Tirana ka rezerva për Gruevskin

[Faik]

Nje interviste shume interesante me nje "Diplomat i Vertet" nese kishim 1-2 Lidere te kaliblit te z.Majko ndoshta nuk dot ishim ne kete situate.....

Tirana ka rezerva për Gruevskin


Z. Majko, numërojmë çastet e fundit para anëtarësimit të Shqipërisë në NATO. Çfarë do të thotë hyrja e Maqedonisë në këtë aleancë veriatlantike?
Majko: Nëse do të kemi një futje të plotë të Grupit të Adriatikut, që do të thotë që Kroacia, Shqipëria dhe Maqedonia do të futen në zonën e sigurisë. Do të thotë se kur do të diskutohet stabiliteti apo destabiliteti, më pas i rajonit të grupit të Adriatikut nuk do të diskutohet thjeshtë një stabilitet që ka të bëjë me kryeqytetet përkatëse apo me politikat përkatëse të këtyre shteteve, por do të diskutohet një politikë shumë herë më e gjerë, e cila do të ketë ombrellën e NATO-s.

Kështu që, për ne si zona shpesh të tronditura nga tërmete nga më të çuditshmet, që vijnë nga jashtë dhe nga brenda, është një, nuk po e them fat, por po them se është një shans historik, i cili në njërën apo tjetrën mënyrë na trokiti, jo thjesht për arsyen se dëshironim ne, por edhe se interesat e të mëdhenjve e kërkonin që kjo pjesë e rajonit dalëngadalë të futet nën ombrellën e sigurisë së NATO-s.

Cili ishte pikërisht interesi i fuqive të mëdha që Shqipëria të jetë anëtare e NATO-s?

Majko: Nuk dua të them që kjo është një pjesë e një historie për të vënë nën kontroll, le ta quajmë edhe influencë të plotë, një rajon i cili shpesh është ndarë në mënyrë publike dhe jopublike, me interesat ruse. Tanimë për këtë rajon po diskutohen projekte, të cilat nuk janë thjesht të karakterit politik, por të karakterit ekonomik. Po diskutohen nga rrugë të rëndësishme që lidhin lindjen dhe perëndimin, deri te projektet e energjetikës. Projekte të cilat ndonjëherë nuk kanë të bëjnë me kombet respektive, por kanë të bëjnë me interesat e atyre që do të furnizohen prej këtyre rrugëve.

Sa do ti shtohet stabiliteti rajonal me hyrjen e Shqipërisë dhe Kroacisë në NATO, kur kemi parasysh se një nga vendet që ishte pjesë e Kartës së Adriatikut, nuk mori ftesën në Samitin e Bukureshtit?
Majko: Shpresoj se deri në sekondën e fundit të ketë një shpresë edhe për Maqedoninë, sepse në fund të fundit, një fqi me probleme do të thotë probleme edhe për fqiun tjetër. Por këtu kemi një histori që nuk dihet ku ta fillosh dhe ku ta mbarosh. Donë të thotë kemi interesa nga më të çuditshmet, të cilat fillojnë thuajse para lindjes së Krishtit. Nuk e them këtë me ironi, por me realizim për atë që po ndodh aktualisht në rajon. Megjithatë, mendoj se në fund të fundit, integrimi hap pas hapi i rajonit do të jetë një influencë pozitive dhe mendoj se shumë shpejt kjo histori do të përmbyllet me vendosjen e plotë të rajonit nën ombrellën e NATO-s

Kontesti greko-maqedonas rreth emrit siç duket ka edhe prapavijë tjetër, për shkak se edhe deri tani, deklaratat e politikanëve grek tregojnë se ata dëshirojnë të shkojnë edhe më tutje, se ndryshimi i emrit të Maqedonisë, dëshirojnë të bëjnë revidimin e historisë së kombit maqedonas që jeton aty. Duket se këtu çështje e emrit është vetëm një pretekst për diçka më të tmerrshme. A mendoni edhe ju kështu? A ka gjasa që të kalohet ky problem mes palës greke dhe maqedonase?
Majko: Për sa ua njoh unë karakterin grekëve dhe nuk ua njoh pak, mendoj se kjo histori do të vazhdojë gjatë. Sigurisht do të ketë negociata, do të ketë dialog lidhur me këtë, sigurisht edhe influenca e BE-së dhe Brukselit në njëri krah dhe e Uashingtonit dhe SHBA-ve në krahun tjetër, do të bëjë punën e vet, por mendoj se kjo të vazhdojë gjatë. Por nuk mendoj se Maqedonia ka problem vetëm me marrëdhëniet me Greqinë. Ka problemin e Kishës me Serbinë, ka problemin e disa momenteve të identitetit, apo të trajtimit të gjuhës me Bullgarinë. Dhe në fund të fundit, nëse ka një - le ta quajmë balancë, ku nuk diskutohet as çështja e identitetit, as problemet e marrëdhënieve të natyrave historike apo tregtare, janë marrëdhëniet me Shqipërinë, me Kosovën, marrëdhëniet me shqiptarët në përgjithësi të cilët në marrëdhëniet me Maqedoninë dhe maqedonasit duan vetëm një gjë - plotësimin e Marrëveshjes së Ohrit dhe cilësinë e jetës së shqiptarëve në Maqedoni.

Nëse këto realizohen, neve kanë për të na pasur mik brez pas brezi, nëse këto nuk realizohen, kjo do të jetë një histori e mëshuar pastaj në terrenin shpesh të ndërlikuar të Ballkanit.

Duke pasur parasysh deri tani prolongimin e zgjedhjes së pikave nga Marrëveshja e Ohrit, a mendoni se Maqedonia ka shumë kohë për të pritur për zgjidhjen e kontestin me Greqinë. Çka mund të ndodh në rast se prolongohet zgjidhja dhe a mund të dalin në sipërfaqe problemet ndëretnike që ekzistojnë në Maqedoni?
Majko: Kam përshtypjen, por flas pra nga pozita le ta quajmë kështu sa më të ftohta në këtë trajtim. Fqinjët për rreth janë duke pyetur se çfarë do të bëjë ky shtet në të ardhmen e vet, sepse që nga krijimi i një shteti - sigurisht mund të kesh atë që quhet periudha e mjaltit, pra një kohë të viteve do të shikosh të stabilizosh vendin, institucionet e sapokrijuara, pastaj vendosjen e marrëdhënieve diplomatike, e kështu me radhë, por janë disa momente të cilat kanë të bëjnë me lidhjet strategjike të këtij vendi. Dhe secili po shikon se nëse Shkupi i buzëqesh Beogradit, do të rri i vrenjtur me Bullgarinë, sa do ta vazhdojë këtë historinë e emrit me Athinën, a do të vazhdojë politikën me dorashka me Tiranën... Pra janë disa histori, të cilat secili sipas mënyrës së vet, por shpesh edhe duke diskutuar, pa praninë e palës maqedonase, se kjo histori është diskutuar pra, ku po shkon shteti me emrin Maqedoni në të ardhmen e vet, por edhe në marrëdhënie me gjithë suazën e fqinjëve, apo partnerëve që e rrethojnë. Kështu që i takon Shkupit zyrtar ta zgjidh këtë histori. Kjo në planin personal shpesh duket si fjalëkryq, i një fjalëkryqi që se besoj se ka për të ardhur dikush nga Brukseli apo Uashingtoni për t'ia mësuar Shkupit zyrtar, këtë duhet ta zgjidhin vet ata.

Jeni njohës i mirë i rrethanave në rajon. Si e shihni ardhmërinë e Ballkanit, kur kemi parasysh një problem të ngrirë në Bosnjë e Hercegovinë, një serbi që ka hamendje drejt rrugës për në Bashkimin Evropian, në strukturat euro-perëndimore, kemi një Kosovë të ndarë në Mitrovicë në vija etnike, një Maqedoni me problemet që ka me grekët dhe problemet e brendshme. A është larg ëndrra për një Ballkan të qetë, duke i pasur parasysh gjithë këto rrethana?
Majko: Këtë duhet ta shikojmë në marrëdhënie me kohën. Janë disa gjëra që doktoreshën më të mirë kanë kohën sesa njerëzit, politikanët apo qeveritë, të cilat mandatet i kanë maksimumi katër vite dhe pastaj nëse rivotohen edhe katër të tjera. Kështu, mendoj se kjo është një histori e cila ka nxjerrë në sipërfaqe shumë fermentime të së kaluarës, por kjo nuk po ndodh vetëm në rajonin e Ballkanit, kjo po ndodh edhe në Evropë.

Mbyllja e kapitullit të Luftës së Ftohtë në fakt ka risjellë disa fragmente të një gjeopolitike, e cila daton përpara Luftës së Dytë Botërore. Megjithatë, le ta quajmë kështu ombrella e Bashkimit Evropian dhe NATO-s po bën presionin e vet që gjithë këto fragmente negativiteti të jenë sa më pak pluskuese, apo sa më pak nxitëse për krijimin e problemeve. Ballkani ndoshta është më evident sepse këtu, siç e thash - martesa e dukshme është shpesh e padukshme e politikës evropiane me politikën ruse. Kjo ka sjellë disa momente të cilat në këtë rast janë goxha fragjile. Kemi një Beograd, i cili po e prodhon këtë lloj të politikës. Ai me sa duket po përpiqet të rikrijojë njëlloj Jugosllavie të qëndrimit midis Lindjes dhe Perëndimit, pse me saktë mes Moskës dhe Brukselit. Tanimë dhe influenca ruse po orientohet pikërisht në krijimin e një Serbie deri diku të fort ekonomikisht. Por, pothuajse të gjithë fqinjët e saj kanë nga një problem. Aty ku ke pothuajse minoritet serb, aty ke influencë të Qeverisë serbe, ke probleme të shtetformimit, të jetës institucionale, të cilat në një moment të caktuar mund të devijojnë, aq sa mund të diskutohet më pas. Nënvizoj se mund të diskutohet edhe konflikti etnik. Imagjinoni se ç'mund të ndodh në këtë plan në rajonin e Ballkanit nëse nuk do të kishim prezencën e trupave të NATO-s, Bashkimit Evropian, në Bosnjë, Kosovë e më gjerë, se çfarë reflektimesh do të kishte politika e Serbisë në bashkëpunim me atë ruse në rajon. Pra për momentin, serbët po përpiqen të jenë të rëndësishëm si prishës të status quos që do të ndërtojë NATO dhe SHBA.

Por mendoj se në këtë plan, Shqipëria po përpiqet të krijojë disa lidhje të cilat në një mënyrë apo tjetër pas pavarësisë së Kosovës, po përpiqet ta kthejë faktorin shqiptar në një faktor stabiliteti. Sigurisht këtu ka shumë histori të reja të vjetra, të cilat nganjëherë i ngjanë nyjës marinare, që nuk e ndan dot, por që në thelbin e vet do ta bëjë rajonin për një periudhë goxha të gjatë një moment, i cili ka përcjellë vëmendjen jo vetëm të Uashingtonit, por për Brukselin dhe diplomacinë evropiane do ta kthejë rajonin në një shkollë të vërtetë diplomatike. Në një shkollë ku do të vijnë shumë për të dhënë mend, por kur të kthehen në vendet e tyre - kanë për të kuptuar se kanë bërë shumë pak, ose s'kanë kuptuar asgjë nga ajo që quhet Evropë Juglindore, ose siç jemi mësuar ne të përdorim terminologjinë e vjetër, Ballkan.

Në Maqedoni përfunduan zgjedhjet parlamentare, u formua koalicioni i ri qeveritar. Si e vlerësoni hamendjen se edhe ky koalicion nuk ka ndonjë marrëveshje për njohjen e pavarësisë së Kosovës. A mendoni se kjo mund të prodhojë ndonjë krizë edhe në Maqedoni edhe jashtë saj?
Majko: E thash edhe më herët - i takon Shkupit zyrtar të vendos. Një gjë është e qartë se pavarësisht se mund të shikojë buzëqeshje në Tiranë, në Prishtinë, mund të shikojë buzëqeshje nga partnerët shqiptarë në koalicionin qeveritar. Maqedonasit, e kam fjalën për sllavët - do ta kenë shumë të qartë se pa njohjen e pavarësisë së Kosovës, vështirë se mund të flitet për miqësi me shqiptarët. Dhe po e them kështu jo me Shqipërinë, jo me Kosovën, por po them miqësi me shqiptarët. Pra, mosnjohja e pavarësisë së Kosovës nga ana e Shkupit zyrtar gjithmonë do të ketë brenda nesh një rezervë, një rezervë shumë të rëndësishme karshi maqedonasve dhe qeverive, cilado qofshin ato të majta, apo të djathta. Kështu që e njohin apo nuk e njohin, kjo është një histori të cilën ne e kemi marrë, për shembull unë për vete, me një lloj qetësie. Nuk mendoj se në Beograd dyzimin e Shkupit e shikojnë si moment pozitiviteti për ta. Për politikën zyrtare të Serbisë, e rëndësishme është paqartësia, mosintegrimi. Nëse kjo nuk realizohet për rajonin, politika zyrtare serbe të quan mik dhe partner, por a e vlerëson këtë si pozitive edhe Shkupi zyrtar, kjo është një moment tjetër. A mendon Shkupi zyrtar se këtë rol duhet ta luaj tani, u takon atyre. E thash, është një fjalëkryq.

Por të jemi të drejtpërdrejt. Nëse do të ketë një marrëdhënie shumë të qartë midis shqiptarëve ku do që janë, në Kosovë, në Shqipëri, Maqedoni. Me Shkupin zyrtar kjo do të jetë një aspekt shumë pozitiv. Unë kam qenë në shumë tavolina dhe ju them se ka pasur momente pranverore midis Shkupit dhe Tiranës, sa herë që Shkupi dhe Tirana flisnin me një zë në tavolinë. Ju siguroj që ky ishte një zë që dëgjohej nga të gjithë dhe me qetësi të madhe. Ku ka një distancë, kur këtu në Tiranë ekziston një rezervë për kryeministrin tuaj, duhet të jem i sinqertë, si njeri i cili çfarë thotë sot, nuk e thotë nesër. Kur flitet shumë për marrëdhënie të mira, por në fakt brendia apo thënë thelbi i këtyre marrëdhënieve është pak më shumë se sa asgjë krahasuar me të kaluarën. Ne tani jetojmë në kohën e informacionit, në kohën që dimë gjithçka për njëri-tjetrin dhe që nuk besoj se diplomacia e buzëqeshjeve funksionon, në rastin kur kemi të bëjmë me fqinjët, kur kemi të bëjmë me interesa të përbashkëta, me një pjesë të kombit tonë që jeton në Maqedoni dhe ai është urë. Donë të prishësh marrëdhëniet me Shqipërinë, prish urën, donë t'i rregullosh marrëdhëniet me Kosovën dhe Shqipërinë, rregullo urën.

Kryeministri maqedonas, ndaj të cilit ekzistojnë rezerva në Tiranë, çdoherë ka gjetur partner shqiptar për të bërë qeveri. Ishte me PDSH-në, tani bëri koalicion me partinë e z.Ahmeti. ku është përgjegjësia e faktorit politik shqiptar në këtë kontekst?

Majko: Qeverisjet e Maqedonisë do të jenë të "dënuara" që të kenë një palë maqedonase dhe një palë shqiptare. Sepse stabiliteti i këtij vendi është i ndërtuar në një mënyrë të tillë dhe e ardhmja e këtij vendi bazohet në këtë marrëdhënie, prandaj kur flasim për Marrëveshjen e Ohrit, nuk e përmendim thjesht si një gozhdë që është mbërthyer në murin e shtëpisë maqedonase dhe ne shqiptarët tani dëshirojmë të krijojmë telashe. Është një marrëveshje që ka të bëjë me një histori që nuk duhet të ripësëritet në asnjë rast në të ardhmen e afërt dhe të largët të Maqedonisë. Në aspektin gjeopolitik, nga Shqipëria dhe Maqedonia do të kalojnë tubacione të rëndësishme, naftë, gaz, rrugë të rëndësishme dhe nganjëherë do të duhet të dimë të dallojmë se nga ajo periudha që duket se vjen nga periudha e para Krishtit, mund të jetë e lidhur me një tubacion nafte që s'duhet të kalojë nga Maqedonia dhe Shqipëria, por duhet të kalojë në një drejtim tjetër. Për shembull, nuk po them që këtë që po e përmendi është e dokumentuar, por ekziston si fakt i vërtet dhe maqedonasit do të duhet ta kuptojnë se në një mënyrë apo tjetër, fijet e kësaj që po ndodh dhe do të ndodhin, i ka lidhur me shqiptarët. Nëse dikush mendon se të qenit nostalgjik për një lidhje me Beogradin, apo të qenit i shqetësuar se dikush po mërzitet pse po lidhet më fort me kombin shqiptar, me Prishtinën dhe Tiranën po mërzit dikë, mendoj se këtu duhet t'i bëjnë llogaritë dhe të kuptojnë që me shqiptarët, pavarësisht se mund të kenë pasur trauma nga e kaluara, po i vjen me një presion të jashtëzakonshëm një e ardhme që kërkon të zgjedhim një miqësi me shqiptarët që do të prodhojnë pa diskutim vetëm gjëra pozitive për të gjithë, apo një qëndrim me dorashka i cili do të pres njeriun në duar, qeverinë e radhës për ta bërë këtë.

Megjithatë përgjegjësia e faktorit politik shqiptar duhet të jetë e madhe, sepse deri tani të gjitha qeveritë e Maqedonisë kanë pasur një partner shqiptar. Në rastin konkret, në njohjen e pavarësisë së Kosovës - sa kanë influencë, sa është përgjegjësia e partive shqiptare që marrin pjesë në pushtet?
Majko: Në anën e Gjirokastrës thuhet "mos vë asnjëherë gomarin para kalit kur udhëton në rrugë të ngushta dhe malore", por ngandonjëherë kjo në politikë është më se normale. Shqiptarët, cilido qoftë që do të përzgjidhet nga vullneti i popullit maqedonas, do të duhet ta respektojnë dhe të bashkëqeverisin me të. Nuk jam duke bërë ndonjë paralele negativiteti, por mendoj në çdo rast se pala shqiptare është e detyruar të bashkëpunojë dhe në këtë rast ky presion nuk do të jetë thjesht i votave që ata marrin në zgjedhjet, por do të jetë edhe i faktorit ndërkombëtar, i cili ka interesat e veta për stabilitetin e Maqedonisë. Nuk mund të imagjinohet një qeverisje në Maqedoni pa shqiptarët apo me gjithë shqiptarët në opozitë. Kjo do të ishte fillimi i një historie që vështirë se do ti dihej fundi pastaj. Në këtë pikëpamje, mendoj se qëndrimi i moralshëm dhe jo thjesht në ndarje postesh, për atë që quhet marrëveshja bazë e stabilitetit apo kontrata e lidhjes midis shqiptarëve dhe maqedonasve për të ardhmen e shtetit maqedonas, Marrëveshja e Ohrit duhet zbatuar pikë më pikë. Është një marrëveshje që e kanë kuptuar dhe e kanë mirëkuptuar të gjithë, është një marrëveshje që duhet të zbatohet dhe pas kaq vitesh, arsyeja se pse kjo marrëveshje nuk është zbatuar, kjo vendos në pikëpyetje, qoftë marrëdhëniet apo brendinë e marrëdhënieve të partive shqiptare me partitë maqedonase, qoftë për cilësinë e qeverive që ato kanë ndërtuar. Një pikëpyetje që ka për t'u qëndruar të gjitha qeverive që do të vijnë pas, derisa kjo marrëveshje nuk do të realizohet deri në pikën e fundit. Ju them se në çdo rast, shteti i ri i Kosovës, shteti i vjetër i Shqipërisë, cilësia e marrëdhënieve midis shqiptarëve dhe maqedonasve, kanë për ta përsëritur çdo herë, por jo vetëm ata, por edhe politika e Uashingtonit dhe politika e Brukselit, Marrëveshjen e Ohrit, Marrëveshjen e Ohrit…dhe kjo do të vazhdojë derisa ajo të realizohet në pikën e fundit. Nuk është fjala për të bërë presion, por është fjala për një kontratë, e cila më pas do të prodhojë vetëm energji pozitive për bashkëjetesën, për fqinjësinë dhe në fund të fundit për shqiptarët është një histori, e cila flet qartazi se ne për mikun ndonjëherë bëjmë gjëra që nuk bëjmë për veten tonë dhe këtë maqedonasit duhet ta dinë shumë mirë.
(Marrë nga studio A2)