Postuar mė parė nga
ARIANI_TB
PIKĖPAMJET POLITIKE TĖ ALBINIT - SI TĖ UKSHINIT?
Shkruan: Enver Spahiu -Manheim, 01. 07. 2010
Nė vitet e 70ta, saktėsisht nė vitin 1977/78 UKshin HOTI pat shkuar nė Amerikė nė Universitetin e Harvardit pėr specializim pėr politikė dhe mardhėnie ndėrkombėtare. Pas kthimit tė tij nga Amerika mezi e pranuan si mėsimdhėnės nė Universitet. Kėshtu shkruan autori i librit "FILOZOFIA POLITIKE E ĒESHTJES SHQIPTARE" pėr ato vite nė tė cilat si duket pėr nomenklaturen titiste ka qenė i padėshirueshėm si politikan dhe teoriticient origjinal nė pikėpamjet e tija politike. Dhe kėtė fakt, e ka shpėrfaqur nė shkrimin e tij analitik apo mė mirė me thėnė nė ligjeraten tė cilen e pat mbajtur mė 17. 04.1992 para studentėve tė vitit tė katėrt tė degėve histori dhe filozofi-sociologji me rastin e kthimit tė tij pas 11 viteve nė Universitetin e Kosoves nė Fak.Filozofik me titull INDIVIDI DHE PROCESI POLITIK, ku pata rastin te marrė pjesė si ndėgjues i rėndomtė. Pėr kėtė mė pat informuar i ndjeri Muhamet Malesori nga Krusha e Madhe, tash dėshmor i kombit (ish ushtar i UĒKsė).
Pėr her tė parė kisha rastin ta shoh Ukshin Hotin si profesor universiteti, burr serioz dy metra i gjatė, nė dukje tė parė me qehre tė rėndė, i vendosur, por edhe shumė i thjeshtė. Nė ligjeraten e tij tė cilin me vonė e pat botuar edhe si shkrim ne librin e tij te njohur "F.Politike e ceshtjes shqiptare" ndėr tė tjera patė thėnė: "Gjatė kėsaj pune, por edhe si anėtar i forumeve tė ndryshme tė kėtij lemi nė te gjitha nivelet (krahinor, republikan, federativ) kisha hasur nė vėshtirėsi tė ndryshme dhe kisha vėnė re mangėsi tė theksuara, jo vetėm nė zbatimin praktik tė interesave tė sipermendura tė klases dhe tė kombit, por edhe nė artikulimin dhe nė shpjegimin teorik, vecanerisht tė interesave tė kategorisė sė fundit."
Ėshtė fjala pėr kohen e atyre viteve kur ai ka qenė nė funksionin e Sekretarit tė Sekretariatit pėr Mardhėnie me Botėn e Jashtme. Pra me kthimin e tij nga Amerika mezi pranohet si mėsimdhėnės nė Universitet. Si duket nė atė kohė ėshtė penguar nga ish kuadrat titiste me tė gjitha mjetet e paduksme dhe tė dukshme tė izolimit politikė. Ky izolim ėshtė bėrė mė i egėr pas burgosjes sė tij nė vitin 1981, ku pastaj ėshtė detyruar tė jetojė pėr vite tė tėra nė fshatin e tij tė lindjes nė Krushė tė Madhe nė varfėri dhe pamundėsi pėr tu punėsuar diku. Merreni me mend lexues tė nderuar, intelektuali i kalibrit tė Univerisitetit tė Harvardit nga mentaliteti i ynė shumė idiotesk politik i mjedisit tonė e pat izoluar deri nė atė shkallė kėtv kolos dijetari qė popujt tjerė do ta kishin pėr lakmi dhe krenari si dhe do ta ndihmonin me tė gjitha mjetet, ndoshta mė vonė pėr ngritjen e njė inteligjence e cila do ishte shumė e rėndėsishme pėr interesa tė kombit. Pėr fat tė keq rehabilitimi i tij nė formė institucionale nuk ėshtė bėrė asnjėhere. Edhe nė kohen e demokracisė utopike tė Rugoves ėshtė izoluar pėrmes mekanizmave dhe bedeleve tė ndryshem qė pėr autorin e kėtyre rreshtave janė shumė tė njohura edhe si raste te cilat kanė emėr dhe mbiemėr.
Albin Kurti nuk ėshtė Ukshin Hoti, mirėpo metoda e punės dhe kėmbgultėsia e tij, tribunat dhe pikėpamjet e tij politike kanė perfomanca tė U.Hotit, baza morale e politikės nė pėrmbajtje tė saj gjasojnė deri me tash njėra me tjetren. Do tė isha shumė i lumtur qė kjo edhe mė tutje tė vazhdojė, ngase nė zgjedhjet e ardhshme shanset pėr njė ndryshim tė kursit dhe tė rezonimit tė vjetėr politik (titist) janė shumė tė mėdha. Edhe pse nga pėrvoja 10 vjecare e pas luftės 1999 nė Kosovė realiteti aktual ka argumentuar nė esencė tė kundėrten edhe pėrkunder asaj se nė Kosovė ėshtė instaluar sistemi shumėpartiak demokratik. Veprimtaria praktike nė jeten e pėrditshme tė organizimit, funksionimit dhe ekzekutimit vėrtetojnė njė politikė tė formatit me komandim dirigjues nga qendrat vendosėse qė nė prapavi e kanė futur si metodė pune sė pari korrupsionin e pastaj linqimin. Sipas logjikes konjuktorale cdo gjė jashtė konjuktures dmth. jashtė institucionit tė cilin e udhėheq une edhe pse ai munde tė jetė i korruptuar ėshtė antiligjorė, e prishe rendin dhe stabilitetin nė Kosovė si dhe nė tėrė Ballkanin dhe krejte nė fundė edhe stabilitetin dhe rehatin time personale. Kėta thonė ejani bėhuni si ne, se kėshtu kanė qenė edhe mentorėt tanė.
Kush jeni ju ?
Me ne ėshtė tėrė bota, ashtu si dje sic ishte tėrė Jugosllavia. Kjo ėshtė psikologjia e robit tė politikanit tonė pėr tė gjitha kohėrat. Po qė se i fletė kėtij robi keq pėr liderin e tij do tė keshė probleme jo nga ajo se e mbronė atė ngase e lidhė ndonjė interesė materiali (interesit) natyrės personale. Njė qendrim i tillė reflektonė mė tepėr interesa grupore se sa interesa nacionale. Kombi shqiptar nuk mundet tė intergrohet sipas lagjeve europiane pa njė intergrim tė etnikumit te mbrendshėm tė tij, ku me tė drejtė Koco Danaj e quan "Shqipėri Natyrale". Ashtu sic ėshtė pėrballur dikur Ukshin Hoti me segmente tė ishpolitikes titiste, sot Albin Kurti pėrballet gjithashtu me nomenklaturen e vjetėr dhe kėtė tė renė qe disa herė kemi thėnė se pak dallon pėr nga sjellja edukative nga ajo e kaluara, ngase nė jetėn politike bashkėpunojnė dhe pėr nga metodologjia e punės dallojnė pak. Eshtė kėshtu se tek keta mungonė autenticiteti politik, cka nė tė kundėrten te VETEVENDOSJA dhe Albini ky element ėshtė shumė i kultivuar.
Nė gjykaten serbe tė Prizrenit tė instaluar nga regjimi i Millosheviqit, Ukshin Hoti pat deklaruar: "Me burgosi shteti serb dhe njė pjesė e Alternativės kosovare". ( Lexoni: Fjala e mbrojtjes sė Ukshin Hotit ) A nuk ėshtė e njejta sjellje politike e titisteve tė rinj ne kohė dhe rrethana tė reja?
Albin Kurti dhe levizja Vetevendosje ėshtė duke u pėrballur me aparatin e dhunės nė emėr tė vleres politike tė luftės dhe tė demokracisė e tė politikės sė konjuktuar sė pari nga korrupsioni e pastaj edhe nga politika. Si dje nė kohen e demokracisė utopike (te kontrolluar nga Rugova&Co kunder Hotit, sot ish kolegėt e luftės zbatojne metoda te njejta linquese kunder Kurtit. Ne dukje tė duket se palėt vetėm padronėt i kanė kėmbyer, dje Serbia sot Eulexi, mirėpo mentaliteti, sjellja, metoda e punės janė tė ngjajshme.
Albini nuk e pėfaqesonė vetėm Vetevėndosjen, ai pėrfaqesonė njė programn tek shqiptarėt qė pėr fat te keq akoma nuk ėshtė zgjuar nga gjumi i mentalitetit korruptiv dhe vazal tė politikajve tanė tė gjitha periudhave historike (pa pėrgjithėsime). Vetevendosja e ka edhe njė kundėrshtar tjetėr: INDIFERENCEN. Kete indiferencė e pat me bollek edhe U.Hoti nga ne. Dmth si dje si sot. Ne jemi tė quditshėm tė tjerėt na e studiojnė mentalitetin dhe gjejnė nje grushtė poltikaj tė cilėt bėhen pjesė perbėrsė e kėsaj strukture sunduese. Zinxhiri zgjatet sipas hallkave tė vjetra tė komandimit; sot ndėrkombėtaret bejnė trysni, kėta tanėt me vetėdėshirė pėrulen para tyre, dje tė vjetrit edhe pse ndėrtonin dicka, por nė fakt kurrė nuk i takonin vetevetes. Shteti i tyre pėrkufizohej sipas pushtetit tė tyre, tė cilin realisht nuk e kishin pasur kurrė. Edhe sot afėrsisht ėshtė kėshtu. Piter Feit (bashkė me Eulexin) ėshtė shteti dhe pushteti i Kosovės.
Albin Kurti nga politika aktuale mbahet nė vėzhgim tė pėrhershėm, ngase koncepti i tij politikė ėshtė jashtė konjuktures institucionale tė mentalitetit dhe rezonimit tė vjetėr e tė tejkaluar titist nė kushte bashkėkohore . Idetė e tij janė shumė origjinale dhe tė bazuara nga njė reflektim praktike, janė tė zhveshura nga imoraliteti politik pastaj nuancat kombinuese janė shumė moderne dhe pa patetizėm, nė kontekst tė kohės mundėsitė pėr realizimin e tyre kėrkohet nje zgjuarje letargjike qė demagogėt e tė gjitha ngjyrave politike mundohen me cdo kushte qė zhvillimin e Kosovės dhe tė shqiptarėve nė pėrgjithėsi e shofin vetėm pėrmes pasqyres dhe protofolit tė tyre. Serbia (serbėt) nė ish Jugosllavi, gjegjesisht nė Bosnje dhe Hercegovinė pėrmes luftės kanė krijuar situata tė akteve tė kryera pėr tė gjithė faktorėt relevant, si pėr vendorėt ashtu edhe pėr ndėrkombėtaret. Nė kėtė shtete ekziston republika serbe e cila sic e dimė ėshtė krijuar pėrmes luftės dhe krimit. Derisa ata kanė pranuar projekte politike, tė cilat janė realizuar pėrmes aktit tė kryer tė dhunės, atėhere shtrohet pyetja pse nuk munden kėto qarqe politike tė mos i pranojnė realitete tjera tė reja pėrmes aktit tė kryer politikė, mundesi shumė e madhe pėr shqiptarėt sot ne Ballkan.
Kėtė ėshtė duke e bėrė Albin Kurti. Ai duhet tė jetė edhe mė kėmbėngulės nė kėtė drejtim me tė gjitha mjetet demokratike deri nė padėgjueshmėri civile kundėr administrates institucionale tė korruptuar vendore dhe asaj ndėrkombėtare. Rinia sipas tė gjitha parametrave duhet tė jetė me vetėvendosjen, pėr aresye shumė tė thjeshtė ajo ėshtė perspektiva e Kombit shqiptarė nė Ballkan. Vetėvendosja ka vizion jashtė konjuktures politike institucionale, ajo nuk duhet tė jetė e ndėgjueshme edhe nė Parlamentin e ardhshėm ajo ka mundėsi (sepse i krijone vetė) ti pėrdorė tė gjitha mjetet e lejuara poltike qė mund tė shkojnė deri nė padegjueshmėri totale qytetare. Ajo edhe nė institucione mundet me qenė funksionale. Fillimi do tė ishte heqja dorė nga vazaliteti, kusht pėr veprimtari tė mėtejme politike. Kėtė vazalitet tė poltikes sė Kosovės da ta thyente Vetėvendosja nė mėnyrė institucionale, pėrmes deputetėve tė saj tė cilet nuk do respektonin asnjė ligj tė ndėrkombėtareve, ligje te cilat do te ishin nė dėm tė sovranitetit tė Kosovės. Kjo fryme e politikes autentike do te forconte edhe subjektivitetin e shtetesise se sovranitetit te vendit, do te krijonte nje vetedije te re politike me nje artikulim te qarte te shtruarjes gjithashtu edhe te quarjes perpara te proceseve politike, procese keto qe do te hapnin perspektiva te rej, te cilat do te ishin imediate per rrumbullakesimin e projektit final qe eshte bashkimi i shqiptareve ne nje shtet te perbashket, ne anen tjeter paralelisht mundesone mbylljen e rrugeve te vjetra per flakjen e dukurive negative, ne te cilat eshte mberthyer establishmenti kosovar sot. Keshtu do te fillonte nje kapitull i ri ne historinetone politike te brishte, me fjale te tjera do te luftohej koncepti politik i Makiavelit, i cili ne kushtet shqiptare manifestohet ne ndertimin (mbeshtetjen) e nje "morali te dyshimte intelektual dhe njerezor" (Hoti).
Krijoni Kontakt