Viktor Marko Solomon

[shigjeta]

Poezi nga Viktor Marko Solomon, ( nga Visar Zhiti)

Janë poezi të shkruara shqip nga një hebre, i cili udhëton shumë, madje shihet dhe në poezitë e tij, nga imazhet që mbartin, bashkë me një dhëmbje të qetë e dritë njerëzore. Nuk është poezia shkaku që e çon larg, por profesioni i tij, jep leksione në shkencën e mjeksisë në disa universitete të mëdha të botës, në Tel-Aviv, në Milano e Romë, në Berlin, etj., teksa shtohen kërkesat dhe nga universitete të tjera për ta dëgjuar, studente dhe kolegë të tij.
Dr. Viktor Marko Solomon rrezaton mirësisht një kulturë të gjerë, të gjithanëshme, një Oneness, jo vetëm ndaj shumëçkaje që lidhet me punën e tij, me dijet për mjeksinë moderne dhe ato të traditës në popujt e tjerë si p.sh., në Kinë e Indi, por dhe në fusha të tjera si ato të historisë, gjuhësisë, sociologjisë, antropologjisë e politikës, etj., dhe teksa ai flet, të duket sikur shtjellen dhe lidhjet e padukshme midis dijeve dhe disiplinave. I bashkon kodi i jetës, sipas tij. Madje, do të thosha se ai gjen poezi në shkencë dhe shkencë në poezi, jo thjesht në formë apo në permbajtje, por thellë, tej kumtit, në qëllim, atje ku vepron ai, kodi i mistershëm. Prandaj krahas leksioneve që mban në anglisht, gjermanisht, italisht, të cilat ndiqen me vëmendje për origjinalitetin, bashkimet, modernitetin e një lloj humorit, krahas revistave e librave shkencorë që pergatit, vizitave mjeksore që bën, duke sprapsur vdekjen në të sëmurët terminale, ai gjen kohë dhe ndjen nevojën, jo vetëm të lexojë, (madje lexon dhe në rusisht, kinezçe, etj.), por dhe të shkruajë... vargje. Vetëm në shqip deri më tani. Është një dashuri e hershme, qysh kur ishte gjimnazist në Tiranë, qyteti ku ka lindur.
Prindërit e tij hebrenj erdhën në Shqipëri që gjatë Luftës së Dytë Botërore, babai nga Viena ku dhe kishte studiuar dhe nëna nga Selaniku, ku kishte studiar dhe ajo.
Dr. Solomoni i jep rëndësi vendlindjes, truallit të parë si një zanafillë e rëndësishme në jetë, madje ai ndjehet dhe shqiptar, krahas të qenit izraelit, europian, qytetar i botes, mbi të gjitha Njeri. Por ama e interson dhe mbarëvajtja e Shqipërisë, nuk di të jetë indiferent, kujdeset, ndihmon shqiptarët, ngado që t’i takojë, nga Shqipëria e Kosova, shpërndan natyrshëm imazhin e mirë. Dhe i ka rezervuar gjuhës shqipe poezinë e tij, këtë pjesë të fshehtë të intimitetit, që një Zot e di nga ç’thirrje i vjen a ç’ kërkon të shpërblejë. Që unë po e shkel si një mirënjohje, duke nxjerre nga blloku i poezive të tij disa, për t’i botuar për herë të parë në vendin e gjuhës në të cilën janë shkruar. I bindur se janë poezi. Pra, në fund të fundit, ajo që e çon larg atë, të udhëtojë, është poezia, që në këtë rast merr formën e vargjeve...


KODI I JETES

JETË

Unë të kam dashur gjithnjë
Jetë
Kështu siç je
Kështu siç vjen
E shprishur në dukje
E sublime
Shaka e tmerrshme
E fatit
Lojë e rafinuar
Parajsë dhe dënim
Njëkohësisht
Përdhesje
Dhe hyjnizim
Puhizë e ëmbël
Dhe ciklon
E laryshme
Gjer në mosbesim
Mbi ekzistencën e Njëshit
Që na bashkon të gjithë.


NE VDEKJEN E BABAIT

Me mjekrën e bardhë
I ngjan
Mbretërve keltë,
Gjigandë.
Nga ata që ndesh
Në ca katedrale
Nëse ke akoma dëshirë
Të hysh brenda.

Solemn, i heshtur
I fiksuar si ata
Në kujtesën e gurëve.

I ftohtë dhe i përkorë
Ruajtës i pafund
I së Shenjtës
Dhe i Kodeve antikë…


Të kanë veshur
Si për ditë feste
Siç e kishe zakon ti.
Në gojë të kanë lënë
Atë gjysmëbuzeqeshje
Tënden.
E mua më duket
Sikur e ke thithur
Dhe nuk e ke nxjerrë
Frymën e fundit.


MIDIS NESH

Midis nesh
Fjalë të lehta
Tinguj të zbraztë
Vetëm…

Prani hijesh
Që kërcejnë
Mbi fjalët tona
Të dashurisë
Fonema të zbehta
E të flatërueshme
Si larvat.
E di..
Evokojmë fantasma
Ngaqë më në fund
Kërkojmë një çast
Të paqtë
Larg njëri tjetrit.


MATHILDE

Je e bukur
O zot sa e bukur!
Një mishelë bastarde
Racash,
Të ngjizura me art
Në cep
Të një bordelloje

Ti,
ikonë ideale e femrës…


NJË NATË NË BASORË

Hënë e Madhe
E Lindjes Në vetmi e në heshtje Dëshmitare perversionesh Asirë
Midis rërës së butë
Defrehesh
E ngatërron të shkuarën
Me të tashmen
E me dritën tënde
Përkoron
Siluetën
E natyrës njerëzore.

E nuk na thua
Me çfarë çarqesh
Është “stolisur”
Fustani i çmuar
I kësaj nate në Basorë,
Në këtë gjysmë Azi
Të shtrigëruar
Ku aroma e fortë
E erëzave
Të çpon hundët
E ku shpesh
Vendasi
Më parë
Bën sikur dorëzohet
E më pas
Ti e gjen veten
Të rrëmbyer…
…e të burgosur.


NDARJE NË BAR

Bashkë me tymin e kësaj cigareje
Ti që duhan s’ke pirë kurrë
Më përplas në fytyrë
Arsye të dhimbshme
Dhe të falurën formale
Të rastit
Për këtë dashuri të gabuar
më kërkon.
Sforcohesh të vësh
Buzën në gaz
Herë herë…
Ti që s’qesh kurrë.
E pastaj vjen
Akti final
Pi me një frymë
Një gotë plot
Me Brandy
Ti që kurrë s’ke pirë
Veçse ujë.
Përse gjithë ky teatër
Për të më bërë të ditur
Që midis nesh
Gjithçka ka mbaruar?


LEPANTO

Unë kam një mik
Që sa herë merr vesh
Se udhëtoj për Stamboll
Nuk harron
të më kujtojë
Shtatë tetorin
E vitit
njemijë e pesëqind
e shtatëdhjetë e një.

Betejën e famshme
Të Lepantos

Një flotë e paparë
E krishterë
Por e pakrisht
Flotës turke
I zuri pusi
Kush humbi më shumë
Kish ca kaike
E kush fitoi
Kish anije të mëdha.
E kush pastaj
u grind si qentë
Për ndarjen
E plaçkës së luftës
Kush la pas
Një Sulltan të dehur
E vezirë hajdutë
Plot me vese
Kush mori me vete
Haremë të tërë
Por edhe këshilltarë hebrenj
Të financave të shtetit
Kush të burgosurit e aftë
I ktheu në skllevër
E ata të pagjë
Zjarrit ia fali…
…Zakon i lashtë
I mëshirës kristiane


ISRAEL

Mbretëri e Jugut
Dhe ti e Veriut,
Gjithmonë Israel
Mbeteni.
I pandashëm,
i marrur me vete,
në ekzil.
I pashterueshëm,
Si çdo kumt i madh,
Në Histori.
I kudondodhur,
Në Kohë ,
E në Hapësirë.

Tokë e Premtuar
Njeriut!

DËBORA PO MBULON RUSINË

Dëbora po mbulon Rusinë
Në rënie të lirë
Butësisht
E mbulon kështu shumë gjurmë
Të pasurisë e të varfërisë
Njëkohësisht.
Dëbora po mbulon Rusinë
Demokratikisht
Ndërsa oligarkët s’pushojnë
Të zhvishërojnë Rusinë
Babëzisht.

Moskë, 2005

KURSK

Deti është bujar
E s’mund t’ju harrojë
Tashmë pushoni
Në barkun e tij të gjerë
Si fëmijë
Në barkun e një nëne të madhe.
Të gatshëm për t’u rilindur
Në Mit.
Dhe yjet e thellësive
Akoma i ndjeni
Ju zbukurojnë arkivolët
Që mbajnë
Vetëm trupa heronjsh.
Të celiktë
Të padhunueshëm
Të plotë në përjetësi
Me mendimet tuaja të fundit
Mbi nënat, gratë dhe fëmijët
E me idenë e Atdheut.

Gusht 2000


MIDIS KUDHRES DHE ÇEKANIT


Kudhër e çekan
Që pret e godet papushim
A e di vallë
Qe po forzhohem?
Jeni vallë të sigurtë
Se po punoni për veten?

Pushtetarë të lexuar
Politikanë të lexueshëm
Ne njerëzit e rrahur
Të stërmallkuar
Do të dijmë të kapim
Shkëndijën
Që ka ngut të ikë
Të një mendimi
Në hapësirën e ngushtë
Të fluturimit të saj
E para se të shuhet
Do të dijmë t’i japim
Botës së tërë
Një zjarr të ri
Pasioni
në këtë epokë të flloshtë
Plot me escort
E histori dashurish efimere
Dhe “sekrete” të “nxjerrë në shesh”
Nga Wkileaks.


NË VDEKJEN E NËNËS

Mbi dorën tënde të brishtë e të lodhur
Vura timen
Herën e fundit
Më pe drejt në sy
E atje lexove
Akoma një tjetër gënjeshtër
Më të madhen e të gjithave
Që gjer atëherë të kisha treguar.
Cuditërisht nuk dallova
Ashpërsi në fytyrën tënde
Të ndriçuar
Nga një buzëqeshje e ëmbël
Faljeje
E si e çliruar
Nga barra e viteve të rëndë
Me pëshpërite
Se kisha bërë mirë
Që ca gënjeshtra
Të kisha treguar
Sëbashku
Me të vërtetën time të madhe.


FËMIJËT E ARDHSHËM

E unë uroj
Që ata ta dinë
Se kanë qënë të dashur
Më parë
Shumë kohë më parë
Se të vijnë në këtë botë.

Nëse nga Dashuria thirren
Në Dashuri
Do të jetojnë.

MILOSAO