<< iu pergjerova une.
>>Shume thjeshte, Diotallevi dhe une po projektojme nje reforme te Diturise. Po planifikojme nje Fakultet te Irrelevances Krahasuese, ne te cilin mund te studiohen lende te padobishme ose te pamundshme. Fakulteti synon riprodhimin e dijetareve me aftesi, numrin e disiplinave irrelevanta ta ngreje ad infinitum.<<
>>Dhe sa kategori keni deri tani?<<
>>Paraprakisht kater, por ato mund te permbledhin tashme te gjithe njohurite e mundshme. Kategoria e Tetrapilotomise ka nje funksion propedeutik, ajo mpreh shqisen e irrelevances. Nje kategori e rendesishme eshte ajo e Adynates ose e Impossibilias. Si p.sh. Urbanistika Cigane ose Arti i Kalerimit Actekas. Permbajtja e disiplines eshte kuptimi i arsyeve thelbesore te irrelevances se tyre dhe, ne kategorine Adynata, edhe Pamundshmerine e tyre. Ketu kemi njehere per njehere Morfematiken e Morsit, Historine e Agrikultures Antarktike, Historia e Piktures ne Ishullin e Pashkeve, Literatura Sumere Bashkekohore, Institucionin e Dokimazise Montesoriane, Filateline Asiro-Babilonike, Teknologjine e Rrotes ne Mbreterine Prekolumbiane, Ikonologji e Shkrimit te te Verberve, Fonetiken e Filmit pa Ze...<<
>>C´mendoni per Psikologjine e Masave ne Sahara?<<
>>Bukur<< tha Belbo.
>>Bukur<<, e perforcoi Diotallevi me bindje. >>Ju duhet te bashkepunoni me ne. Djaloshi ka talent, apo jo, Belbo?<<
>>Po, e kam vene re menjehere. Dje mbrema me ka ndricuar me mprehtesine me te madhe mbi disa menyrash te menduari budallaqe. Por le te vazhdojme me tutje, perderisa projekti i intereson edhe atij. Cfare kishim bere deri tani ne kategotine e Oksimoristikes? Nuk po gjej dot me letren.<<

............................vazhdon. (kerkoj falje per gabime drejtshkrimore)

[Pedro]

............................vazhdon.
Diotallevi nxorri nje leter nga xhepi, me fiksoi me nje simpati sentencioze. >>Oksimoristika merret, ashtu sic e thote dhe vete emri, me vetekundershtíte e disiplinave. Prandaj, sipas mendimit tim, hyn edhe Urbanistika Cigane ketu....<<
>>Jo<<, e kundershtoi Belbo, >>vetem nqs do te ishte Urbanistike Nomade. Adynates i perkasin pamundesite empirike, Oksimoristika merret me Kundershtí te perkufizueshme.<<
>>Pa te shohim pak. Cfare kishim bere ne Oksimoristike? Ketu: “Institucionet e Revolucionit”, “Dinamika parmenidiane”, “Statika heraklite”, “Sybaritika spartane”, “Institucionet e Oligarkise Popullore”, “Histori e traditave inovative”, “Dialektika Tautologjike”, “Eristika Boleneske”....<<
Tani ndjehesha dhe une si ne gare: >>A mund te terheq vemendjen tuaj mbi nje “Gramatike te Deviances”?<<
>> Bukur, bukur!<< thirren te dy dhe bene nxitimthi te shkruanin.
>>Ka nje problem<< thashe une.
>>Cfare?<<
>>Nqs Ju e beni te njohur projektin, nje tufe me njerez kane per te paraqitur publikime serioze.<<
>>Ta thashe pernjehere, Jacopo, ky eshte djalosh i zgjuar<< tha Diotallevi. >>E dini, pikerisht ky eshte edhe problemi yne. Pa dashur kemi krijuar profilin ideal te nje Diturie te vertete. Ne kemi demonstruar Domosdoshmerine e Te Mundshmes. Ne rrjedhim ne duhet te heshtim. Por tani me duhet te shkoj.<<
>>Ku?<< pyeti Belbo.
>>Eshte e premte mbasdite.<<
>>O Jezus i shenjte,<< thirri Belbo. Pastaj ma shpjegoi: >>Ketu perballe ka dy, tre shtepi, ne te cilat banojne cifute orthodokse, Ju e dini tashme, te tille me kapele te zeze dhe me mjeker e bishtaleca. Nuk ka shume te ketille ne Milano. Sot eshte e premte dhe me perendimin e diellit fillon Sabbat . Keshtu qe ata atje perballe fillojne te pergatisin gjithcka, te pastrojne shandanet, te gatuajne gjellerat, te rregullojne sendet ne menyre te atille, qe neser te mos u duhet te ndezin zjarr. Edhe televizori rri i ndezur per te gjithe naten, vetem se ata jane te shtrenguar te zgjedhin mepare kanalin. Miku yne, Diotallevi, ka nje tejqyre opere, me te ai spiunon indiskret dhe enderron sikur te ishte nga ana tjeter e rruges.<<
>>Po perse?<< pyeta une.
>>Pasi Diotallevi yne i mire ka futur ne koke, ai na qenkerka cifut.<<
>>C´do te thote ka futur ne koke,<< protestoi Diotallevi. >>Une jam cifut. A keni gje kundra, Casaubon?<<
>>Ah, jo, Ju lutem!<<
>>Miku im i dashur<< tha Belbo i vendosur. >>Ti nuk je cifut.<<
>>Ah jo? Po emri im? “Zoti te rrritte”?- nje emer si Diotisalvi, Graziadio, Diosiacont, te gjitha perkthime nga gjuha hebreje, emra getosh si Sholem Alejkem .<<
>>Diotallevi eshte nje emer urimi, ashtu sikur punonjesit e gjendjes civile ua jepnin kete emer femijeve jetime te gjetur. Dhe gjyshi yt ishte nje femí jetim i gjetur.<<
>>Nje femí i gjetur cifut.<<
>>Diotallevi, ti ke lekure roza te hapur, ze fytor dhe praktikisht je nje Albino.<<
>>Ka lepur-albino, e une atehere jam cifut-albino.<<
>>Diotallevi, nuk mund te vendosesh te behesh cifut njesoj sikur vendos per tu bere koleksionist pullash ose Deshmitar i Jehovait. Cifuti lind si i atille. Mblidhe rradaken, ti je nje Goj si gjithe te tjeret.<<
>>Une jam bere synet<<
>>Epo degjo atehere! Cdo njeri mund te behet synet, p.sh. per arsye higjenike. Te duhet vetem nje mjek me brisk te nxehte. Ne c´moshe je bere synet, zoterote?<<
>>Te mos behemi majhoshe!<<
>>Po, le te behemi majhoshe. Cifutet jane majhoshe.<<
>>Askush nuk e ka provuar, qe gjyshi im nuk ka qene cifut.<<
>>Sigurisht qe jo, ai ishte femí i gjetur. Ai mund te ishte fare mire edhe trasheguesi i fronit te Bizantit ose nje dobic i Habsburgeve.<<
>>Askush nuk mund ta provoje, qe ai nuk ishte cifut, dhe ai eshte gjetur prane Portico d´Otavia , afer getos se vjeter romake.<<
>>Por gjyshja jote nuk ishte cifute, dhe cifutlleku trashegohet nepermjet nenave...<<
>>....dhe pertej te gjithave argumentave burokratike – pasi edhe rregjistrat e komunave mund te lexohen pertej formes se shkronjave – gjenden argumentat e gjakut, dhe gjaku me thote, qe mendimet e mia jane thellesisht talmudiane, dhe do te ishte raciste nga ana jote, nqs do te pretendoje, qe edhe nje Goj mund te jete perbrenda kaq talmudian, sac ndjehem edhe une.<<
Tha kete dhe braktisi dhomen. Ndersa ai ishte perjashta, Belbo me thote: >>Mos e merrni per gje. Kete diskutim e zhvillojme gati perdite, vetem se une cdo dite perpiqem te sjell nje argument te ri. Fakt eshte, qe Diotallevi eshte nje ndjekes i Kabbales . Por ka patur edhe kabbaliste te krishtere. Dhe se fundmi, thojeni dhe vete, Casaubon, nqs Diotallevi don patjeter te jete cifut, une nuk mund ta kundershtoj pothuajse fare.<<
>>Pothuajse aspak. Le te jemi demokratike.<<
>>Le te jemi demokratike.<<
Ai ndezi nje cigare. Une i kujtova atij arsyen e vizites time: >>Ju thate, qe keni nje doreshkrim mbi Tempulltaret.<<
>>Po, tamam... Prisni pak, ishte nje dosje enkeliti...<< Ai germoi ne nje pirg me doreshkrime, dhe perpiqej te terhiqte nga mesi njeren, pa i ngritur te tjerat. Operacion i rrezikshem. Ne te vertete i gjithe pirgu u rrezua dhe nje pjese u derdh mbi dysheme. Por Belbo mbante tashme ne dore dosjen prej lekure enkeliti.
Une i hodha nje sy listes se permbajtjes dhe e kalova hyrjen. >>Ben fjale per arrestimin e tempulltareve. Ne vitin 1307, Filipi i Bukuri la te arrestoheshin te gjithe tempulltaret ne France. Por ka nje legjende,sipas se ciles, dy dite para se Filipi te leshonte urdhrin e arrestit, ne Paris, nje qerre e terhequr prej dy buajsh braktis rrethimin e tempulltareve ne drejtim te panjohur. Thuhet se ishin nje grup kaloresish nen drejtimin e nje fare Anmont dhe ata u arratisen per ne Skoci, per t´iu bashkuar atje nje llozhe muratoresh ne Kilwinning. Sipas legjendes, kaloresit jane identifikuar me bashkesite e muratoreve te lire, tek te cilet trashegoheshin sekretet e Tempullit te Salomonit.... Ja, urdhero´, me kishte vajtur pernjehere ne mendje. Edhe ky ketu pretendon, qe te kete gjetur fillesen e Freemansony (muratoret e lire) tek ajo arratisje e tempulltareve ne Skoci. Nje budallallek, qe prej 200 vjetesh eshte duke u ripertypur vazhdimisht, fantazi puro. Asnje prove sa gjere e gjate, une mund te ngarkoj e t´Ju sjell nja 50 libra, ne te cilat tregohet i njejti gomarllek, i kopjuar njeri prej tjetrit. Ja, shikojeni, ketu po e shfletoj me hamendje: >Prova mbi ekspedicionin skocez qendron ne faktin, qe akoma edhe sot, pas 650 vjetesh, neper bote ekzistojne lidhje te fshehta, te cilat bazohen mbi Kaloresit e Tempullit. Si mund te shpjegohet ndryshe vazhdueshmeria e kesaj trashegimie?<
A me kuptoni? Si do te ishte e mundur, qe Markezi i Karabase te mos ekzistonte, kur edhe Macoku me Cizme pergjerohej, te kishte qene nen sherbimin e tij?<<
>>E kam kuptuar tashme<< tha Belbo. >>Po e hedh poshte. Por historia e Juaj e Tempulltareve me intereson. Tani, qe se fundi kam para meje nje ekspert, nuk dua te me reshqase. Perse flasin te gjithe mbi Kaloresit e Tempullit dhe jo p.sh edhe mbi Maltezet? Jo, mos ma thoni tani! Eshte vone tashme, Diotallevi dhe une duhet te shkojme pas pak ne nje darke me Signor Garamondin. Por shpresoj, qe aty rreth dhjete e gjysmes te kemi mbaruar. Po qe se mundem, do ta bind Diotallevin per te bere bashke me mua nje vrap per tek Pilade – ai zakonisht bie heret dhe eshte abstinencer. Juve Ju gjejme atje?<<
>>E ku tjeter? Une i perkas nje gjenerate te humbur dhe e gjej perseri veten time, vetem kur gjendem ne shoqerine e vetmise te te ngjashmeve te mi.<<

[Fiori]

Pedro, pershendetje.

Pjeset e shkeputura me terhoqen me te vertete vemendjen. Komplimente ne perzgjedhjen e tyre. Mbaj mend dhe tema Simplicius Simplicissimus ishte mjaft interesante. Duke qene se te gjithe jemi shpenderdare neper bote kemi mundesi me te madhe per te njohur njeri tjetrin ketu me shkrimtare dhe vende nga e gjithe bota. Kisha degjuar per Umberto Eco po nuk me kishte rene rasti me pare te lexoja dicka te tijen.


Fioralba


p.s.Do te lutesha te sillje pak informacion me te zgjeruar mbi Umberto Eco nq se ke kohe.

[Pedro]

Fiori,
faleminderit per komplimentin.
Ne pergjigje te kerkeses Tende, kam pergatitur nje material te shkurter mbi Umberto Eco dhe nje sqarim te vogel mbi "Lavjerresi i Foucault".

Umberto Eco eshte nje filozof arti dhe shkrimtar, nje nga me te njohurit ne letersine postmoderne italiane si edhe asaj boterore, po ashtu edhe themeluesi i semiotikes kulturore.
Umberto Eco ka lindur ne Alessandria, Piemonte me 1932. Karriera e tij eshte e mbushur me poste te respektueshme, si ne radiotelevizionin italian, Docent i estetikes ne universitetin e Torinos, ne ate te Milanos e me pas Profesor per komunikacionin vizual ne Firenze.
Gjate kohes ne Firenze, ai botoi nje nga veprat e tij me domethenese me titull “La struttura assente”, te cilen e perpunoi perseri ne nje botim te ri me titull “Trattato di semiotica generale”, e cila eshte nje traktat themelues i teorise semiotike.
Per nje kohe te gjate Eco ka mbajtur profesuren e semiotikes ne universitetin e Bologna-s.
Eco ka botuar nje sere studimesh filologjike dhe essayes filozofike si p.sh “Il problema estetico in San Tommaso”, “Apocalittici e integrati”, “Le forme del contenuto”, “Dalla periferia dell'impero” (i perkthyer ne gjermanisht me titullin “Über Gott und die Welt”), “Semiotica e filosofia del linguaggio”, “Sugli specchi e altri saggi”, “Im Labyrinth der Vernunft” dhe shume te tjera.
Si shkrimtar, Eco fitoi nje fame ne vitin 1980 me romanin “Il nome della rosa” (Emri i trendafilit), i cili eshte perkthyer pothuaj ne te gjitha gjuhet e botes perendimore dhe ka sherbyer si baze e filmit me te njejtin emer me aktoret Sean Connery dhe Christian Slater.
Tre vite me vone ai shkroi “Postille al nome della rosa” (Pasthenie e emrit te trendafilit).
Me librin “Il pendolo di Foucault” (Lavjerresi i Foucault) Umberto Eco ve ne dukje gjenialitetin e tij duke gershetuar semiotiken me dekonstrukcionin. Libri eshte i perkthyer ne te gjithe Europen, Amerike dhe Australi, vetem ne Shqiperi akoma jo . Si tek romani “Il pendolo di Foucault” ashtu edhe tek romani tjeter “L´isola del giorno prima”, rrjedh brenda e gjithe njohuria e Umberto Eco-s mbi filozofine dhe literaturen. Libri me i fundit i Umberto Eco-s eshte “Dire quasi la stessa cosa”, botuar ne 2003.

Ne “Lavjerresi i Foucault” behet fjale per tre redaktore te nje shtepie botuese, te cilet te shtyre fillimisht nga kureshtja rreth temes se doktorates te njerit prej tyre, Casaubon, mbi Kaloresit e Tempullit, ndeshen ne nje te ashtuquajtur “Plan i Madh”, me ndihmen e te cilit mund te vihet ne zoterim e gjithe bota. Te tre i futen punes, per sqarimin dhe nxjerrjen ne drite te ketij plani dhe zhyten ne nje bote okulte dhe mistike, te mbizoteruar nga te verteta te fshehura dhe te harruara. Ne fillim me shaka, por papritmas gjerat marrin trajta te frikshme. Njerez zhduken.
Libri nuk ka zhvillim linear, ngjarje te ndodhura ne kohe te ndryshme gershetohen, dhe narratoret shkembehen, kryesori eshte Casaubon, por edhe Belbo na shfaqet ndonjehere si narrator.
Ne vazhdim, kur te kem dhe pak kohe te lire, do te perpiqem te perkthej disa pjese te tjera dhe do t´i sjell ketu.

[Dita]

Pedro,

pergezime per temen. Lexoj per here te pare mbi kete liber dhe per me teper pjese prej tij ne gjuhen shqipe. Ke falenderimin tim per punen qe po ben. Uroj ta vazhdosh dhe me pjese te tjera.

Per te vazhduar pak nga biografia e Eco-s. Ai eshte shkrues i rregullt ne gazeten italiane "L'espresso" ne nje kolone te veten te titulluar "La bustina di Minerva" ne rubriken "Le opinioni". Shkrimi me i fundit ne te i dedikohet verejtjeve dhe keshillave per organet e shtypit. (Duket se shtypi italian mbart me vete te njejten problematike sikurse dhe ne Shqiperi, mes te tjerash moskontrollimin e teksteve qe dergohen per publikim nga redaktoret e organeve perkatese.)


Lidhja ku mund te gjeni arshiven e opinioneve eshte:

http://www.espressonline.it/eol/free...on&sez=o&m1s=o



Po shkepus pjesen keshilluese te shkrimit te tij. Ne pamundesi, apo mungese kohe per t'i lexuar gjithe keto keshilla, ndaluni te pakten ne te fundit (fjalia e fundit e kesaj pjese te cituar).


"Consiglio quindi la messa in cantiere di uno studio di consulenti specializzati per fornire ai giornali temi inediti di discussione che possano sorprendere i lettori. Naturalmente con questa definizione si intende che:

a. I temi risultino inediti al direttore del giornale, così che al sentirli menzionare esclami "ragazzi che colpo, questo sì che è uno scoop!";
b. Risultino inediti al lettore, e qui la cosa è più facile perché il lettore pigro non solo dimentica che un tema è già stato trattato ma, come i bambini con le favole raccontate dalla mamma, non vuole qualcosa di nuovo bensì qualcosa che conosce già, anche se se ne è dimenticato, in modo da poter esclamare "è proprio quello che ho sempre pensato";
c. Su questi temi inediti esistano già dei dossier talmente ricchi che senza fatica si possano riciclare materiali di dieci o vent'anni fa, e tornino persino buoni quelli di cinquant'anni fa.

Un tema affascinante è 'il declino degli intellettuali'. Ogni epoca ritiene che ci sia un declino degli intellettuali, e il tema può essere affrontato sia da destra, riprendendo 'il tradimento dei chierici' di Julien Benda, sia da sinistra, ritrovando su vecchi numeri di 'Rinascita' lamentazioni sulla crisi degli intellettuali organici. Un altro tema che può sedurre un direttore è 'esiste ancora una distinzione chiara tra destra e sinistra'? Di bruciante attualità 'il ritorno dei filosofi', ovvero la travolgente nuova voga della discussione filosofica a livello popolare.

Altro argomento inaudito sarebbe 'i giovani oggi leggono meno di un tempo'. Evitare che l'articolista visiti le librerie multipiano affollate da ragazzi e ricicli l'ultimo articolo di un epigono di Adorno degli anni Sessanta. Funziona sempre. Su un piano più popolare suggerirei, nell'ordine: Chi ha ucciso lady Diana (variazione: chi ha ucciso Kennedy)? Il boom del mattone. Craxi, fu vera gloria? Il tramonto del femminismo. L'abuso insopportabile delle parole inglesi. La crisi dell'università. Di particolare impatto è sempre il diffondersi della depressione come malattia del secolo (non si deve fare il gioco delle case farmaceutiche, si può tentare la tesi opposta, che vale di più chiacchierare con un prete la domenica pomeriggio che prendere il Prozac, visto che quell'8 per mille deve pur rendere qualche contropartita in natura). Sempre di incredibile attualità il tema della nuova dieta alternativa: si va in una libreria e si comprano per pochi euro libri di dietetica, si identificano le proposte degli anni Settanta o Ottanta, e si rivendono come l'ultimo grido (spaghetti no e carne rossa sì, niente carne e solo dieta mediterranea, rischi della dieta mediterranea, dieta dissociata, solo cereali e aceto balsamico, sei uova al giorno, eccetera). Evitare temi difficili che richiedono ricerche dall'esito incerto, come 'il neo-lesbismo in Albania'."





Para disa vitesh kam pasur mundesine te lexoj ne gjermanisht nje shkrim te tij mbi eren e kompjuterave, ku autori qe ne titull e cilesonte Bill Gates si armikun me te madh te njerezimit pas Hitlerit. Artikulli eshte botuar ne revisten austriake FORMAT. Ndoshta e sjell ne kete teme te perkthyer. Pedro, ti ndoshta ke rastisur ta lexosh kete artikull edhe vete.

Nese nuk gabohem, e shoqja e Umberto Eco eshte gjermane.