Metropol ne shkretetire!

[geezer]

Qyteti i së ardhmes tashmë ekziston. Një fortesë xhami, hekuri dhe betoni me themele të ngulitura mirë nën rërë. E imagjinuar nga djali i një familjeje beduine arabe gjysmë shekulli më parë. U ndërtua në një kohë rekord, duke rrafshuar duna në shkretëtirë dhe duke hequr ujë në Gjirin Persik. Sot Dubai, me veprat e tij gjigande, është bërë skena e eksperimenteve më ekstravagante urbanistike, arkitekturore dhe ndërkulturore në këtë mijëvjeçar të tretë. Në fillim, gati pesëdhjetë vite më parë, ishte vetëm Rashid Bin Saed Al Maktoum - trashëgimtari i familjes mbretërore në emiratin e vogël - dhe një fshat peshkatarësh.

Një fshat peshkatarësh me flotën e tyre të vogël, i cili shtrihej në brigjet e një rrëkeje që priste tërthorazi kilometrat e fundit të shkretëtirës përpara detit. Kishte pak shtëpi dhe më së shumti mbizotëronte qetësia. Ishin vite kur nafta nuk ishte bërë akoma ar i zi dhe ajo zonë ishte periferia me e skajshme e botës. Por megjithatë, sheiku vizionar, ndërmjet skepticizmit të sauditëve të tij peshkatarë, filloi të planifikonte qytetin e tij l. I kërkoi disa para borxh Kuvajtit. Dhe bleu vinça, buldozerë dhe kamionë. Filloi të forconte buzët e kanalit dhe ta gërmonte atë për ta bërë të lundrueshëm për anijet e mëdha. Ndërtoi magazine dhe mole të mëdha me një ëndërr të veçantë: të tërhiqte tregtinë drejt fshatit për ta pasuruar atë. Sigurisht që me anë të tregtisë do të vinin edhe paratë për të ndërtuar shtëpi, shkolla dhe spitale. Sot ajo ëndërr është kthyer në një realitet. Dhe strategjia e Rashid Bin Saed është akoma ylli polar që drejton rritjen e qytetit që lindi nga asgjëja. Dhe fitimet vazhdojnë. Pasuria thërret pasurinë. Dollari thërret dollarin. Dhe mrekullia "Dubai" vazhdon të përsëritet çdo ditë. Tashmë kasollet e peshkatarëve janë një kujtim i largët. Vetëm në vitin 2007 në Dubai janë kryer transaksione imobiliare që arrijnë shifrën e 127 miliardë dollarëve, dyfishi i shumës së nevojshme, sipas Bankës Botërore, që shërbejnë për rindërtimin e Irakut pas luftës së Gjirit. Moli i vjetër, kur kohë më parë lëvizte me përtesë ndonjë varkë e vogël, sot është bërë një nga katër portet më të qarkullueshëm në botë. Vendin e sheikut Rashid, pas vdekjes në vitin 1990, e zuri djali i tij Mohamed, që ndërkohë ka vënë një pasuri prej 14 miliardë dollarësh. Por themelet e qytetit të së ardhmes nuk janë ndërtuar mbi arin e zi. Dubai nuk është Kuvajti dhe as Abu Dhabi. Sigurisht, aty që nga viti 1966 nuk reshtet së nxjerruri naftë nga nëntoka. Disa para më tepër nuk janë keq. Por gjithsesi sot, vetëm 6 për qind e prodhimit të brendshëm bruto vjen nga nafta. Pjesa tjetër janë shërbime portuale, financë dhe turizëm, pikërisht siç ëndërronte edhe sheiko Rashid. Me këto baza u ndërtua një lloj urbanistike e së pamundurës. Limiti nuk ekziston. Madje as në lartësi. "Burj Dubai" - që akoma është e burgosur midis vinçave - do të jetë ndërtesa me e afërt me qiellin, më shumë se tetëqind metra e lartë. Limit nuk ka edhe luksi, siç e dëshmon edhe "Burj Al Arab", hoteli në formën e velave që ka kushtuar 650 milionë dollarë, ku një natë qëndrimi mund të kushtojë deri në 28 mijë dollarë. Madje as faktorët natyrorë nuk janë më një pengesë për ata që po planifikojnë metropolin e shkretëtirës. Qindra anije po thithin ditë e natë rërën e fundit të detit, që më pas e hedhin në brigjet e qytetit, duke krijuar molet e reja të portit dhe ishujt e pabesueshëm artificial. Si "Palm Jumeriah", arkipelagu në formën e palmës (i madh sa 800 fusha futbolli) që i ka shtuar edhe 520 kilometra brigje të tjera pasurisë gjeografike të vendit. Një nga pak veprat njerëzore që mund të shihen nga sateliti, i mbuluar plot me vila ekskluzive, çmimet e të cilave janë rritur me 600 për qind që nga viti 2002. Një kokteil arkitektonik që sinkronizon globalizimin dhe mitet e qytetërimit. Pak Mahnatan dhe pak Dizneiland, një zgjedhje e mirë për disa pushime të veçanta, por edhe një vend që aspiron të bëhet zemra e re e financës botërore. Një mission që pjesërisht ka dalë me sukses, duke parë që shumica e bankave tregtare kryesore, kanë fituar shuma kolosal parash, saqë "Halliburton" (gjigandi naftësjellës dhe furnizuesi ushtarak, gjithmonë i afërt me administratën Bush) ka transferuar aty qendrën e tij kryesore.

Paratë realizojnë çdo ëndërr, edhe ato më absurdet. Deri sa të realizojnë shembuj perfekt të bioteknologjisë urbanistike. Si për shembull ***tat e skive që janë ndërtuar brenda një impianti, "Dubailand Ski Dome", i cili krijon dëborën në shkretëtirë. Dhe së shpejti do t‘i shtohet edhe "Dubai Sunny", ku përveç sportit të skive do të ketë edhe shumë arinj polarë. Si "Qyteti i Shahut", qyteti me grataçelat në formën e gurëve të shahut. Ose "Bota", arkipelagu i ri artificial që akoma po ndërtohet. Dhe akoma po lindin të tjera superndërtesa, si aeroporti prej 120 milionë pasagjerë në vit, një kopje e "Big Bne" destinuar për apartamente dhe zyra, "Dubailand", një park argëtimi prej 70 miliardë dollarësh, me sipërfaqe 278 kilometra katrorë dhe sigurisht nuk mund të lëmë pa përmendur "Hydropolis", hoteli i parë nënujor në botë.

Mos vallë tepër i rënduar me ndërtesa? Mundet! Ta shohësh nga lart duke zbritur me A380, superluksozin e Emirateve, kompania ajrore e Dubait, qyteti duket si një lloj terminali me kulla të larta dhe vinça gjithmonë në lëvizje. Por deri më tani gjithçka shkon mirë. Turizmi është rritur në 228 për qind brenda këtij dhjetëvjeçarit të fundit. Çmimet e shtëpive vazhdojnë të rriten (më shumë se 79 për qind nga fillimi i vitit 2007). Regjimi fiskal vazhdon të tërheqë banka, kompani dhe emigrantë të rinj. Dhe dollarët vazhdojnë të rrjedhin lumë në shtëpitë e emiratit, i cili në pak vite arriti të blinte "Peninsular & Oriental", shoqëria e porteve britanike, bursat skandinave, dy për qind të kompanisë "Sony", një kuotë të mirë të "Hsbc" dhe disa aksione nga "Airbus" e "Daimler".

Por qyteti i së ardhmes, nën sipërfaqen e artë, ka filluar të nxjerrë edhe kontradiktat e para. Si problemet e qindra mijërave filipinasve, indianëve dhe pakistanezëve të mbyllur në kasollet e lagjes industriale Al Quoz, krahët që ndërtuan ëndrrën e Al Maktoum, në këmbim të pak dollarëve në ditë. Pastaj është trafiku kaotik në qendër. Në Dubai ka tetë makina për çdo dhjetë njerëz dhe planifikimit të infrastrukturave rrugore nuk iu kushtua e njëjta vëmendje si asaj imobiliare. Dhe bllokimet e përditshme kushtojnë rreth 1.2 miliard dollarë në vit. Edhe ekonomia ka filluar të pësojë ndonjë kolpo: ka një inflacion me dy shifra gjithmonë në rritje dhe borxhi publik ka arritur në 42 për qind të prodhimit të brendshëm bruto. Por rreziku më i madh është shpërthimi i faturës imobiliare, shtylla kurrizore e ekonomisë kombëtare. Këtë e paralajmëron ajo çfarë ndodhi në Singapor, pas bumit ekonomik, çmimet e shtëpive ranë deri në 80 për qind. Dhe jo rastësisht agjencitë shtetërore po punojnë për të parandaluar diçka të tillë madje mendohet se mund të vënë një rregull, i cili të ndalon ta shesësh apartamentin menjëherë pasi e ke blerë atë. Duke mos harruar se aty nuk ekzistojnë as të drejtat e autorësisë. Sa që fqinjët e emiratit Ajman kanë prezantuar këto kohët e fundit, projektin Al Zorah, një metropol akoma më ekskluziv se ai i rivalëve (dyqindmijë banorë) gati për të lindur nga zero në shkretëtirë.

Disa dhjetëra kilometra nga Burj Al Arab, gjendet ngushtica e Hormuz dhe Irani. Dhe të gjithë aty e dinë se lufta mund të venisë në çdo moment ëndrrat e Al Maktoum. Por kush ka pasur kurajën të imagjinojë, vizatojë dhe ndërtojë një ëndërr të pamundur si ajo e Dubait, mund të jetë i sigurt që e ardhmja do të jetë një botë më e mirë dhe pa luftë.

Emirati i Dubait

Shteti: Emiratet e Bashkuara Arabe

Popullsia: 1.370.714 banorë

Mosha mesatare: 27 vjeç

Kryeqyteti: Dubai

Sipërfaqja: 3885 km²

Dendësia: 325.8 banorë për km²

Gjuha: arabe (zyrtare) angleze (tregtare)


Qyteti i mrekullive

Nga e majta në të djathtë: foto në brendësi të Burj Al Arab; Qendra Burjuman, kryesisht për tregti; dy imazhe të tjera të Burj Al Arab; një restorant i Dubai Mall me pamje nga Dubai Ski Dome; pamje nga "The World Project", iniciativë që parashikon krijimin e treqind ishujve artificial, që duke i parë nga lart, kanë formën e globit; një foto distriktit të Bada‘a.







INFO E MARRUR nga nje forum i kosoves mu dok nje informacion interesant dhe e postova edhe ktu