Germime etimologjike

[Hyj-Njeriu]

Gl eshte forme krahinore ashtu si g-j pasi praktikisht gh mund te jape lirshem gl ose g-j ashtu sikunder edhe kh jep lirshem kl ose kj.
Po nuk pati nje gh nuk ka as nje gl e as nje gj e as nje g. Gjithe ceshtja eshte tek transformimi i h se gh e jo me kot H 'greket' e lexonin i.

Daors e orest nuk mund te jene e njejta gje pasi humbja e d keshtu papritur e papandehur nuk eshte normale.
Per orest duhet te kemi pasur nje 'horest' ashtu si Ora ka pasur nje Hora.

Tani per Daors une lidhjen e shoh me d(a)oret dhe daortanet. Praktikisht midis daors e daort nuk nuk dallim keshtu qe nje forme daort-an qe jep dardan.
Ceshtja behet problematike vetem tek dyshimi ne keto fjale lidhen me duar-daor-dore apo me daru-dru per shkak te ngjashmerise midis dru e du(a)r.
Fjala dardhe qe eshte dhene si etimologji e dardan eshte e gabuar po jo edhe aq pasi dardhe vjen nga daru-dru.

Prandaj une anoj nga daur-duar-dore por edhe dru nuk eshte per tu hedhur poshte si mundesi po te mos harrojme se druri ishte sa hyjni aq edhe vendbanimi fillestar mes pyjeve.
Daor-et e Herakliut, Daors-et dhe Daort-anet e Dardanit per mua kane qene nje fis unik ne kohe shume te mocme.

Tek shko jam 100% i sigurte. Biles eshte menyra me e sigurte per te shpjeguar edhe fjalen tosk nga nje tokh e vjeter e praktikisht midis geg e tosk nuk ka asnje dallim kuptimor pasi duan te thone tok , geg nga ge-dhe ndersa tosk nga tokh-tok, megjithese mund te marrin te dyja palet edhe kuptimin e bariut pasi dhite e dhente jane te lidhura me fjalen toke, si ge(dhe) me gia(dhia).

Kur them kh>g dua te them se ka ndodhur me shpesh kalimi nga kh-g sesa kalimi i kundert nga g ne kh, dihet qe jane te shkembyeshme, prandaj khoj >goj vetem nese na nxjerr se (k)HA vjen nga goj, pasi atehere une skam ca them.

Nuk po them qe eshte e sigurte, por -ae- per mendimin tim ka dhene shpesh a tek geget e e tek tosket, pasi nuk besoj se pati nje bum kthimi nga a ne e, por nje kalim gradual nga ae ne a e ne e, ashtu sikunder ao dha here a e here o, biles (k)haena mendoj se ka qena forma e pare e hana e hena.

Nuk e di se cndikim ka -m- tek kosmos pasi ne shqip psh m e kemi tek mo-s e mo-him dmth po ta quaja fjale shqipe mund tja jepja kuptimin mohim i kaos(kos).

Kej per q-i.

[Hyj-Njeriu]

Dua te bej nje sqarim mbi Kh e kH.
Qellimisht i shkuaj ndryshe pasi :

Kh vjen nga k qe plaset ne qiellze ku jep nje h te lehte, ndersa kH eshte nje k qe ngjitet ne hunde e jep nje h te forte ,ajo qe themi hundore,flet me hunde.

Kh qe plaset ne qiellze eshte e prirur ngaqe h del para e kthehet ne j si pasoje e ngjitjes se gjuhes se qiellze te jape nje Kj e cila pastaj ngaqe gjuha ngjitet fare me qiellzen kthehet ne Q. Keshtu lind tingulli Q.

kH qe ngjitet ne hunde nuk peson asnje proces te tille sepse h nuk ka ku shkon, por peson o humbjen e H e del nje K grykore ose peson fare humbjen e K dhe behet thjesht H si tek fjala Hunda nga kHunda . Dalloni edhe vet sesi h e hund ne fakt eshte ndryshe nga h e shoh apo nga h qe i eshte asgjesuar fjales pih.
Po ashtu k grykore ne fakt kthehet ne g.

Te dyja kh i nenshtrohen pjeserisht satemizimit por me shume Kh qiellzore, nderkaq kH hundore jep k ose h e pastaj nga k-g e ne fund fare jemi duke e asgjesuar fare H e po perfundojme qe nje fjale kHyll pasi i humbi k i humbi edhe h e eshte kthyer ne yll.
Po ashtu khyj pasi humbi k ne menyre natyrore po humb edhe h e ne te folur po e bejme yj. psh 'yra' ne zyre. Po njesoj me fjalen Ha buke , nga kHa u be ha e tani ne shqiptim themi 'po ''a'' buke'

Ne ceshtje etimologjie normalisht nuk mund te nisemi nga forma 'a' e ha apo yll e hyll po duhet nisur nga H-ja.
Ne shqip kemi ec qe e trajtojme pa H por hec eshte patjeter forma nga e cila duhet te nisemi e eshte fare e lehte psh:
Nga hec te kemi para nje khec nga vjen me futjen e n nje forme ngec nga nkhec, nderkaq po nga khec/s e nga n- kemi nkhes-nkhet-nget apo nga khec/s kemi nje nkha(s) - nga , mos me nga, mos me luj vendit, mos me ngacmo e po tek kjo ngac-mo kemi prape nje khac e nje n- qe jep ngac-moj apo ngac-kez.
Po te vazhdojme te germojme tek format khas, khac,khes,khec, gjejme nje rrenje kha-khe e cila lidhet me kah-drejtim e ja ku dolem tek origjina e fjales ec.

Pra megjithese duket ne pamje te pare krejt pa lidhje ec me kah ne fakt ec vjen nga kah.

[alibaba]

geg nga ge-dhe ndersa tosk nga tokh-tok, megjithese mund te marrin te dyja palet edhe kuptimin e bariut pasi dhite e dhente jane te lidhura me fjalen toke, si ge(dhe) me gia(dhia).

Fjala DHÉ përdoret si emërtim për gjarpërin, emërtim kultik. Dheu është gjarpëri, ka të bëjë me kultin e gjarpërit, që është i përhapur tek ne.

Po ça mendon për këto gjëra që të gjitha kanë një formë gjysmërrethi:

Bark, Farkë, Hark, Karkalec (kërcen në gjysmërrethi), Qark, Thark (harku në toskërishte), Varka, Shark, Sharkia, etj

[Hyj-Njeriu]

Tani te gjitha kane te perbashket -ark.
Ne trakisht ank-ang i thone e perkulur e anuar,(krahaso me ang-olo- kend ne italisht) me ane prandaj jam ne medyshje ne eshte fjala 'ane' (nga vjen edhe 'ene' guzhine ) rrenja e pastaj ka ndodhur rotacizmi i n-r apo kemi nje -ark e ne kete rast te dyte nuk di ca te them meqe -ark eshte ne shume gjuhe.

[alibaba]

e ne kete rast te dyte nuk di ca te them meqe -ark eshte ne shume gjuhe.

Askund nuk është si në shqip. Fjalët me ark na japin që të gjitha të njëjtën foto, një vijë e lakuar në formë gjysmërrethi. Kjo tregon se është fjalë e vjetër e krijuar nga vetëdija e njerëza, pra që ka evoluar në shqipe duke krijuar disa fjalë tjera.

[Hyj-Njeriu]

Si po i thoja Baptistit nja 2 postime me pare, mendoj se ne shqipen e vjeter ka ekzistuar nje -ae- e cila ka dhene -a- tek geget dhe -e- tek tosket.

Per kete ne radhe te pare duhen pare format e tjera te togzanoreve , ne kane ekzistuar apo jo. Ne fakt thone se kane ekzistuar por jane zhdukur me kalimin e kohes.
Nje qe eshte e sigurte eshte -au-. Kete e gjejme tek au-tariat, au-lona, au-data(vajze e mbretit Bardhyl) etj.
Keto mendoj se jane kthyer ne u.
Tek Aulona kemi ndikimin latin qe e ktheu ne Avlona e pastaj italisht valona e shqip vlona por gjithsesi kemi renien e A-se.
Por nuk eshte vetem ketu qe ka rene por edhe tek fjala 'aul' qe eshte rrenja e Aul-ona.
Aul ne shqip ka dhene ula-uja.
Ne ilirisht kemi alt-us qe mendojne se i thone lumit, e ketu kemi humbjen e u-se, nderkaq ne trakisht kemi format ala,akel,alt qe lidhen me ujin,lumin.
Pra nje forme qe i lidh te gjitha eshte pikerisht 'aul' (ula) e cila ne shqip jep ul-uj e nderkaq shumesi 'ujt'(ult) mund te shpjegoje formen alt-us (ault-us) te ilirishtes, shume uje dmth rryme lumi.
Shumesi me 't' apo 'et' besoj eshte i vjeter(me i vjeter akoma duhet te kete qene me 's') duke qene se lidhet me shumesit e anglishtes me 's'.
Fjala b-alt mendoj se mund te vije nga uje meqe e mbart formen alt po sjam i sigurte.

Pra aul e Aulona e ka humbur A-ne ashtu sikunder aul e ul-uj e fare mire mund te themi edhe se Aulona do te thote qyteti i ujit dmth bregdetar.
-ona eshte femerorja e -on e te dyja keto forma ndodhen ne qytetet e vjetra ilire(salona,skardona,promona,elona,enona etj) , nderkaq -onja per femeroren ne shqipen e sotme ndodhet psh tek ulk-onja e besoj se edhe mishk-onja duhet ta ndjeke kete femerore.

Persa i perket autariat e formes au- ne fillim duhet ta zhveshim fjalen nga prapashtesa. -at eshte qarte prapashtese si tek daesidi-at,delm-at etj keshtu qe kemi autar
Tani -ar- ne fjale gjendet si prapashtese (fshat-ar,det-ar etj) ose si rrenje tek fjale qe nenkuptojne bardhesi( ar,arg,b-ar-dh,ar-b) ose te hallakatura si are buke, arra e kokosit.

Ne te gjitha rastet fjala do na dale o e perbere me fjalformuese 'aut' ose nese -ar eshte prapashtese kemi rrenjen aut-, pra sidoqofte pjesa qe na intereson sepse mban au- del fjale me vete.

Si tek Aut-ariat ashtu edhe tek Aud-ata kemi te njejten rrenje aut=aud.
Une mendoj se edhe ketu ka rene a-ja per te dhene nje ut-udh dmth rruge. Vete fjala rrug mban nje ug qe ne shqip jep udh si tek gia-dhia, mag-madh.
Pra Aut do te thote udhe e per paralelizem kemi ne anglisht out- jashte.
Keshtu Autariat do te thote udhetar dmth nomad ose 'udhebardhe' apo udhart.
Pra edhe kete au- e kemi kthyer ne -u- si tek aul-ul-uj.

Nderkaq ao demostrohet tek Daors e Kaon e kjo ka dhene sa a aq edhe o (fisi epirot kaon- fisi kon ne mesapi)

Per -ae- per prove mund te marrim d-ae-sidiat e maez ( mezet panone) e ndoshta edhe d-ae-saret per shkak te rrenjes se perbashket daes me daes-idiat .

Tek fjala Maez duket qarte per mendimin tim se kemi nje Maz ne gegerisht e nje Mez ne toskerisht dmth ae dha a ne gegerisht dhe 'e' ne toskerisht.
Kjo ne mesapisht ben Mand-us ku kemi nje proces tjeter gjuhesor, ate te kalimit te t-nd e po ashtu te s(z) ne t. Kjo ne fakt do 'ujiste' nje origjinal Maz te fjales shqipe zyrtare 'mez' por forma 'mezia' e trakishtja mez-enai(kalores) te ben te dyshosh se vertet ka pasur nje origjinal Maez, ku pastaj ne zona te ndryshme dha maz e mez.

Po ashtu forma 'daes' eshte pak me spec sepse nese do te thote das-h ashtu sikunder eshte me e mundshmja atehere shumesi desh nuk eshte aq i vjeter sa thuhet e per plak mund te kemi pasur nje Plaekh, qe dha njejes plak e shumes plekj(pleq), dmth ketu ae ka dhene shumesin e pashquar me e e njejesin me a.

Gjithsesi cka quaj prova vendimtare vjen nga sistemi yne foljor, nga me te zhvilluarit e artikuluarit qe ekzistojne ne bote me 6 menyra e 8 kohe ne deftore. Psh
Bej tani,proces ne fillim , beja - tregon proces te kaluar por gjate zhvillimit, bera- procesi perfundoi, kam bere procesi quhet i jashtem ndaj kuptimit zhvillimor, e pastaj format 'e harruara' qe i perdorim me humor, 'kisha pas pat patur bere'
me pak fjale percaktimi i kohes se veprimit ka qene mjaft i rendesishem.

Vihet re dicka ne foljet e vjetra. Ato qe nuk kane -a- praktikisht u qendron rrenja e pandryshueshme psh
une pi, pi-ja,pi-va
ti pi, pi-je, pi-ve
ai pi ,pi-nte, pi-u

dmth toskerisht e gegerisht rrenja nuk ndryshon ose ndryshon njesoj si psh

une fle,fli-ja,fje-ta
ti fle,fli-je, fje-te
ai fle,fli-nte, fje-ti

Po ashtu tek njejesi nuk ndryshon fare ne te tashmen(maksimumi diskutohet per nje n si pin,flen por qe nuk ka ndonje rendesi te madhe), psh

une pi,rri,fle,
ti pi,rri,fle
ai pi,rri,fle

Nderkaq tek foljet me -a- kemi 2 grupe
1- caj, qaj
une qaj,caj(dru)
ti qan,can
ai qan,can

Nderkaq ketu nuk kemi ndonje ndryshim zanoresh e po ashtu kemi : kam qa-re,kam ca-re, pra zanorja nuk ndryshon as ketu.

Kategoria e dyte i perket a-ve qe une mendoj se kane qene -ae- e se kane dhene a ne gegerisht e e ne toskerisht e ja perse.

Une kam
ti ke
ai ka

Ne kishim
ju kishit
ata kishin

Pra kemi ndryshim te rrenjes me zanoren 'a' qe kthehet ne 'e' e pastaj shumesi me 'i' ne nje kohe qe tek qaj nuk ndryshonte fare por edhe ne shumes zanorja ngelej po 'a'.

Marrim nje tjeter po kesaj radhe me -e- te 'dyshimte' foljen 'them'
Une the-m
ti thu-a
ai tho-te

Une tha-she
ti the
ai tha
Ketu kemi neper kohe te ndryshme kalime nga e ne o ne a.

Nderkaq kemi kam 'thene' ne toskerisht e kam 'thane' ne gegerisht ,pra kemi nje version me a e nje me è
Tani te flasesh per rotacion te a ne e ketu nuk me duket e drejte, por nje -ae- e vjeter do i rregullonte te gjitha problemet

Pra une thaem
ti thuae( qe kthehet ne thu-a----thu-e gegerisht)
ai thaet ( ketu ae kthehet ne o e jep thote)

E thaena jep e thena dhe e thana e ketu mund te lexojme Athena si Thaena me daljen e a para th-se.

Gjithsesi duhet thene edhe se ekzistenca e -h ne fund nga kthehet ne j e i e pastaj ne e mund te jete origjina e e-se ne disa folje psh

une shoh
ti sheh
ai sheh

Pra ekzistenca e -ae- ne shqipen e vjeter mua me duket e qarte edhe pse mbi kete pike duhet
bere nje studim i thelle, pasi lidhet edhe me shumesin si tek daes- dash,desh.

[alibaba]

Tek Aulona kemi ndikimin latin qe e ktheu ne Avlona e pastaj italisht valona e shqip vlona por gjithsesi kemi renien e A-se.

Tek Aulona gjejmë fjalën që ka njëkohësisht kuptimin "vlon" "vlim" edhe kuptimin "vala" e detit.

Ujë valë = ujë i nxehtë (në dardanishte)

Ne ilirisht kemi alt-us qe mendojne se i thone lumit, e ketu kemi humbjen e u-se, nderkaq ne trakisht kemi format ala,akel,alt qe lidhen me ujin,lumin.

Alt nuk mund të ketë lidhje me lum. Alt ka të njëjtin kuptim sikurse në latinishte "lart".

Alt e ilirishtes u trashëgua në gegnishte në formën Nalt. Kjo rrjedh nga togfjalëshi 'në alt" dmth në lartësi. Dhe u thjeshtua "nalt".

Akulli më shumë mund të lidhet me Krio të helenishtes. Rrënja duhet të jetë AKRI, që ka dhënë KRIO në helenishte dhe AKLLI në shqip.

Persa i perket autariat e formes au- ne fillim duhet ta zhveshim fjalen nga prapashtesa. -at eshte qarte prapashtese si tek daesidi-at,delm-at etj keshtu qe kemi autar
Tani -ar- ne fjale gjendet si prapashtese (fshat-ar,det-ar etj) ose si rrenje tek fjale qe nenkuptojne bardhesi( ar,arg,b-ar-dh,ar-b) ose te hallakatura si are buke, arra e kokosit.

Nuk është medoemos e përbërë nga dy prapashtesa. Njëherë pata dhënë mendimin që Autariat rrënjën e ka në TAR, që lidhte me fjalën shqipe TUR (lopë e egër), TARAK (mëzat përçitës), etj. Autariatët mund të kenë marrë emrin nga profesioni si mbajtës lopësh, mëzetnish.

Nderkaq ao demostrohet tek Daors e Kaon e kjo ka dhene sa a aq edhe o (fisi epirot kaon- fisi kon ne mesapi)

AO në disa raste jep U. Stërgjyshi i Kandavëve ishte KANDHAON që është shpjeguar si "mbytës i qenëve" dmth KAN = qen, DHAON = dhunë.
Daors mund të jetë dhurues, dorzues, ndoshta kemi të bëjmë me një fis mikpritës. Por nëse lidhen me dorikët mund të ketë kuptimin "Dori mbajtës", blegtorë të kuajve të kuq.

Në përgjithësi emrat e fiseve duhet të lidhen me profesione bujqësore blegtorale.

[Hyj-Njeriu]

Jo Aul me vlon ska lidhje. forma Aul - ala- ula deshmohet ne shume toponime ballkanike e italike.
V erdhi si pasoje e ndikimit latin qe e deshmon edhe italishtja Valona e cila i qendron me besnike formes se latinizuar avlona.

Po ashtu forma alt- deshmohet ne iliri e ne traki si toponim uji, lumi e jo toponim mali a kodre,prandaj alt eshte shtrengim i 'ault'. Nderkaq nuk e dime sesi bente nalt-lart ne ilirisht.

Akull ska te beje me krio, por gjen veten ne trakishten akel e frigjishten akala-uje. Krio lidhet me rrenjen e ngri qe eshte khri e shtimi i n e beri ngri. Khri eshte rrenja e kher-cet, kercu, kerc, kris(mund te themi edhe gris).

Nuk mund te jete rrenja tar, sepse au- eshte ne rrenje e jo parashtese, dmth asgjekundi nje au- nuk eshte parashtese.
E solla formen Aud-ata pikerisht per te treguar se Aut-Aud eshte patjeter rrenje e fjales. Tek Aud-ata kemi prapashtesen -ata qe eshte femerorja e prapashteses -at(as)

Ao po mund te jape edhe u.
Per daors si dor-zues apo dhur-ues je duke konfirmuar se vjen nga fjala dore,duar pasi dorzoj e dhuroj vijne pikerisht nga fjala dore.
Per kuajt nuk dalloheshin as doret as daorset e as dardanet, kurse Mezet e panonise e Mezise po saqe moret emrin e Mezit(kalit).

[Baptist]

Po fjala vrull prej nga ka dale?
A ka kontrakcion mes rezultantave vrul dhe vlur e vlug, cka ta merr mendja a jane keto te njejat fjale?
Vlon e Vlore, vale e valuar e etj...

Po Aulida, a do duhej te quhej Vlida apo Flida sipas rregullave te zhvillimit te fonetikes sone?
Cili eshte dallimi mes Aulida dhe Aulona? [Po Avalon?!!]

Pak a shume e dijme si behej n'Alt e l'Alt = l'Art?

Akull ka te bej ma Akku dhe Aklu forma inverze e se ciles jep [ul] dhe Uje Ulka e uklas prej se ciles del homonimia me ujkun dhe lidhja mistike e perjashtuese ndermjet tyre qe realizohet vetem ne gjuhen shqipe dhe perfytyrimet fantastike te njeriut ujk, i cili nuk mund ta kaloje vijen e ujit..., ...

Krio ka te bej me krye, forme figurative e menyrave tona te dikurshme -kur dicka lidhe krye kemi then se ka n'krire. N'gurtesim. Gjendje agregate solide. Dicka qe n'kryhet do te thote eshte agreguar. Ka marre forme te kapshme etj -eshte n'krey-er...

Per da/ta-Ors, thash se eshte a-Ors ose Or-es-t...

Meset jane te ndermjemit, nje forme e re e Medeve apo Medise. Krahina neutrale mes dy krahinave me te shquara se ajo qe i ndan. Ne kuptimin krahine nderkufitare.

[alibaba]

Po ashtu forma alt- deshmohet ne iliri e ne traki si toponim uji, lumi e jo toponim mali a kodre,prandaj alt eshte shtrengim i 'ault'. Nderkaq nuk e dime sesi bente nalt-lart ne ilirisht.

Fjalën alt nuk e besoj si toponim uji. Sepse nuk shpjegohet në asnjë mënyrë përmes shqipes. Për afërsi em altus të latinishtes bën.

AKALA ka të bëjë edhe me "Akull" edhe me "AKUA", ose AKEJT, aty tek geocities thuhet që AKAJA dmth vende me ujë.