Iniciacioni i Krishtere

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 11:
PËRVOJË E SHENJËS.

5. “Ti”, shenja më e lartë (supreme).
Një shikim i dhënë ndeshjes së vazhdueshme të ndërgjegjes së njeriut me realitetin, që do ta bllokonte dinamikën e shenjës, që do ta ndalonte referimin [te diçka tjetër] i cili përbën zemrën e përvojës njerëzore, do të kryente një vrasje të njerëzores, do ta frenonte padrejtësisht vrullin e një dinamizmi të gjallë.

Përfytyroni, në mënyrë groteske, një fëmijë që, pas mbytjes së anijes,ka përfunduar në atë ishullin e shkretë të revistave me figura, afër disa pemëve bananesh etj,... dhe ta zëmë se ai fëmijë mund të rritet duke u ushqyer me ato fruta të mbijtura vetvetiu ose me alget e detit. Me një fjalë, ta zëmë si fëmija, në këtë krahasim grotesk, arrika moshën dymbëdhjetë, trembëdhjetë, pesëmbëdhjetë vjeç; dhe ta ndiejë nevojën për të kërkuar diçka që nuk e përfytyron dot dhe të mendojë : “Do të jetë diku një gur më i madh se këta, do të jetë ndonjë bananë më e madhe, një fijë bari më e gjatë, një peshk më i rëndë se këta që lëvrijmë këtu rreth e rrothull, një yll më i ndritshëm....”.
Ajo që ndien brenda vetes, sepse është në moshën e zhvillimit, e pubertetit, është kërkësa për diçka e ndryshme, diçka “tjetër”.
Dhe nuk mund të mendojë kurrsesi për një grua, nuk arrin dot ta përfytyrojë.
Po të ishte vërtet “i logjikshëm”, duhej të thoshte: “Ja, të gjitha këto gjëra tek të cilat më vete mendja, më të mëdha, më të rëndësishme, më, më...o, jo, është diçka që i përgjigjet kësaj nevoje, kësaj kërkesës sime, dhe nuk përputhet me asgjë nga ato që mund t’i zë me dorë, dhe nuk di çfarë është”.
Përse e di se është? Sepse ekzistenca e asaj gjëje është e ngërthyer në dinamizmin e personit të tij, është një referim që kryhet nga diçka që e ka brenda vetes, por që nuk përmbushet me asgjë nga ato që ka në dispozicion dhe nuk di si ta përfytyrojë.

Nëse në ndeshjen me njeriun bota funksionon si një shenjë, duhet të themi se bota “demonstron” diçka Tjetër, demosnstron “Zotin”, po ashtu si një shenjë që demosnstron atë për të cilën shërben si shenjë.

Një realitet i eksperimentueshëm, kuptimi i përshtatshëm (adekuat) i të cilit – domethënë në përputhje me kërkesën njerëzore – është diçka tjetër është shenjë e kësaj gjëje tjetër.

Është me rëndësi të theksohet analogjia me shprehjen normale të marrëdhenieve njerëzore. Njeriu nuk e përcepton kurrë një përvojë plotësie (completezza) si atëherë kur është në shoqëri, në mes miqsh, sidomos kur janë burrë e grua.
Gruaja për burrin dhe anasjelltas, ose tjetri për personin, përbëjnë realisht diçka tjetër, çdo gjë është e asimilueshme dhe e sundueshme nga njeriu por ti-ja asnjëherë.

Ti-ja nuk shteron kurrë: është i qartë (evidente) por jo “i demonstrueshëm”, njeriu nuk mund ta rindërtojë të gjithë procesin që e përbën; e megjithatë, njeriu kurrë nuk percepton dhe nuk jeton një përvojë pklotësie si atëherë kur gjendet përballë me ti-në.
Diçka e ndryshme, e ndryshme nga unë, falë natyrës së tij, më plotëson më shumëë se çdo përvojë zotërimi, sundimi, asimilimi.

Torrkerry.

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 11:
PËRVOJË E SHENJËS.

6. Zbulim i arsyes.

Të përpiqemi tani të ndriçojmë shkurtazi vlerën racionale të dinamikës së shenjës.
Arsyeja është kërkesë për të kuptuar ekzistencën, domethënë se arsyeja është një kërkesë për të shpjeguar në mënyrë të përshtatshme dhe tërësisht ekzistencën.

Këtë shpjegim nuk mund ta gjejë brenda horizontit të përvojës së vet jetësore. Sado që të zgjerohet ky horizont, dëshira e zjarrtë për t’i dhënë një shpjegim pse-së, mbetet: vdekja e ngulit në mënyrë të pakthyeshme këtë mungesë plotësie.

Po të duam të shpëtojmë arsyen, domethënë po të duam të jemi koherent me këtë energji që na përcakton, po të mos duam ta mohojmë, vetë dinamizmi i saj na detyron ta pohojmë atë përgjigje shteruese përtej horizontit të jetës sonë.

Ka një përgjigje, sepse thërret nëpërmjet pyetjeve përbërëse të qenies sonë, por nuk matet dot me përvojën tonë. Është [përgjigja], por nuk dihet çfaë është.

Është sikur arsyeja të ishte një alpinist i madh që do të ngjitej në majën më të lartë të globit dhe kur të arrinte në majë të shikonte se globi është një paramalësi pafundësisht e vogël e një muri të cilit nuk i duket gjëkundi as fillimi as fundi.

Kulmi i arritjes së arsyes është perceptimi i një diçkaje ekzistuese të panjohur, të paarritshme, për të cilën është paracaktuar (destinuar) e tërë lëvizja e njeriut, sepse prej saj varret.
Është ideja e misterit.

Ja dhe një poezi tjetër e Clemente Rebora-s, Plepi (Il pioppo), në të cilën realizohet qartësia (evidenca) dhe intensiteti i “të dhënës” racionale.

“Dridhet në erë me tërë gjethet e veta
plepi i rreptë:
ngushtohet shpirti në tërë dhembjet e veta,
në angështinë e mendimit:
nga trungu tek degët nëpër gjethet shprehet,
të gjitha nga qielli të tendosura me majet e mbledhura:
i patundur qëndron trungu i misterit
dhe trungu fundoset aty ku ka më shumë të vërtetë”.

Kkuptimi i poezisë puqet me afirmimin e Gabriel Marcel-it:
“Misteri... është sqarues”.

Misteri nuk është një kufi për arsyen, por është zbulimi më i madh që mund të arrijë të bëjë arsyeja: ekzistenca e diçkaje të pamatshme me veten e saj.

Arsyetimi i bërë më parë do të mund të përmblidhej kështu: arsyeja është kërkesë për të kuptuar atë që ekziston (ekzistuesen); në jetë kjo gjë nuk është e mundur; pra, besnikëria ndaj arsyes të detyron të pranosh ekzistencën e diçkaje të pakuptueshme.

Ky pohim përbën shenjë e vogëlsisë së ekzistencës tonë, dhe në të njëjtën kohë shenjën e fatit të pamatshëm, të pafundmë, të ekzistencës sonë, të arsyes sonë, të qenies sonë.
Misteri kapet me anë të intuitës si realitet i ngërthyer nga vetë mekanizmi i unit tonë; jo bllokim i arsyes, por shenjë e hapjes së saj pa fund.

Arsyeja e njeriut rron në këtë nivel marramendës: ka një shpjegim, po nuk është e kapshëm nga njeriu; është, por nuk dimë qysh është.
Në veprën Germania, Taciti e përshkruan kështu idenë e hyjnisë, siç e përfytyronin ato fise: “Secretum illud, quod sola reverentia vident, hoc Deum appellant”, “atë realitet të fshehtë, të pakapshëm, që e perceptojnë vetëm si diçka nga e cila varet jeta e tyre, këtë realitet e quajnë Zot”.

Pa këtë perspektivë ne do të mohonim arsyen në thelbin e saj, si kërkesë për të njohur tërësinë, dhe më në fund, si vetë mundësinë për një njohje të vërtetë.

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 11:
PËRVOJË E SHENJËS.

6. Zbulim i arsyes(vazhdim).

Në veprën “Demonet” të Dostojevskit është një faqe ku përshruhet një djalosh i aristokracisë ruse të Peterburgut, i cili është larguar nga familja për t’u bërë kapiten anijeje lundrimesh të gjata.
Prandaj për shumë vite ka qëndruar larg shtëpisë duke shëtitur botën.
Më në fund kthehet dhe, kur hyn në sallonet e fisnikëve, dëgjon të gjithë njerëzit duke përqeshur fenë, duke bërë biseda cinikësh e nihilistësh.
Ishin shenjat e para të ndikimit të lëvizjes gjermane Aufklarung, që do t’u hapte rrugën atyre levizjeve politike, të cilat do të shkatërronin fizikisht pikërisht bijtë e nipat e atyre aristokratëve.
Atëherë ai qëndron aty i zënë ngusht dhe i heshtur, me filxhanin e çajit në dorë dhe po dëgjon njerëzit duke folur në atë mënyrë.
Në një farë pike, njëri nga të pranishmit thotë pak a shuimë kshtu: “Hajt tani, merr pjesë edhe ti në këtë debat dituror, na thuaj pakëz mendimin tënd për këto ide të reja”.
Dhe ai, i menduar e spontan njëkohësisht, thotë: “Po në qoftë se Zoti nuk ekzistoka, unë a jam gjithmonë kapiten apo jo?”.
Po nuk që e mundur një lidhje e fundit, një shpjegim i fundit, po nuk qe e mundur të dalësh nga matja e çastit, për t’u bashkuar ngushtë me të tërën (sepse problemi qëndron pikërisht “të dalësh” nga çasti, që do të thotë të lidhesh ngushtë më të tërën), atëherë nuk mund të vendos më asnjë lidhje, mbetem i bllokuar në çastin tim: dhe e djeshmja, viti i mëparshëm, dhjetë vitet më parë, karriera e gjatë për t’u bërë kapiten, është një figurë e pamundur, një kuptim i pashqiptueshëm; nuk ka më kuptim asnjë, sepse kuptimi është një lidhje që ti vendos duke dalë nga vetvetja, duke dalë nga çasti, duke hyrë në një marrëdhënie (raport me diçka tjetër).
Dhe në rast se ti del nga çasti yt, atëherë marrëdhënia rrjedh si përrua deri në fund.
“Po në qoftë se Zoti nuk ekzistoka, unë a jam gjithnjë kapiten apo jo?”.
Është koncepti i shenjës në formë ekzistenciale, dramatike.


Gjithçka jerëzore (aspekt njerëzor) po priret të vejë drejt rënies së menjëhershme brenda një meskiniteti: përsa i takon njeriut, cinizmi i sotëm i kulturës materialiste është një dokumentim që të trondit.
Bashkëjetesa e mbështetur mbi cinizmin shpie te një zhdukje trërësore e sigurisë dhe prandaj e së vërtetës, e drejtësisë, e gëzimit dhe e dashurisë, deri në reduktimin biologjik të çdo gjëje.
Vërejtjet reale që mund të bëhen janë dy:

1) Nuk është ë vërtetë se arsyeja është kërkesë për të dhënë shpjegim tërësor;
2) Nuk është e vërtetë se jeta nuk jep përgjigje shteruese.

Le ta gjykojë vetë secili vërtetësinë e vërejtjeve të tilla.

Më në fund, nuk do të jetë punë e padobishme të ritheksohet se zgjidhja e pyetjes së madhe për jetën, që përbën arsyen, nuk është një hipotezë abstrakte, është një ngërthim (implikim) ekzistencial, sepse kërkesa është një përvojë e jetuar.

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 11:
PËRVOJË E SHENJËS.

7. Hapje.

Në lidhje me ato që këmi thënë, termat me të cilët e tërë tradita fetare autentike e njerëzimit ka shenjuar Misterin, domethënë ka folur për Zotin, të gjithë janë termat mohuesë: i pafundmë, i pa-anë, i pa –matshëm i pa –shpreshshëm, që nuk mund të thuhet, i panjohur, i pa-matshëm, që nuk mund të thuhet, i panjohur, Perëndia i panjohur, të cilit athinasit i kishin kushtuar një altar.

Madje, edhe disa fjalë që duken pozitive (pohuese), si për shembull i gjithëpushtetshëm, i gjithëditur, i gjithëkuptueshëm, nga pikëpamja e përvojës janë terma negative (mohues), sepse nuk i përgjigjen fare përvojës sonë, janë përkufizime vetëm formalisht pozitive dhe për t’u bërë të kuptueshme duhet të mohojnë mënyrën e të qenit tonë të fuqishme ose të ditur.

Kështu, disa shprehje që përdoren: Zoti është mirësi, Zoti është drejtësi,, Zoti është bukuri, janë më tepër disa drejtime nga nisemi, të cilat, të shumëfishuara, pasurojnë parandjenjën tonë për këtë Objekt të fundit; por nuk mund të jenë përkufizime, sepse Zoti është mirësi, por nuk është ajo mirësi që njohim ne; Zoti është dashuri, po nuk është sipas mënyrës sonë; Zoti është person, po nuk është ashtu siç jemi ne.

Sidoqoftë, nuk janë terma pa kuptim, ose thjesht emërtues; janë terma që e intensifikojnë mënyrën e marrëdhënies sonë, afrojnë më shumë te Misteri: janë hapje ndaj misterit.

Torrkerry.

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 12:
AVENTURA E INTERPRETIMIT.

Sado që ky “Tjetër” të jetë i errët, enigmatik, i mjegult, i mbuluar, është e pamohueshme se është caku i vrullit njerëzor, qëllimi i dinamikës njerëzore.

Le të përmbledhim itinerarin e përcaktuar më parë.
Natyra e arsyes (që është të kuptosh ekzistencën), për hir të koherencës, e detyron vetë arsyen të pranojë ekzistencën e diçkaje të pakuptueshme, domethënë ekzistencës e një të pakuptueshmeje, domethënë ekzistencës e Diçkaje, të një quid-i, nga vetë ndërtimi i tij, përtej mundësisë për t’u kuptuar dhe për t’u matur (“trashendent”):

Secili, turbull sheh se është një e mirë
që shpirtit jep qetësi dhe e dëshiron
sa gjithkush rreket atë për ta arrirë.

Po kush je ti që dashke të rrish në fron,
kur larg je mijëra milje, për t’i gjykuar
me syrin që më larg se’i pëllëmbë s’shikon?

Aventura e mendimit ka një kulm të fundit tek i cili kap me anë të intuitës ekzistencën e një shpjegimi shterues, si diçka që nuk mund të vihet në diskutim vetiu: mister.

Nuk do të ekzistonte arsye, po të mos ngërthente në vetvete ekzistencën e këtij quid-i të fundit.
Po ashtu si ndodh me sytë, që kur hapen nuk kanë sesi të mos regjistrojnë ngjyra dhe forma, po ashtu dhe njeriu, si arsye, për vet faktin se vihet në lëvizje i nxitur nga ndeshja me sendet, pohon ekzistencës e një pse-je të fundit,totalizuese (tërësuese); “Zoti i panjohur”.
Le të mos na ngatërrojë fjala “Zot”, sepse ajo është caku që në gjuhën fetare universale identifikon këtë quid absolut.
Pas një miliard shekujsh, cilido që të jetë kufiri i arritur nga njeriu, “nuk është ai”, siç na e zbulon edhe një herë në mënyrë dramatike poeti Clemente Rebora në poezinë Sacchi a terra per gli occhi (Thasë me dhe për sytë):

“Për çdo gjë që ti thua ose bën
ka një britmë brenda:
nuk është për këtë, nuk është për këtë!

Dhe kështu çdo gjë e shpie
të një pyetje e fshehtë:
veprimi është një pretekst.
[...]
Në pashmangërinë e Zotit
jeta grabit çdo gjë
nga rezervat jetëshkurtra,
ndërsa secili kapet
pas një pasurie (të mire) të vet që i thotë:
Lamtumirë përgjithmonë!

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 12:
AVENTURA E INTERPRETIMIT.

1. Faktori liri përballë enigmës së fundit.
Tani do të nxjerrim në lojë një faktor tjetër thelbësor (esencial) për përkufizimin e njeriut.
Deri tani kemi nxjerrë në lojë faktorin arsye, ndërgjegje; tani duhet të përballojmë faktorin liri.

Njeriu si qenie e lirë, nuk mund të arrijë në plotësimin e vet, nuk mund të arrijë te fati i vet, veçse nëpërmjet lirisë së vet (për të cilën kemi folur tashmë në kapitullin e tetë).
Kemi parë aty se të jësh i lirë do të thotë aftësi për ta zotëruar kuptimin tënd (domethënien tënde), të arrish realizimin e vetvetes sipas një mënyrë të caktuar, që e quajmë pikërisht liri.

Sikur unë të përfundoja në fatin tim pa liri, unë nuk do të mund të isha i lumtur, ajo nuk do të ishte një lumturi imja, nuk do të ishte fati im.
Nëpërmjet lirisë time, fati, qëllimi,synimi, objekti i fundit, mund të bëhet një përgjigje për mua.
Nuk do të ishte plotësim njerëzor i njeriut, nuk do të ishte plotësim i qenies njerëzore, po të mos ishte i lirë.

Tani, nëse për të arritur fatin, potësimin e vet, duhet të jetë i lirë, atëherë edhe liria duhet “të luajë” për “ta zbuluar” atë.
Edhe zbulimi i fatit, i kuptimit (domethënies) të fundit, po tyë bëhej automatikisht, nuk do të ishte më zbulimi im.
Fati [i fundit, destino] është diçka përballë të cilit njeriu është i përgjegjshëm; mënyra që ka njeriu për të arritur fatin e vet, është përgjegjësi e tij, është fryt i lirisë.

Pra liria ka të bëjë jo vetëm me vajtjen te Zoti si koherencë jete,por tashmë me zbulimin e Zotit.

Ka shumë shkencëtarë që, duke thelluar përvojën si shkencëtarë, kanë zbuluar Zotin; dhe mjaft shkencëtarë që kanë menduar ta mënjanojnë ose ta eliminojnë Zotin nëpërmjet përvojës së tyre shkencore.
Ka shumë letrarë që nëpërmjet një përceptimi të thellë të ekzistencës së njeriut, kanë zbuluar Zotin; dhe shumë letrarë të tjerë, që kanë përqendruar vëmendjen të përvoja njerëzore dhe me këtë e kanë lënë mënjanë ose e kanë eliminuar Zotin.
Janë tërë ata filozofë që kanë arritur te Zoti me anë të meditimit të tyre, dhe mjaft të tjerë që, nëpërmjet reflektimit, e kanë përjashtuar Zotin.
Atëherë, kjo do të thotë se të njohësh Zotin nuk është as problem i shkencës, as problem ndjeshmërie estetike dhe filozofie si e tillë.
Është edhe një problem lirie.
Këtë e pranonte edhe njëri nga neomarksistët më të njohur, filozofi francez Louis Althuser, kur thoshte se ndërmjet ekzistencës së Zotit dhe marksizmit, nuk ka një problem arsyeje, por opinioni.
Sigurisht ka një opinioin, (një zgjedhje vetjake), që është sipas natyrës dhe nxjerr në pah arsyen, dhe një opinion tjertër, që është kundër natyrës dhe e errëson arsyen.
Sidoqoftë opinioni (zgjedhja që bën individi) është vendimtar.


Le të reflektojmë mbi një krahasim:
Ta zëmë se gjendeni në gjyashmëhije, i ktheni kurrizin dritës dhe thërrisni: “Çdo gjë është një hiç, është errësirë, pa asnjë kuptim”.
Po t’i ktheni kurrizin errësirës, thoni: “Bota është paradhoma e dritës, fillimi i dritës”.
Këto qëndrime të ndryshme janë tërësisht një zgjedhje nga ana juaj.

Porse, ç’është e verteta, i tërë problemi nuk qëndron këtu.
Nga ato dy qëndrime, i atij që i kthen kurrizin dritës dhe thotë: “Gjithçka është hije”, ose i atij tjetrit që i kthen kurrizin hijes dhe thotë: “Jemi në fillim të dritës”, nga dy qëndrime, njëri ka të drejtë, tjetri jo.
Njëri nga të dy përjashton një faktor, qoftë dhe sapo që cekur: sepse po pati gjyshmëhije, ka edhe dritë.

Kjo na kujton atë që sa herë e ka thënë Jezusi në Ungjill: “Unë kam bërë në mes jush shumë shenja. Përse nuk më besoni?”.
“Ju nuk më besoni dhe më kundërshtoni, që të vërtetohet profecia: më kanë urrejtur pa arsye”.

Në të vërtetë, njeriu, në lirinë e vet, afirmon atë çka ka vendosur që nga nisje e hershme.
Liria nuk shfaqet aq shumë në zhurmën e zgjedhjeve që bën njeriu; liria luhet që në muzgun e parë shumë të hollë të ndeshjes së ndërgjegjes me botën.
Dhe ja alternativa para së cilës njeriu e vë veten gati në mënyrë të pandjeshme: ose ti i del përballë realitetit, fare i hapur me sytë e zgurdhulluar të një fëmijë, me çiltërsi, duke i thënë së bardhës e bardhë dhe së zezës e zezë, dhe atëherë e rrok të gjithë praninë e tij [të realitetit] duke përfshirë edhe kuptimin e tij: ose vihesh para realitetit, gati si me një bërryl para fytyrës, për t’u ruajtur nga goditjet e papëlqyera ose të papritura, duke e ftuar realitetin para gjykatores së pikëpamjes sate, dhe atëherë te realiteti kërkon dhe pranon vetëm atë që puqet me ty, je potencialisht i mbushur me kundërshtime ndaj tij, tepër i shkathësuar për të pranuar nga ai realitet qartësitë dhe sugjerimet më të hirshme dhe mahmitëse.
Kjo është ajo zgjedhje e thellë që ne bëjmë ditë për ditë përballë shiut dhe diellit, babait tonë dhe nënës tonë, tabakasë me ushqimet e mëngjesit, tramit dhe njerëzve që janë brenda, shokëve të punës, teksteve të shkollës, mësuesve, djalit, vajzës.
Vendimi që përshkrova është përballë reales, gjithçka.

Në këtë vendim, arsyeshmëria, e tërë njerëzorja, është e qartë se ku qëndron: në atë qëndrim që është i hapur dhe i thotë së bardhës e bardhë dhe së zezës e zezë.
Është i varfëri në shpirt, ai që përballë realitetit nuk ka asgjë për të mbrojtur.
Prandaj kap çdo gjë ashtu siç është dhe ndjek tërheqjen e realitetit në tërë ngërthimet (implikimet) e tij.

Torrkerry.

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 12:
AVENTURA E INTERPRETIMIT.

2. Bota si shëmbëlltyrë.
Liria e luan vetveten në atë fushë lojë që quhet shenjë.

Le të kujtojmë se bota dëshmon ekzistencën e një quid-i të fundit, ekzistencën e misterit nëpërmjet atij modaliteti që quhet “shenjë”.
Bota mëson Zotin, e demonstron Zotin, ashtu si shenja që tregon atë për të cilën ajo shërben si shenjë.

Liria luan brenda kësaj fushe: në ç’drejtim? Ajo vepron në fushën e dinamikës së shenjës, përderisa shenja është një ngjarje për t’u interpretuar.
Liria luhet në interpretim e shenjës.
Interpretimi është teknika e lojës; liria vepron brenda kësaj teknike.

Duke përdorur një krahasim nga Ungjilli, mund të themi se bota është si një shëmbëlltyrë.
“Përse flet më shëmbëlltyrë?” e pyetnin Krishtin apostujt. “Njerëzit nuk të kuptojnë”.
Porse, sapo shpërndahej turma, pasi Ai kishte treguar shëmbëlltyrën, i vinin prapa dhe thoshin: “Na shpjego shëmbëlltyrën”; përkundrasi disa të tjerë largoheshin.
Bota është një shëmbëlltyrë: “Unë flas me shëmbëlltyra, me qëllim që duke parë, të mos mund të shohin, dhe duke dëgjuar të mos munden të dëgjojnë”.
Domethënë: “Flas me shëmbëlltyra, me qëllim që të spikatë liria e tyre, ajo që ata tashmë e kanë vendosur brenda zemrës së tyre”.

Në qoftë se ti je “i moralshëm”, domethënë në rast se i përmbahesh atij qëndrimi origjinal në të cilin Zoti të ka krijuar. Domerthënë atij qëndrimi të hapur para reales, atëherë kupton, ose të paktën kërkon, domethënë pyet.
Përkundrazi, në rast se ti nuk je në atë pozitë orihjinale, domethënë po qe se je i tjetërsuar, i përgatitur në mënyrë të sipërfaqshme, jo të natyrshme, je i bllokuar nga paragjykimi, atëherë je “i pamoralshëm” dhe nuk mund të kuptosh.
Pikërisht ky është dramaticiteti më i rëndë i jetës seë njeriut.

Bota, ndërsa zbulon, “mbulon”.
Shenja zbulon, por njekohësisht edhe mbulon.
Dhe vetëm një vëmendje e veçantë që depërton përtej një pëlhurë, në dukje të kotë, të bën të ndiesh dridhjet e një trupi të gjallë që është prapa asaj pëlhure; nuk ndien manikinin, ndien trupin e gjallë.

Ta zëmë se unë hyj në një sallë ku është vendosur një tablo e bukur; e kanë eksposuar në një sallë të veçantë, me drita të atilla që nuk duket nga vjen burimi, për të mos cenuar pamjen e mirë të tablosë.
Sikur unë të hyj bashkë me ty në sallë dhe të them: “Po, këtu s’paska dritë”, dhe ti më përgjigjesh: “Mos bëj shaka”, dhe unë ta përsëris: “Shiko mirë, nuk ka dritë fare!” dhe ti ma kthen: “Mos u bëj tuhaf, lërmë të shikoj tablonë”; në rast se unë prapë ngul këmbë: “Nuk ka dritë, jo”, ti, më në fund, çfarë do të më përgjigjesh?
“Le të vemi e të marrim shkallën dhe të shohim ku i kanë vendosur llambat e fshehura!”.
Po të ishte nevoja të veprohej në këtë mënyrë, të dy do të ishim të paarsyeshëm.
Në të vërtetë, përse paska dritë aty?
Sepse tabloja shihet.
Po të mos e gjeja shkallën për të vërtetuar ku janë dritat dhe të dilja përjashta duke thënë: “Jo, jo, nuk ka dritë aty!”, do të isha akoma më i paarsyeshëm, i mbërtyer nga një paragjykim.

Kështu edhe bota, po të mos pranohej burimi i kuptimit ose i dritës që është misteri i Zotit, do të ishte, sikundër e kemi cituar më parë nga Shakespeare-i, “një përhallë e treguar nga një idiot”.

Qëndrimi pozitivist është si qëndrimi i atij që, duke qenë miop, të afronte syrin një centimetër larg tablosë e, pasi t’i ngulte sytë në një pikë të thoshte: “Çfarë njollë paska!” dhe po të jetë tabloja e madhe, do të mund ta përshkonte centimetër pas centimetri, duke thirrur pas çdo lëvizjeje: “Çfarë njollë paska këtu!”.
Tabloja do të dukej një grumbull pa kuptim njollash të ndryshme.
Por, po të largohej nja tre metra, do ta shihte tablonë në tërësinë e saj, në një pespektivë të plotë, dhe do të thoshte: “Tani e kuptova. Sa e bukur qenka!”.
Matia me sytë e pozitivistit duket se e shikon botën me një miopi të rëndë.

Einsteini ishte shumë larg nga një miopi kësisoj, kur pohonte ngërthimin (implikimin) e fundit enigmatik të realitetit, prandaj edhe vlerën e shenjës, që në mënyrë të pashkulshme i jep dridhërima botës: “Emocioni më i bukur dhe më i thellë që mund të provojmë është ndjenja e misterit; këtu qëndron fara e çdo arti, e çdo shkencë të vërtetë”.
Me këtë mund të fajësonte dëshpërimin mbytës që buron nga ajo miopi: “Kushdo që mendon se jeta e tij dhe e njerëzve të tjerë është diçka pa kuptim, jo vetëm që është i palumtur, por mezi-mezi mund të jetë i aftë të jetojë”.

Kështu edhe çdo hap serioz empirik ose çdo hap i saktë shkencor, duhet të përshkohen nga thirrja e tërë horizontit njerëzor; domethënë, duhet të “shenjojnë” një përkatësi shumë më të lartë, qoftë dhe enigmatike.
“Shqetësimi i njeriut dhe i fatit të tij duhet të jetë kurdoherë interesi kryesor i të gjitha përpjekjeve teknike: mos e harroni kurrë këtë në mes të diagrameve dhe të ekuacioneve tuaja”.

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 13:
EDUKIMI PËR LIRINË.

Metoda demonstrative nëpërmjet shenjës është metoda e përshtatshme për njeriun, karakteristike e një jete vetjake (personale).
Fjala, gjesti, çfarë janë? Janë shenja.
Dashuria e burrit dhe e gruas, miqësia, bashkëjetesa, te shenja e kanë veglën, mjetin e tyre të komunikimit.

E kemi parë përse ndodh kështu: në këtë metodë marrëdhënieje (raporti) luhet fati i lirisë.
Është metoda demonstrative tek e cila liria respektohet.
Liria hyn në lojë si interpretim i shenjës.

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 13:
EDUKIMI PËR LIRINË.


1) Edukimi për lirinë si përgjegjësi.
Ja një hap i ri.
Problemi themelor i kësaj aventure të madhe të “shenjës” që është bota, që tek kjo të shfaqet me qartësi fati (il destino), duhet edukimi për lirinë.
Në qoftë se liria e fton njeriun për diçka tjetër, edukimi për lirinë është i barabartë me edukimin për përgjegjësi.

Fjala përgjegjësi rrjedh nga “përgjigjem”.
Edukata për përgjegjësinë është edukatë për t’iu përgjigjur diçkaje që thërret.
Ku qëndron ky edukim për lirinë, domethënë për përgjegjësinë?

a) Mbi të gjitha edukata për përgjegjësinë ngërthen një edukim për vëmendjen.
Sepse vëmendja nuk e arrin në mënyrë të domosdoshme hapësirën për një liri të impenjuar (të angazhuar); nuk është diçka e lehtë dhe automatike përqëndrimi i vëmendjes.

Paragjykimi, ngado që ta ketë zanafillën, e pengon vëmendjen; afirmimi i një ideje të formuar më parë, prandaj moskokëçarje për mesazhin e ri; përqëndrimi i ndjeshmërisë tek ato gjëra që pëlqehen, prandaj një përparim i pandjeshmërisë ndaj ngjyrimeve të holla ose veçorive të një propozimi; trajtimi në mënyrë trashamane i problemit, që kthehet në krim, kur është fjala për një problem të rëndësishëm.

Vëmendja duhet të japë llogari sidomos për tërësinë e faktorëve.
Sa rëndësi ka theksimi pa pushim i tërësisë!

b) Porse, përveç edukimit të vëmendjes, një edukim për përgjegjësinë është edhe edukim për aftësinë e pranimit.
Edhe pranimi i një propozimi në tërësinë e vet nuk është diçka automatike.
Të edukosh për një vëmendje dhe një pranim të kualifikuar, nga ndjeshmëria tek tërësia e faktorëve në lojë, është një pedagogji për të hapur dyert, qoftë dhe të mbyllura para kohe, edhe pse në mënyrë të kuptueshme: në çdo orë, edhe të natës, mund të vijë e të trokasë thelbi i qëndrueshëm (konsistenca) i realitetit.

Të edukosh për vëmendje dhe pranim do të thotë të sigurosh mënyrën (modalitetin) e thellë sipas të cilës njëri duhet të mbajë qëndrim përballë realitetit: i hapur dy kanatesh, i lirë dhe pa atë mendjemadhësi që të thërrasë realitetin përballë vendimit të vet si gjykatës, dhe prandaj pa e gjykuar realitetin, duke u nisur nga paragjykimi.
Sidoqoftë, një edukim i lirisë për vëmendje, domethënë për një hapje të plotë ndaj tërësisë së faktorëve në lojë, dhe një edukim për pranim, domethënë për një përfshirje të vetëdijshme të asaj që të del parasysh, është çështja themelore për një ecje përpara njerëzore.

Torrkerry

[torrkerry]

SHKOLLA E KOMUNITETIT: KAPITULLI 13:
EDUKIMI PËR LIRINË.

2) Edukim për një qëndrim pyetjeje.

Edukimi për lirinë që është i nevojshëm për një interpretim të përshtatshëm të shenjës, që është ekzistenca, bota, duhet të shërbejw si stërvitje pët të mbajtur një qëndrim të drejtë përballë realitetit.
Cili është qëndrimi i drejtë përballë realitetit? Është të qëndruarit në atë pozitë origjinale në të cilën natyra e formulon njeriun.
Dhe ky qëndrim origjinal, vulë e ngulitur nga natyra te njeriu, është qëndrimi i pritjes si pyetje.

Te fëmija çdo gjë e tillë është kureshtje: pritje dhe pyetje.
Te i rrituri është pritje dhe kërkim.
Duhet të bëhet fjalë për një kërkim real: kërkimi i gënjeshtërt hedh mbi realitetin pyetje nga të cilat nuk pret dot përgjigje.
Kërkimi veç për kërkim bëhet me qëllim për të marrë një përgjigje të gënjestërt.

Në kërkim real ngërthen kurdoherë si hipotezë të fundit përgjigjen pozitive: përndryshe, dikush nuk është duke kërkuar.
Prandaj, nëse realja provokon (nxit) edukimin për liri, duhet të jetë provokim për t’iu përgjigjur provokimit.
Është edukata për të pasur “uri dhe etje” që të bën të vëmendshëm ndaj nxitjeve që mbushin ballafaqimin më tërësinë e realës, të gatshme për të pranuar çdo ngjyrim vlere, domethënë të një premtimi serioz për varfërinë thelbësore të qenies tonë.
Lum ata që kanë uri dhe etje.
Përkundrazi, mjerë ata që nuk kanë uri dhe etje, ata që dinë tashmë, që nuk presin asgjë më tepër.
Mjerë të kënaqurit për të cilët realiteti është vetëm një pretekst për shqetësimet e tyre dhe nuk presin asgjë vërtet të re prej tij.

Qëndrimi i denjë në të cilin natyra e formulon njeriun përballë reales, është qëndrimi pozitiv.
Kureshtja është aspekti më i drejtpërdrejtë mekanik i kësaj humnere vëmendjeje në të cilën natyra e zgjon njeriun përballë kozmosit.
Kjo kureshtje origjinale çfarë kuptimi ka? Kureshtja, te fëmija dhe tek i rrituri, është një hapje plot afirmim pozitiv.
Kjo kureshtje nuk është gjë tjetër veçse një simpati origjinale për të qenët, për realitetin, gati një hipotezë pune e përgjithshme me të cilën natyra e shtyn njeriun për krahasim universal.
Kjo simpati për realitetin është hipoteza e përgjithshme e punës si premisë për çdo veprim, për çdo veprimtari.

Qëndrimi dyshues të bën të paaftë për të vepruar.
Më kujtohet se kam lexuar në një gazetë për një farë shkolle të themëluar në Amerikë për të edukuar të rinj gjenialë, të aftë për të zbuluar me lehtësi patenta shpikjesh.
Prandaj, një shkollë për të edukuar gjeniun: sepse të bësh një zbulim, që vlen një patentë, është punë gjenish.
E tërë ajo shkollë ishte ndërtuar në atë mënyrë që të edukonte për ta përballuar çdo problem me një hipotezë, nuk po them negative, por thjesht pezulluese (që e lë çeshtjen pezull): nuk lëviz dot më prej aty.
Vërejtja është mjaft e thjeshtë: nëse dikush niset nga një hipotezë negative, edhe po të ketë diçka, nuk gjen gjë; po u nis dikush nga një hipotezë pozitive, po të ketë diçka, do ta gjejë, po të mos ketë, nuk do të gjejë.

Në romanin shumë të bukur të Graham Green-it ‘Fundi i aventurës’ gjendet një episod shumë kuptimplotë.
Protagonisti është një mendimtar i lirë, një shkrimtar anarkist nga Londra.
Vete të takojë një mik të cilit i ka vdekur gruaja.
Dhe në shtëpi gjen një frat, rrëfyesin e gruas katolike.
Kur e sheh, protagonisti zbraz mbi fratin twrw inatin e vet kundwr fesw duke pwrqeshur Zotin, mrekullitë etj...me një breshëri fjalesh nën të cilat duket sikur fratit po i zihet fryma.
Por ky i fundit, duke përfituar nga një pushim i shkurtër i bashkëbiseduesit sa për të marrë frymë, ia ktheu pak a shumë kështu: ‘Po më duket se në këtë pikë unë jam më shumë se ju mendimtar i lirë! Sepse më duket liri më e madhe mendimi të pranosh të gjitha mundësitë, sesa të përjashtosh ndonjërën prej tyre”.
Hipoteza pozitive është një opinion, një zgjedhje.
Edukimi për liri duhet të jetë edukimi për opinionin ndaj një qëndrimi pozitiv si pikënisje.

Nuk ka gjë më patologjike dhe joprodhuese sesa dyshimi sistematik.
Më kujtohet një mik djalë i ri në një farë klase të liceut, pikërisht për shkak të problemit të fesë, kaloi në një dobësi nervore me pasoja tragjike.
Dyshonte për çdo gjë.
Dukej sikur ishte vetë misherimi i disa titujve të Pirandello-s.
I ati e vizitoi te një psikiatër, i cili e çoi në një dhomë ku ndodhej një burrë tullac që djali e shihte vetëm nga kurrizi, sepse mbante në dorë një bateri dhe me të ndriçonte vijën këndore të dyshemesë duke kërkuar diçka.
Mjeku e thirri me ëmër, dhe ai nuk u kthye, por qëndroi në vend.
Atëherë mjeku i tha, duke e thirrur me emër: “Çka po kërkon”, dhe ai iu përgjigj me emrin dhe mbiemrin e vet.
Pra, një Diogjen i ri kërkonte vetveten.
Mirë, besoj se ai miku im do të jetë shëruar edhe nga kjo tronditje.

Edukimi për lirinë është edukimi për një qëndrim pozitiv përballë reales, për aftësinë e sigurisë.

Të gjitha shprehjet “por; nëse; veçse; ndoshta...” me të cilat kërkohet të cenohet karakteri pozitiv i procesit të marrëdhënies unë-realitet, janë zjarr pengues, perde tymuese për të mbrojtur tërheqjen e njeriut nga impenjimi (angazhimi) me vetë realitetin.

Torrkerry