Nje veshtrim mbi PS-ne sipas modelit te Kissingerit.

[Enri]

Nga Prof. Doc. Rexhep Meidani

Ekuilibri i forcës
Në librin e tij, me vlera të jashtëzakonshme, "Diplomacia" Kissinger midis të tjerash nënvizon: "Europa u hodh në politikën e ekuilibrit të forcës kur zgjedhja e saj e parë, ëndrra mesjetare për një perandori universale, u përmbys dhe kur nga hiri i kësaj aspirate të lashtë lindi një numër i madh shtetesh, pak a shumë njëlloj të fuqishëm. Kur një grup shtetesh të krijuara në këtë mënyrë, janë të detyruara të merren vesh me njëri-tjetrin, ka vetëm dy pasoja të mundshme: ose njëri prej tyre bëhet aq i fuqishëm, sa të dominojë gjithë të tjerët dhe krijon një perandori, ose asnjë shtet nuk e ka asnjëherë fuqinë e mjaftueshme për të arritur këtë qëllim. Në rastin e fundit, pretendimet e anëtarit më agresiv të komunitetit ndërkombëtar, mbahen nën kontroll me anën e kombinimeve të të tjerëve; me fjalë të tjera, nëpërmjet funksionimit të ekuilibrit të forcës."(f.20). Madje Talejrani, duke nënkuptuar në konceptin e ekuilibrit të forcës dhe përcaktimin e parimit të vetëpërmbajtjes, theksonte se: " Në qoftë se …minimumi i forcës kundërshtuese…do të ishte i barabartë me maksimumin e forcës agresore…do të kishte një ekuilibër real."
Po të studiohen me kujdes këto përcaktime tepër analitike e kuptimplota të konfiguracionit të ekuilibrit të forcës në një rrafsh global, mund të nxirren disa përfundime në shërbim të ekuilibrit edhe në rrafshe krejtësisht "lokale", siç mund të ishte dhe rasti i ndonjë konfiguracioni politik, p.sh. ai i PS-së në Shqipëri. Dhe kështu, duke zëvendësuar termat e përcaktimet globale me ato pjesore, përfytyrimi i evolucionit brenda një force politike, siç është p.sh. PS-ja, mund të bëhet më i kuptueshëm. Kështu, nga analiza paralele në kontekstin kissingerian rezulton se, në pjesën dërrmuese të jetës së saj si parti politike e pluralizmit të ri shqiptar, thelbi për ekuilibër liberal e demokratik brenda kësaj partie, edhe pse me shformime të pjesshme, të ndërgjegjshme apo të pandërgjegjshme, është "kërkuar" në përdorimin e konceptit të ekuilibrit të forcës. Por po me këtë koncept mund të shpjegohen edhe përpjekjet e ndryshme, pavarësisht nuancave, diku kolegjiale, diku komanduese, në krijimin e konfiguracioneve të ekuilibrit të forcës si ai i "Polit të Qendrës" (PSD-PAD) në zgjedhjet e ‘96-ës, "Forumi për Demokraci" gjatë krizës së piramidave, parabashkimi dhe më tej bashkimi politik në "Aleancën për Shtetin" pas zgjedhjeve të ‘97-ës, "Bashkimi për Demokraci", apo më tej "Bashkimi për Fitore" më qartë i konfiguruar në zgjedhjet e 2001-it. Gjithashtu brenda këtij koncepti e praktike shpjegohen edhe përplasjet midis grupeve në PS, ngandonjëherë tepër të forta, madje dhe debatet e ashpra publike në forumet e kësaj partie për ekulibër force apo për epërsi të përkohshme të një grupi ndaj një tjetri, përfshi këtu dhe konfliktet e lindura e krejtësisht të padëshiruara të interesave, veçanërisht në kushtet e një qeverisjeje mbi 5-vjeçare. Pra, zhvillime të tilla të lindura apo të provokuara nga drejtues të veçantë, në "lojën" e tyre për komandë e pushtet, mund të shpjegohen më së miri në kushtet e ushtrimit, ndoshta, edhe pa e njohur historikisht e teorikisht, të këtij sistemi konceptimi e ekuilibri force në perceptimin kissingerian. Dhe më interesantja është se lidhur me krizat, konfliktet e përplasjet, në kuadër të këtij sistemi të ekuilibrit të forcës, po në atë vepër Kissinger thekson: "Sistemi i ekuilibrit të forcës nuk pretendonte të parandalonte krizat dhe bile as luftërat. Ai parashikonte, po të funksiononte si duhet, të kufizonte si mundësinë e shteteve për të sunduar të tjerët, ashtu dhe shkallën e konflikteve. Qëllimi i tij nuk ishte më tepër paqja, sesa stabiliteti dhe përmbajtja."(f.21)
Natyrshëm sistemi i ekuilibrit të forcës nuk mund të jetë i ngurtë, apo larg kompromiseve të arsyeshme, ndryshe ai mund të bëhet dhe shkatërrimtar deri në përmasa katastrofike. Kjo nënkupton edhe atë që ky sistem gradualisht duhet të zëvendësohet nga sistemi i ekuilibrit (pa forcën), d.m.th. nga vetë sistemi i ekuilibrit të ligjshmërive, marrëveshjeve të shkruara, ligjeve e parimeve statuore dhe aleancore, larg çdo prirje individuale të instalimit të gabuar të politikës së forcës, duke kryer madje "kërcime olimpike" nga një provë force në një tjetër, me improvizime çasti ose "qorrazi", me dështime apo "fitore" kohore, gjithmonë në "emër" të unitetit, paqes e harmonisë "absolute"!…

Parimi i politikës së forcës
Sidoqoftë ka patur disa shenja edhe më parë, por tashmë ato po bëhen gjithnjë e më të shpeshtuara, edhe pse, ndoshta, akoma në trajtë fillestare, që edhe në PS po tentohet të ndryshohet kohët e fundit "kursi", prirja apo sistemi i konceptimit për të kaluar nga ai i ekuilibrit të forcës në atë të politikës së forcës.
Por politika e forcës nuk mund të përdoret si argument për të mundur apo zbrapsur kundërshtarin e oponencën, gjoja për hir të forcimit të disiplinës së partisë dhe vendimmarrjes së saj, veçanërisht në kushtet e një maxhorance qeverisëse. Kjo përbën natyrshëm një pagesë jo të vogël për vetë procesin e demokratizimit dhe të liberalizimit të mëtejshëm të partisë, por dhe të qeverisjes, madje mund të bëhet vetëm në kurriz të tyre. Megjithatë akoma mund të pohohet se, ndryshe nga e përgjithshmja e zhvillimeve të kaluara e më kryesore në Partinë Socialiste me dominim konceptin e ekuilibrit të forcës, në Partinë Demokratike ka spikatur shumë më herët, madje duke filluar që nga vitet e para e më tej gjatë gjithë periudhës së mëvonshme të jetës së saj koncepti i politikës së forcës, që prek në thelb zhvillimin evolucionar demokratik e liberal dhe konkurrencën normale brenda vetë partisë. Por, të ushtruarit e kësaj politike force, nga ana e saj, në një mënyrë apo në një tjetër, me kalimin e kohës, krijon edhe një konfuzion absurd në përzierjen e koncepteve të izolacionizmit me ato të misionarit, ato të " fanarit" me ato kryqëzatëse…
Koncepti i ekuilibrit.
Ekuilibri realisht i qëndrueshëm duhet të shprehet si një triumf i doktrinës mbi përvojën pozitive morale. Ai nuk mund të jetë as një ekuilibër në trajtën e balancës së forcave, grupeve apo klaneve e lobingjeve, as në trajtën e ushtrimit të njëanshëm të forcës së një individi apo grupi mbi individë apo grupe të tjera, por as si një shprehje lojërash statuore sipas dëshirës dhe interesave kohore apo, nga njera anë, me sulme të paprincipta mediatike ndaj të "papërkulurve" e të ndryshmëve në mendim e veprim dhe, nga ana tjetër, me "dashuri" publike tej kufijve e standardeve normale demokratike.
Përkundrazi, ekuilibri i vërtetë, është, në thelb, ekuilibri i parimeve, i moralitetit, sociabilitetit dhe qytetarisë apo ndryshe ekuilibri politik e social i moralit. Në fakt, ky ka qenë dhe konceptimi fillestar, madje ideali për pjesën e konsiderueshme të anëtarësisë e të shtresimit intelektual të thirrur apo të bashkuar vullnetarisht në PS. Dhe kjo frymë konceptimi moral, në përputhje me zhvillimin bashkëkohor politiko-institucional e ekonomiko-social, duhet t’i rikthehet në mënyrë kolegjiale kësaj partie, madje sa më shpejt që të jetë e mundur. Vetëm në këtë mënyrë, përvoja kolektive dhe interesi i gjërë shoqëror e qytetar, dhe jo ai i një grupi të vogël individësh, mund të dalin përsëri në plan të parë, duke u dhënë goditje serioze "teknologjive moderne" të premtimeve boshe e fasadë, të mbarsura me "show" e demagogji mediatike, atyreve të shtyrjes pa përgjegjësi në kohë apo të lënies fare në harresë. Por nga ana tjetër, ky lloj konceptimi mbi ekuilibrin nuk nënkupton "shkrirjen" apo barazueshmërinë e simetrisë me antisimetrinë në shqyrtimin e tyre përgjithësues.
Gjendjet, situatat apo konfiguracionet janë simetrike në lidhje me një veprim apo vendim, në qoftë se si pasojë e tyre ato mbeten parimisht të njëjta. E kundërta vlen për antisimetrinë. Për të kuptuar anën "operacionale" të problemit që shtrohet, po japim një analogji krejtësisht formale: Po ta rrotullojmë p.sh. unazën rrethore me 180 gradë (por jo p.sh. me 90 gradë) rreth një diametri të saj do të përftonim, pas këtij operacioni, një figurë të ngjashme me të parën, d.m.th. të njëjtën "gjendje" të këtij objekti. Pra, unaza rrethore është simetrike në lidhje me këtë operacion apo veprim, por ajo mund të rezultojë antisimetrike lidhur me operacione të tjera…
I njëjti gjykim vlen dhe për zhvillimet shoqërore e politike, pavarësisht se aty "pranohen" edhe "kthesat", "marifetet" apo "kompromiset" me 180 gradë, por në asnjë mënyrë, edhe në këto raste, nuk mund të identifikohet ajo që është realisht simetrike me atë që është antisimetrike, edhe pse të dyja ekzistojnë në natyrë e shoqëri, madje janë të domosdoshme me praninë e tyre kundërshtuese. Përndryshe, nëpërmjet identifikimit të tyre, ndërtohet një ekuilibër i çekuilibruar apo një ekuilibër fals që veçse mund të dëmtojë parimet themelore të ndërtimit moral të një partie, të një politike parimore e transparente, të një shteti ligjor e të një demokracie të shëndetshme, pra dhe vetë procesin e instalimit të një ekuilibri të vërtetë. Pikërisht këtë po vuan sot artificialisht, jo vetëm PS-ja, por dhe e gjithë politika e shoqëria shqiptare!…

[Albo]

Me vjen mire qe ish-presidenti Mejdani i ka studiuar te pakten "ne teori" mesimet e Kissinger, pavaresisht se Kissinger gezon nje reputacion te keq si diplomat. Ajo qe me ben pershtypje mua nga seria e shkrimeve te Mejdanit eshte se ish-presidenti qe nuk beri asgje kur ishte president, po i ben te gjitha tani qe nuk eshte me president. Ne keto momente ish-presidenti, nuk eshte me as njeri-politik pasi ai nuk ka ze ne PS.

Si i tille, Mejdani mundohet ti beje nje vend vetes ne PS, duke perfituar nga situata konfliktuale midis Nanos-Metes, dy pretendentet kryesore te heshtur, te nje PS-je qe po e braktisin edhe aleatet e saj tradicionale si PSD e PAD. Ne keto rrethana, Mejdani leshon edhe shkrimin e mesiperm duke dashur tu beje te ditur shokeve socialiste se Kissingeri na mesoka qe:

"Ose jemi te gjithe te humbur, ose jemi te gjithe te fituar ne PS"

Me fjale te tjera, po filluam ti hedhim prangat njeri-tjetrit dhe te nxjerrim klanet neper gjykata e prokurori, atehere cdo klan ne PS do te hakmerret duke nxjerre te palarat e klanit tjeter.

PS sot pas 12 vjetesh eshte pikerisht atje ku e la Ramiz Ali dhe shoqja Nexhmie, e cila ne mbledhjen e Byrose ne ditet e fundit te diktatures komuniste u shpreh:

"...bota le te na pranoje keshtu sic jemi..."

Edhe sot "bota" po ben ne plan qe ta perfshije Shqiperine ne familjen europiane, dhe ish-presidenti hedh idene e "pranimit keshtu sic jemi", duke lene pa prekur trafiqet dhe bizneset e jashteligjshme qe ish-presidenti dhe njerezit rreth tij krijuan ne ato 5 vjet.

Zoti president, mos u lodh ta BASHKOSH PS-ne, por shiko mos e PASTROSH pak. Qe ta pastrosh, duhet ti kesh edhe vete duart e pastra vecse, se ka te ngjare qe e njollos akoma me shume!

[Enri]

Ne fakt, eshte mese e vertete qe ish-Presidenti Meidani ka ndjekur me vemendje "leksionet" e Kissingerit, por ajo qe pata ndermend une kur e botova kete shkrim, eshte qe ato teori percaktojne me teper marrdheniet midis dy shteteve dhe s'gjejne zbatim ne brendesi te nje shteti. Kjo eshte kritika kryesore qe mund ti behet per sa i perket artikullit.

Por nese duhet te ndalemi ne anen politike te fjaleve te tij s'mund te pretendohet qe s'eshte me njeri politik, pasi nje personazh si dr. Meidani e vendos me vetedije largimin nga jeta politike, gje te cilen ish- Presidenti s'e ka bere...te pakten deri tani.

Te gjithe politikanet shqiptare jane te perfshire ne politika konfliktuale dhe une gjithmone kam qene i mendimit qe ish-Presidenti ka arritur te ruaj nje profil te paster (relativisht ) te figures se tij. Te pakten per kete s'mund te gjykohet negativisht. Ishte i vetmi njeri qe mbas krizes se '97 arriti te krijonte nje ekuiliber politik midis dy forcave kryesore politike ne vend qe ishin kthyer ne armiq te terbuar te njeri tjeterit.

Qe ne ambjentet politike te maxhrances qeverisese ka te palara eshte e njohur dhe s'do shume komente. Mua do me vinte mire qe te fillonin ti breje pak ndergjegja per ate qe jane duke i bere ketij populli, megjithese FATKEQEISHT e vetmja gje qe i bren eshte BARKU...!

Pastrimi per mendimin tim s'fillon nga lart, por duhet te filloje nga poshte. Duhet te filloje nga cdo vote qe jep cdo qytetar shqiptar.

Vota eshte arma me e forte e nje populli ne demokraci.

Nese populli shqiptar do te mbylli nje prej faqeve me te erreta te historise se tij, e mbushur me genjshtra dhe mashtrime, duhet ti fuse keta hajdute dhe kriminele ne dollapin e historise. Dhe kete e ben me armen e tij, VOTEN.