Iniciacioni i Krishtere

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 8:
PASOJA TË QËNDRIMEVE TË PAARSYESHME
PËRBALLË PYETJES SË FUNDIT.

1. PRISHJIA ME TË KALUARËN (pjesa e parë).

Humbja e kuptimit shkon në drejtim të anulimit të personalitetit: personaliteti i njeriut fiton peshë dhe qëndrueshmëri (konsistencën) pikërisht si kërkesë, si aftësi për t’i kapur gjërat me intuitë, si perceptim dhe afirmim i kuptimit.

Një qen do të fërkohej pas një makinë pa e kapur kuptimin e saj, domethënë vlerën e përdorimit, qëllimin; kështu, një njeri edhe do të mund të lozte me një makinë, pa e zotëruar atë.
Por, nuk do ta zotëronte dot, pa ia nxjerrë kuptimin.
Pa ia nxjerrë kuptimin, një send mbetet i huaj për ne.
Njeriu është si i shtangur, nuk është i aftë të kuptojë dhe të vërë në përdorim gjërat.

Prandaj humbja e kuptimit sjell një depresion të personalitetit; depresion i personalitetit e errëson kuptimin e së kaluarës.

Do të doja ta shpjegoj këtë duke përdorur prapë një analogji, një ngjashmëri.
Pa ia ditur kuptimin nje vegle që ka përpara, si mund ta trajtojë dikush atë vegël? Po ashtu, siç do ta trajtonte një fëmijë, domethënë duke luajtur me të; do ta përdorte si lodër.

Çfarë e karakterizon “lojën” me një objekt? Që lidhja ndërmjet personit dhe objektit përcaktohet nga një qëllim që nuk përputhet me objektin (me përjashtim të rastit kur ai objekt është ndërtuar për të luajtur me të); prandaj nuk është një qëllim i zgjuar, i rregullt, i kontrolluar dhe i drejtuar.
Një fëmijë që luan me një aparat fotografik, do të kishte si kriter të marrëdhëniës së tij me atë objekt vetëm reagimet e atij objekti; i bën përshtypje pasqyrimi i dritës te lenteja, e sheh veten aty si një pasqyrë, tërhiqet nga enigma çka ka brenda ajo kuti, shtie dorën brenda, e çan dhe e nxjerr përjashta copëzat e aparatit.
Nuk vepron ndryshe njeriu në rastin kur humbet kuptimi i të jetuarit të tij, kur humbet përgjigjja ndaj atyre pyetjeve.
Nuk mund të thuhet se po luan, po lodron me botën, sepse jeta është tepër dramatike dhe më në fund tragjike, prandaj fjala “lojë a lodrim” do të vlentë vetëm për ndonjë rast o për disa çast të caktuara; por, mund të përdorim tashmë fjalën e cituar: “reagon”: njeriu reagon. Kriteri i lidhjes së tij me realitetin është të reaguarit, reagimi.

Të reaguarit a reaktiviteti, si kriter i një marrëdhënje, i këput urat me pasurinë e historisë dhe të traditës, domethënë i pret urat, lidhjet, me të kaluarën.
Reaktiviteti fiton epërsinë, gjëja e parë që prodhon, është një prerje me të kaluarën.
Reaktiviteti bllokon lidhjen me historinë, i pret urat me çdo gjë që është arritur deri në atë çast.

Torrkerry

[ademmerovci]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 8:
PASOJA TË QËNDRIMEVE TË PAARSYESHME
PËRBALLË PYETJES SË FUNDIT.

1)PRISHJIA ME TË KALUARËN (pjesa e dytë).


Po sjell këtu një dokument të letërsisë kineze, në kapërcell ndërmjet shekullit të tetë dhe të nëntë, që mund të ishte shkruar edhe në ditët tona:

“Sigurisht, të shumta kanë qenë të këqijat,
nga të cilat vuanin njerëzit në lashtësi.
Veçse kishte dhe burra të urtë.
Këta u mësuan njerëzve parimin
e bashkëjetesës së ndërsjellë
dhe të ndihmës së ndërsjellë.
Ata i bënë mbretërit dhe mësuesit e vet.
I bënë të ikin zvarranikët e bishat,
dhe vendosën përparësinë e njeriut.
Për ata që kishin të ftohtë, bënë roba;
për ata që kishin uri, përgatitën ushqime,
për ata që banonin mbi pemë...o ndër shpella...
ata ndërtuan shtëpi.
Mësuan ca punëtorë
që të ndërtonin vegla;
ca tregtarë që të bënin shkëmbime
të atyre gjërave që kishin
ose që u mungonin: disa mjekë,
që të përdornin barnat...ngulitën
mirënjohjen ndaj bamirësve;
caktuan rregulla që secilit
t’i jepej vendi që i takonte.
Krijuan muzikën që të largonte trishtimin
e grumbulluar në zemër,
qeverinë që të shkundte pakujdesinë,
ndëshkimet që të mposhtnin kryeneçësinë.
Dhe pasi njerëzit ua hidhnin njëri-tjetrit,
të urtët u dhanë atyre...shinikët, litrat,
peshat, e kandarët, për të pasur besim
në shitblerjet.
Dhe tani na dalin ca të thonë:
“...t’i prishim shinikët, t’i thyejmë kandarët,
dhe atëherë populli nuk do të ketë më
për çfarë do të grindet”.
Të vjetrit, duke dashur të tregonin
fuqinë e intelektit, më parë
qeverisnin shtetin e vet;
po për të qeverisur shtetin e vet,
më pare organizonin familjen e vet,
më parë mendonin për sjelljen e vet;
po për të menduar për sjelljen e vet,
më parë ndreqnin zemrën e vet,
por, për të ndrequr zemrën,
ndreqnin më parë qëllimet e veta...
Parimet e ligjeve të lashta
kuptoheshin me lehtësi
dhe viheshin...në zbatim...
Sot përkundrazi, kërkohet të lavdërohen
ligjet e barbarëve, madje duan
të parapëlqejnë ato para ligjeve të vjetra...
Sot ata që pretendojnë të rinovojnë,
hedhin postë shtetin dhe familjen
dhe shfuqizojnë lidhjet natyrore,
kështu që biri nuk e respekton më atin,
nënshtetasi nuk i bindet më ligjit...
Duhet që njerëzit të veprojnë
si njerëz të vërtetë...dhe përsëri
të mësojnë doktrinën e vjetër...
Shpresojmë që të bëhet kështu”

Torrkerry

[ademmerovci]

nje mesim i veshtire. por i dobishem per te kuptuar e per te gjykuar kulturen e sotme.
Mendoj qe do te ishte shume e rendesishme te diskutohet kjo. Duket vetwm nje monolog.

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 8:
PASOJA TË QËNDRIMEVE TË PAARSYESHME
PËRBALLË PYETJES SË FUNDIT.

1. PRISHJIA ME TË KALUARËN (pjesa e tretë).

Këtë shkatërrim të së kaluarës, sot kanë guxim që ta paraqesin si diçka ideale.
Është një tjetërsim i përgjithësuar.

Por, po të errësohet kuptimi i së kaluarës dhe e tashmja duket si dhe afirmohet thjesht si reaktivitet (fuqi reafuese), shterohet dhe pjelloria e së ardhmes.
Sepse, me çka e ndërtojmë ne të ardhshmën?
Me të tanishëm.
Po e tanishmja, që është kjo sekondë, ky çast, e tanishmja nga i merr energjitë, figurat, pasuritë, pasurinë e ndjenjave, me të cilat i duhet të shndërrojë të ardhmën?
Ku i gjen?
Sa e sipërfaqshme është forca e një veprimi që do të lindte thjesht si një reagim i çastit?
Dhe, vërtet, në fund të fundit, një gjë e tillë as që mund të konceptohet, sepse reagimi i çastit më detyron të pranoj se unë, për të reaguar tani, duhet të përdor një gjë që ma kanë dhënë në të kaluarën: mishin tim, kockat e mia, zgjuarsinë time, zemrën time.
Prandaj forca e ndërtimit të ardhshëm është energjia, fuqia e imagjinatës, guximi i së tanishmes, veçse pasuri e së tanishmes vjen nga e kaluara.

Është çasti i mistershëm në të cilin kjo pasuri e së kaluarës konceptohet, rikonceptohet, në një figurë të nxitur prej saj, të bërë të mundur prej saj, por që filtron përmes këtij misteri të karakterit origjinal të së tanishmes sime, të lirisë sime, sikundër e kemi vënë në dukje tashmë më parë.
Sepse liria ime është kurdoherë një diçka e tanishme.
Porse përmbajtja është në të kaluarën, pasuria është në të kaluarën.
Sa më i fuqishëm të jetë dikush si personalitet, aq më i aftë është të rifitojë tërë të kaluarën: sa më fëmijë që është dikush, aq më shumë harron atë çka ishte më parë; dhe nuk është i zoti ta përdorë edhe atëherë kur i kujtohet.

Një shkrimtar i Samizdatit, domethënë i letërsisë klandestine sovjetike, thoshte:
“Ne e dimë mirë se aspekti i gënjeshtërt i të gjitha revolucioneve qëndron në faktin se ato janë të fiqishme dhe konkrete për të dënuar dhe për të shkatërruar, por janë absolutisht të dobëta dhe abstrakte për të ndërtuar dhe krijuar”.
Domethënë, janë të pafuqishme, të pafuqishme përballë së ardhmes, sepse i kanë prerë urat me të kaluarën, duke mohuar kështu që ta shohin si një ind lidhës të asaj së tanishmjeje që e kanë aq për zemër.
Sepse, ashtu si njeriu që është një, po ahstu dhe historia është një dhe fuqia e ndërmarrjes së tanishme qëndron në çdo gjë që ka qenë më parë.

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 8:
PASOJA TË QËNDRIMEVE TË PAARSYESHME
PËRBALLË PYETJES SË FUNDIT.

2. MUNGESËS KOMUNIKIMI (PAKOMUNIKUESHMËRI) DHE VETMI.

Pakomunikueshmëri. Porse, ky errësim, kjo venitje e ndjenjës së të kaluarës, që e than prodhimtarinë e së ardhmes, e dobëson në mënyrë marramendëse dialogun dhe komunikimin në mes njerëzve.
Ç’është e vërteta, e kaluara është humus-i në të cilin lëshon rrënjet dialogu.
Ky është një nga konceptet themelore të Sollzhenicinit, të cilin ai e shpreh në mënyrë magjepëse kudo në veprën e vet, aty ku flet për popullin rus si një realitet në të cilin “kujtesa e popullit është copë e grimë”.
Tani kujtesa e vetevetes “e bërë copë e grimë”, do të thotë varfërimi, trishtimi, hollimi, tharja e unit.

A ka gjë më të ngrohtë, si shprehje komunikuese e personalitetit tim, se ajo që unë kujtoj nga e kaluara?
Pikërisht në atë kujtim angazhimi im me të tanishmen dhe përgjegjësia ime për të ardhmen gjen mbështetjen, ndriçime, paradigma, përkrahje, qartësi.
Kujtesa e popullit është bërë copë e grimë, kështu populli është shndërruar në një grumbull “njerëzish të detyruar të mos komunikojnë ndërmjet tyre, sepse u ndalohet të kujtojnë”, thotë më tej autori rus.
Janë shënime që depërtojnë thellë, si teh shpate, në rrënjën e së keqes për vdekje në të cilën gjendet njerëzimi i sotëm, njeriu i sotëm.

Dialogu, komunikimi, ku lind? Nga buron? Dialogu dhe komunikimi burojnë nga përvoja, thellësia e së cilës varet nga kujtesa: sa më shumë që të kem përvojë, aq më shumë jam i aftë të të flas, aq më shumë jam i aftë të komunikoj me ty, aq më shumë në pozicionin tënd, s’ka rëndësi se është më shumë ose më pak i thatë, unë gjej lidhje me atë që kam brenda vetes.
Dialog dhe komunikim njerëzor i kanë rrënjët te përvoja: në të vërtetë, thatësia, flashkësia e bashkëjetesës, e bashkëjetesës së komuniteteve, nga se varet tjetër, përveçse nga fakti se janë fare të paktë ata që mund të thonë se janë të angazhuar në përvojë, në jetën si përvojë?
Është mungesa e angazhimit në jetë si përvojë që të çon të “bësh muhabet” por jo të flasësh.
Mungesa e dialogut të vërtetë, kjo thatësi e tmerrshme në komunikim, kjo paaftësi për të komunikuar, është e barabartë vetëm me thashthëmet.

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 8:
PASOJA TË QËNDRIMEVE TË PAARSYESHME
PËRBALLË PYETJES SË FUNDIT.

2. MUNGESË KOMUNIKIMI (PAKOMUNIKUESHMËRI) DHE VETMI (pjesa e dytë).

Por për të kuptuar më mirë dinamizmin që përfton pjesëmarrje, komunikim, ngul këmbë në dy shënime:

A) Përvoja ruhet nga kujtesa.
Kujtesa është të ruajturit e përvojës; pra, nevojtet përvojë e ruajtur nga kujtesa, sepse unë nuk mund të dialogoj me ty, nëse përvoja ime nuk ruhet tek unë, e mbrojtur tek unë si një fëmijë në prehër të nënës, dhe kështu të rritet pak nga pak me kalimin e kohës.

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 8:
PASOJA TË QËNDRIMEVE TË PAARSYESHME
PËRBALLË PYETJES SË FUNDIT.

2. MUNGESË KOMUNIKIMI (PAKOMUNIKUESHMËRI) DHE VETMI (pjesa e tretë).

B) Përvoja duhet të jetë vërtetë e tillë, domethënë e gjykuar nga zgjuarsia (inteligjenca), përndryshe komunikimi bëhet një dërdëllitje fjalësh ose një vjellje ankesash.
Dhe si vepron zgjuarsia që ta gjykojë përvojën?
Gjithmonë duke krahasuar përmbajtjen shprehëse në bazë të kërkesave që përbëjnë natyrën tonë njerëzore (humanitetin tonë), në bazë të “përvojës fillestare”, sepse përvoja fillestare ëhtë inteligjenca në veprim në thelbin e vet.


Duke përmbledhur, kemi thënë se humbja e kuptimit, e kryer në njërin ose në tjetrin qëndrim, nga ata që kemi rreshtuar sipër, e errëson, e anulon personalitetin, sepse personaliteti niset si ndërgjegje e një kuptimi që lejon zotërimin, domethënë renditjen ndaj kuptimit të tërësisë së elementeve me të cilat takohet, të takimit sipas realitetit të vet.

Asgjësimi i personalitetit, nga ana e tij, errëson kuptimin e së kaluarës, sepse e tanishmja i lihet në dorë reaktivitetit , reaktiviteti këput urat me traditën, me historinë, than vrullin drejt së ardhmes si prodhimtari (mund të mbetet si zemërim, si zemërim i kotë: “Flegjfas, Flegjfas, më kot bërtet”.

Ky reaktivitet e pakëson aftësinë e dialogut dhe të komunikimit, sepse dialogu dhe komunikimi i kanë rrënjët te përvoja, e ruajtur, prandaj edhe e pjekur në kujtesë dhe e gjykuar nga inteligjenca, domethënë e gjykuar sipas tipareve, e kërkesave përbërëse të humanitetit tonë.

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 8:
PASOJA TË QËNDRIMEVE TË PAARSYESHME
PËRBALLË PYETJES SË FUNDIT.


2. MUNGESË KOMUNIKIMI (PAKOMUNIKUESHMËRI) DHE VETMI (pjesa e katërt).

VETMI.

Moskomunikueshmëria (mungesa e komunikimit) si vështirësi dialogu dhe komunikimi, e bën edhe më tragjike vetminë që provon njeriu para fatit të vet.
Përballë fatit, si mungesë kuptimi, njeriu ndien nje vetmi të tmerrshme.
Sepse vetmia nuk është të jesh vetëm, por është mungesa e një kuptimi.
Mund të jesh në mes miliona personash dhe të jesh i vetëm si qen, po të mos ketë asnjë kuptim prania e tërë atyre njerëzve.

Vetmia që akuzohet në jetën e përbashkët, është akuzë ndaj një pranie vetjake në jetën e përbashkët pa inteligjencën e kuptimit.
Qëndrohet aty pa njohur atë që bashkon, e atëherë sjellja më e vogël e panjerëzishme bëhet shkak për rrëzimin e tërë godinës së besimit të ndërsjellë.

Përkundrazi, kur dikush është i ndërgjegjshëm për motivin e pështatshëm që e bën të jetë së bashku me të tjerët, edhe sikur të gjithë të jenë të pavëmendshëm dhe jo të kuptueshëm, nuk do të ishte aspak vetëm.
Kur në një vend të huaj, siç më ka ndodhur sa herë, pa njohur njeri dhe pa ditur as gjuhën, hyj në një kishë, ndërgjegja e kuptimit të përbashkët nuk më lë më të ndihem i vetëm; këtë veprim timin e bën të ngjeshur, të dendur, të qëndrueshëm.

Mungesa e komunikimit e shton ndjenjën tragjike të vetmisë që njeriu modern dhe bashkëkohor ndien përballë fatit pa kuptim.

Porse, moskomunikueshmëria, përveçse e acaron më tej këtë vetmi vetjake,i jep edhe një reliev të jashtëm, kështu që ajo bëhet një klimë (atmosferë) shoqëruese dëshpëruese, që është figura karakteristike e trishtuar e shoqërisë së sotme.

Kështu zemra gërryhet nga skleroza, domethënë nga humbja e pasionit dhe e shijes për të jetuar.
Ç’është e vërteta, tërheqja për të jetuar vjen nga e kaluara (sa lirisht merr frymë njeriu duke lexuar një faqe nga Homeri ose duke përsëritur përmendsh vargje të Virgjilit, ose duke kujtuar thurjen e një tragjedie të Sofokliut).
Tërheqia për të tanishmen vjen nga pasuria me të cilën është e mbushur, prandaj vjen nga trashëgimia e së kaluarës, përndryshe humbet së tepërmi, hollohet dhe bëhet diçka e thatë, po ashtu si tërheqja pas një relativiteti të kulluar.

Pleqëria në moshën njëzetvjeçare, pleqëria në pesëmbëdhjetë vjeç, kjo është karakteristika e botës së sotme. Emri i madh i Teillhard de Chardin-in na e kujton këtë me një pohin të tmerrshëm: “Rreziku më i madh nga i cili duhet të trembet njerëzimi sot, nuk është ndonjë katastrofë që mund të vijë nga jashtë, ndonjë katastrofë yjore, nuk është as uria, as murtaja: është përkundrazi, ajo sëmundje shpirtërore, - më e tmerrshmja, si një ndër shuplakët më të drejtpërdrejta njerëzore, - që është humbja e shijes për të jetuar.

Në një situatë të tillë, individi gjendet përherë e më i lëndueshëm brenda mjedisit shoqëror.
Ky është përfundimi më i rrezikshëm i vetmisë.
Në Dialogë me shokun (Dialoghi col compagno) Cesare Pavese e tregon këtë lëndueshmëri dramatike: “Të gjithë e kërkojnë dikë që shkruan, të gjithë duan të flasin me të, të gjithë duan të kenë mundësinë të thonë nesër ‘e di si je bërë ti’; duan ta përdorin, por askush nuk i dhuron, qoftë dhe një ditë të vetme simpatie të plotë, si njeri me njeriun”.
Po atë gjë dëshmon edhe kjo poezi rrëqethse e poetit klandestin Çuadakov:

“Kur thërresin
“Një njeri në det!”.
Transatlantiku, i madh sa një shtëpi,
ndalohet menjëherë
dhe njeriun
e nxjerrin nga deti me litarë.
Por atëherë kur
jashtë bordit është shpirti i njeriut,
kur ai po mbytet
nga tmerri
e nga dëshpërimi,
as shtëpia e tij
nuk ndalohet,
por largohet”.

Individi ndodhet përherë e më i lëndueshëm në mjedisin shoqëror, në dorë të forcave më të pakontrolluara të instinktit dhe të pushtetit.
Vetmia bëhet aq e madhe saqë njeriu e sheh veten të bërë copë-copë, të tronditur nga një mijë shqetësime anonime.
Kam gjetur edhe këtë poezi tjetër ruse klandestine, aq bindëse si figurë:

“Po të mos kesh qenë në një kamp përqëndrimi,
Nëse nuk të kanë torturuar,
Nëse miku yt i mirë nuk ka shkruar një letër anonime kundër teje.
Nëse nuk je zvarritur përjashta nga një grumbull kufomash,
Duke shpëtuar, nga një mrekulli, prej pushkatimit,
Nëse nuk e njeh teorinë e relativitetit
Dhe të llogaritjes tensoriale,
Nëse nuk di të vraposh me motoçikletë me 200 në orë,
Nëse nuk ke vrarë të dashurën, duke zbatuar urdhërin e një tjetri,
Nëse nuk je i zoti të gjesh gjysmëpërçuës për radiomarëse,
Nëse nuk je i zoti, duke harruar vetveten, të bërtasësh urra me të gjithë të tjerët,
Nëse nuk je i zoti të fshihesh brenda dy sekondave nga një shpërthim atomik,
Nëse nuk di të vishesh duke kursyer në ngrënie,
Nëse nuk je i zoti të rrosh në pesë metrakatrore
Dhe nuk luan as basketboll,
Atëherë nuk je njeri i shekullit XX!”.

Është shpërbërja!

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 8:
PASOJA TË QËNDRIMEVE TË PAARSYESHME
PËRBALLË PYETJES SË FUNDIT.

1) HUMBJE E LIRISË.

A) Perceptimi i lirisë.

Përfundova me fjalët se njeriu mbetet në dorë të forcave më të pakontrolluara të instinktit dhe të pushtetit: është zhdukja e lirisë. Unë do të doja të ndalohesha këtu, edhe pse ky ligjërim në tërësinë e vet, nuk duket se e motivon një gjë të tillë.

Në të vërtetë, dua të kujtoj këtu një çështje metode, sepse, sikur unë po të pyesja së çfarë është liria, shumica më e madhe do të përgjigjej sipas disa përfytyrimeve, përkufizimeve ose ndijimeve (sensacioneve) të mendësisë së rëndomtë.
Përkufizimi i fjalëve më të rëndësishme të jetës,po të përcaktohet nga mendësia e rëndomtë, e përgjithshme, siguron vetëm skllavërinë e plotë, tjetërsimin tërësor.
Çka është dashuria ndërmjet burrit dhe gruas, çfarë ëstë atësia, amësia, çfarë është dëgjesa, shoqërimi, solidariteti dhe miqësia, çfarë është liria, të gjitha këto krijojnë në imagjinatën e shumicës së njerëzve një imazh ose një opinion,ose një përkufizim të huazuar pikë për pikë nga mendësia e rëndomtë, e përgjitshme, domethënë nga pushteti.

Është një skllavëri nga e cila nuk çlirohesh dot automatikisht, mund të lirohesh me një askezë.
Sikundër e kemi thënë: askeza është një zbatim që njeriu e bën energjive të veta në një punë mbi vetveten, është zgjuarsi (inteligjenca) dhe vullnet.

Ky është fillimi i lirisë, si thoshin të vjetrit: “Intellectus cogitabundus initium omnis boni”, një zgjuarsi që vihet në zbatim është fillimi i çdo pune të mirë.
Porse, zgjuarsia që zbatohet, me intuitën e vet përdor edhe një metodë, përndryshe as që mund të eci, sepse metoda është rruga.
Atëherë, si mund të arrijmë ta dimë se çfarë është liria? Fjalët janë disa shenja, më të cilat njeriu identifikon një përvojë të caktuar: fjala dashuri nxjerr në pah një përvojë të caktuar, fjala liri nxjerr në pah një përvojë të caktuar.
Përvoja përshkruhet kryesisht nga mbiemri përgjegjës, sepse mbiemri është përshkrimi i shpejtë dhe përgjithësues i një përvoje të jetuar; pastaj emri do të jetë si një sprovë përkufizimi që buron nga mbiemri.
Kështu, për të kuptuar çfarë është liria, ne duhet të nisemi nga përvoja që kemi nga fakti se e ndiejmë veten të lirë.
Kur ndodh që përvoja jonë natyrore, e gjykuar sipas gjërave të qarta (evidenca) dhe kërkesave fillestare, na bën të ndihemi të lirë?

Ti, bija ime, shkon te babai dhe i thua: “Do më lëjosh të vete për një pushim fundjave bashkë me shoqërinë time?”
Yt atë, i zënë me tërë ato punë dhe gjëra të tjera, kurdoherë ka qenë i mendimit se njeriu modern çdo gjë ua lë në dorë vetë fëmijëve, prandaj , ty, moj vajzë, nuk mbahet mend të të ketë thënë “jo” ndonjëherë. Atë natë, i bërë nervoz nga sekretarja e vet, të thotë: “Jo, mos shko!”.
Është e pamundur që ti të mos e ndiesh veten se po të bëhet një padrejtësi, diçka si e burgosur, e mbytur, pa liri.
Përkundrazi, aq sa ngurroje me parë për të parashikuar çfarë do të ndodhte, pyet dhe babai të thotë: “Po, shko patjetër!”,sa më e fuqishme që ishte dëshira, aq më e madhe është përvoja jote e lirisë.

Nga përvoja e dimë se ndihemi të lirë kur kënaqim një dëshirë.
Liria shfaqet si përvojë në elzistencën tonë, si një realizim i një nevoje ose realizim i një aspirate, si plotësim i diçkaje. Dhe në këtë vështrim ka një vërtetësi ajo shprehja e rëndomtë: “Të jesh i lirë është të besh çfarë të duash dhe çfarë të pëlqen”.

Por jo vetëm të jesh i lirë për një fundjavë, për një mbrëmje, jo vetëm të jesh i lirë në njëqind, dyqind, një mijë raste, por gjithmonë, të jesh fare i lirë, domethënë të kesh lirinë, jo një çast lirie...Duke ndjekur çka na tregon përvoja, është e qartë se liria na paraqitet neve si kënaqësia tërësore, realizimi tërësor i unit, i personit, ose si vetë përsosja.
Do të thotë se liria është aftësia e qëllimit, është aftësia e tërësisë, është aftësia e lumturisë.

Plotësimi (realizimi) tërësor i vetes, kjo është liria. Liria është për njeriun mundësia, aftësia, përgjegjësia për t’u realizuar, domethënë për të arritur fatin e vet.
Liria është krahasimi me fatin e njeriut (destino): është kjo aspiratë tërësore për fatin.
Kështu liria është përvoja e së vërtetës mbi vetveten.

Prandaj Zoti ynë thoshte: “E vërteta do t’iu bëjë të lirë”.
Nëse Zoti është e vërteta, mund t’i them Zotit: e vërteta ime je ti, uni im je ti, duke ndjekur formulimin e Sakespeare-t në dramën Romeo e Xhulieta: “Ti je unë, unë jam ti”.
Një Tjetër është kjo e vërtetë e vetes sime: kjo plotësi e qenies sime je Ti, kuptimi im je Ti.
Prandaj liria është aftësia e Zotit.

Shumë më thellësisht se një aftësi për të zgjedhur, liria është një përkushtim i përvuajtur dhe i apasionuar, besnik e tërësor ndaj Zotit në jetën e përditshme. “Zoti, dashurues i jetës”, thotë liturgjia.
Besimi është gjesti i lirisë themelore dhe lutja është edukimi i zellshëm i zemrës, i shpirtit, për vërtetësi (autenticitet) njerëzore, për liri: sepse besim dhe lutje janë njohja e plotë e asaj Pranie që është fati im, dhe vartësia prej saj është liria ime.

Nga pikë pamja ekzistenciale kjo liri nuk është plotësuar ende; nga pikëpamja ekzistenciale është një tendosje drejt plotësimit, është një tendosje drejt të qenit dhe afrim progresiv, është në kryerje e sipër.

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 8:
PASOJA TË QËNDRIMEVE TË PAARSYESHME
PËRBALLË PYETJES SË FUNDIT.

3) HUMBJE E LIRISË.

B) Paqëndrueshmëri e lirisë.

Le ta kujtojmë mirë thelbin zanafillës të lirisë.
Le ta paraqesim të gjithë realitetin e eksperimentueshëm duke imagjinuar në këtë faqe një rrumbullak pa asgjë brenda. Brenda nuk ka asgjë.
Imagjinojmë pastaj e njëjtin rumbullak me një pikë brenda.
Kjo pikë e vogël je ti, jam unë. Më parë nuk ishe, tani je aty.
Por ç’do të thotë të flasësh për liri, nëse kjo pikë nuk ishte më parë dhe del në dritë tërësisht si një çast që del në sipërfaqe, si një dallgë kalimtare e tërë asaj dallge kolosale, e këtij përroi të madh që është bota dhe historia (të përfaqësuar nga rrethi)?

Nëse kjo pikë lind tërësisht si një pjesë e atij realiteti në bërjë e sipër, si përfundim i veprimeve fizike dhe biologjike paraardhëse, nuk ka asnjë të drejtë përpara tij – ai (realiteti) mund të bëjë çfarë të dojë, siç vepron një përrua i rrëmbyer me një gur -.

Por, kujdes! Kjo botë, ky realitet në nivel njerëzor, quhet njerëzim

Njerëzimi është një koncept ende abstrakt, sepse, konkretisht, njerëzimi quhet shoqëri.

Veçse, shoqëria është një farë rendi organik, i caktuar.
Dhe ky rend mbahet në këmbë me anë të pushtetit.
Edhe qeveria mbahet nga zotërimi i pushtetit, i cili në fakt arrin t’i japë formë shoqërisë.

Atëherë ajo pikë (domethënë unë, ti) nuk ka asnjë të drejtë përballë pushtetit, asnjë, sepse pushteti është shprehja mbizotëruese e një çasti të caktuar të rrjedhës së historisë.
Çdo konceptim panteist, materialist, biologjik, ose idealist i njeriut duhet të nxjerrë këto përfundime: në këtë vështrim Hitleri ose Stalini janë e njëjta gjë. Pushteti është dalja në sipërfaqe e fuqisë reale në këtë çast.
Nëse, për t’i bërë shërbim historisë, pushteti ka bindjen se duhet të vrasë të gjithë hebrejtë, sipas këtyre koncepteve do të bënte fare mirë t’i vriste ose t’i përdorte si kavie (minj të bardhë për eksperimente).

I tërë realiteti i epokës tonë ka kodifikuar këtë: Shtetin, si burim të çdo të drejtë, shtetin liberal ose qoftë dhe marksist.

Dy mijë vjet më parë, i vetmi njeri që gëzonte të gjitha të drejtat njerëzore ishte CIVIS ROMANUS (qytetari romak).
Po ky civis romanus nga kush vendosej? Pushteti i përcaktonte statusin e civis romanus.

Një nga juristët më të mëdhenj të Romës së lashtë, Gaius-i, dallonte tri lloje veglash që civis-i, domethënë njeriu me të gjitha të drejtat, mund të zotëronte: veglat a përdorëset që nuk lëvizin dhe nuk flasin, dhe veglat që lëvizin e flasin, skllevërit.
Mungonte tërësisht liria si përmasë thelbësore e personit.

Po të lexohet përkufizimi që jep për edukimin pedagogjisti më i fanshëm sovietik Makarenko, kapet me intuitë rrëqethse teorizimi në mënyrë konsekuente i një shteti, i përfaqësuar nga krerët partiakë, që gëzon të drejtën ta këtë pronë të veten e ta përcaktojë fatin e njeriut, ashtu siç vepron një mekanik me një bulon të makinës së vet: “Edukimi është zinxhiri i montimit nga i cili do të dal produkti i qëndrimit në përputhje me kërkesat e atij që përfshin dhe interpreton në mënyrë organike kuptimin e zhvillimit historik”.
“Ai që përfshin (trupëzon) dhe interpreton kuptimin e zhvillimit historik:” është pikërisht ai që ka në dorë pushtetin në atë moment: është fjala pra, për një tjetërsim tërësor të personit njerëzor sipas konceptimit ideologjik të shoqërisë të mbrojtur me forcë nga pushteti.

Me trishtim në zemër, Çmimi Nobel për poezinë më 1980, poeti polak Czelaw Milosz, denonconte:

“Kanë arritur t’u mbushin kokën njerëzve
se po jetojmë mbi tokë veç për hir të të fuqismëve.
Prandaj, mos e lodh mendjen për tjetër,
veç pi kafen dhe zër flutura.
Kush merakoset për çështjen publike (punët e shtetit)
do t’i pritet koka”.

Torrkerry