Qemal Sakajeva, ish-spiun i Sigurimit te Shtetit

[mondishall]

Kur s'u hapen kur duhej te hapeshin, tani me duket thjesht demagogji dhe asgje tjeter. Ekzistojne dosjet e plota apo jane zhdukur pjeserisht dhe te mbeturit ne to mbeten ne presion te vazhdueshem per bindje ndaj lidereve? Po te zhdukurit nga dosjet ne c'maje te politkes dhe pushetit kane arritur? Me shume se politikanet e pozites dhe opozites, per hapjen e dosjeve eshte nje popull i tere, qe ka pesuar nga te tmerrshmit e ketyre dosjeve. Dhe ketu eshte fjala per gjithe ata elemente e vegla te bindura te ish regjimit, qe tejkaluan cdo mase te humanizmit, te drejtesise dhe te vete bindjeve te tyre ideologjike dhe politike, duke u kthyer ne kriminele te vertete ndaj jetes se dhjetra, qindra e mijra njerezve qe besonin per mire, punonin dhe sakrifikonin jeten per te ashtuquajturin socializem. Nuk kuptoj pse njeanshmerohet dhe i meshohet po njeanshmerisht ketij problemi, qe eshte kaq teresor per gjithe skenen politike shqiptare? Le te hapen se pari dosjet per gjithe aktivet e kesaj skene dhe kemi per te pare e degjuar vertet cudira e tronditje te medha, qe zor ta mbajne me kembe kete skene. Por ja vlen ama, se boll po na drejton hipokrizia e maskaralleku politik!

---------------------------------------------------------------
SHIKOJ DHE NUK BESOJ ATE QE SHIKOJ
BESOJ DHE NUK SHIKOJ ATE QE BESOJ(E.SH)

[Brari]

Ju rrëfej persekutorët e mi

Nga Ernest Tushe*

Kush dhe ku janë autorët e krimeve të komunizmit? Kjo është një pyetje që ia kemi bërë vetes shpesh të gjithë. Ajo çka u vu re në mediat shqiptare në takimin e 2 korrikut, ku u promovua një film dokumentar mbi krimet e sistemit komunist në vendin tonë, ishte realiteti i hidhur i asaj që përjetojmë me dhimbje sidomos ne, ish-të dënuarit politikë. Vërtet për të ardhur keq!

Dy nga tri institucionet kryesore të vendit tonë “të ftohur” me njëra-tjetrën: Parlamenti dhe Presidenca. Presidenti Topi dhe kryeparlamentarja Topalli, të ndarë në mes nga një ish-i përndjekur politik, që në fakt duhet t’i bashkonte, as nuk i hodhën sytë njëri-tjetrit. Një çarje e madhe. Po, po. Një çarje e madhe dhe që emrin e ka “(mos) dënimi i krimeve të komunizmit”. Të dy janë në një mendje që krimet e komunizmit duhen të dënohen, por, siç duket, secili e sheh sipas mënyrës së vet. Natyrisht që gjithkush ka këndvështrimin e vet për këtë çështje. Edhe unë, një ish-i dënuar politik, e shoh sipas mënyrës sime që në ndryshim me dy politikanët është sa e thjeshtë, aq dhe e lehtë për t’u treguar, kuptuar e perceptuar. Për t’u bërë më konkret për opinionin publik, po mundohem të jap disa argumente të thjeshta dhe fakte të përjetuara personalisht, të cilat mund të vërtetohen edhe me dokumente.

Me ardhjen e demokracisë shpresuam se dhe ëndrrat tona për një Shqipëri demokratike dhe evropiane u realizuan dhe qëllimi i të gjithëve e së bashku me ta edhe i ish-të përndjekurve politikë, ishte që të ndërtonim një Shqipëri, ku vlerat e njeriut dhe të drejtat e tyre të arrinin parametrat e Evropës, ku ende pretendojmë të shkojmë. Por, gjithashtu, ish-të përndjekurit politikë kërkuan që krimet e diktaturës komuniste të dënoheshin dhe personat përgjegjës të ndëshkoheshin, sipas ligjeve në fuqi. 18 vjet më vonë jemi ende te kërkesa. Askund dhe askush nuk ka marrë mundimin për t’i dënuar këto krime. Politika ka manifestuar një mungesë të dukshme vullneti dhe kjo vërtetohet me faktin që në Shqipëri nuk ka asnjë dokument ligjor, vendim parlamenti apo dekret presidencial si bazë për dënimin e këtyre krimeve. Në fakt, ka pasur shumë retorikë kryesisht me qëllime elektorale. Por vetëm kaq. Flitet nëpër mitingje të ndryshme. Shahet komunizmi dhe krimet e tij, madje edhe nga Ilir Meta, Gramoz Ruçi, Edvin Rama etj. Akuzojnë njëri-tjetrin për spiunë, kriminelë e hajdutë, por vetëm me fjalë, vetëm fjalë, ndërsa administrata, grupet parlamentare, strukturat drejtuese të partive të tyre janë mbushur me ish-sigurimsa, hetues, gjykatës, spiunë dhe dëshmitarë të proceseve gjyqësore politike. Jo vetëm kaq, por dhe administrata shtetërore që paguhet nga taksat tona është e mbushur me persekutorë, jo vetëm me ata të policisë së fshehtë, por me të njohur për aktivitetin e tyre kriminal gjatë regjimit diktatorial. Për 18 vjet ne nuk folëm, por shpresuam se një ditë drejtësia do të vepronte edhe mbi ta. Ata do të reflektonin dhe publikisht do të na kërkonin falje dhe mbas kësaj do të jepnin dorëheqjen për t’iu lëshuar vendet e zëna njerëzve të aftë, të cilët nuk ishin përlyer me mëkatet makabre. Por ata nuk e bënë. Vitin e kaluar, kur në parlament po votohej ligji për dëmshpërblimin e ish-të përndjekurve politikë, partitë e majta në bllok nuk e votuan këtë ligj, ligj që iu hapte sadopak derën e integrimit dhe mirëqenies kësaj kategorie njerëzish të gjymtuar dhe përdhunuar padrejtësisht për 50 vjet. Arsyeja: Nuk mund të dëmshpërblejmë ata që ne i dënuam, i persekutuam dhe syrgjynosëm në kampet famëkeqe, sepse jemi fëmijët e baballarëve që i spiunuan dhe i burgosën këta armiq të pushtetit.

Si duhet t’i denoncojmë krimet dhe ata që bënë këto krime? Të gjithë ne, ish-të përndjekurit politikë, duhet të fillojmë të denoncojmë vetë me emra ish-persekutorët tanë, kjo për faktin se kanë kaluar 18 vjet dhe ata, pa iu hyrë gjemb në këmbë, vazhdojnë të merren dhe me politikë dhe të na japin akoma mend, dhe të na drejtojnë drejt demokracisë. Ndërsa shteti hesht. Atëherë, po e filloj unë i pari. Kam qenë i dënuar në burgun famëkeq të Spaçit me 8 vjet heqje lirie me vendim nr. 252 të gjykatës së Tiranës nga gjykatës Urim Bejleri.

Në TV dhe në gazeta shoh e lexoj për Adriana Civicin, alias Adriana Kovaçi, dëshmitarja kryesore e gjyqit kundër meje. Dhe Civici ose Kovaçi mban në partinë LSI një post të rëndësishëm dhe, larg qoftë, në një fitore të mundshme të LSI në zgjedhje, Civici do të marrë postin e ministres. E kuptoni apo jo? Postin e ministres apo çdo post të lartë shtetëror, një ish-dëshmitare e një gjyqi politik të bërë në vitin 1980! Mos t’ju duket çudi. Miq të mi më kanë treguar mbas kthimit tim nga Italia se Adriana Civici ka qenë dhe rektore e Fakultetit të Ekonomisë Agrare, fakultet ku ajo nisi aktivitetin e saj kriminal në nëntor të vitit 1980. Njerëzit mund të mendojnë se po tregohemi shumë të “ashpër” me disa gra, Civici dhe Diana Çuli (ekspertja e dënimit me pushkatim të poetëve Blloshmi e Leka) që arrijnë të bëjnë karrierë politike, por ato janë në mënyrë të drejtpërdrejtë pjesëmarrëse në krime. Edhe unë mund të mos isha dakord me këtë “ashpërsi”, por kam pritur 28 vjet rresht që këto vajza të djeshme dhe gra e nëna sot, qoftë dhe formalisht, të më kërkojnë të falur. Sidomos Civici, për dëshmitë e rreme, të bëra kundrejt meje që më kushtuan 10 vjet burg e ndoshta mund të më kishin kushtuar edhe jetën si Vilsonit dhe Gencit. Dua të përqendrohemi tek Adriana Civici. Por ajo, me cinizmin dhe paturpësinë që karakterizon çdo spiun dhe ish-dëshmitar të kohës së komunizmit, as që e ka marrë mundimin për këtë, por ka guximin edhe të krekoset nëpër media. Atëherë? Le ta marrin vesh të gjithë se ka qenë dëshmitare në një gjyq politik dhe se ka gënjyer dhe shpifur kundër ish-it të saj për ta dënuar. Le ta marrin vesh të gjithë, madje edhe fëmijët e saj se ajo i ka hequr lirinë një djali 19-vjeçar.

Sa herë që dal nga shtëpia kryqëzohem me ish-hetuesin tim kriminel, Dhimitër Shkodrani. Si atëherë, me një biçikletë, shkon në zyrën e tij. Dhe e dini se çfarë pune bën? Avokat. Avokat, ky mostër që ka bërë të qajnë me lot qindra e qindra nëna dhe që me torturat që ka bërë në hetuesi, iu ka nxjerrë vërtet qumështin e nënave shumë djemve të rinj, vetëm për të kënaqur qejfet e tij sadiste.

Pasi ranë në qetësi për vite me radhë, ish-spiunët dhe dëshmitarët e gjyqeve politike, hetues, prokurorë dhe gjyqtarë të regjimit të Hoxhës, pasi bënë karrierë politike me perversitetet e trurit të tyre, menduan se çdo gjë u harrua dhe – hopa - nxorën kokat për të vjellë vrer kundrejt nesh, kundrejt demokracisë, në emër të “parimeve” të demokracisë së tyre që është spiunimi e denoncimi i njerëzve të ndershëm. Sot, këta njerëz të ndyrë dhe të paturp, të integruar në politikë e në administratën shtetërore, nëpër gjykata dhe prokurori, po përgatiten të rimarrin sërish të gjithë pushtetin. Dhe imagjinojeni se ç’do të ndodhë sikur në krye të shtetit shqiptar të vihen personazhe të tillë të rrezikshëm.

Rastet e këtyre personave nuk janë raste të veçanta, por hallkat e një zinxhiri multikilometrik që quhet komunizëm. I denoncoj, sepse është jeta ime e jetuar. I denoncoj, sepse nuk dua që një ditë të dëgjoj që presidenti im ka dekoruar përdhunuesit e mi, siç ndodhi me rastin e kriminelit Breca për merita...! Cilat merita?! Sepse i dha plumbin e fundit në kokë bashkëvuajtësit tim, Xhelal Komprecka?! Por, sa e sa perversë të tjerë janë në qarkullim? Ata duhen denoncuar njëherë e përgjithmonë për t’i zhdukur nga qarkullimi në rrugën tonë drejt Evropës. Ata mund të mendojnë se bëmat e tyre gjakatare janë harruar. Por gabohen. Ne, ish-të përndjekurit politikë, nuk harrojmë. Nuk mund të harrojmë emrat e xhelatëve dhe ekzekutorëve tanë. Nuk mund harrojmë emrat e ish-spiunëve dhe dëshmitarëve tanë, edhe sikur ata të ndryshojnë mbiemrat e emrat e tyre. Nuk i harrojmë, sepse ata kanë të njëjtën fytyrë, të njëjtin mbiemër, të njëjtën prerje prej njerëzish të inkriminuar që gjallojnë në trupin e shoqërisë shqiptare, kundër shëndetit të saj.




*Ish-i burgosur politik


Tema

[OO7]

sikur qemal sakajeva te militonte ne PS e te ishte zagar i edvinove e ruceve.. kurre nuk do i binte ne dore kastriotit.. te gazetes.. e pas tij dhe miletit.. ky dokument i arkives se ministrise se punve te brendeshme te enver hoxhes..

mirpo nga qe ky qemal sakajeva i ka dale nga duart partise se punes.. pra partise se enver hoxhes e te edver edvin rucit.. (sot me nickun PS.. ) athere kupola mafioze kanibale enveriste.. tund dosjet..

cfar kuptojm nga ky dokument..

qe metodat e punes se sigurimit enverist nuk i ka shpikur qemali katundari nga lushnja me origjin kosovare.. por te tjere ..pra byroja politike e enver hoxhes e i ka zbatuar ministria e brendeshme e enver hoxhes.. dhe ramiz nexh alise..

qe partia e punes.. pra byroja politike e enver hoxhes.. dhe ramiz ali nexhit.. i gjurmonte emigrantet kosovare.. pra te ikurit nga kosova qe arratiseshin per ne shqiperi te enver hoxhes..

aty permenden emra..
raqi iftica..ish zv minister i punve te brendeshme te enver hoxhes.. pra i vendosur ne ato poste me urdher te enver hoxhes.. dhe shoku raqi.. pra eshte marre me gjurmim kosovaresh.. por jo vetem shoku raqi pe korce..por dhe bajrami prej tropoje.. po dhe nji agoll e nje kond.. por dhe nje dege e punve te perbrendeshme e lushnjes..

kush gjurmohet?

nje djal i ri emigrant.. student intelektual.. prej kosove.. pra nje atdhetar qe ka ardhur ne shqiperi per ti ikur persekutimit rankoviqist.. e pikerish muharrem ferri.. bash nipi i atdhetarit te madh jakup ferrit.. e njeri nga atdhetaret me te zjarrte qe kam pasur rast ta njoh e ta degjoj duke folur per kosov.. e qe ndrroj jete i ngrati ca kohe me pare..

nuk dime se sa e kan gjurmuar muharremin sepse sic duket te tjeret gjurmues vazhdojne militojne tek partia e raqkave te drejtorive 5 dhe e edver ruc edvinit.. e pra atyre kurre sdo u a shohim letrat..
vetem ne se..ikin nga foleja e kanibaleve.. PS.ja..

por dime qe e ka gjurmuar dhe qemali i komitetit qendror me vone te rinise.. sic na tregon myftar kastrioti..
mirpo nuk dime se cka thene qemali per muharremin..
sic duket ska thene gje.. se po te kish thene e shpifur sja kishin len pa nxjerre..
ndoshta djaloshi me origjin kosovare i lushnjes.. i ka ardhur turp te demtoje bashk kombasin e vet.. jabanxhiun muharrem.. e ndoshta duke gjurmuar muharremin.. i ka hyre me ne zemer ceshtja e kosoves.. sepse muharrem ferri ishte i tille qe dhe guret e sokakut ku shkelte muharremi beheshin atdhetare te zjarrte..
dhe koha ka vertetuar se qemal sakajeva.. ka shkruar qindra artikuj ne mbrotje te ceshtjes se kosoves.. dhe kete nuk mund ta mohoj kush..
tjeter.. perderisa atdhetari muharrem ferri ka punuar deri sa doli ne pension si mesues ne shkollat me profil agronomie.. do te thote se qemali nuk ja ka "prishur boografine" sic do te kishin dashur raqkat e enverit e ramizit..

pra perfundimisht.. ne se informatoret e ish sigurimit.. vazhdojne militojne tek edveri.. gjinush ruco caush arapo shyt e dade blusho pandusho meto bracet.. ata mund te flene te qete se asnje myftar kastriot nuk ja gjen dot qitapet..

ne se guxon ndonjeri ..nga ish informatoret.. te bej nje jete dinjitoze.. te shkruaje per komb e progres.. athere menjihere kupola ja nxjerr comangen qitapo sekrete..

kjo do te thote se ata.. kanibalet enveroiste te rreshtuar ne PS e gjirizet rezerve te saje si lsi e psd-era.. vazhdojne te jene terroriste anti njerzore kanibale te pa ndreqshem..

pra keta vampire skan kuptuar asgje nga pluralizmi nga demokracia..

demokracia qe solli azemi.. eshte der e madhe qe mund te hyjne te gjithe.. dhe askujt skemi te drejte tja mbyllim deren ..perderisa i lene prapa lug-corb-prishjet..
perkundrazi.. kanibaleve qe vazhdojne te kerkojne gjak.. duhet tu a mbyllim der e penxhere..



pra pun te mbare qemal sakajeves ne angazhimet e tij pro ceshtjes se kosoves..

dhe qofte i pa harruar atdhetari i shquar .. muharrem ferri..



,,,

E lexon ndonjehere veten sa kontradiktor qe je brenda nje shkrimi? Merr shembull nga Berisha me siguri.

C'rendesi ka se ne c'parti ben pjese ky Qemali, rendesi ka qe eshte fuks. E vete ai copa mishit ka thene se fuksat skane vend ne politiken e sotme. Ai copa mishit ka hallin e vet e prandaj si hap dosjet. Se te kishte gje per militantet e PS kishte bere namin!

[Antimafia]

Ju rrëfej persekutorët e mi

Nga Ernest Tushe*

...

Në TV dhe në gazeta shoh e lexoj për Adriana Civicin, alias Adriana Kovaçi, dëshmitarja kryesore e gjyqit kundër meje. Dhe Civici ose Kovaçi mban në partinë LSI një post të rëndësishëm dhe, larg qoftë, në një fitore të mundshme të LSI në zgjedhje, Civici do të marrë postin e ministres. E kuptoni apo jo? Postin e ministres apo çdo post të lartë shtetëror, një ish-dëshmitare e një gjyqi politik të bërë në vitin 1980! Mos t’ju duket çudi. Miq të mi më kanë treguar mbas kthimit tim nga Italia se Adriana Civici ka qenë dhe rektore e Fakultetit të Ekonomisë Agrare, fakultet ku ajo nisi aktivitetin e saj kriminal në nëntor të vitit 1980. Njerëzit mund të mendojnë se po tregohemi shumë të “ashpër” me disa gra, Civici dhe Diana Çuli (ekspertja e dënimit me pushkatim të poetëve Blloshmi e Leka) që arrijnë të bëjnë karrierë politike, por ato janë në mënyrë të drejtpërdrejtë pjesëmarrëse në krime. Edhe unë mund të mos isha dakord me këtë “ashpërsi”, por kam pritur 28 vjet rresht që këto vajza të djeshme dhe gra e nëna sot, qoftë dhe formalisht, të më kërkojnë të falur. Sidomos Civici, për dëshmitë e rreme, të bëra kundrejt meje që më kushtuan 10 vjet burg e ndoshta mund të më kishin kushtuar edhe jetën si Vilsonit dhe Gencit. Dua të përqendrohemi tek Adriana Civici. Por ajo, me cinizmin dhe paturpësinë që karakterizon çdo spiun dhe ish-dëshmitar të kohës së komunizmit, as që e ka marrë mundimin për këtë, por ka guximin edhe të krekoset nëpër media. Atëherë? Le ta marrin vesh të gjithë se ka qenë dëshmitare në një gjyq politik dhe se ka gënjyer dhe shpifur kundër ish-it të saj për ta dënuar. Le ta marrin vesh të gjithë, madje edhe fëmijët e saj se ajo i ka hequr lirinë një djali 19-vjeçar.
...

*Ish-i burgosur politik


Tema

.

Rrubrika "Turpi i Kombit"

Kryetarje e Komisionit te Ekonomise ne LSI Adriana Civici (Kovaçi)

Ka qenë dëshmitare në një gjyq politik.
Ka gënjyer dhe shpifur ne kete gjyq kundër ish- te dashurit, i cili u denua me 10 vjet burg politik


.

[Duaje Siveten]

e leni kthyer kete teme ne rivalitet partish se kush ka me shume spiuna e bashkepuntore te sigurimit ...

nji spiun nxjerr ps-hi, nje nxjerr nga ana e saj pd-hi, lsi, iiiiiii......

nje komunist nxjerr pd-hi, dy nxjerr ps-hi iiiiiiii!

beni nje bilanc, e nxirrni si kolkuzion se kush ka me shume komunista, spiuna, nentedhjete e shtatsha, nentedhjete e tetsha, kilo-, mega- e giga-dushkallare, sa pjestare bandash ka ne secilen, e mbi bazen e rezultateve te dale fituesja ...

[PetritKola]

Ja dokumenti i bashkëpunëtorit të Sigurimit të Shtetit Teodor Laco, ambasador në Rusi

Grada e perdoruesve-ve: / 7
I varferI mire
Saturday, 05 July 2008
Nga Kastriot Myftaraj - Këto ditë kur është hapur përsëri debati për bashkëpunëtorët e Sigurimit të Shtetit dhe në Kuvend mazhoranca dhe opozita po prodhojnë retorikë të pakursyer kundër ish-bashkëpunëtorëve të Sigurimit të Shtetit që gjenden në politikë dhe në institucionet, është me vend të sillet në vëmendje të opinionit dhe të politikës, se një nga këta njerëz është ambasadori i Shqipërisë në Rusi, Teodor Laco.

Teodor Laço është shembulli më i mirë që tregon se bashkëpunëtorët e Sigurimit të Shtetit janë ata që po gëzojnë të mirat e epokës paskomuniste. Teodor Laco, shkrimtari i realizmit socialist ish-ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, si dhe deputeti e kryetari i partisë së vogël opozitare, “Bashkimi Liberal”, kur PD ishte në opozitë, tashmë kur PD erdhi në pushtet, u bë ambasador në Moskë, në moshën 70 vjecare, dhe sot që është 72 vjec vazhdon të jetë në këtë post. Në librin e vet “Kohë për të kujtuar dhe kohë për të harruar”, ai e ka përcaktuar veten si “ një intelektual liberal nga fshati” (“Kohë për të kujtuar, kohë për të harruar”, Shtëpia botuese “Toena”, Tiranë 1998. 292.). Ai i takon species së çuditshme të politikanëve të tranzicionit. Sot do të paraqesim një aspect të panjohur të së shkuarës së deputetit Laço, atë të ekspertit të Sigurimit të Shtetit në gjyqet për agjitacion e propagandë në kohën e diktaturës komuniste.

Dokumenti që po paraqes më poshtë është një akt-ekspertimi i kryer për llogari të Sigurimit të Shtetit në një proces penal, ku një kolegu i z. Laço, shkrimtari Bashkim Shehu u dënua me 10 vjet burg për “krimin” e agjitacionit dhe propagandës kundër regjimit komunist. Në këtë proces, akt-akuza e paraqitur nga prokurori dhe vendimi i dhënë nga gjykata janë bazuar mbi akt-ekspertimin që ka si bashkëautor “liberalin” Teodor Laço.

Duke konsideruar rëndësinë që kishte gjyqi i Bashkim Shehut, të birit të ish-kryeministrit Mehmet Shehu, i akuzuar si poliagjent nga Enver Hoxha dhe shefi i të gjitha “komploteve” të organizuar gjatë kohës së diktaturës komuniste në vend, mund të thuhet se Laço, i cili u ngarkua me këtë detyrë, shihej prej Sigurimit të Shtetit si një asset shumë i vlefshëm, praktikisht si “gjenerali” i Sigurimit të Shtetit në letërsi.

Më poshtë po ia jap të plotë lexuesit këtë document mjaft impresionues. Pasi lexuesi të jetë njohur me këtë document do t’ i paraqes një profil të “liberalit” Laço, nën dritën e këtij dokumenti.

AKT-EKSPERTIMI
PËR SHKRIME TË AUTORIT BASHKIM SHEHU

Tiranë, më 10.7. 1982.

Ne, Dalan Shapllo e Teodor Laço, shkrimtarë praën Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, u thirrëm si ekspertë nga hetuesi i Ministrisë së Punëve të Brendshme, Bashkim Asllani për të kryer ekspertimin e shkrimeve të autorit Bashkim Shehu për të përcaktuar pikëpamjet e tij armiqësore në to.

Në dispozicionin tonë për ekspertim u vunë romani “Retë e detit”, skenari i filmit “Skëterrë 43” novella “Premiera e teatrit të kukllave”, tregimi “Zhurma e daulles”, si dorëshkrime të këtyre shkrimtarëve.

Pasi u studiuan me vëmendje nga ana jonë materialet e mësipërme, arritëm në konkluzionin se autori Bashkim Shehu në këto shkrime ka future pikëpamje të ndryshme reaksionare, armiqësore e pseudofilozofike të huazuara nga shkrimtarë dekadentë borgjezë e revizionistë të cilat vinë në kundërshtim të hapur me politikën e Partisë së Punës të Shqipërisë në fushën e letërsisë dhe të arteve me metodën e letërsisë së realizmit socialist në këtë fushë.

Dorëshkrimi i romanit “Retë e detit” dhe skenari i filmit “Skëterrë 43” kanë ndryshime të parëndësishme midis tyre, ndryshime që nuk e prekin thelbin e përbashkët, prandaj edhe do t’ i trajtojmë bashkërisht.

Në pamje të parë, dukej sikur autori B. Shehu donte të shkruante një vepër që u kushtohej të internuarve që dhanë jetën në kampet e përqëndrimit të fashizmit. Ka edhe një shënim për këtë në fund të dorëshkrimit të romanit.

Dihet se në letërsinë tonë dhe në letërsinë përparimtare botërore ka mjaft vepra që i kushtohen kësaj teme. Janë botuar kujtime nga vuajtjet e asgjesimet në masë në kampet e përqëndrimit të fashizmit e nazizmit. Në tërë këtë letërsi të realizmit socialist bile edhe e shkrimtarëve botërorë e përparimtarë, dy janë qëllimet e mëdha: të paraqesin qendresën shpirtin e paepur, sakrificën, format e rezistencës kundër xhelatëve, fitoren morale dhe të pasqyrojnë dhunën e egërsinë e fashizmit e të pasuesve të tij si pjella më e shëmtuar e reaksionit e të borgjezisë së shekullit tonë.

Në këto vepra, pikënisja dhe pasqyrimi artistik mbështeten në ngjarje e fakte të vërteta dhe realizmi i tyre tronditës ka luajtur rol në formimin e ndjenjës antifashiste të popujve. Le të kujtojmë p.sh. qoftë edhe dy vepra të botuara në vitet e fundit, si romani “Shkëndijat e jetës” i Remarkut dhe drama “Hetimi” i Peter Vajsit.

Përkundër traditës sonë realiste, madje edhe asaj tradite përparimtare botërore që pasqyron me vërtetësi këtë realitet, romani dhe skenari janë pjellë e fantazisë së autorit pa asnjë mbështetje jetësore dhe kjo fantazi është drejtuar plotësisht në shërbim të një ideje pseudofilozofike, të një teze e cila është shtruar e zgjidhur sipas disa parafabrikateve të huajtura nga letërsia perëndimore.

Po le t’ i shohim gjërat me rradhë.

1.Që këtyre veprave u mungon realizmi bie në sy menjëherë. Asnjë lexues a spektator që i ka jetuar ato ngjarje nuk do të ngjente ndonjë përngjasim midis jetës së të burgosurve e të internuarve në kampet e Porto-Romanos a të Prishtinës me atë jetë që përshkruhet në “Retë e detit”. Sepse, para së gjithash, asnjëri prej tyre nuk e ka ndjerë veten kaq pasiv, kaq të izoluar nga jeta e Lufta Antifashiste, kaq të shkëputur nga idealet e mëdha të komunizmit që secili i ruante të gjalla dhe kaq të çorganizuar e të gjymtuar shpirtërisht, sa na jepen personazhet e romanit e të skenarit. Dihen dhjetëra shembuj të çarjes së burgut të Tiranës më 1943, të arratisjeve, të rezistencës së organizuar në burgje e kampe, të shfaqjes së “Vilhelm Telit” në burg, të këngëve partizane që u krijuan, kënduan nëpër burgje (ka edhe vepra të letërsisë sonë me këto tema) etj. Ç’ provonin këto ngjarje? Se, pavarësisht nga terrori fashist, në burgje e kampe ziente rezistenca e organizuar e drejtuar nga komunistët dhe e mbështetur nga tërë populli dhe se ky realitet, fashistët i vinte në vështirësi të mëdha, sepse ata jo vetëm burgosnin, vrisnin, por bënin edhe demagogji për të bërë me vete popullin, siç predikonin. Nga gjithë ky realitet qëndrese ç’ kemi në “Retë e detit”? Thuajse asgjë. Një farë “greve” e nxitur nga pakënaqësia, sepse ushqimet e pakove dolën të mykura. Pa këtë “incident” as kjo s’ kish për të ngjarë.

Të internuarve këtu u mungon çdo ndjenjë e perspektivës, madje ata jepen aq të topitur e të zhytur në botën e tyre personale, në hallet e pasionet e veta (shpesh janë pasione seksuale, një gërshetim i ekzistencializmit me frojdizmin ky) sat ë duket se nënkoloneli Eispozito ia ka arritur qëllimit të tij për të krijuar një turmë pa fytyrë, amorfe dhe është një truk i autorit për të kapërcyer hendekun ajo që Profesori nuk thyhet dhe ky dështim pastaj e shpie në vetëvrasje Eispoziton!! Se sa absurde është kjo zgjidhje u duk edhe nga qëndrimi mosbesues i spektatorit ndaj filmit si dhe nga ato vërejtje që iu bënë atij.

2. Aty-këtu, në roman thuhet se në kamp ka një celulë komuniste. Ç’ bën kjo celulë dhe kush e përbën atë?

Ajo nuk bën thuajse asgjë. Na thuhet se nxjerr një gazetë, por nuk lexojmë asnjë rrjesht të saj, nuk e shohim në dorë të kurrkujt, nuk dihet asnjë efekt i saj. Kjo “gazetë” as ngroh ndonjë të burgosur, dhe as i ftoh fare autoritetet fashiste, se është aq e papërfillshme sa mund të pohojmë se edhe përmëndja e saj është bërë nga zori, si një parandalim i vërejtjeve që mund të bëheshin për këtë pikë.

Na thuhet se celula organizon “greva”. Si? Qysh? Në ç’ rrugë ia arrin ta bëjë për vete atë masë që paraqitet aq heterogjene? Pasi na ka prezantuar një ish-prokuror të mbretit, një erotoman, autori e harron prezencën e tij dhe i bën të gjithë të burgosurit “kompaktë” në ndarjen e ushqimeve apo në marrjen e ca vendimeve. Një tjetër absurditet ky, kur në kamp janë “mbledhur” (s’ dihet pse) njerëz të korenteve politike aq të kundërta si komunistë e ish-funksionarë zogistë.

Kush bën pjesë në këtë celulë? Ç’ jetë, ç’ zhvillim e ç’ ndjenja të zgjojnë këta personazhe që duhet të ishin në epiqendër të veprës, ashtu siç janë në epiqendër të veprave të vërteta letrare dhe që këtu janë spostuar në periferi? Një njeri që quhet “Profesori”, një ish-liceist, Grigori, një farë Vlashi (pa kurrfarë të dhëne tjetër), një Mitat, ish-sindikalist i Kuçovës, një Syrja nga Grupi i “Zjarrit”. Drejton Bardhyl Skurraj, “Profesori”. Personazhi tjetër afër tyre, ai që ze më shumë vend është Filip Bogova, një mjek që ka ndihmuar rastësisht një ilegal (Ai e pohon vetë që ndodhet këtu “rastësisht”). Mitati, ish-sindikalisti i Kuçovës, një njeri gati pa kurrfarë biografie, propozon diçka të një natyre tjetër nga veprimet e deritanishme të celulës komuniste në kamp (f. 35-36 e dorëshkrimit). Ajo që propozon ai është “të ndahen ushqimet barabar”, pra solidaritetin në kamp. Ç’ veprime të mëparshme para këtij solidariteti mund të bënte kjo celulë vallë? Përgjigjia nuk është e vështirë. Fjalë pa bereqet. Ky Mitat, i vetmi punëtor i porsaskicuar në vepër, më vonë bën një gjest revolte të kotë hakmarrjeje, vete sit ë thuash me këmbët e tisj si cjapi te kasapi dhe këtu mbaron “misioni” i tij prej punëtori që duhej të ishte një nga qendrat e celulës e të rezistencës. Autori në përshtatje të plotë me vizionin që shtypi borgjez përpiqet të krijojë mbi dy tipa komunistësh; njëri fanatik e pa ndjenja e tjetri diçka më njerëzor e me ndjenja ka krijuar Syrjain e Grigorin.

Syrjai na jepet si komunist që s’ ka besim te elementi i ri, është kundër intelektualëve (duke e përligjur këtë me pjesëmarrjen e tij në Grupin e “Zjarrit”), por në të vërtetë thelbi i tij është fanatik, konservator, inatçi. Kurse Grigori, nga anon simpatia e hapur e autorit, është liberal, i ndjeshëm. Ai ka rënë në dashur (me shikimin e parë) me Mirën (gjithashtu edhe ajo) dhe të dalldisur nga kjo dashuri që lind në skëterrë, apo më tepër të dalldisur nga pasioni, tërhiqen në një qoshe të fshehtë dhe aty vriten të dy. Kurse Syrjai ekzekutohet si tradhëtar. Dy “tipa”, dy funde. Njëri “hero”, tjetri tradhëtar. Këta janë komunistët e celulës!

Veç kësaj, ndonëse na thuhet se mbajnë lidhje me Qarkorin, këta komunistë s’ dinë asgjë për situatën në Shqipëri, as për çetat për luftën. E vetmja frazë që thuhet është se çetat po veprojnë në Labëri, Mallakastër e Devoll, por asnjë lloj informacioni tjetër nuk vjen e nuk përhapet në kamp. Asnjë lloj agjitacioni apo thjesht asnjë fjalë për sukseset e Luftës Antifashiste Nacional-Çlirimtare, për atentatet kundër gjerarkëve, për betejat, asnjë trakt i Partisë që do të ngjallte besim e optimizëm nuk hyn këtu, me gjithë “lidhjet me Qarkorin”. Gjithçka është në izolim të plotë, në peshën e ankthit të një të panjohure të afërt, të errët e pa rrugëdalje.

Si përfundim, për këtë pikë, veprimtaria dhe roli i Partisë, i i komunistëve në kamp është pasqyruar në një prizëm të shtrembër, tendencioz për nga vështrimi i rolit të tyre, që del i papërfillshëm.

3. Të shohim si paraqitet pala tjetër antagoniste, fashistët. Këtu ata përfaqësohen me një figurë mjaft të plotë, të analizuar shpesh deri në skutat më të thella, si nënkoloneli Espozito. Figurat e tjera si mjeku i kampit, Perani, Soddu, zonjusha Rikes gjithashtu kanë individualitet më të madh dhe u është kushtuar më tepër vëmendje se sa personazheve “pozitivë” që përmendëm.

Nënkoloneli Eispozito duket se do që të përfaqësojë thelbin filozofik të fashizmit, i cili i bëri për vete ndër të tjera teoritë reaksionare të Niçes për “Mbinjeriun e racën e zgjedhur”. Në të vërtetë, si nënkoloneli, ashtu dhe mjeku nuk janë dhe aq përfaqësues të një sistemi ideologjie të caktuar, por materializojnë atë rrënjë filozofike që autori e ka huazuar andej-këtej, që nga Kierkegori, Niçja sipas të cilave të gjitha veprimet e njeriut shpjegohen me fillesën biologjike, me parimin e të zgjedhurve e jo të të zgjedhurve, sundimtarëve e të nënshtruarve.

Që këta njerëz nuk na jepen si pjella të sistemit fashist, pra si qënie shoqërore të përcaktuara nga ideologjia së cilës i shërbejnë, por si qënie ku gjithçka është përcaktuar prej fillesës biologjike, këtë e ilustron më së miri pohimi i mjekut të kampit, njërit prej xhelatëve kryesorë të kampit, në f. 159-160. Autori thotë se mjeku nuk ka ndonjë devotshmëri të veçantë ndaj fashizmit, lidhjet e tij me të nuk janë ideologjike e shpirtërore dhe rrjedhimisht, profesioni i mjekut qe për të “një atribut sundimi mbi qëniet njerëzore”.

Te Eispozito, kjo prirje për të sunduar është çuar deri në absurdin e manisë së madhështisë. Që në fillim ai i jep vetes atributet e një Demiurgu (krijuesi). Qëllimet e tij në këtë kamp nuk janë dhe aq në përputhje me situatat në vend apo me detyrat konkrete që mund t’ ia ngarkojnë eprorët, po thjesht eksperimentale, të karakterit gjoja “filozofik”, pra personale. Gati-gati, ai s’ ka asnjë epror, asnjë kontrollor. Edhe këtu nxjerr krye teza e autorit, variacion mbi tema të Mbinjeriut niçean dhe mundësitë e tij. Ai (Eispozito) ëndërron një kamp ku nga lënda e parë “amorfe”, rebele, kryeneçe do të përfitonte një amalgamë të çuditshme, pa shembull në kujtesën e njerëzimit. Të burgosurit do të manipulohen “jo si individë po si bashkësi qëniesh pa identitet, të shkrira në një të tërë amorfe ndaj së cilës ai do të qëndronte si i Gjithëfuqishmi përpara gjinisë së ulët larvoide të gjallesave të Tokës”. Dhe më poshtë “Unë do të krijoj kohën e qenve”. –mendonte nënkoloneli Eispozito me një ckërkitje të brendshme kënaqësie, gati-gati në kufijtë e ekstazës (f. 120) dhe pastaj “do t’ i mbush netët me kërcëllimë dhëmbësh të mëdhenj, të bardhë që do të dukeshin akoma më të bardhë e më të mëdhenj nën dritën e hënës, do t’ ua mbushte natën dhe ëndërrat me të lehura të frikshme, ehoja e të cilave do të depërtonte thellë deri në dridhjen e eshtrave të skeletit” (f. 121).

Duket si përçartje e gjithë kjo. A nuk janë përpjekur herë pas here që edhe veprimet e Hitlerit e të të tjerëve t’ i “justifikojnë” si pasojë të qënieve biologjike të sëmura?

Nga ana tjetër, një tru i eksituar, si ai i Eispozitos dhe një fantazi gjithashtu e eksituar nga turli lloj lexime të letërsisë moderniste, sidomos nga Kafka, si ajo e autorit, do të pillnin edhe tortura specifike, si ajo që përshkruhet në f. 134-138, një torturë massive, në natyrë të hapur, të cilës të burgosurit i nënshtrohen si turmë e verbër, pa kurrfarë hezitimi e lufte (tamam në një rrethanë ku mund të luftonin!). Qentë dalin nga ca barka misterioze prej detit, barka që i ka sjellë apostafat një luftanije e porositur nga Eispozito dhe sulmojnë turmën prej 500-600 të burgosurish!!

Cili është efekti që donte të arrinte autori te lexuesi me anë të skenave të tilla macabre, si kjo apo varrosja për së gjalli etj? Urrejtja apo ankthi? Sigurisht është më tepër ankthi, frika përpara këtyre Mbinjerëzve e predikimi tërthorazi i nënshtrimit.

Se san ë situatë pa krye e rrugëdalje e kishte projektuar autori këtë konflikt në kamp, duket edhe nga zgjidhja skematike që u gjet më vonë në film si një tentativë për të shpëtuar atë kur një çetë partizane që s’ është parë kurrkund deri atëhere, e sulmon kampin dhe me ca “urra” i liron të internuarit.

4)Në roman ka jo vetëm ndikime të hapura të frojdizmit, po edhe një tentativë të vërtetë për ta materializuar e përligjur atë. Që problemet e seksit, pasionet seksuale janë preokupacion, dramë e shtytje për veprime të pakontrolluara kjo duket qoftë edhe në linjën e Grigorit me Mirën për të cilën folëm. Po fare troç këto thuhen me rastin e vizitës së murgeshave në kampin e grave. Që në bisedën e parë të tyre shprehet shqetësimi se me kë e bëjnë aktin seksual murgeshat, me njëra tjetrën apo me padren që i rrëfehen (f. 77). Pasi thonë se duhet bërë diçka në kamp, vajzat vazhdojnë bisedën për hallin e murgeshave që “nuk e njohin dashurinë e mashkullit e që janë dënuar të mos e ndiejnë erën e tij”. “Ne, ia bënë dy, ne s’ qenkemi dhe aq keq” (f. 78). Dhe kush e bën këtë bisedë? Vajzat shqiptare që nderin e kishin virtytin më të çmuar. A ka fyerje më të madhe se sa kjo bisedë e huajtur nga filmat e seksit me të cilat sot është mbushur ekrani perëndimor i vendeve revizioniste, në gojën e vajzave të internuara? Po le të shohim më poshtë.

-Përse keni nevojë?- pyesin murgeshat.

-Përse kemi nevojë? Për burra- tha me zë të ulët një vajzë.

Pas kësaj, instikti seksual i zgjohet një të burgosuri (nga ata të kequshqyerit) dhe thotë “Ta di se më vrasin, unë do ta kap atë”. Është fjala për një murgeshë të bukur. Në f. 178-179 tregohet se gratë e kampit, pasi i kanë ndarë në “të bukura” e “të shëmtuara” përçahen e armiqësohen menjëherë me njëra tjetrën. Pra, të gjitha janë thjesht “femra” në kuptimin që borgjezia u jep atyre, të krijuara për të kënaqur me bukurinë e seksin e tyre burrat dhe ato jepen të ndërgjegjshme për këtë se mjaftoi që u prek pika e dobët, thelbi që përcakton karakterin, që të vijnë në origjinë. Luftëtare janë këto, apo masë amorfe si ajo që do të krijojë Eispozito?

5)Disa herë, në letërsinë tonë janë bërë përpjekje për të pasqyruar sesi e shohin popullin tonë, historinë e tij dhe karakterin e shqiptarit të huajt dhe armiqtë. Në një letërsi me dinjitet edhe armiku jepet me dinjitet dhe jo si psikopat. Pra, rrjedhimisht, përfundimet që nxjerr ai nga kontakti me shqiptarin tërthorazi pohojnë edhe disa anë të pakundërshtueshme që gjithë bota ia njeh shqiptarit, siç janë trimëria, besa etj. Si i jep autori këto anë me gojën e Eispozitos që “ nga të dhënat krijon arketipin shqiptar” (f. 68), “specie e rrallë, inatçore, kapadaillëk përtej çdo kufiri, armiqësi e bashkëlidhur (!) ndaj të huajit”, kurse historia karakterizohej nga “një vetëizolim i plotë ndaj fqinjëve dhe ndaj çdo vendi tjetër” dhe ai “do ta zhdukte vetëdijen kombëtare po me atë armë që ata e kishin përdorur shekuj të tërë për ta mbajtur gjallë, me izolimin, me një hermetizim të plotë e të përkryer nga mjedisi i vetë vendit të tyre” (f. 69).

Një transplatim i tillë mekanik i atyre që thonë sot kasnecët e reaksionit për ne disa vite më parë duket se bëhet me tendencë, porse pohimet që sillen qoftë edhe me gojën e një Eispozitoje janë gjithashtu tendencioze nga autori.

6.Manierizmi i autorit në përshkrimin e mjedisit, si dhe një figurë e tillë si ajo e piktorit Serafin S, i sëmurë shpirtërisht e psikikisht (shih tentativën e tij të çuditshme për vetëvrasje), theksojnë gjithashtu dëshirën e tij për ta pikturuar tërë atë kohë në ngjyra të errëta, gri, shterpë, pa asnjë dritë e gjelbërim shprese. Nga ana tjetër spikat dëshira për të përshkruar mjediset jashtë Shqipërisë me nuance të shumta vlerash artistike (shih pasditet në vilën e tezes së Eispozitos).

7) Vihet re se autori do të manipulojë gjithandej me një lloj erudicioni manualesh dhe me një terminologji të huajtur nga fjalorët e ndryshëm të artit, arkitekturës, teknikës filozofisë. Kjo dhe dëshira e tij për të mbingarkuar gjuhën e veprës me fjalë të huaja krejt të panevojshme, tregon edhe një farë shpërfillje për këtë detyrë të shkrimtarit. Vetëm në 10-12 rreshta të f. 12 p.sh, gjejmë këto fjalë “avancoi (propozime), disproporcion, preokupim, konkret, sugjerim, modifikim, preliminare, intensivisht, i parikuperueshëm, irritim, suplementar, bindje të korruptuara, inerte, refraktare. Të njëjtën vërejtje mund të bëjmë edhe për mbingarkesat figurative që ktheheshin në qëllim në vetëvete duke vështirësuar kuptimin.

Si përfundim, romani dhe skenari janë vepra jorealiste, me një frymë të theksuar subjektiviste e të sëmurë me një pasqyrim të shtrembër të rolit të komunistëve në rezistencën antifashiste, me një përçmim të hapur të femrës shqiptare dhe me një dyndje të ideve filozofike reaksionare që materializohen nëpërmjet rolit të një përsonazhi si Eispozito, torturat e të cilit si dhe gjithë përshkrimi i jetës e i mjedisit të kampit rrahin të zgjojnë një ndjenjë ankthi e nënshtrimi.

U ndalëm më gjatë në këto dy vepra sepse duke qenë vepra të gjata; aty ka mundur të gjejë shesh veprimi më shumë edhe qëllimi armiqësor i autorit.

Novela “Premiera e teatrit të kukllave
Kjo novelë e botuar në “Nëntori” ka disa ndryshime midis dorëshkrimit dhe variantit të botuar, ndryshime të cilat i janë sugjeruar autorit nga redaksia për të evituar ndonjë interpretim të pasaktë e madje të shtrembër siç mund të kuptohej nga nënteksti dhe simbolika e novelës, interpretim që ka mbetur në dorëshkrimin për të cilin flasim dhe që shpreh synimin e konceptet e autorit. Këtu e kemi fjalën për dorëshkrimin e novelës.

Është fjala për atë nënkuptim e interpretim të ndërtesës ku vendoset teatri i kukllave si një han me dy porta ku mund të hynte e të dilte kush të donte dhe të shtrohej këmbëkryq, të bënte ligjin sipas qejfit, pa marrë parasysh zotin e vërtetë të vendit. Ky aludim mund të interpretohej me përmasa të gjera. Aty hyjnë e dalin mbretër, bejlerë e reaksionarë zogistë-gjë që mund të merret si një aludim për amullinë politike që sundonte në kohën e Zogut, por aludimi tjetër që qysh prej çlirimit e deri në fillim të viteve ’60 në këtë godinë sovjetikët bënin ligjin si u donte qejfi, madje u propozonin portierëve të ndershëm të bëheshin spiunë dhe nga kjo nuk u hynte ferrë në këmbë, është i gabuar dhe hedh baltë mbi një periudhë të tërë, nga njëra anë pa bërë asnjë dallim midis sovjetikëve në vitet 45-53 kur rronte Stalini, me ndryshimin e dukshëm revisionist të viteve pas vdekjes së tij dhe, nga ana tjetër, sepse pavarësishy nga miqësia dhe marrëdhëniet e mira, në asnjë periudhë Partia jonë nuk i ka lejuar sovjetikët të hiqen si zotër e ligjvënës.

Problemet e tjera ideoartistike të novelës, kanë të bëjnë sidomos me ndikimin e teknikave të huaja moderniste të prozës, teknika të future në mënyrë të kamufluar. Duke kaluar nga një shkollëzë moderniste te tjetra, sipas leximeve, autori, me sa duket, këtu priret nga ajo teknikë që është quajtur e antiromanit francez e që përfaqësohet sidomos nga veprat e shkrimtarit Rob Grije. Në këtë lloj letërsie personazhi dhe fabula (rrëfimi i ngjarjes) s’ kanë asnjë rëndësi dhe përparësi ka vetëm përshkrimi i hollësishëm i objekteve e sendeve rreth njeriut, të cilat sipas kësaj teorie, përfaqësojnë në të vërtetë edhe thelbin e njeriut.

Në novelë, veç një kukllabërësi me emrin Simon, për të cilin na jep ndonjë të dhënë biografike apo veprim dhe përmendjes së bëmave të njëfarë Dardanellovi, drejtor i klubit i cili na paskej në dorë të ulte e të ngrinte nga froni i tyre mjaft gjeneralë e diplomatë (nënkupto- gjithçka vendoset nga policia e fshehtë e Sigurimi), s’ ka asnjë personazh të plotë letrar, për të cilin mund të flitet me plot gojën. Po dhe rrëfimi (fabula) është krejt e copëzuar, pa asnjë vazhdimësi, thjesht në funksion të disa aludimeve të turbullta ideore, gjoja se historia po i vendos tani në rradhët e kukllave gjithë ç’ kishin hyrë e dalë në këtë ndërtesë.

Sa për teknikën moderniste të prozës, le të vihet re se me çfarë hollësish e përshkruan autori ndërtesën e teatrit, çfarë hollësira jep për kukllat, për rekuizitën, për dhomat, për telajot e dekoreve etj. Janë përshkrime aq monotone e tendencioze sa vetëm me durim mund t’ i shtysh. Kështu p.sh, në faqet e para autori “derdh” tërë dijenitë e tij mbi shkollat e ndryshme të arkitekturës, të cilat një farë arkitekti shqiptar na i paska bashkuar këtu në një përzierje aq eklektike sa s’ ka asnjë gjurmë kombëtare.

Tregimi “Zhurma e daulles”
(Nga libri “Një kohë tjetër” botuar më 1977)
Autori e quan këtë tregim “përrallë groteske në dy pjesë”. Le ta pranojmë si përrallë. Ngjarjet ndodhin 100 e ca vjet më parë. Ç’ na tregon kjo përrallë me pak fjalë? Na thotë se praën një fshati që lidhej me botën me një urë një natë u shfaq papritur një kasolle si gungë dheu, nga vinte një zhurmë e pandërprerë daulleje, ditë e natë me të njëjtin ritëm. Kushdo që kalonte te ura duhet të hidhte këmbët sipas ritmit të saj.

Pas disa hezitimeve, fshatarët ndjekin shembullin e një loloje, i cili pranoi i pari të hidhte këmbët sipas daulles dhe kalojnë mbi urë, në rrjesht njëri pas tjetrit. Këtë truk na e paska sajuar agai, zot i vendit.

Pra, të gjithë pranuan, u nënshtruan, i hodhën këmbët sipas daulles së “zotit të vendit”. Një turmë amorfe, nën peshën e frikës që nënshtrohet.

Në pjesën e dytë shfaqet “shpëtimtari”. Ky ishte një lëkurëpunues me djemtë e tij, që sajon një daulle akoma më të madhe. Daullja e re, me zhurmën e saj, jo vetëm që e shurdhon atë të agait, por rajanë e nënshtruar plotësisht e ngre në këmbë, hidhet mbi rojet, e prishin daullen, kurse daullja e re pëson ca pak gërvishtje po riparohet lehtë.

Cili është morali i kësaj përralle? Edhe sikur t’ i marrim të dy “daullet” si përfaqësues të ideologjive të caktuara, një reaksionare dhe një e re, përparimtare, prapë morali i saj del fare i gabuar e tendencioz në paraqitjen e realitetit (pas çdo përralle ka një pikënisje reale e cila zmadhohet e vishet me fantazinë e çudinë) për dy arsye: E para, sepse tërë fshati, fshatarët, nënkupto tërë popullin, pranon e i nënshtrohet totalisht daulles (nënkupto ideologjisë) dhe i hedh këmbët sipas saj. Kjo gjë hedh baltë mbi masat, i konsideron ato turma pa kurrfarë dinjiteti e ndjenje klasore. E dyta, këtë turmë mund ta shpëtojë nga gjendja poshtëruese ku ka rënë vetëm një individ i shquar (këtu, lëkurëpunuesi) me daullen e re. Rrjedhimisht, koncepti i historiografisë borgjeze se janë disa individë të shkëputur ata që e bëjnë historinë del haptazi, duke e injoruar plotësisht mësimin marksist-leninist se janë masat ato që e bëjnë historinë.

Veç kësaj, aludimi politik këtu është i dukshëm. Njerëzit janë të izoluar (një alegori reaksionare sipas së cilës një turmë abstrakte është e ndarë nga bota) dhe për të hedhur prapë vallen u dashka dikush, një njeri i shquar që të dijë t’ i vejë në lëvizje njerëzit, sipas një daulleje të re. E këtu, si dhe në shkrimet e tjera, kemi të dhëna të dukshme se mendimi i vërtetë i autorit bashkohet me korin e reaksionit: vendi ynë i izoluar kishte nevojë për një udhëheqje të re.

Të gjitha këto flasin për një përdorim të ndërgjegjshëm të rrymave moderniste, për një subjektivizëm të theksuar letrar dhe për qëndrime politike armiqësore.

Dalan Shapllo

Teodor Laço

[Brari]

po e furnizon ruci ..kastriot myftarin mire..

kastrioti shkruan mes tjerash..

--

Dokumenti që po paraqes më poshtë është një akt-ekspertimi i kryer për llogari të Sigurimit të Shtetit në një proces penal, ku një kolegu i z. Laço, shkrimtari Bashkim Shehu u dënua me 10 vjet burg për “krimin” e agjitacionit dhe propagandës kundër regjimit komunist. Në këtë proces, akt-akuza e paraqitur nga prokurori dhe vendimi i dhënë nga gjykata janë bazuar mbi akt-ekspertimin që ka si bashkëautor “liberalin” Teodor Laço.
---



pse o petja i koles.. teodor laco e denoj bashkimin mo..
kaq i paditur qenke ti o..

ne se jeni cuna te rinj mos shkruani fare ne keto tema se nuk ditkeni kurgje..

te gjithe e dine se ishte enveri qe me kohe u a kish qendisur "sinopktiken" ketyre te ngratve te familjes se shehut.. qe do te thote se u a kish prere buleten per ti cuar o birucave o pushkatimeve..

dhe si hetusit si shkrimtaret skishin nga luanin nga skema e caktuar e enverit..

[Duaje Siveten]

po e furnizon ruci ..kastriot myftarin mire.. si hetusit si shkrimtaret skishin nga luanin nga skema e caktuar e enverit..

shih sa i kundert je ne vetvete ... brenda nje shkrimi ...

nuk ka gjo ... iu ka thon taktorri qe te justifikoni me çdo kusht ndihmesit dhe syte vigjilent te partise ... i ka pa hajrin sala kur ishte sekretar e komisar ... i vuri me aq zell ne perdorim me fahri-mandra, gasded e medet ... dhe ja ku e shpute vendin ...

edhe rehn nuk e priti ne bruksel ... se e di mire me ke ka te beje ... ordiner ...

[OO7]

Knotradiktimin e vetes nuk e ka te veten (si cdo gje tjeter) e ka te huazuar nga Salë Berishë Kungulli!

[Duaje Siveten]

pvete si prej koti brarisha,

teodor laco e denoj bashkimin mo..

jo more brarish, mos e shtrembero te verteten ...

theodhori dhe dhaljani nuk e denuan ... e paditen prej skemes se enverit ata prokuroret dhe hetuesit ... e ekspertuan laço e shapllo, e po sipas skemes se enverit, e denuan gjykatesit ...

ahere mund te themi se, perseri sipas skemes se enverit, theodori beri parti ... sipas skemes u be me krahun e saliut ... si shperblim ... ambasador te moskovi ...

ec brarishe, na zbulo skema te tjera te enverit me salen ...