Nė numrin e kėsaj jave, revista Mapo ka botuar nė kapakun e saj njė titull sensacional: Projekti neo-otoman, Aleanca Kuq e Zi, njė parti turke. Artikullin qė pason titullin, autori Alfred Lela, e hap me pyetjet intriguese:
Pse u shoqėrua me mister vizita nė Washington e Kreshnik Spahiut dhe kush e mundėsoi atė? Kush ėshtė ndėrmjetėsi mes Kreshnik Spahiut dhe interesave turke nė Shqipėri? A janė tė interesuar amerikanėt pėr njė rimėkėmbje tė Perandorisė sė dikurshme Osmane? A ka ardhur koha qė pas infrastrukturės sė biznesit, arsimit dhe ideve turke, Ankaraja tė pėrfaqėsohet edhe politikisht nė Shqipėri? Neo-otomanizmi, njė doktrinė apo njė shpikje?
Pyetje, pėrgjigja ndaj tė cilave mė shumė se sa me fakte, mbushet me fantazitė apo me paranojėn e artikullshkruesit. Sipas Alfred Lelės, fakti qė njė turk ka ndėrmjetėsuar nė ftesėn e Spahiut pėr nė Amerike, njė udhėtim i paguar po prej turqve (i pa dokumentuar gjithėsesi) dhe njė aktivitet i dendur gjatė 2011 i qendrės turke "Prizmi" (njė fondacion kulturor qė kontribuon nė dialogun ndėrfetar dhe ndėrkulturor), ku kanė marrė pjesė shumė anėtarė tė elitės kulturore dhe politike tė Tiranės, janė provat se Aleanca Kuq e Zi ėshtė parti turke. Nė tė njėjtėn mėnyrė, Lela, pasi "vėrteton" se Aleanca ėshtė njė parti turke, "zbulon" edhe njė trekėndėsh aleancash, atė tė: Spahiu - Tokēelik/Gylen - Amerika. Me fjalėt e Lelės:
Trekėndėshi ėshtė, sė pari, njė bashkim interesash politiko-socialo-financiarė. Gylen ėshtė njė teoricien i mundėsisė pėr dialog e paqtim mes feve e kulturave dhe njė nismė e tillė ka, sigurisht, valencė dhe mbėshtetje globale. Nė rastin e Shqipėrisė ky trekėndėsh lėviz brenda njė gjeometrie tjetėr. Ėshtė tashmė njė doktrinė politike e pranuar edhe nga ministri i Jashtėm turk, njėherėsh teoricien i saj, ideja pėr rikthimin e ndikimit turk nė Ballkan, nė zonat dikur tė pushtuara nga otomanėt. Shtrirja e njė rrjeti tė fuqishėm biznesesh turke nė Shqipėri, shoqėruar edhe me institucione arsimore, si kolegje, medrese e universitete ka kaluar tani, me sa duket, nė njė fazė dhe ekzigjencė tė re e mė kėrkuese: pėrfaqėsimi politik. Nėse interesat greke nė Shqipėri, tradicionalisht, janė parė si tė pėrfaqėsuara nga Partia Socialiste, ato turke janė identifikuar me Partinė Demokratike. Me sa duket, diēka ka lėvizur nė zemberekun e kėtij raporti dhe bartėsit e doktrinės neo-otomane duan ta shohin ndikimin e tyre pėrtej njė raporti Berisha-Erdogan.
Provat pėr tė vėrtetuar ekzistencėn e trekėndėshit Lela i gjen tek fakti qė:
Turqia ėshtė njė vend qė kėrkon ekspansion ose rikthim te sfera e dikurshme e influencės, ku pjesė tė Ballkanit dhe bota arabe ishin nėn zotėrimin e saj. Kjo ka ardhur edhe si pasojė e refuzimit tė vazhdueshėm europian ndaj kėrkesės sė Turqisė pėr t’u bėrė anėtare e Bashkmit Europian. Pėr njė rastėsi apo fat gjeopolitik, Turqia, njė aleat i vjetėr i amerikanėve, ka edhe mbėshtetjen e Washington-it. Amerikės i shkon pėr shtat njė sferė influence turke brenda sė cilės rrinė Shqipėria, Kosova e Bosnja, kjo sepse Washington-i do ta pėrdorė si pasqyrė tė ‘botės sė mirė muslimane’. Kjo do t’i pėrgjigjej mė sė miri dilemės ngacmuese e kundėrthėnėse ‘a janė kompatibėl Islami dhe Demokracia?’ Po, janė! - do tė ishte pėrgjigjja dhe Turqia me satelitėt e saj e dėshmojnė kėtė. Pax Americana mund tė gjejė njė pėrgjigje, tė paktėn tė pjesshme, te ky realitet i cili mundėsohet edhe pėrmes neo-otomanizmit. Amerika dhe Perėndimi janė duke u marrė ende me fuēinė e barutit qė shpėrtheu pas shpėrbėrjes sė Perandorisė Osmane. David Fromkin, njė historian amerikan, ka shkruar njė libėr voluminoz me kėtė temė dhe ndoshta titulli e pėrkufizon mė mirė paktin ose paqen e britanikėve me otomanėt, qė ēoi nė shpėrbėrjen e Perandorisė Osmane dhe krijimin e njė harte tė re e tė trazuar nė Lindjen e Mesme: Paqja qė i dha fund tė gjitha paqeve.
Artikulli i Lelės shoqėrohet edhe me intervistat e Agron Gjekmarkaj (Prof. i kulturave nė UET, opinionet raciste tė tė cilit ngjallin kuriozitet mbi temat dhe argumentat mbi kulturat qe ky profesor ligjėron nė auditoret e universitetit), Piro Misha (tė cilit rezultatet e studimeve bashkėkohore mbi Perandorine Osmane dhe trashėgiminė e saj i kalojnė majtas dhe djathtas si era); Enis Sulstarova dhe Eda Derhemi, tė cilėt pėrpiqen tė dekonstruojnė jo vetėm mitin e neo-otomanizmit por edhe pyetjet tendencioze tė intervistuesit.
Cila ėshtė arsyeja qė njė pacavure e tillė, qė nuk plotėson as edhe njė kriter gazetaresk; njė artikull qė nė rastin mė tė mirė mund ta kategorizosh si njė teori konspirative, dhe nė rastin mė tė keq njė muhabet klubi shoqėruar me avuj rakie, zė faqen e parė tė njė reviste qė pretendon tė rehabilitojė median profesioniste (tė paktėn kjo ėshtė retorika)? Kemi tė bėjmė kėtu me njė pėrpjekje pėr tė denigruar lėvizjen Aleanca Kuq e Zi duke pėrdorur gogolin e Turqisė (asaj osmane dhe kesaj neo-otomane)? Kemi tė bėjmė kėtu me interesa tė tjera? Psh, ekonomike? Eshtė fakt qė turqit kanė investuar shumė nė arsim nė Shqipėri dhe shkollat turke ngelen edhe sot e kėsaj dite pika terheqėse pėr fėmijėt e pasanikėve, elitave kulturore e politike shqiptare. Mos kemi tė bėjmė kėtu me biznesmenė tė arsimit qė kėrkojnė, nėpėrmjet gogolit Turk, tė prishin reputacionin e investimeve turke nė arsim? Apo kemi tė bėjmė thjesht me njė tjetėr gazetar tė painformuar, jo profesionist e plot paragjykime qė kėrkon tė ngrejė karrierėn e tij mbi njė variacion tė njohur e tė dashur?
Burimi:
www.BlogSpot.com
Krijoni Kontakt