
Postuar mė parė nga
G-2
Lulzim Basha hapi dosjen e Shtėpisė sė Verdhė ,bota sot
Jose Pablo Baraybar, antropolog mjeko-ligjor nga Peruja, ka punuar 20 vitet e fundit si njė ekspert i OKB-sė nė pjesėn mė tė madhe tė skenave tė krimeve tė luftės dhe genocidit nė botė si nė Haiti, Ruanda, Bosnjė, Kroaci dhe natyrisht Kosovė. Nė Kosovė ai ka punuar nga viti 2002 deri nė vitin 2007 nė Zyrėn e Kėrkimeve tė Personave tė Humbur si ekspert mjeko ligjor i Misionit tė UNMIK, krijuar nga OKB nė Kosovė. Ai thotė se nė pesė vite pėrmes zhvarrimeve dhe identifikimeve, shėrbimet e kėsaj zyre kanė bėrė qė tė ketė mė pak se 200 njerėz nga listat e personave tė humbura nė kėto konflikte. Nė shumicėn e rasteve, ai thotė se ka bashkėpunuar me Kryqin e Kuq Ndėrkombėtar dhe u janė kthyer trupat familjeve. Megjithatė, Jose Pablo Baraybar ishte gjithashtu ndėr tė parėt qė informoi pėr trafikimin e organeve, qė denoncon raporti i Dick Marty, dhe njė nga burimet e tij.
Kur dhe si e keni marrė informacionin fillestar?
Kur kam mbėrritur nė Kosovė nė qershor tė vitit 2002, nė dosjet qė gjeta aty nuk kishte informacione. Por dy muaj mė vonė, ne kemi marrė njė dosje shumė tė veēantė qė tė ēonte tek Shtėpia e verdhė.
Kush jua ka dėrguar atė dosje?
Unė nuk mund ti pėrgjigjem kėsaj pyetjeje. Dosja pėrmbante tetė historitė e njerėzve qė nuk dinė gjė pėr njėri- tjetrin dhe qė kishin marrė pjesė nė transportimin e tė burgosurve pėrtej kufirit shqiptar. Disa viktima i kishin ēuar nė Shtėpinė e Verdhė. Ka pasė dhe foto tė shtėpisė, tė marra me nxitim. Ajo ishte e verdhė,por pas dy vjeteve kur kam shkuar unė e kam gjetur tė lyer nė tė bardhė.
Dhe ēfarė keni bėrė me atė dosje?
Problemi i madh ishte se UNMIK-u nuk ka juridiksion mbi Shqipėrinė. Pra nuk kishim mundėsi pėr tė bėrė njė kėrkesė zyrtare. Nė njė pėrpjekje pėr tė verifikuar disa tė dhėna nė dosje, e kam kaluar kufirin si njė turist nė njė makinė tė pashėnuar. Pėrkthyes im quhej Lulėzim Basha, dhe ai ka punuar si mbledhės tė dhėnash pėrmes pėrkthimit pėr Gjykatėn Ndėrkombėtare Penale pėr ish- Jugosllavinė (ICTY). Mė vonė ai u bė Ministėr i Punėve Publike nė Shqipėri dhe unė e kam dėgjuar vitin e kaluar tė deklarojė se kjo histori e organeve ėshtė asgjė. Tani unė po them ēfarė ai ka thėnė. Ai ishte me mua. Ai ka regjistruar dėshmitė bashkė me mua. Ai kishte dosjen.
A ka qenė ky udhėtm i suksesshėm?
Jo. Ne (hetuesi me Lulėzim Bashėn. Sh.R.) u jemi prezantuar njerėzve si inxhinierė pėr tė ndėrtuar njė rrugė. Gjatė bisedave kemi bėrė dhe pyetje nė lidhje me kampet e UĒK-sė. Qėllimi ynė kryesor ishte varreza nė Bicaj, nė jug tė Kukėsit, ku sipas dosjes qė ne kishim ishin trupat e serbėve tė Kosovės. Dick Marty flet gjithashtu pėr kėtė. Ne e kemi pasė identifikuar. Ne kishim tė dhėna, por nuk e kishim tė mundur tė shkonim nė Bicaj.
Sė fundi, si mundėt qė tė kėrkoni nė Shtėpinė e Verdhė nė shkurt tė vitit 2004?
Ajo ishte shumė e komplikuar. Ne arritėm tė bindim ICTY, (ku punonte zoti Basha. Sh.R), e cila nuk ishte aspak e interesuar nė kėtė ēėshtje. Por vetėm ajo mund tė na marrė leje pėr tė punuar nė Shqipėri. Pėrfaqėsuesi i SHBA-ve nė Prishtinė gjithashtu nuk ishte i interesuar.
Dhe ēfarė keni gjetur?
Puna ishte tmerrėsisht e vėshtirė. Ne u shoqėruam nga njė prokuror shqiptar, i cili mbeti duke na thėnė se ne po humbisnim kohė, qė atij tashmė i shkoi vonė pėr punėt e veta, qė ai duhet tė kthehej, etj, etj. Sipas pėrkthyesit tim, prokurori po i udhėzonte banorėt e shtėpisė [dmth: familjen Katuci], se si ata duhet tu pėrgjigjeshin pyetjeve tona. Ne gjetėm nė njė grumbull mbeturinash prapa shtėpisė pako tė drogės, kryesisht relaksantė tė muskujve, shiringa dhe madje edhe njė kit pėr transfuzion. E gjithė kjo nė mes tė njė asgjėje. Ishte e paimagjinueshme qė ata bujq tė dinin pėrse pėrdoreshin kėto materiale. Gjithēka u mor nga Tribunali i Hagės. Prokurori shqiptar kėmbėnguli qė ai duhej tė largohej. Ne kishim akoma kohė tė bėnim njė ekzaminim me Luminol, njė produkt qė tregon gjurmėt e gjakut. Ne kemi parė qartė dy linjat nė kėnde tė drejtė nė dhomėn kryesore, si dhe nė ēdo cep tė njė tavoline. Ka pasur gjithashtu gjurma nė mure. Ne nuk u pėrpoqėm pėr tė marrė njė mostėr, sepse nuk kishim pajisjet dhe pėr faktin se Luminol nė njė farė mėnyre neutralizon elementėt e shenjave.
Dick Marty ju ka akuzuar se keni qenė joprofesional nė hetim?
Toni i raportit tė tij pėr kėtė episod nuk ėshtė shumė i fortė. Nė shumė raste ai bėn interpretime. Unė do tė desha qė ai tė kujtonte kushtet shumė tė vėshtira nė tė cilat ne kemi punuar. Sepse unė e di qė unė jam njė profesionist i mirė dhe ne kemi bėrė njė punė shumė profesionale duke pasur parasysh kushtet.
Ēfarė ka ndodhur sipas mendimit tuaj nė kėtė Shtėpi tė Verdhė? Marty sugjeroi se ajo ishte njė vend transit i torturės dhe i testeve mjekėsore, por nuk ka pasė ndėrhyrje, pasi ato sipas atij janė bėrė nė Fushė-Krujė, pranė aeroportit tė Tiranės?
Ėshtė shumė e vėshtirė pėr tė tė treguar nga provat qė kemi mbledhur. Duhet tė krahasohen: A ka pasur tė dhėna se ka pasur shtėpi tė tjera nė Shqipėri, apo ato janė zgjedhur rastėsisht? A ėshtė normale qė kur ti gjen shenja gjaku nė disa vende, madje dhe nė mure tė shtėpisė dhe tė besosh variantin se aty ka lindur njė grua? Ata na thanė atėherė se ata therin kafshėt e shtėpisė gjatė dimrit nė ato dhoma. Unė nuk e gjej kėtė vend si njė klinikė. Duke pasur parasysh izolimin e saj, ajo nuk ishte ideale pėr nxjerrjen e veshkave. Por ėshtė e mundur se aty mund tė jenė pėrgatitur disa njerėz. Mure te mbuluara me gjak kemi gjetur nė shumė vende tė tjera tė krimeve nė Kosovė.
Dick Marty tha se provat tuaja janė shkatėrruar nga Tribunali i Hagės. Vėrtet?
Kam pasur kėtė informacion, dhe kjo nuk mė habit. Nė vitin 1999, policia gjermane e dėrguar nė Kosovė nga Tribunali i Hagės ka mbledhur 400 mostra tė ADN-sė. Ata i sollėn ato pėrsėri nė Gjermani. Nė vitin 2002, kam kėrkuar kėto mostra pėr identifikim. Gjermanėt kanė thėnė se ato janė shkatėrruar.
Pas kėrkimit tuaj tė Shtėpisė tė Verdhė, ēfarė keni bėrė?
Unė nuk kam bėrė asgjė! Ēdo gjė ishte nė duart e Hagės.
Dhe pse Tribunali i Hagės nuk ka bėrė asgjė?
Ėshtė e ēuditshme qė ish-Prokurorja [Carla Del Ponte] botoi njė libėr bestseller, nė tė cilin ajo flet pėr kėtė nė mėnyrė qė ajo tė mund tė hapė njė hetim, kur ajo ishte nė zyrė dhe para datės nė 2007, kur gjykata i kishte tė ndaluara hetimet. Nga ana jonė ne e kemi bėrė punėn tonė. Ata thonė se nuk ka juridiksion mbi Shqipėrinė. Por nė qoftė se ajo kishte qenė mė e interesuar, ata mund tė kenė qenė mė shumė aktivė. Ashtu siē ata po ashtu mund tė kishin hetuar 470 tė zhdukur pas ardhjes sė KFOR-it, kryesisht serbė.
Si e shpjegoni faktin qė e vėrteta po del kaq vonė?
Unė nuk e di sot se ēfarė ėshtė strategjia e gjykatės pėr Kosovėn. Ata kanė hetuar shumė pak dhe vetėm dy akuza ishin tė pasuksesshme. Ata mė nė fund pastruan dhe lavdėruan liderėt kosovarė. Ajo qė duhet tė thuhet ėshtė se policia e OKB ishte njė fatkeqėsi. Ju jeni oficer tė trafikut nė Zvicėr apo Angli dhe ju ēojnė gjashtė muaj nė Kosovė nė krye tė njė hetim tė krimeve tė luftės
Ju sdini ku dhe nga tia filloni? Pėrgjithėsisht tė duhet ti hedhėsh njė sy vendit tė ngjarjes? Cilėt drejtues do kontrollosh rrotull teje? A duhet ti balancosh gjithė gjėrat qė do gjesh kundėr tyre? Njė herė unė kam qenė nė Prishtinė me njė pėrfaqėsuesin special tė OKB-sė, qė nuk dua tia jap emrin tani, duke folur pėr njė krim qė UĒK-ja ishte pėrgjegjėse. Ai tha: Thaēi ėshtė pėrpara derės, dhe ai ndoshta po vjen tė diskutojė tė njėjtėn gjė me mua. Ju mund tė dilni nga dera e pasme? Kjo ėshtė real-politika, unė e kuptoj, por njė krim ėshtė njė krim
Krijoni Kontakt