Inteligjenca, veçori kulturore apo biologjike?

[kiniku]

E papranueshme është të bëhet lidhje midis inteligjencës dhe besimit në përgjithësi për natyrën e njeriut. Këtë po kundërshtoj.

Inteligjenca numron shtate faktore (marre nga libri Kriminologjia, autor Dr. Ragip Halili, Prishtine, 1995):

1 - Aftesia e te folurit rrjedhshem dhe gjetja e shprehjeve adekuate, pra, begatia e fjalorit;
2 - Aftesia e te kuptuarit te permbajtjeve te formuluara me fjale;
3 - Aftesia e te operuarit me numra dhe veprime aritmetikore;
4 - Aftesia e paraftyrimit dhe te mbajturit mend te disa proceseve apo ngjarjeve;
5 - Aftesia e te mbajturit mend dhe reprodukimit te pershtypjeve;
6 - Aftesia e te perceptuarit te hapsires, sendeve dhe ndryshimeve qe ndodhin ne ambientin perreth; dhe
7 - Aftesia e rezonimit, gjegjsisht aftesia e perkufizimit, permbledhjes se raporteve, fakteve, te dhenave.


Nga ky perkufizim shohim se faktoret perberes te Inteligjences nuk jane absolut, perkundrazi, jane tipare qe shume lehte mund te shtohen apo edhe zvoglohen ne vellim, efekt dhe forme. Shembull, konsumi i alkoholit dhe duhanit, drogave, semundjet, menyra e jetes ndikojne ne te mbajturit mend. Shume nga keta faktore (sidomos i pari, dyti dhe ai i treti) varen nga dituria te cilen njeriu mund t'a kete apo mos t'a kete fituar gjate shkollimit. Prirja per te fituar keto aftesi varet nga edukimi, nga mesimdhenesit dhe prinderit. Ka edhe talent natyror qe edhe pa mesim kane zgjidhjet aritmetikore ne koke, mirpo shumica e tyre kane nevoje per ndihme, spjegime dhe shembuj ne menyre qe te mesojne se si funkcionon aritmetika.

Pra, nese ky perkufizim eshte i sakte (do deshiroja qe dikush t'a mohoj saktsine), atehere eshte me se e qarte se inteligjenca ne shumicen e rasteve fitohet duke e kultivuar. Njeriu ka kultivuar inteligjencen prandaj nuk beson me ne totem, ne shume Zotra, ne bestytni etj etj. Kjo eshte nje lidhje shume direkte e inteligjences me besimin.

Mos u kap nga kjo. Le ta ndryshoj pak atë çka thashë. Anëtarët e Royal Society janë në shumicë burra (fakt). A don të thotë kjo se meshkujt janë më inteligjentë se gratë?.

Nuk mund te pergjigjem ne kete pytje nese disponoj vetem me kete fakt te cituar(se shumica e R.A jane burra). Pastaj, kjo pytje kerkon nje qasje dhe metodologji tjeter te punes sepse trajtojme gjera krejtsisht te ndryshme.

Nese shiqojme me me kujdes, del se me shume sofizma ka mohimi yt sesa pohimi i artikullit.

[Bizantin]

Pra, nese ky perkufizim eshte i sakte (do deshiroja qe dikush t'a mohoj saktsine), atehere eshte me se e qarte se inteligjenca ne shumicen e rasteve fitohet duke e kultivuar. Njeriu ka kultivuar inteligjencen prandaj nuk beson me ne totem, ne shume Zotra, ne bestytni etj etj. Kjo eshte nje lidhje shume direkte e inteligjences me besimin.

Mund të vazhdojmë me orë të tëra për të gjetur faktorë që konsistojnë inteligjencën. Herrnstein & Murray (The Bell Curve: Intelligence and Class Structure in American Life, New York, 1994) p.sh. mendojnë se inteligjenca është çështje e trashëgimisë biologjike, çështje racore. Si rrjedhim e kupton se nuk mund të kemi lidhje me besimin.

Ajo që kuptoj unë nga postimi yt (më korrigjo nëse gabohem), ti mendon se inteligjenca e njerëzimit ka ardhur duke u shtuar, pra njerëzit në lashtësi kanë qënë më pak të mençur se sot. Ku bazohesh për diçka të tillë? Në teknologjinë?

Nuk mund te pergjigjem ne kete pytje nese disponoj vetem me kete fakt te cituar(se shumica e R.A jane burra). Pastaj, kjo pytje kerkon nje qasje dhe metodologji tjeter te punes sepse trajtojme gjera krejtsisht te ndryshme.

Nuk të duket se tek pohimi i artikullit kemi një sofizëm? Akademikët janë inteligjentë, Akademikët janë ateistë, pra inteligjentët janë ateistë. Ku gjendet metodologjia në këtë mes? Edhe nga ana statistikore është metodologjikisht e papranueshme që të nxirret një rezultat që ka të bëjë me gjithë njerëzimin nga një numër i kufizuar njerëzish.

[kiniku]

Mund të vazhdojmë me orë të tëra për të gjetur faktorë që konsistojnë inteligjencën. Herrnstein & Murray (The Bell Curve: Intelligence and Class Structure in American Life, New York, 1994) p.sh. mendojnë se inteligjenca është çështje e trashëgimisë biologjike, çështje racore. Si rrjedhim e kupton se nuk mund të kemi lidhje me besimin.

Teorite e nebulozat e ndryshme qe theksojne supremacionin apo inferioritetin racor e biologjik, edhe pse te lansuara nga vete intelektualet, kane perfunduar te kritikuara ashper nga qarqet intelektuale. Faktoret qe une ceka jane pergjithsisht te pranuar si te "qendrueshem" dhe indikator me i sakte i inteligjences sesa faktoret tjere.

Ajo që kuptoj unë nga postimi yt (më korrigjo nëse gabohem), ti mendon se inteligjenca e njerëzimit ka ardhur duke u shtuar, pra njerëzit në lashtësi kanë qënë më pak të mençur se sot. Ku bazohesh për diçka të tillë? Në teknologjinë?

Tregom, a do gaboja nese them se ti je me i menqur se Platoni? Une them se je dhe se rezultati yt i IQ do te ishte dyfishi i Platonit.

Akademikët janë inteligjentë, Akademikët janë ateistë, pra inteligjentët janë ateistë. Ku gjendet metodologjia në këtë mes? Edhe nga ana statistikore është metodologjikisht e papranueshme që të nxirret një rezultat që ka të bëjë me gjithë njerëzimin nga një numër i kufizuar njerëzish.

Po, ke te drejte. Eshte gabim te nxjerret nje doktrine per te gjithe njerzimin bazuar ne nje studim te bere ne disa njerez. Por, athua valle, artikulli ne fjale pretendon kete apo eshte vetem nje vazhdimsi, nje tjeter simptom i trendit ne rritje?

[Bizantin]

Teorite e nebulozat e ndryshme qe theksojne supremacionin apo inferioritetin racor e biologjik, edhe pse te lansuara nga vete intelektualet, kane perfunduar te kritikuara ashper nga qarqet intelektuale. Faktoret qe une ceka jane pergjithsisht te pranuar si te "qendrueshem" dhe indikator me i sakte i inteligjences sesa faktoret tjere.

Të gjithë faktorët që përmende janë të lidhur me faktorin biologjik, dhe të ndërtuara në këtë mënyrë që njeriu mesatar të japi rezultat IQ = 100. Të gjithë varen nga aftësia mendore. Kurse besimi në Zot është çështje diturie. Do besosh ose jo vetëm nqs do njohësh çfarë është Zoti.

Tregom, a do gaboja nese them se ti je me i menqur se Platoni? Une them se je dhe se rezultati yt i IQ do te ishte dyfishi i Platonit.

Këtë e marr si kompliment, por fakt është se do gaboheshe. Duket nga tekstet se Platoni ka qënë gjeni, llafazan i madh por gjeni. Po unë do të të jap dy shëmbuj nga parahistoria. A nuk të duket gjeni njeriu që shpiku sistemin numerik me bazë 10? Njerëzit sot e marrin si fakt se numrat janë nga natyra të vendosur në këtë rend; pra me 10 100 1000. Por kjo është shpikje e njeriut dhe madja e stërlashtë. A nuk të duket gjeni njeriu që shpiku alfabetin? Pra që kapi mendimin, që sot duket i thjeshtë, se një tingull duhet të paraqitet me një shënjë, dhe jo një fjalë me një shënjë apo një rrokje me një shënjë.

A nuk të duket gjeniale që ende sot e kësaj dite gjeometria euklidiane nuk ka ndryshuar asnjë presje? Nuk përmend fare kolosë të tipit të Arkimedit, Eratostenit, Heraklitit, Tukididit se do na turpëronin fare. Pra ata njerëz kanë qënë po aq të aftë sa ne veçse nuk kanë mjetet që kemi ne.

Por, athua valle, artikulli ne fjale pretendon kete apo eshte vetem nje vazhdimsi, nje tjeter simptom i trendit ne rritje?

Unë jam i bindur se ky trend lind nga protestantizmi plus disa faktorë si mediat etj.

[Il Cavalliere]

Mbeshtes deri diku.

[Hyj-Njeriu]

Ca eshte bere lesh e li kjo puna e inteligjences. Po te varej inteligjenca nga shkollimi e mireqenia sdo ishin me siguri kinezet ne vend te pare ne bote ashtu sic i do ky Richardi. Po ashtu mongolet
qe jane akoma ne kohen e shpatave dhe mjeljes se pelave nuk do na dilnin para te gjitha vendeve perendimore.

Ca traplliqe te tipit ti je 2 here me inteligjent se platoni vetem mendje te semura mund ti marrin per te verteta.
Platoni kishte nje thellesi mendimi qe vetem nje qenie me kuocient te llahtarshem inteligjence mund ta kete.

[Atheist]

Ai përkufizimi që përpiqet ta nxjerrë inteligjencën si faktor kulturor është së paku qesharak. Nqs nuk ke të dhënat e duhura biologjike (të cilat janë të trashëgueshme si pjesë e evolucionit), edukohu sa të duash.

[kiniku]

Ai përkufizimi që përpiqet ta nxjerrë inteligjencën si faktor kulturor është së paku qesharak. Nqs nuk ke të dhënat e duhura biologjike (të cilat janë të trashëgueshme si pjesë e evolucionit), edukohu sa të duash.

Liria qe ia lejon vetes, te tallesh dhe quan qesharake punen shume vjeqare qe kane bere Psikologet ne nxjerren e perkufizimit, flet me shume per ty sesa per perkufizimin. Po nejse, edhe per tipat sikur ti, ka nje perkufizim, edhe pse ti mund te mos pajtohesh me te.

Nese nje prej komponenteve te inteligjences jane njohuria numrat dhe veprimet aritmetikore (cdo test inteligjence pyet per numra), atehere sinqerisht nuk e di prej nga guximi te thuash se inteligjenca eshte produkt biologjik e trashegues pasi para 1000 vjetve, shume pak njerez kane ditur shkrim e lexim perderisa sot pothujse te gjithe kane te kryer shkollen fillore. Ndoshta ne kohrat e shkuara IQ eshte matur jo me numra por me trimeri.
Nese gjykimi i drejte i fenomeneve qe na rrethojne poashtu perben njerin prej segmenteve te inteligjences, a nuk mund te themi lirshem se njeriu bashkohor eshte i rrethuar me qindra mijra fenomene me shume se kohrat e shkuara, fenomene te natyres se ndryshme, shkolla, televizori, radioja, interneti, sporti, librat, udetime ne hapsire, bomba atomike dhe me rritjen e ketyre fenomeneve ne numer a nuk mund te themi se jeta sot eshte me dinamike dhe ka kalitur shqisat e njeriut, edhe aftsine e te menduarit, dhjetra here me shume se njeriu ne kohrat e shkuara?

Zhvillimet qe jane bere jane deshmi se inteligjenca e njeriut eshte ne rritje e siper. Tash, ka pikpamje biologjike, antropologjike, trasheguese e racore mirpo nese ke lexuar dicka nga psikologjia keto 50 vitet e fundit do te shihje se keto jane sulmuar nga te gjithe.


Truri eshte vetem mjet. Do t'a ilustroj me nje dialog ne mes te besimtarit dhe ateistit, arsyea kunder besimit, te cilin e kam postuar para dy viteve. Merr besimtari nje laps te drejte dhe pyet ateistin, "a eshte lapsi i drejte" dhe pasi ky pergjigjet po, e fut ne uje dhe pyet a nuk te duket tani i shtrembruar? Ky i pergjigjet prape po. E fut lapsin ne marrmellade dhe e pyet se tani lapsi nuk shihet fare, apo jo dhe ky i pergjigjet jo, nuk duket fare.
Tash, ky ateisti i pergjigjet se shembulli qe besimtari demonstroj eshte shume i vertete, mirpo, shton se truri dhe syri jane vetem mjete mekanike te cilat pranojne dhe percjellin informatat dhe te dhenat ashtu sic jane, pra, shohin lapsin e shtrembruar dhe shohin lapsin qe zhduket ne ate mase marrmellade. Por, varet nga truri dhe nga dituria, pervoja dhe inteligjenca jone sesi perpunojme informatat qe syri i pranon dhe ky perpunim me se paku varet nga "motori organik" (kuptohet, motori funkcional eshte parakusht por ne jemi duke debatuar per personat qe biologjikisht nuk jane te c'rregulluar)por kryesisht nga pervoja, niveli i arsimit, menyra e kultivuar e rezonimit dhe gjykimit, etj. Burimi = G.W SMITH.

Syri e logjika, biologjia e antropologjia e te gjitha tjerat na lene pershtypjen se toka eshte e rrafshet. Ama, u desht nje njeri i shkolluar, i mire ne matematike e shkenca tjera matese te ngrihej kunder gjithe botes e thote se matjet e mija tregojne se bota eshte e rrumbullaket.

[kiniku]

Ose me mire, per te gjithe ata qe mendojne se IQ eshte produkt i biologjise, a mund te na tregojne konkretisht se cilet jane faktoret apo komponentet biologjike qe konstituojne dhe formojne Inteligjencen?

Flm.

[pryll]

Ose me mire, per te gjithe ata qe mendojne se IQ eshte produkt i biologjise, a mund te na tregojne konkretisht se cilet jane faktoret apo komponentet biologjike qe konstituojne dhe formojne Inteligjencen?

Flm.

raca

raca, raca