Hajrush Idrizi

[Fiori]

BIOGRAFIA E SHKURTËR

Jeta ime është tepër dramatike, tepër interesante , me plot batica e zbatici dhe shumë e bujshme. Po jap vetëm pak të dhëna, sidomos për fëmijërinë time.
Ati im ,Qazimi është rritur pa asnjërin prind-jetim. Ate e rrit gjyshja ,të cilin edhe arrin ta martojë,me time mëmë në vitin 1938.
Dhe, pas shtatë viteve martesë,më sakt,më 25 qershor të vitit 1945,lindem në katundin Sllakovci Jerli,komuna e Gjilanit, e pas dy viteve,më 1947,mamaja ime lind edhe një djalë, por manjëherë (gjatë lindjes) ajo vdes. Babai ngel me te posalindurin dhe me mua dyvjeçar.
Dy vite rresht merr rolin e mamasë,përkujdeset për foshnjën ama edhe për mua. Në vitin 49 martohet me një vejushë, me të cilën pati dy vajza.
Më duhet të theksoj patjetër,se, i vetmi njeri i fshatit që dinte shkrim- leximin (kishte mësuar në ushtri) në gjuhën serbe ishte ati im. Nisur nga ky fakt,hyn në punë në një shitore shtetërore që furnizonte katër fshatra të Malësisë së Zhegocit.Tashti,gjatë afër katër viteve , me sa di unë, pati një jetë të qetë dhe të lumtur.
Mirëpo,çuditërisht,kah fundi i vitit 1952, brenda një muaji i vdesin te dy vajzat, ndërsa në prill të vitit 1953, i ndodh një tragjedi marramëndëse: Vëllai im Ymeri vdes të shtunën ndërsa njerka ime, të nesèrmrn në mbrëmje(!).
Mua më bëhej se pas dy-tri ditësh edhe unë do vdes ama nuk e dija se cili do vdesim përpara, unë apo babai.
Se si i peballoi ati kësaj shfarosje të familje së tij ,vetëm Zoti e di.
Pas kësaj tragjedie, ati e lë punën dhe fillon të përkujdeset për mua dhe vetëm për mua.
Vjen viti 1956. Serbijanët fillojnë akcionin - “gumbullimi i armëve”. Atin tim e ftojnë të parin dhe ia kerkojnë hiq më pak se një mitraloz të rëndë duke i thënë se “ti ke qenë vullnetar i Mulla Idriz Gjilanit gjatë vitit 1944 , madje roje e tij personale në Kikë”.
Pohimi se na ishte vullnetar i Mulla Idrizit ishte e sakt, ama mitraloz nuk kishte, por qëllimi nuk ishte tek arma,po dihet tek dajaku. Policia sllave e dërmon në mënyrën më barbare madje e bëjnë të paaft edhe fizikisht.
Disa plaka të fshatit e mjekojnë duke e mbështjellur me lëkura të deleve dhe me ndihmen e Zotit, përmirsohet dukshëm.
E,më 6 maj të vitit 1956, shperngulemi për në Ferizaj më qëllim të gjetjes se ndonjë mundësie për të ikur në Turqi.-“Të vetmin ymyt në këte dynja e kam në këtë djal dhe nuk due me e lanë ner shka”,- u pat thënë fshatarëve.
Unë kishja mbaruar shkollën fillore katër klasëshe në vendlindje, por,këtu në Ferizaj, dy vite nuk vajta në shkollë fare,sepse, shpresonim se do ecim për në Turqi. Po, kur e pamë këtë pamundësi, regjistrohem në shkollën tetvjeqare, pastaj në Shkollën Normale “Zenel Hajdini” në Ferizaj, dhe me 5 qershor të vitit 1967 diplomohem për mësues. Dhe, me një shtator të vitit 1967 ia fillova punës –mësues në Skollën Fillore në Cërrnillë.
Meqë në shkollën normale ishim armatosur me plot dituri profesionale, punës ia fillova me një vullnet të pashpjegueshë. Madje, në fshat shumë shpejtë fitova respekt ndoshta edhe të tepruar nga të gjithë fshatarët pamarrë parasysh moshën apo gjininë. Pas dymbëdhjetë viteve punë në Cërrnillë,transferohem në Prelezin Muhaxhier,ku edhe sot punoj po aty.
Jam shumë krenar me punën time, me angazhimin tim permanent në përkryerjen e metodologjisë në punë. Synimi im ishte shumë konkret: Arsimimi i nxënësve me metodat më bashkëkohore dhe edukimi i tyre me vlerat më humane e njerëzore. Caku im kryesor ishte ngritja e vetëdijes kombëtare tek nxënësit por jovetëm tek ata por edhe tek mbarë popullata. Zaten, këtë e kishim edhe porosi nga profesorët tanë.
Jam shumë krenar me nxënësit e mi, një numër i madh i të cilëve kanë mbaruar fakultete e edhe magjistratura,e që edhe sot përulen para meje duke me thënë-“Mësues, ne përherë jemi të vegjël para teje”.
Jam shumë krenar që deri me ditën e sotme (20 qershor 2008) ASNJËHERË nuk kam patur probleme me asnjë nxënës dhe poashtu nuk kam patur ASNJË konflikt me asnjë prindër-ama bash me asnjë.
Jam fatlum që pata rastin ta kem nxënëse Albanë DUSHKUN, e cila m’ë detyroi, m’ë obligoi apo ndoshta edhe m’ë urdhëroi për ta shkruar këtë D I T A R, të cilin moderatorët e faqeve të internetit e cilësuan dhe e publikuan si ROMAN.
Tashti librin e keni në dorë, lexojeni!
Autori

[Hajrush]

Shigjeta apo supermoderatore(siç e pashë),më në fund i hoqët vargjet e "poezisë" "Kuftlargti" nga shkrimi im.
Po,ju e bëtë këtë ama me një vonesë goxha te madhe.
Kjo mua më ka irituar bukur shumë ngase, lexuesit dyshonin se ndofta në mes meje dhe juve ka ndonjë konflikt ose edhe ne mes meje e ndonjë lexuesi, apo edhe ne mes meje e aoturit te vargjve. Meqë këto nuk ishin asnjëra,unë iritohesha,ama kishja edhe te drejtë,apo?
Tash meqë e larguat poezinë,ndihem paksa më i relaksuar,mirëpo, më befasuat me një "këshillë" t'uajen.
Lexojeni shkrimin tuaj dhe përtypeni çarë më keni thënë!
Citim:
"Mos shkruaj gjë kur je me nerva, sepse, ndërsa plaga e gjuhës është më e keqe se e shpatës, mendo ç’ka mund të jetë ajo e pendës"-m'a tërhiqni vërejtjen(!).
No koment
Hadi

[Hajrush]

27.10.2013,E DIELË.

-XI-
DIELLI DHE HANA
-Gjysh, o gjysh! Dil se po t‘ thirr ni njeri!’-m'ë tha nipi jem. Kur dal, shka me pa,qe Limi!,në fakt Milaimi po Limi e thirrum.
-Eu Lim he burrë,kah të qiti era knenaj?-i thash tue marr ngryk. E përshëndeta dhe pa e vet hiq e shtina mrena.
-Ku je more Lim ziu? A pe din qe sa nuk jemi pa? A e din se para nizet e sa vjete bashk kemi punu, bashk kemi hangër e shpeshëherë edhe kemi flejt bashk? He dynja he bi! E din,kur unë folsha,bajke vaki ishte midisi i nates,thojsha “po nxen dilli”,ti thojshe “po valla”,ishte midisi i dimnit e unë thojsha “na kalli dilli”,ti thojshe “po valla”.
-Po valla qashtu u kanë.U kanë se i ke pas dit te tana senet.Ama ta dish se edhe sot je ai i maparshmi. Bitevi milete ta kanë hatrin.Pra,…?
-Fol de,shka “pra”?
-Nuk po du me e zgat. Ti po e sheh kete punen e partive se qysh po shkon. Secilla po nget me marre sa ma shume kokrra.Po, kokrrat jav japin mileti. E, milet je ti,ti me shumë miq e jarana qe i ki,munesh me na nimue shumë-shumë.
-Lim, kete pune po t’ a kputi ne cung.Kokrren ti e din se kujna ja jap. Pra, ky muhabet u kry.
- Po, per kokerr u kry, po , dishka tjeter,qe, merre qet thirrje pi kryetarit te partisë teme,te ban selam per neser prama je i thirrun me marre pjesë në fushatë ,ta dish se venin ta kanë caktu në safin e parë.
Po, po.Tash po ma “kap” pse m’a paskan que thirrjen.
-Lim,faleminderes per thirrjen,por po du me ta kallxu ni mesele qi e kum ni bash ne qeto ditë:

“Dielli edhe Haha ishin kanë pas ba shokë. Dhe, si shoktë ma,edhe kta patën qef me shku te njani- tjetri.U qu Hana e shkoi te Dilli.Dilli i bani muhabet sa nuk bahet ma mirë.Nejti sa nejti,Hana u kthye në ven t’vetin.Po, tash pe prêt Dillin me ardh. Prit,prit, s’asht Dilli.Hana u qu e shkoi te dili dhe e pveti: ”Shka a puna e jote o Diell, pse nuk erdhe te unë? Po,Hanë, nuk mujta me ardhë edhe pse kam dasht shumë,por, m'a ke pshtjellavë oj Hane: Asnihere, ama bash asnihere nuk po t' shoh të njejtë, herë po t ' shoh si drapën,herë si gjysë,herë te plotë, e kanihere edhe hiq nuk po t' shoh,po hup krejtë.Për qata nuk kam mujtë me ardhe.”
Limi u trem, e la çajin në gjysmë dhe iku meniherë .

[Hajrush]

UNË
E di mirë se nuk m’ë njihni.Biles, guxoj të them se as gruaja ime, e cila është me mua qe dyzetë e tri vjetë,nuk më njeh.Nuk m’ë njohin as pesë fëmijët e mi, katër djem e një vajzë të cilët, të gjithë janë të martuar dhe që të pestit kanë fëmijë. Pra, kam katër reja (nuse të djemëve), pesë nipër e tri mbesa,e që, as këta nuk më njohin.Nënë,babë,vëllezër, motra,xhaxhallarë e halla nuk kam.
Kështu, duke u nisur nga ky fakt, do të rrëfehem Unë për mua, që sado pak të mësoni se kush isha Unë.
Tani, përmes meje, do e keni mundësinë të shihni gjera që padyshim se kurrë ama bash kurrë as në ëndërr s’i keni parë. Po i bie shkurt.
Motra e nënës time,Hajrushi(!) (alias Vahide) m’ë tregoi hollësi dhe saktësi për lindjen time. Lexojeni rrëfimin e saj në original :
-E mor birë, jam shumë e lumtun , që sot, mas kaq shumë vjetësh, do të kallxoj se kur e si erdhe në këtë dynja,-ia nisi rrëfimit me një zë të përzier me vajë. Ma s’pari po t’kallxoj se ti e ki emnin tem,Hajrush,që unë e kam majtë rrafsh nizet vjetë,-m’ë tha.
-Teze, ti e ki emnin Vhide,kah tash Hajrush?,- e pyeta pak si me nguti. Tezës iu duk sikur nuk jam i interesuar për këtë muhabet. Nxori një shami,fshiu lotët, m’ë këqyri drejtë ne sy dhe:
-Prit, mos u mërthe! Ti, veq ngo!,-m’ë qortoi .
Unë e kuptova reagimin e saj dhe vendosa ta përcjell rrëfimin e tezëz,tha çka tha.
-Po teze,po,Fol!,- i thash
-Baba Kadri kishte tri qika, dadën Razë,dadën Salë (nanën tane), dadën Xhemë dhe vetëm ni djalë,Shabiun. E kur nana Rabë paska kenë me barrë me mu, baba Kadri i paska pasë thanë nanës se ky thmi “ paqare duhet me le djalë, nryshe mos em prit në shpi,shko kah të dushë!”. Edhe, vjen koha e lindjes.Po.Nanën e kapin dhimtë e lindjes, thërret ni kunatë të vetën dhe shkojnë në sobën e vogël . Këtu ia ban me dije kunatës se ky thmi që asht tuj le, dashtë Zoti të jetë djalë,po edhe nkoftë se asht qikë,për hatër të burrit duhet me thanë se “na leu ni djalë”. Edhe, me nihmën e Zotit, unë dal në këtë dynja, ama jo djalë.Nana menihere merr vesh se lindi qikë,po duhej t’a ep haberin se “ Zoti na fali djalë.”.Tash, kunata e nanës del perjashta dhe me za të madh thotë : “Për hajr, kemi ni djalë!” Dikush nga burrat paska bërtitë: Hajrli koftë! Kështu pasha tezën, ani se isha qikë,më shpallën për djalë,bile edhe emnin ma ngjitën te djemve, Hajrush. Shka asht hala edhe ma interesant,për ni kohë të gatë askush nuk e pat marrë vesh se unë isha qikë, bile-bile edhe unë e kam ditë se jam djalë(!).
Kështu, shumë shpejtë lëshova shtat, e për çudi u bana shumë i,(e ) fuçishëm(e). Hale pa i ba dhetë vjetë nisa të shkojë me dhenë e dhi,pra, u bana çoban bile ner ma të mirtë. Dihet,veshën e kisha të djemve, me flokë të rrueme,me plis të bardhë në krye,me tirqi, shokë e xhurdi, e kur bante ftohtë me mahramë rreth plisit. Askush pi çobanëve nuk e ka dit se unë jam qikë-hiq. Nuk ka pasë bir nane qi më qet në kokërr të shpinës.Asnjani hiq.Vallahi ka ba vaki i kum rreh guxhrajka do do veq qi nuk ngojshin me shku me i trem gjanë prej naj are apo livadhi.Në lojnat e çobanisë s’ka pas kush qi m’ë mun,jo. Ka ba vaki me u rreh çobantë e jerlive me çobanët tanë (muhaxher). O,pasha bukën, qatëhere ish gëzimi ma i madh për mue. Menihere kcejsha pi kaçubave e t’ju hisha guxhurajkë ku mujsha veq në krye jo. ”O, ikni se Hajrush-Kapuçi koka e na myt tetanve”, thojshin jerlitë dhe ikshin,i lshojke toka.(Kapuç m’ thirrshin çobania se kurre nuk kam shkue pa te).
“Vallë,mos unë qenkam personazh i ndonjë legjende?” -mendova. Jo mo, jo! Jam sikurse ju.Kurrgjë e jashtëzakonshme. E tezja ime (tezja Hajrush), po.Po po,tezja ime, e pranuam apo jo, ajo patjetër është legjendë, ama me një ndryshim,se,legjendat janë shumë të lashta,të bartura prej goje në gojë,brez pas brezi,kështu që saktësia e tyre deformohet,pra nuk u dihet. E, tezja ime dallon,sepse,kjo është legjendë e gjallë.Ja,jemi ball-përballë. Rrëfen,m’ë përqafon, qan.Por,edhe unë nuk mund të përmbahem,i ndihmoj tezes ne vajë.Po, po,edhe unë po qaj. E po, zemra nuk na qenka prej guri,jo.
Po e vëreni se për ca çaste e ndërpremë muhabetin,dihet, me arsye.
-Teze! Kur e mori vesh babgjyshi se ju jeni qikë?-e pyeta për ta vazhduar bisedën.
-Po, djali jem,baba Kadri e kish marrë vesh qi s’jam djalë kur i kisha pas ba gjashtë vjetë. Dada Salë (nana e jote që e ka dit punën teme) i kish pas kallxue për kadale.E shka asht për me u habit,baba kët punë nuk e kish ba të madhe,veq kish pas thanë “Hajr koftë! Djalë kemi thanë,djalë ka me metë teri kur asht kismet,ama rob shpije nuk guxon me kallxu kurrni sen për këtë mesele.” Edhe, pernime,askush nuk ka guxu me qepatë këtë punë, hiq.
Nuk di,krejtë spontanisht ia shtrova edhe këtë pyetje,ndonëse nuk po ka nevojë ta pyes fare:

SI U “BANA” SYNET?
-Teze,po kështu, a ke pasë naj telashe me çobantë najherë?
- Po, qysh jo, te paste tezja. Të thash,asnja nuk kanë menu se unë jam qik. Jo,jo. Pra,llafet i kam ba si djemtë. Kam lu gjithmonë si djemtë,ditë për ditë jemi sha si shahen djemtë.Bile unë jav shilojsha anepertej me nanë e me babë e me motra, edhe krejtë robtë. Po, shumë e flliqtë jum kanë pi goje.Ama, ka ba vaki edhe ata m’ë kanë sha mu, veq, ai qi m’ë shajke, kurrë nuk ka pështu pa e hangër naj shtagë. Sikletin ma të madh e kam pasë kur u rrita qaty kah trekatërmdhet vjetë. Tash, çobanija,si ata ma, bajnë llafe,bezbeli edhe te pista. Edhe unë njahit,bile nashta ni katramë ma tepër. Mocanikët e mi po edhe ma të vogjlit ma gjetën ni behane të madhe. Behanja ishte se ata krejtë ishin ba synet kurse unë jo. Tash, shpeshëherë m’ë ngucëshin me fjalë ” ti banu synet natën e darsmës”, m’ë thojshin. Ni ditë pi ditëve i kallxova nanës: ”Nanë,çobania nuk pom lanë rahat për syneti. Unë,shkurt, du me m’a ba ni qare”. E, ni ditë vjeshte kish ardh xharrafi në katun. Baba shkon, e merr xharrafin,i thotë se e ka ni djalë per synet. Mu m’ë thirren,pi gjave. Shkova në shpi, po, u marova kishe nuk po du me u ba synet me këtë xharraf. Xharrafi s’pati shka me ba shkoi dikah.A,te shpija u ba me dije se djalin e banëm synet.Nja ni javë ditë nuk dola me çoban, po, kur dola, mas ni jave,çobant bajshin yrysh me m’a kqyrë por unë si lasha “jo se jam hala varrë”, u thojsha.
E dynja he bi! Shka s’po u provojke insani!- fshau dhe sikur u ndal për të pushuar.
-Ma jep ni cigare! Nuk e pi po, hajt ta baj tullug,-m’ë tha.
-Po teze, qe ku e ki paqeten,e jotja asht.
-Falemineres e Zoti t’ ruejtë!
-Edhe ty teze!
-Amin!
-Nashta je lodhë, a teze?
-Jo, djaljem,jo,po, bash jam shlodhë.Nashta edhe po t’shurdhoj,po nashtë.Du me u shfry me ty,du me u knaq, me u shkri me te vetmin shej të dadës Salë, djalin e saj qi unë ia pata falë emnin tem, pale qe sa vjetë. Tash të kam përpara .Ymri pom shtohet kah po t’shoh.
Serish çohet,me lot rrëke më përqafon shumë, shumë. Unë kësaj here u përmbajta. Për t’a relaksuar sado pak, ia bëra një pyetje paksa provokuese.


LUFTA E TEREQËVE
-Mirë teze, çobania nuk e kanë dit se ti je qikë, po ti, a e dishe se ti je qikë?
-Ha-ha- ha! M’a qite gazin. Me folë kah del shpirti po, e disha se unë jam qikë.Po, pot kallxoj se qikat nuk dojsha m’i pa me sy.Diqysh ato rrishin si qyqajka,tucajka, ma shkurt gjytyrymka. Djemtë i dojsha tepër shumë.Qysh met thanë tezja, puna e djemve,azganlleku, takatlleku, perlamja(me rrxu njani tjetrin) e kanihere edhe rrehja e tyne, lojnat e shumta,si, “Guxha”, “Kuti-klicka”, ”Sorra”, “Pidpidak”,”Gurapesh” e të tjera m’a knaqëshin shpirtin. Se, me to isha rritë, isha msu me to.Këto i dojsha,jo punë granimi, ta zamë, maxhe,lamje, tjerrje apo punë me vek,jo,sen s’kam ditë. Edhe me punë të fushës nuk jam marrë qaq. Puna e jeme ishte me i kqyr dhitë, kurrë ma pak se pesëdhetë frymë, dikur, kur u rrita, edhe loptë teri pesëmdhet frymë.Pasha tezen, blegërimën e dhive të mija, palljen e lopëve apo byrytjen e tereqëve të mi i njofsha në za hiq pa i pa. Diqysh po i bjen si lavd,po pot kallxoj se e kum pas ni tarak fill m’u përla me tereqtë e katuneve. Me brisk ja sprihellsha brinat e ja bajsha si maje baskije. Nuk ka pasë tarak në katër katunet qi mujke me m’a vra. Nihere, ni djalë pi Gadishit e kish pas ni tarak shumë të mire e të fortë. Ky, llaf mas llafi, paska thanë se ka qef me e perla tarakun e vet me tarakun tem.Unë menxe ç’pritsha. Ni ditë i quem gjanë kah Lugu i Qyngave.Aty dolën edhe çobania e katër katuneve sepse,kishin marrë vesh se kemi m’i përla tereqtë. Po, tereqtë i qitëm në livadhe.Si e panë njani tjetrin,nisen me u byrytë e me livru me kam e me brina.Tuj tërrfatë me hunë,u afruen ngata-ngat. Kur u avyten ball-përballë,si insan, e kqyrën njani tjetrin mrrolshëm,i ngulen kamtë dhe gap-gup,gap-gup!, u rrokën me brina.Unë nisa me u dridhë, e çobanija nisen me bërtitë ”hajde Murro,hajde Kuqo!”. Lufta ishte shumë e barabartë.Asnjani nuk livritke pi veni. Veq shka mujshmi me pa, kamtë ju shrrojshin në dhe. Gap-gup,gap gup!,kersitshin me brina po asnjani nuk mujshin me e shtye tjetrin. Çobanija bertitshin e unë dridhesha pi s’tutsh. ”Do të m’a vranë Murrojen”, menojsha. Tereqtë u lodhën shumë, bile te dyve u doli shkuma.Njani tha “i dajna se gjynah”. Ni tjetër tha.”jo kta nuk munet kush me i da, njani paqare ka me mujt tjetrin”. Tuj fol qashtu, Murroja tërrfati me hunë, m’u dok sikur fishlloj për dy birat e hunës,nxorri kamtë pi dheut dhe ju koqit me krejtë takatin. Kuqoja nisi me rreshit te mas, e me hesap se deshti me ik, po, Murroja e përlau përpara me brina, diqysh i doli anash e t’i bani yrysh e në mullë te barkut ia futi brinat,e livriti kryet anej e knej dhe ja shkoqi barkun. Kuqoja u përplas për toke me zorrët perjashta. Çobant me minxe qi e larguen Murrojen e përgjakt,kurse Kuqojes me brisqi ia prejtën kryet. Unë meta si hu gardhi ,çilu gurë-çilu dru. Veq kqyrsha shka do të ban .i zoti i Kuqojës . Ai ish kanë burrë i burrave. Veq m’ë kqyri dhe m’a dha dorën. Te dyve na rrodhën lotët.
Unë ngela pa frymë.U befasova me këtë rrëfim të jashtëzakonshëm,sidomos me rregullat e pashkruara të garës, me ferplejin e barinjëve. Po, kuptova se barinjtë e kësaj ane paskan qenë shumëfishë m’ë të civilizuar se sa bashëkohanikët e mi, të cilët, vehten po e quajnë qytetarë të kulturuar të shekullit njëzet e një.Po de, po!
ME KOSË TA PREU KTHIZËN
- Tash, ngoje tezen mirë!
Ishte vakti i qurshijave,se, na, pasha tezën, nuk i kemi ditë datat e as mujtë. Qeshtu, me qurshija, me t’korrme, me Shmitër e Shingjergj.I qova gjanë në mengez,nisa pe ha do bukë kur,dikush foli se Sala koka shumë e smutë. Unë nuk prita as ni dakik,me bukën në dorë u nisa drejtë e te Dada.Mrrina shumë shpejtë se nuk ishte larg, pe din ma edhe ti. Hina te dada. Si um pa, e pashë u gzue dhe menihere m’ë tha ” hajt bre vlla mrrimi do qurshija e legmi buztë se flaka po don me m’dalë.Menihere hypa n’qurshi, i theva nja dy kalavesha dhe hina mrena e ja shtrydhësha qurshijat në buzë. Flaka i dilte. Qazimi u sillke nëpër oborr.Kanihere u afrojke e kqyrke dhe u largojke.Dada naj bani me dije se e kanë kapë dhimtë e lindjes.Baba yt kish shku e i kish thirrë dy plaka, abën Hatë dhe abën Rabë.Besa, ato erdhën menihere. U fola me to qysh asht adeti. Aba Hatë e muer vesh se po fillon lindja,m’u drejtu:”Hajt djali jem dil perjashta,se kto janë punë granimi. Si te lenë thmija të thirrmi,e dina qi e ki motër “. Unë deshta me fol dishka po ajo nuk m’i veti dajtë,ma ngjiti për krahu ” hec, dil jasht!”, m’ë qiti. Shkova ner hije të qurshisë e nisa me ju lut Zotit për dadën me e kurtalisë me të mira, me ia falë ni djalë e te jet me ymer se dy të parët, Fahmiu e Zenuni nuk i rrnuen as ka ni vjet.Nuk e di se sa nejta atje kalli vet se baba yt nuk nejke me mu se ai i ka dite hesapet e mija.Nejse! Dikur e njeva ni poterë,”për hajr, për hajr!djalë,djalë!” Bile e nijta edhe zanin tan tu kajtë.Pak pa shku te dera, aba Rabë doli me ”përhajr o birë!, Zoti na fali ni djalë”. Unë pa e vet kërkan hina mrena,e pashë dadën shumë të gezueme po, të pashë edhe ty në duert e abës Hatë. Të lau në ni legen,të qiti në kokërr shpine në ni qarshaf t’pelhurt,nxori pi shervete ni kosë t’a kapi kthizën dhe me Bismilah,fëëësht t’a preu kthizën me kosë (!), nxori edhe ni pej te kuq e edhe këtu, me Bismilah ta lidhi kthizen. Ti nuk e nalshe vajin bash hiq.
-Po qysh mos me kajt oj teze!.Më dhimke kthiza.Me kosë ma,-i thash pak si me shaka,por, m’u bë sikur më dogji kërthiza.Po,po, bash më therri.
-Ani de, s’u ba nami.Qe shyqyr, shnosh e mirë je,-ma ktheu,ama nuk munda ta hetoja qeshte apo qante.
-E,qysh kesh tu t’kallxue,shumë shpejtë u dha haberi.Erdh edhe Qazimi,plot u mush shpija. Unë hale nejsha te gratë.Aba Rabë m’ë tha”hajt djalë te burrat!”. Unë i thash ” jo se kam edhe pak punëjalit du me ja lan emnin .M’a merr menja se dada nuk ma prish, a dadë?”-,e pveta.Ajo nuk mujti me folë po me krye m’a bani me shej se pajtohet:NGONI JU GRA,NGO EDHE TI DADË,NGONI EDHE JU ANENAJ, KËTI DJALI QI NAJ FALI ZOTI SOT, UNË PO JA NGJES EMNIN TEM, EMNIN - H A J R U SH, qi unë majta për hatër të babës e nanës plot nizet vjetë, teri ne këtë dakik. Nipi, emnin tem e bajtë me shnet e u baft iqin vjetë,kurse unë pi kti dakiki po ju kallxoj tetanve se unë jam QIKË. Qikë jaaam! Pi kti dakiki du me veshë dimi e pshtjellak, du me vnu shami, ani pse jam pa flokë.Plisin, tirqit, shokën e xhurdinë po ja la nipit tem.I bajtë me shnet! Këtë punë e bana me izen e babës ku i kish pas thanë dadës: “Djalë kemi thanë,djalë ka me met-teri në kismet” Pra, pi qituhit po i kallxoj babës se qëtu koka kanë kismeti.
Boll ma!
Plakat meten tuj ba,Allah, Allah,Subhanallah!
***

SERISH UNË

Jeta ime është tepër dramatike, shumë interesante,me plot batica e zbatici dhe tejet e bujshme.Tash po jap vetëm pak të dhëna për jetën time.
Ati im,Qazimi është rritur jetim,pa asnjërin prindër. Ate e rrit gjyshja,të cilin edhe arrin t’a martojë me time mëmë në vitin1937. E, pas tetë viteve martesë,më sakt,më 25 qershor të vitit 1945,lindem në katundin Sllakovci Jerli,komuna e Gjilanit, ndërsa, pas dy viteve,më 1947,mamaja ime lind edhe një djalë, po, menjëherë (pas lindjes) ajo vdes. Babai ngel me të sapolindurin dhe me mua dyvjeçar.
Dy vite rresht merr rolin e mamasë,përkujdeset për foshnjën ama edhe për mua. Në vitin 49 martohet me një grua nga Tërpeza, me të cilën pati dy vajza.
Po e theksoj ,se, i vetmi njeri i fshatit që dinte shkrim- leximin (kishte mësuar në ushtrinë e Mbreterisë Jugosllave gjatë vitit1935-36) në gjuhën serbokroate ishte ati im. Nisur nga ky fakt,hyn në punë në një shitore shtetërore që furnizonte katër fshatra të Malësisë së Zhegocit me artikuj elementar.Tashti,gjatë kësaj kohe, me sa di unë, pati një jetë të qetë dhe të lumtur.
Mirëpo,çuditërisht,kah fundi i vitit 1953, brenda një muaji i vdesin te dy vajzat, kurse në prill të vitit 1954,na ndodhi një tragjedi edhe më e tmerrshme: Vëllai im, Ymeri vdes të shtunën ndërsa njerka ime, të nesërmen në mbrëmje(!).Vdekjet nuk ishin nga far akcidenti,por nga smundjet,ku ta di unë se çfarë.Këto vdekje na shokuan,sidomos babanë,se unë një gjë te tillë,pra, vdekjen e prisja me gjakëftohtësi,ama nuk e dija se cili e kemi radhen, babai apo unë.Dëshira ime ishte që unë të shkojë para babait sepse nëse ai shkon para meje,me kë do rri, ku do rri, kush do të më lajë,kush do gatuaje, çka do ha?
E,e, se si i perballoi ati im kësaj shfarosjeje të familje së tij, unë nuk jam në gjendje të ju flas,vetëm Një Zoti e di.Pas kësaj tragjedie, babai, me sa duket, nuk qe në gjendje ta mbajë punën, detyrohet të përkujdeset për mua dhe vetëm për mua.Kjo perkujdesje e tij, mua m’ë dha forcë dhe vullnet për t’a vazhduar mësimin .
Vjen viti 1956. Serbijanët fillojnë akcionin famëkeq- “gumbullimi i armëve”. Atin tim e ftojnë dhe ia kërkojnë hiq më pak se një mitraloz të rëndë duke i thënë se “ti ke qenë vullnetar i Mulla Idriz Gjilanit gjatë vitit 1944 , madje roje e tij personale në Kikë”.
Pohimi se na ishte vullnetar i Mulla Idrizit ishte e saktë, ama mitraloz nuk kishte.Mirëpo, qëllimi nuk ishte tek arma,po dihet, rrahja, dajaku. Policia sllave e dërmon në mënyrën më barbare, biles, e bëjnë të paaft edhe fizikisht për një kohë.
Disa plaka të fshatit e mjekojnë duke e mbështjellur me lëkura të deleve te sapo therrura,dhe me ndihmën e Zotit, përmirsohet dukshëm.
Dhe,më 6 maj të vitit 1956, shperngulemi për në Ferizaj më qëllim të gjetjes se ndonjë mundësie për të ikur në Turqi.-“Të vetmin ymyt në këte dynja e kam në këtë djalë dhe nuk due me e lanë ner shka”,- u pat thënë fshatarëve.
Unë kishja mbaruar shkollën fillore katër klasëshe në vendlindje, por,këtu në Ferizaj, dy vite nuk vajta në shkollë fare,sepse, shpresonim se do ecim për në Turqi. Po, kur e pamë këtë pamundësi,babai hyn në punë në një fidanishte këtu në Ferizaj, fillimisht si punëtor sezonal,por pas pak kohësh punëtor i rregullt,ndërsa unë regjistrohem në tetëvjeçare, pastaj në qershorë të vitit 1962 në Shkollën Normale “Zenel Hajdini” në Ferizaj, dhe me 5 qershor të vitit 1967 diplomohem për mësues.
Kështu, me një shtator të vitit 1967 ia fillova punës –mësues në Skollën Fillore në fshtin Cërrnillë.
Meqë në shkollën normale ishim armatosur me plot dituri profesionale, punës ia fillova me një vullnet të pashpjegueshë. Madje, në fshat shumë shpejtë fitova respekt ndoshta edhe të tepruar nga të gjithë fshatarët pamarrë parasysh moshën apo gjininë. Pas dymbëdhjetë viteve punë në Cërrnillë,transferohem në Prelezin Muhaxherëve ku punova gjer më 25.06.2010,kur edhe më flakën në pension.
Jam shumë krenar me punën time, me angazhimin tim permanent në përkryerjen e metodologjisë në punë. Synimi im ishte shumë konkret: Arsimimi i nxënësve me metodat më bashkëkohore dhe edukimi i tyre me vlerat më humane e njerëzore. Caku im kryesor ishte ngritja e vetëdijes kombëtare tek nxënësit por jovetëm tek ata por edhe tek mbarë popullata. Zaten, këtë e kishim edhe porosi nga profesorët tanë.
Jam shumë krenar me nxënësit e mi, një numër i madh i të cilëve kanë mbaruar fakultete e edhe magjistratura,e që edhe sot përulen para meje duke me thënë-“Mësues, ne përherë jemi të vegjël para teje”.
Jam shumë krenar që deri në përfundimin e karrieres sime si mësues, deri në ditën e shkuarjes sime ne pension,më 25.06 2010, ASNJËHERË nuk kam patur probleme me asnjë nxënës dhe poashtu nuk kam patur ASNJË konflikt me ASNJË prindër-ama bash me ASNJË
Jam fatlum që pata rastin ta kem nxënëse në lasën e pare(I) Albanë Dushkun, e cila gjtë vitit të tmrrit,1999, m’ë detyroi, m’ë obligoi apo ndoshta edhe m’ë urdhëroi për ta shkruar një D I T A R, i cili është publikuar ne gazetën Iliria-POST si dhe në shumë faqe të internetit ku moderatorët e cilësuan dhe e publikuan si r o m a n të titulluar ”Lufta o mësues, lufta!”



SLLAKOVCI I JERLIVE

Në rrafshëlartën e Malit Zhegovc,shtrihen katër fshatra të komunës së Gjilanit: Gadishi, Kishnapola,Sllakovci i Muhaxherëve dhe Sllakovci i Jerlive.
Unë,si banor i lindur në Sllakovcin e Jerlive,kaherë e kam ndie si obligim, detyrim,si borgj për të shkruar disa fjalë për këtë fshat, sepse, askund nuk hasa, nuk gjeta sado pak të dhëna për vendlindjen time.
Pejardhja e emrit Sllakovc(e edhe Sllakoc) nuk dihet, nuk ka burime të sakta gojore e as ndonjë dokument të shkruar.Unë nuk jam idhëtar i shkrimeve me “tahmin”, me “m’a merr mëndja”,”mua m’ë duket kështu e ashtu” etj. Pastaj edhe legjendave, gojëdhënave, thashethëmeve të të “diturve” nuk u besoj aq. Unë, në kete përpjekje modeste do të shkruaj vetëm ato gjëra që egzistojnë,të cilat vet i kam parë me sytë e mi, i kam dëgjuar poashtu me veshët e mi dhe që të tërat i kam prekur me gjymtyrët e mia.
Thuhet se të parët e Sllakocit paskan ardhur nga fshati Bresalc,komuna e Gjo;anit.Kjo e dhënë mbase mund të jetë e saktë duke u bazuar në një fakt shumë interesant:Asnjëherë nuk pati martesa në mesin këtyre dy katundeve edhe pse janë bukur largas njëri nga tjetri. Arsyeja paska qenë se na qenkan të të njëjtit fis,fisi Thaç. Martesa e parë është bërë diku në vitin 1955 kur,Veliu i Gjemës e fejon vajzën e tij,Bedrijen, në Bresalc për njëfarë Gjemë Bresalcin, vejan.Ky veprim i Veliut është qortuar tëpër ashpër nga paria e të dy fashatrave, sepse,Veliu nga Sllakovci por edhe Gjema nga Bresalci e thyen traditën shekullore. Por, çka është edhe më interesante,kjo martesë nuk rezulton me fat të mirë, ngase, Bedrija iku nga Bresalci dhe martohet tek një burre tjetër me të cilin poashtu nuk pati rehati, dhe edhe nga ky u nda me të keq, madje pati rrahje e plagosje me pasoja shumë të rënda.
RELIEVI
Relievi është kryesish kodrinoro-malor. Siperfaqja e arave, brigjeve por edhe e zabeleve të Sllakovcit dëshmojnë se ky vendbanim është tepër i lashtë. Arat biles edhe zabelet nëpër shpatinat e fshatit janë në formë shkallësh.Pra, arat janë bukur te mëdhaja e edhe të rrafshëta, ama, ara tjetër mbi te apo nën te është më e lartë apo më poshtë për tri e deri në pesë metra.Kështu vazhdon tjetra e tjetra. Kjo shkallshmëri e arave nuk është bërë dje por jam shumë i bindur se kjo punë është bërë shumë-shumë vite më heret, ndoshta edhe me mijëra vjetë më parë. Fakt tjetër janë varret e shumta dhe tepër të vjetra. Varret e lashta dallojne nga ato të sotmet, sepse, janë shumë më të mëdhaja. Shumica e tyre kanë dy gurë të mëdhenj pa asnjë dekorim apo ndonje shkrim eventual. Poashtu këto varre nuk kanë asnjë element që do kishte mundesinë te na rrëfejnë përkatesinë fetare te atyre banorëve.Pra, mund te jenë edhe varre te periudhes pagane. Kurse, në varret pak më të reja pati tri apo katër varre të kohës turke.Këto kishin nga dy gurë mermeri, njërin te koka e tjetrin tek këmbët,ku, në gurin tek koka kishte edhe tekstin me alfabetin arab, mbase të dhënat për të vdekurin, por asnjëherë nuk janë deshifruar ato shënime nga askush për të kuptuar emrin apo vitin e vdekjës së atij personi. Sot, këto pllaka mermeri. ka mundësi të jenë zhdukur krejtësisht.
SHTRIRJA E FSHATIT
Fshati shtrihet në një luginë jo aq të gjerë e as të gjatë. Përmes fshatit shkon udha dhe një perrockë që e ndanë fshatin në dysh.
Shtëpitë janë të ndërtuara në të dy anët e udhes.Në rreze janë shtëptë e Gjemov itëve, dhe të Januzovitëve, mes udhës dhe perrockës janë Ramovitët dhe Hajrovitët, e fare në fund janë Murselovitët, kurse, ne anën jugore janë Mahallalitë. Për shkak të hapsirës së vogël në luginë si dhe për mungesën e ujit, disa shtëpi kanë qenë të detyruara të dalin më në periferi te fshatit si ato të Hajdarovitëve, te Jahirovitëve, Hoxhovitëve dhe Rexhovitëve.
Fshatarët, gjatë regjistrimit të popullsisë në vitin 1953 , për skak se ishin tri kabile, (mëhallë) u përcaktuan të regjistrohen në tre mbiemra: Idrizi, Brahimi dhe Hajdini.
Ne kabilen (familjen) me mbiemrin Idrizi përfshihen: Ramovitët,Beqovitët,Hajdarovitët dhe Mehmetovitët; në familjen Brahimi përfshihen: Gjemovitët,Januzovitët,Hajrovitët,Murselovitët dhe Hoxhovitët,ndersa, tek kabilja Hajdini përfshihen: Hamdijovitët,Shashivarovitët dhe Jahirovitët. I tërë fshati pati 32 shtëpi ( po flas për vitet pesedhjeta).

SHTËPITË
Po të vështrohet me kujdes, shihet fare lehtë se shtëpitë i ngjasojnë njëra tjetrës. Thuaja se të gjitha janë dykatëshe,të ndërtuara me qerpiqë, me mure të trasha deri në 60 centimetra. Katet e para nuk janë të ndara fare. Këtu, njëra anë shërben si ahur për bagëti kurse gjysma tjetër shërben për gatim, ngrohje dhe fjetje të femijëve por edhe të të moshuarëve. Siç po e vëreni, në shumë raste, njerëzit, madje edhe ky që po i skruan këta pak rreshta flinte tok me bagetinë. Ky pra, autori i këtij shkrimi,shumë here pati telashe edhe me rriçrat.Ato dilnin nga bagëtia dhe ngjiteshin ne trupin e njerezve,sidomos nën sqetulla.Mirëpo, unë nuk di se pati pasoja ndokush nga to.
Edhe katet e sipërme nuk kishin dallime aq të theksuara. Kryesisht kishin nga dy dhoma e rrallë ndonjëra edhe tri. Kishin divanhane të rrethuar me dërrasa,e ndonjëra ishte e rrethuar me mure,biles edhe me frengji. Secila dhomë kishte oxhakun, dy shtretër të shtruara me kashtë,trapazanin dhe hamamin për t’u pastruar. Në to, kryesisht flinin te martuarit me ndonjë foshnje. Këtu secila shtëpi kishte edhe VC-në. Natën për shkaqe sigurie, i tërë kati mbyllej me kapakun që ishte në krye të shkallëve.

Tash, serish po ”zbres“ poshtë për ta vazhduar rrëfimin më në detaje:
Para bagëtisë ishte grazhdi, në formë koriteje i ndërtuar me dërrasave të forta ku gjendeshin kapistrat (kërpeshët) për t’i lidhur, për shkaqe sigurie, qetë, lopët apo edhe kuajt.Gjatë natës e dimrit edhe gjatë ditës ua mbushnim grazhdin me ushqim si , sanë,tallë, kashtë madje edhe dushk*.
Në anën e kundërt, në mesin e murit, ishte oxhaku shumë i gjerë dhe bukur i lartë. Zjarri asnjëherë nuk shuhej as dimrit e as verës. Aty, përherë ishte edhe verigu ku vehej kazani me ujë për ta ngrohur e edhe për ta vluar ujin me te cilin përveloheshin rrobat e ndryshme.Kjo bëhej vetëm e vetëm për t’i mbytur parazitët e shumtë siç ishin rriçërat, stenicat, morrat dhe pleshtat.
Në njerën anë të oxhkut ishte maxhja me krejtë “takravatet” e duhura,si, sita, pehari, tëholluesa, funi ,e, në dollapin bri oxhakut ishin çerepët,saçi, lograxha dhe kacia e prushit.
Çerepët ishin enë të ndërtuara prej gline e që shërbenin për ta pjekur bukën çfarë do qoftë, e misrit apo e grurit.Fillimisht, maxhetorja hudhte dru në oxhak, vënte çerepin në zjarr, i cili (çerepi) nga temperature e lartë skuqej, e në ndërkohë, maxhetorje sitte miellin, ulte brumin, e ngjeshte mirë e mirë,e vente mbi fun, e tëhollon bukën dhe me shumë kujdes e nxirrte çerepin nga zjarri, aty ngat oxhakut, e kthente mbarë, pastaj me fun e lëshon bukën në çerep, merrte kacinë e prushit dhe me prush e mbulonte bukën. Pas gjysmë ore buka piqej,nxirrej nga çerepi, kruhej me thikën e posaçme, fshihej pluhuri dhe tani ishte e gatëshme për ta ngrënë. Këto bukë te pjekura ne kete mënyre janë tepër të shijshme.

EMËRTIMET
Thuaja se të gjitha toponimet në fshat por edhe rreth tij janë emërtime në gjuhën shqipe. Po filloj nga ana perëndimore e fshatit ku janë dy lugina të vogla,Lugu i Malecit dhe Lugu i Kashkallës. Këto dy lugje i ndan kodra e quajtur Vjehricë, pastaj, Rrezja e Malecit, Hija e Malecit, Kashkalla, Lisi ë Durmës,Kodra e Magarit, Ledina e Madhe, Lekeni , Përroni (që është bukur i thellë por edhe i gjatë, i cili kryet e ka në Sllakovc e përfundon në Zllatar, Hija e Përronit, Rrezja e Përronit,Lugu i Gurit, Roga e Jazbegut,Lugu i Bletës, Jazbinat, Gradishta e Vogël, Kalaja, Gradishta e Madhe,Lugu i Qurshijave, Shinaprishti, Presedeli,Lugu i Torishtave, Rrezja e Gurit (kodër e madhe që fillon ngat Sllakovcit e përfundon afër Fushës’ Madhe), psataj Tre Lugjtë, Kroni i Kalluxhercit,Lugu i Ahut,Thepi dhe Bajraku. Këto emërtime janë kryesisht male e që përherë janë cilësuar si prona të Sllakovcit të Jerlive. Në krye të fshtait është Livadhi i Jakupit, Bare ku edhe fillon fshati. Në krahun jugor janë këto emërtimeahallalitë,Batllaku, Baloshi, Gllavica,Lugu i Salihit,Llobura,Aliqica,Lugjet Llazinat, Kroni i Jahirit,Fushalitë, Livadhet e në lindje Hajdarovitët dhe Arat në Kashër qe ngjiten me arat e Sllakovcit të Muhaxherëve,pastaj Kodra, Vakafi,Llofka e Madhe, Gurtë e Hamzës. Llofka e Vogël, Ledina e Thanës dhe krejtë poshtë, ngat shkollës, Mullini i Muses.Në anën veriore është Rrezja, Zabeli i Abazit, Arat m’i Zabel, Brija,Ara në Breg,Ara e Gatë që përfundon në Kishnapole,Zabeli i Muratit, Bekovica,Bregu, Aborrishta, Gjiri i Ferizit, Arat e Osmanit, Ara te Vorret dhe krejtë në fund Ara n’Rekë.
Të gjitha toponimet i kam shkruar ashtu siç i shqiptojnë vendësit.
-vijon-

[Hajrush]

A e din kush se si ka ardhur fjalia " M'a ke perzie me kos?!". Në fakt as unë nuk e kam ditur pejardhjen e saj,por e kam Balin Xhafë,i cili është enciklopedi e gjallë, e sa herë që kam nevojë për diçka,i drejtohem atij dhe pa përtesë m'ë përgjigjet.
Një ditë e pyeta: Bali Xhafë,kallxoma qeket mesele " ma ke perzie me kos", qyshë ka ba vaki kjo,çfarë domethënie ka?!
-Po, shka po t'duhet mor pishpirik kjo mesele?
-Paj, shpeshëherë po e perdorni e unë nuk po marr vesh sen. Kallxom!
Bali pa hezitim nisi rrëfimin e ngjarjes se si ka ngjarë dhe si ka ngelur fjalia " m'a ke perzie me kos".
Tani, unë e di se si paska lindur kjo fjali. Nëse jeni të interesuar ta dini edhe ju,mund ta postoj,por po ua bej me dije se meseleja kishte banalizma e, admini mund të hidhërohet,por edhe ndonjë lexues mund të më keq'interpretojë.
Çfarë thoni,doni apo jo?[

[Hajrush]

HOSHGJOLLDEN KRELANË!
Zoja Hatma e shroi darkën.Hangrën shka hanrën,e kryjten darkën. E çuen sofrën,fshijtën, troshat,i lajtën duart,u hungjen dhe p'e presin çajin. Papritmas krisi dera:
-O , a ka bujrum more!,-foli vëllai i hallës Hatmane.
- O hajde dajë, e mirë se ardhësh. Zoja Hatmane u zu ngusht.Darka ish hangër e p'e banë men duhet me ja qit ni krelan. Afrohet ngat vëllaut, e merr n'grykë dhe i thotë:
- Hoshgjollden krelanë!!! A mujte?!

[Hajrush]

I BIRI I ZIZË VEJUSHKËS
Daja Xhafë, ti si burrë i meqëm qi je, a t’ka ba vaki me ta lshue mjekrrën najkush,du me thanë, a t’ka mashtrue kush?
-Jo! Kurrë hiq!,- m' tha
-Po mvjen shtirë me t’thanë qyshë duhet, por, po t’tham, po mahitesh.
-Demek po rrejsha unë, a?
-Qashtu dishka,-ia ktheva tuj keshë.
-Hajt, kallxo, qyshë t’mashtruen me shkue n’Vjehricë me pa për Xhymen gjoja se ka dekë.
-Aaaa,po. Paskna harrue. Ktahen m’a ka ba i biri i Zizë vejushkes. Fort e kam dashtë.
-Zizena, a?
-Jo mor edepsëz, djalin e saj.
-Mirë, e nreqe pak,se i rajke qi e ke dashtë Zizen.
-Ni ditë u zateta me ta. Po m’pvetë me do fjalë t’amla “Si je baci Xhafë? A po munesh hiq? A po t’vjen kush apo je tuj shkue kun?- Jo i thash, as nuk m’vjen kush e as nuk i shkoj kujt.Ka dekë kjo punë.
“ E, a je kanë kah Vjehrica ma frik?”
“Jo valla, i ka tri vjetë qi s’jam kanë?”
“Qysh more! A s’paske shkue me pa, a?”
“Ka me pa?!”
“Për Xhymen,shoqin tan”.
“Pse, shka u ba me ta”?!
“Ka dekë more”.
“Jo ishalla, jo”!
“Po ishalla po.Sot ni javë e kemi kurtalisë”.
“Bile u habita qi nuk t’pashë n’vorrim.E ke pasë shok për kime t’kresë.Marre duhet me t’ardhë”,-m’tha
“Kuku për mu, shka m’paska gjetë. Xhyma me dekë e unë mos me kanë aty. Haj medet, haj!
“Baci Xhafë,ti apet munesh me shkue. Për ty kurrë nuk asht vonë”.Munesh edhe me bujtë nja dy tri netë”.
“Po kismet, nesër kam me shkue”- i thash melunit dhe u nisem p’i shpije. “
-Tevona,se pe zgatë si shumë,-i thash
-Të nesërmen,ditë maji,qaty kah iqinia u nisa drejt për Vjehricë. Ishte ni far zapullimi. Mas nja dy sahat udhë,u çuen do vrancina te terrueshme. Nisi po veton e murmuron.U ba burg. E pash se shka don me m’gjetë.Kisha edhe ni sahat udhë tekteri n’Vjehricë. Nuk vonoi shumë e tja krisi shiu skurrim. Dikur nisi me ra edhe kokrriz.Nisi ni zerzele e madhe. Lisat nisen po luhaten si kajzi te theknes ne arë. Nisa me ra shehadet po, badihava.Jaa,-thshs vetmeveti- koka shkrue me met shehit qetu. Shiu e kokrrizi,s’u nalshin hiq. Nuk mujsha me marre frymë pi ujit. Qashtu,për gazepi,u afrova ngat Vjehricës.Thash,si t’hi nkatun,po lej për s’dyti. Pak pa hi nkatun u javashit shiu. Dhe qashtu,qullumak mrrijta ted era e Xhymës.
-O Xhymoo!-thirra.
-Dajë,e zgate tepër. Biri ma shkurt,- i thash.
-O bujrom Bali Xhafë,e mire se t'pruni Zoti!,-m'ë tha ni djal i Xhymes. Ni tjetër thirri “O babë, dil se erdhi Baci Xhafë!”
Papritë e pa kujtue doli Xhyma!
“O Bujum Xhafë miku. Koke ba sikur pula e nukt.Hec dathu e hin mrena se paske marue”!
Unë meta si hu gardhi.
-Xhymë, a je ti Xhyma?!
-Qyshë “a je ti Xhyma”? Po kush kam me kanë? S’ki faj se aj far kiameti t’paska hutue”.
-Allahile a s’ki dekë, a?!
-Hajde mrena, e kallim ni zjarm e knellu pak se s’te koke kerkah.Paske shleisë.
-Nejse, hinëm mrena,e kallen zjarmin .U afrova ngat oxhakut dhe u tera bash nam. Dikur ja nisëm muhabetit.
-Ngo Xhymo,unë nuk jam shleisë. Bash mire jam.
-Kqyrem shka m’ka ba i biri i Zizë Vejushkës. Ai m’ka prue ktu.M’tha “Xhyma ka dekë. Para ni jave e kemi kurtalisë". Unë kam ardh me pa për ty. Ti,shyqyr koke si molla.A, djait t’vejushkes kam me t’ja q* atë nanë ”,- i thash Xhymës.
-Jo vallahi, ti djalit t’vejushkes veq munesh me ja çue selamin pi meje,e m’i thanë, selam t'ka ba Xhyma, e bafsh hajr qi na paske çue Xhafën se qe tri vjetë nuk m’a ka shkelë derën.Zoti të Ruejtë!
Bujta dy netë t'mira dhe kah u ktheve pi shpije,i cokata n’derë kopilit. Doli tuj keshë.
-Ore edepsuz,qysh ma more ftyren e m’çove n’Vehricë me pa për Xhymën për së gjalli.
-Baci Xhafë, tash jemi nja me nja. M’a ke ba – t'a kam ba. Hec e mos m’u sill ksajde!
-Valla daja Xhafë edhe mu m’ke lodhë me kete mesele. Nuk e di shka m’u krue qi t'veta.

[Hajrush]

MUE PASKA ME M'A HJEKË FLAMEN!
-Daja Xhafë,kam me p'vetë edhe dishka, ama nkoftë qi e zgatë,hiq s'po te nguci.Pe tepron!
-Mos ta nien, shkurt kam m'i ra. Shka po don?;-m'tha.
-Qyshë t' bani vaki në synetinë e djalit të Dilit?
-Po. Dili e bani djalin synet e kish qef me knue edhe ni mevlud.Nejse,kish thirrë ni nam burra,po dihet edhe mue. Shkova me gjithë qef, por e kisha ni mene t'keqe, m'i provue burrat me ni mesele qi e kisha nie moti.
-Apet je tuj e zgatë si shumë,-i thash..
-Qe pe shkurtoj pak,ama s'muj m'i ra bash trupka.Nejse, hina n'odë.U çuen bitevi n'kamë e m'a banen ni ven t'mirë. Erdhi edhe hoxha me nja dy jabanxhi,si nihmaqarë i kish marrë. Nuk e zgati shumë ja nisen pe knojnë mevludin. Mas ni sahati,e prunen buken me tetana t'mirat. Si hangrem bukë (harrove me thanë i fshijtem troshat,i lajtë durtë dhe e kallëm ka ni duhan h'i).-Ani, ti e thave,su ba nami,-keshi.
- U çova n'kamë,-Burra, me ma dhanë izen se henez kam me shkue n'Kashkallë. Veq i kam nja dy fjalë:
-Dil t'koftë per hajr synetia e djalit! Boll burra t'mirë paske thirrë veq me njanin paske ba gabim t'madh qi e ke thirrë. Ai nuk e ka venin ktu. Ngoni mirë,unë vet,me qeket gisht kam me t'ja qi atë nanë! Mane men! Veq jav lshova xekrrat dhe dola. Dilin, e pashë u merzit kogja shumë.
E, si kisha pas dalë,ish kanë hallakatë muhabeti,po m'kallxon Dili.
Dili ju paska pas thanë, "a nijtet Xhafën?! Ai e pati fill pernime.Shka ii kini ba njerit? ,-i paska vetë.
Gjema paska pas folë i pari: "Valla unë ja kam pas vjedhë ni gusan. Nshta per mua e ka pasë. Hysi,"ban vaki per mue ka fole se ja kam pas mytë ni maçorr krejtë pahiri".Xeni,"për mue e pat se " dimnit m'ka zanë tuj pre dru n'zabei t'tina." Jo, jo, per mue e pati,paska pas folë Syli. M'ka pas zanë n'presek t'hamarit tuj vjedhë grunë.Nuk e paska harrue. Beqa,ne anën tjetër paska pas thanë. Hiq mos u merzitni,se per mue ka menu.Ni ditë e zateta gruen e tij,hallen Mane dhe e veta : Halla Mane, a po munet baci Xhafë?- Uh t'ligat mi marrsh! Shka po t'hin ty n'udhe a munet Xhafa ajo? Pisi i flliqtë. I paska kallxue Bacit. Mu paska me m'a hjekë flamen,edhe pse une krejtë pa sherr i kem thanë. Qashtu paskan pas folë gati se tetanë. I mrami paska pas folë hoxh:
-Burra,mos u tutni asnja.Sa pashë unë,gabimet e juve nuk janë kurrgja. Xhafa ka folë për mue. M'u ka me m'a hjekë flamen se shpeshëhere e kam ranue. Kurrë nuk e ka shtie kamën n'xhami,e i thojsha hec more,hin n'xhami me kam tua se ni ditë kanë me ta lujtë nanen e kanë me t'prue lidhë e me t'qitë pemi guri. Për qata i paska metë hatri, e vallahi, munet edhe me v'ra. Ju asnja mos u tutni. Une jav paskna marre t'ligat,-paska pas thanë hoxh.

[Hajrush]

AH VEJUSHKË HE BI!

Ni katunar i nahisë së Kaçanukut,mushë koshët me dardha dhe i çon m'i shitë n'Shkup.Nejse,nuk u vonue shumë. I shiti dardhat menihere se ishin fort të mira.Bleu shka bleu, i hypi kali dhe u nis përr te shpija.
Si u nreq m'i samar, drodhi ni cigare duhan, nxori unorin, eshkën dhe brincën për me kall cigaren.Ndau ni copë eshkë, e qiti m'i brincë e po i bie me unor, por m'doket ju kish pas lagë eshka e nuk dhezej. Kali hec e ky msho brincës, Dikur mrrijti në Han të Elezit. Aty, diqysh pahiri i doli tymi eshkës. Ky u gëzue shumë. Pi qefit piskati:
-Ah vejushkë he bi, u kalle !,-dhe e dhezi cigarën.

[Hajrush]

TAHRET ME RAKI

-Daja Xhafë, kam nie se te ti ka ba vaki kjo mesele. Po kam qef me nie pi gojës tane, qyshë u kanë kjo mesele.
-E, bash shejtan je,- ma priti.
-E din se në kohëne krajlit jam kanë kmet i katunit. Për shkado sen, xhanart vijshin te unë. Kmeti u duftë me pasë grazhdin e fortë. U duftë m’i shti mrena, me ju dhanë me hangër e me pi shka kanë dashtë.Bile edhe raki u duftë me majtë n’shpi edhe pse e kam pasë tullusum .
Rakinë e majsha n’qenef. Aty u kanë ni dollap i vogël për me majtë ni enë me ujë për tahret. Edhe shishen me raki e lajsha qaty.
Ni ditë m’erdhi ni mik pi Vjehrrice me bujtë nja dy-tri netë. I bana muhabet qyshë a ma mirë.
Dikur, mas gjysës natës u banëm gati me ra me fjetë. Miku shkoi me krye nevojen. Nejse, masi e kryen nevojën, e merr ibrigun me marr tahret. Po, ibrigu nuk kish pasë pike uji. Aty, skej ibrigut e sheh shishën plot me raki e menon qi asht ujë.Ia hjek mutusën e nisë me u ba paqt. E mush grushtin raki e ti mshon prapanicës ama edhe haleteve, po due me thanë, pi habimllekut t'ia fut ni gtusht raki kalemit . ’’ Ouu, ouuu”,- e njeva ni piskam,thash mos u rrëxue pi qenefit e ka ra poshtë. Shpejtë dola në divanhane. Pe shoh, tirqit i kanë ra në fun të kamve e po bertet: ” O, u kalla, u kalla bre!, o flaka po m’ del!
-Kadale burrë, shka u ba?
-Nuk di sen,u përvlova me krejt haletet. Shkova, marova! Oh, diqa bre!
Shpejtë hina në qenef. I vjenë era raki,shisha e derdht. E t’ja plasa gazit sa qi me dolën edhe lotët.
-O hajvan,-i thash,- kurrgja nuk paske , ke marrë tahret me raki.