Emanuel Kanti

[PrInCiPiEl]

Kanti kishte riformuluar dallimin tradicional ne mes te asaj qe eshte imanente dhe asaj transcedente , duke i vecuar fenomenan dhe gjerat ne vetvehte !



Gjeniale !


PrInCiPiEl

[PrInCiPiEl]

Ne vepren "Kritika e mendjes se paster" , me 1781, Kanti kishte riformuluar dallimin tradicional ne mes te asaj qe eshte imanente dhe asaj transcedente , duke i vecuar fenomenan dhe gjerat ne vetvehte !
Fenomena jane se si objektet paraqiten ne mendjen tone te ndergjegjshme.
Njeriu nuk ka hyrje-mundesi perdorimi , te botes jashta pervojave qe ne I gezojme nepermes ndergjegjes sone , dhe Kanti besonte se ndergjegja ne vetevehte ose mundesia e pervojes se ndergjegjshme , imponojne kondita te caktuara ne menyren-metoden , ne te cilen objektet fenomenale(te jashtezakonshme) paraqiten(larjmerohen) te ne.
Nder ato kondita jane edhe format e hapsires dhe kohes dhe format abstrakte te lidhjeve ne mes te ngjarjeve dhe objekteve sikur qe eshte koncepti i substances dhe realcioni ne mes te shkakut dhe pasojes.

Nuk eshte vetem ajo se ne e aplikojme parimin e shkakut dhe pasojes te fenomena , por eshte ajo se ne e aplikojme ne nje menyre te caktuar.


Kanti besonte se shkenca i shef gjerat ne ate menyre , por ne jo , se ideja e vullnetit te lire kontradikton determinismin.

Kanti nuk besoi se ishte e mundur qe te provoheshin gjerat rreth 'gjerave ne vetevehte'.
Nese do te benim nje gje te tille , ne do te benim , ate qe Kanti e quante Iluzion Dialektik , qe involvon kontradikta ne vet mendjen ,dmth ne mes determinizmit dhe vullnetit te lire.

Ne Stibiumin e Katert , Kanti shtronte argumente per dhe kunder, megjitheate Kanti besonte se Ekzistenca e Zotit , Lirise dhe Shpirtit NUK MUND TE PERGENJESHTROHEJ , NUK MUND TE HEDHEJ POSHTE!

Keshtu ne vepren "Kritika e mendjes praktike", me 1788 , ai vendos se Ligji i Moralit na ofron neve bazat per te marrur vendime te caktuara rreth objekteve transcedente ,qe mendja teorike nuk mund te bente.
Keshtu ne besojme ne vullnetin e lire sepse ne DUHET TE BESOJME , nese do te perdornim konceptet morale si pergjegjesia , faji ,lavderimi, fajesimi,ndeshkimi etj,, sepse bazuar ne determinizem , ne fakt askush nuk eshte pergjegjes per akcionet(veprimet) e tyre , dhe sqarimet shkencore gjithmone do ti reduktojne njerezit ne krijesa te shkaqeve ne distance si psh. gjenetikes, femijerise,shoqerise, semundjeve etj.

[PrInCiPiEl]

Kompleksiteti I te kuptuarit te Kantit dhe teorise se tije te REALIZMIT EMPIRIK dhe IDEALIZMIT TRANCENDENTAL qendron ne terminologjine e perdorur dhe ne veshtiresite e bashkrendimit te pjeseve te teorise se tije.
Dy termat e permendura ; trancendental dhe empirik, jane epistemologjike dhe do te thone : I pavarur nga eksperienca( transcendentale) dhe imanente ne eksperince.
Realizmi dhe Idealimi Kantian bashkrenditen me dallimet ne mes te fenomenas dhe gjerave ne vetevehte .

...

Ketu eshte interesante te permendim edhe nje dijetar te shquar dhe me influence te madhe ne filosofi : Hamid El-Gazaliun , I cili ceshtjen e zgjedhjes se lire dhe vullnetit te lire e permblodhi ne dy fjali te vetme :

• "Njeriu eshte i lire ne ate qe ka dituri" .
  dhe
  "Nuk eshte i lire ne ate qe nuk ka dituri".

[eris]

Nice:- Kanti?!...Nje idiot!

[PrInCiPiEl]

eris
Shkruajtur me :26-08-2003

Nice:- Kanti?!...Nje idiot!

Nitsche si parim themelor kishte :

• ' Një jetë për një copë letër , e gjithë njerëzimin për një copë letër ' !!!

Për Nitsche-n dhe të gjithë aderuesit e tijë :
Njerezit e ndiejne veten shume te medhenje kur zbulojne dicka ne natyre , por kur shofin se sa te panjhoura ka ne ato zbulime e kuptojne se sa te vegjel jane dhe sa te paditur qe jane !


Kant-i ishte një njeri gjenial dhe veprimtaria e tijë është gjeniale : )


Krijuesi nuk na ka krijuar vetem për pak vite të kësaj bote !!!
Sikur të ishim krijuar vetëm për jetën e kësaj bote do të rezultonte në një shaka të luajtur nga Krijuesi me qeniet njerezore.


PrInCiPiEl

[PrInCiPiEl]

Kant-i dhe Ghazali :


* Te të dy ishte e pranishme një përzierje e racionalizmit dhe empirizmit.
Empirizmi i Kant-it qëndroi në nivel të sensit- eksperiences dhe ndërgjegjës së moralshme, ndërsa empirizmi i Ghazalit ishte në thelb , në nivel të eksperincës mistike-metafizike.

Që të dy kishin një mospëlqim/neveri për filozofinë skolastike.
Te të dy , në një sens më të thellë , religjioni ishte bazë e strukturës së mendimit të tyre,
Dallimi ishte, se tek Kant-i, religjioni qëndroi i heshtur ndërsa te Ghazali ishte një manifestim i qartë.

Thënia apo deklarimi i tyre publik ishte volo ergo sum e jo cogito ergo sum.



PrInCiPiEl

[Veshtrusja]

"Semper Aude. (Dare to know or Dare to be wise )"
- Immanuel Kant

In law a man is guilty when he violates the rights of others. In ethics he is guilty if he only thinks of doing so."

It is not necessary that whilst I live I live happily; but it is necessary that so long as I live I should live honourably.

To be is to do.

It is not God's will merely that we should be happy, but that we should make ourselves happy.

[Sokoli]

Argumenti me i dobet eshte ai i autoritetit. Dmth qe Kanti nuk eshte idiot sepse keshtu thote Nicja.
Kanti vdiq i virgjer dhe nuk eshte larguar kurre me shume se disa dhjetra kilometra nga vendbanimi i tij.
Ai ngulmon se njeriu nuk ka nevoje te perjetoje vete gjithcka pasi dija njerzore mund te rrjedhe dhe nga logjika apo imagjinata.
Mbase prej ketu ka ardhur dhe ajo shprehja "filozofia ka vdekur se i eshte larguar realitetit". Ka te ngjare qe filozofet te kene abuzuar jo pak me ane te imagjinates, por kjo nuk e vdes filozofine ama.

E verteta eshte se ajo qe me shtyti te postoj ne kete teme eshte nje grusht termash qe tingellojne sikur vijne nga nje planet i huaj nderkohe qe po te shoqeroheshin me nje perkthim Shqip kalamajte mbase nuk do te rrinin gjithe diten tek dogana e ketu nuk do dukej sikur po flet ndonje filozof me xhamat e syzeve bythkavanozi.

Empirik - empiria - pervoje
Trancendental (shqiptohet transhendental)- rrjedhes, pasues
epistimiologjik - shkencor
etj...

[PrInCiPiEl]

Leximi dhe kuptimi i drejtë i Kantit !
Sipas Kantit , vleresimi singular : ' Ky trëndafil është i bukur ' është ose mund të jetë estetik, ndërsa vlerësimi përgjithësues : ' Trëndafilat në përgjithësi jane të bukur ' , nuk është i tillë!
...


Të qenurit i shkëlqyer nuk është shkathtësi , nuk është akt heroik, nëse nuk respekton azgjë!

[PrInCiPiEl]

Dokumentohet se Kanti kishte njohuri të shumta :