Superskandal, mijera toneleta fekale, nga Greqia ne Shqiperi
Qeveria po negocion sjelljen e tonelatave me fekale dhe plehra nga shteti fqinj. Plani ėshtė shitur si import plehu, por disa ministra kanė dyshime pėr llojin e materialit qė do tė importohet nga Greqia
Shaban Sulēe
Shqipėria sė shpejti pritet tė jetė vendi mikpritės i fekaleve tė qyteteve mė tė mėdha tė shtetit grek. Projektin e importit tė plehut tė fekaleve e konfirmon edhe kreu i shoqatės Ekolėvizja Xhemal Mato, i cili i tha Albania-s se ėshtė vėnė nė dijeni pėr kėtė projekt, i cili ka muaj qė elaborohet nė disa ministri... Por dyshimet janė pėr mė shumė se njė import plehu, pasi burime tė Albania-s bėnė tė ditur se brenda kabinetit qeveritar kanė plasur debatet, ndėrsa disa ministra kanė hedhur dyshimet se nė autobotet qė do tė sjellin ngarkesat mund tė ketė tonelata fekalesh dhe plehrash .... Duket se bėhet fjalė pėr njė projekt tinzar qė pėrdor si alibi zgjidhjen e krizės energjetike nė vendin tonė, pėr tė pastruar plehrat tė paktėn tė vendeve fqinjė. Sipas burimeve tė sigurta konfidenciale brenda kabinetit Berisha, brenda dhjetė ditėve pritet qė ky projekt tė marrė viston. Skenari duket se fshihet nėn petkun e njė investimi tė huaj dhe me synimin pėr tė pėrmirėsuar situatėn energjetike. Por nė tė vėrtetė bėhet fjalė pėr njė plan sekret pėr tė depozituar nė Shqipėri plehra tė pėrpunuar nga fekalet dhe jo vetėm ato. Burime tė sigurta dhe konfidenciale pėr gazetėn Albania shpjegojnė skemėn e planit tė mėsipėrm, qė implikon njerėz tė pushtetshėm deri edhe nė nivel ministrash.
Termocentrali i Cėrrikut
Pas miratimit nė parlament tė ligjit pėr koncesionet e HEC-eve, Ministria e Ekonomisė, Tregtisė dhe Energjetikės ka nėnshkruar njė marrėveshje pėr dhėnien me koncesion tė Termocentralit tė Cėrrikut njė firme greke. Pėr prodhimin e energjisė nė Termocentralin e Cėrrikut ėshtė parashikuar pėrdorimi si lėndė e parė e njė bime, qė klasifikohet nė kategorinė e BIO-Feul, ose siē njihen ndryshe bio-karburante dhe qė hyn nė familjen e panxharit tė kuq. Pėr prodhimin e saj ėshtė parashikuar mbjellja e njė hapėsire tė madhe fushore, e cila ndodhet pikėrisht nė afėrsi tė vendit ku ndodhet Termocentrali i Cėrrikut, i cili nuk funksinon prej shumė vitesh.
Bima Bio-Karbur
Kjo bimė karakterizohet nga veēoria e rritjes sė shpejtė. Gjatė dekompozimit tė saj, bima prodhon gaz metan, i cili lėngėzohet dhe mė pas kthehet nė karburant. Ky produkt, pra karburanti i prodhuar, nė tė vėrtetė konsiderohet jo i dėmshėm pėr ambientin dhe i leverdisshėm pėr vėnien nė punė tė termocentralit. Por e keqja qėndron nė lėndėn e parė qė do tė pėrdoret pėr rritjen e kėsaj bime. Pikėrisht investitorėt grekė kanė menduar qė pėr rritjen e kėsaj bime tė transportojnė nga Greqia pleh tė pėrpunuar nga ujėrat e zeza, i cili stimulon rritjen e shpejtė tė bio-karburit nė fjalė. Me justifikimin se materiali vendas nuk mjafton, ata duket se kanė marrė garancinė nga ministri i Mjedisit, Lufter Xhuveli, qė tė importojnė gjatė dy viteve tė ardhshme plehun nga Greqia.
Skema
Por transportimi i kėtij lloji plehu ka shumė gjasa tė jetė vetėm fasada mbuluese e kėtij aksioni.... Si rregull, nėse do tė bėhej fjalė vetėm pėr importim tė plehut tė pėrpunuar, e gjitha kjo do tė mjaftohej me vetėm njė leje importi nga ana e Ministrisė sė Mjedisit. Por ēėshtja ėshtė mė e thellė, duke qenė se firma greke ka arritur tė marrė garanci pas bisedimeve me ministrin Xhuveli dhe tashmė pret vetėm vendimin e Kėshillit tė Ministrave pėr tė kryer depozitimin e mbetjeve. Nė bazė tė Ligjit Nr. 8934, dt. 05.09.2002, Nenit 22, "Importimi i ēdo lloj mbetjeje me qėllim pėrdorimi, pėrpunimi e riciklimi bėhet me vendim tė Kėshillit tė Ministrave, sipas rregullave, procedurave, sasive dhe afateve tė pėrcaktuara prej tij, me propozimin e ministrit tė Mjedisit". Burimet pohojnė se gjatė kėtyre ditėve, Ministria e Mjedisit ėshtė duke pėrgatitur draftin nė fjalė, i cili pasi do ti kalojė Ministrisė sė Energjetikės, Ministrisė sė Financave dhe asaj tė Bujqėsisė, do tė diskutohet nė mbledhjen e qeverisė shqiptare, ku kjo e fundit do tė pėrgatisė njė projektvendim pėr lejimin e importeve tė fekaleve nga Greqia. Pra, nėse do tė bėhej fjalė vetėm pėr import plehu tė pėrpunuar, firma greke nuk do tė kishte nevojė pėr viston nga kabineti Berisha dhe diskutimin e kėsaj ēėshtjeje nė mbledhjen e tij. Burimet pohojnė se nė lidhje me kėtė ēėshtje janė vėnė nė dijeni thuajse tė gjithė anėtarėt e kabinetit qeveritar.
Interesat e firmės greke
Nė tė vėrtetė interesat e firmės greke janė mė tė mėdha se vėnia nė punė, pėrdorimi, funksionimi dhe fitimet e mundshme qė do tė nxjerrė nga menaxhimi i Termocentralit tė Cėrrikut. Nė rast tė marrjes sė ok nga Vendimi i Kėshillit tė Ministrave pėr ti dhėnė tė drejtėn e lejes sė importit, fitimet e kėsaj firme do tė ishin maksimale dhe qindra herė mė tė mėdha se tė ardhurat qė do tė siguronte nga termocentrali. Duke qenė se dihet tashmė qė Greqia gjithmonė e ka patur problem derdhjen e ujėrave tė zeza nė bregdetin turistik tė saj dhe depozitimin e mbetjeve tė tilla, transportimi i tyre nė territorin shqiptar mund tė sillte miliona euro fitime pėr kėtė firmė si rezultat i kėtij shėrbimi. Por edhe nė rast se nuk do tė ketė njė VKM nė realizimin e kėtij plani, por vetėm njė leje importi tė plehut tė pėrpunuar, gjithsesi ajo qė duhet tė bėjė shteti shqiptar ėshtė tė forcojė kontrollin dhe monitorimin ndaj kėsaj firme gjatė procesit tė importimit qė do tė kryejė ajo nė Shqipėri.
Mato: Shteti shqiptar tė forcojė kontrollin
Xhemal Mato, drejtues i lėvizjes ambientaliste Ekolėvizja, pohon se ėshtė njohur me projektin e termocentralit tė Cėrrikut, por ai ka deklaruar nė njė intervistė pėr gazetėn Albania se me aq sa ishte vėnė nė dijeni, lėnda qė do tė importohet nė Shqipėri ėshtė vetėm pleh i pėrpunuar nga ujėrat e zeza dhe se njė gjė e tillė nuk pėrbėn rrezik pėr mjedisin shqiptar. Megjithatė, Mato ka kėrkuar qė gjithsesi njė gjė e tillė nuk duhet ta bėjė neglizhent shtetin shqiptar nga detyrimi pėr tė ushtruar kontrollin dhe sigurinė ndaj procesit tė importit tė kėsaj firme, sepse nė ēdo rast mund tė transportohen edhe plehra kimike me pėrmbajtje tė rrezikshme pėr mjedisin.
Z. Mato, a jeni nė dijeni tė njė projekti pėr depozitimin e fekaleve greke nė Termocentralin e Cėrrikut?
Nė fakt, mua mė ėshtė kėrkuar njė mendim si ambientalist pėr njė projekt qė ka lidhje me funksionimin e Termocentralit tė Cėrrikut, ku pėr mbledhjen e njė lėnde tė parė, qė ėshtė njė bimė bio-karbure dhe qė prodhon karburant, nevojitet importimi jo i fekaleve, por i plehut tė pėrpunuar nga to. Nė pamje tė parė, kėtu nuk ka asgjė tė keqe dhe qė pėr mė tepėr tė kėrcėnojė mjedisin shqiptar. Bima qė klasifikohet nė kategorinė e bio-karbureve dhe qė prodhon gaz metan qė pas lėngėzimit tė tij kthehet nė karburant, ka nevojė pėr pleh tė tillė tė pėrpunuar, i cili, siē e thashė, nuk e dėmton mjedisin. Por ēėshtja ėshtė te kontrolli i shtetit shqiptar. Ne si shtet nuk e kemi tė garantuar kontrollin. Dhe kjo vlen pėr ēdo projekt importi tė ēdo lloji kimikati. Nė kėto raste, ka dy zgjidhje: ose tė mos i pranosh fare, ose tė sigurosh kontrollin dhe masat e sigurisė ndaj mallit qė importohet. Nė rastin konkret, importimi nga Greqia i kėtij plehu tė pėrpunuar nga fekalet nuk pėrbėn rrezik, megjithatė kjo nuk do tė thotė se ky proces nuk duhet kontrolluar dhe monitoruar nga ana e shtetit shqiptar.
Ju pėrmendni vazhdimisht fjalėn kontroll
pse duhet bėrė njė gjė e tillė nė kėtė rast?
Sepse duke patur lejen e importit tė kėtij plehu tė pėrpunuar, firma nė fjalė, por edhe ēdo importues tjetėr, nė kushtet e mungesės sė kontrollit dhe tė masave mund tė sjellė nė Shqipėri edhe plehra tė dėmshme, tė pėrpunuara nga ujėrat e zeza, por qė pėrmbajnė mbetje metalike dhe elementė kimikė tė dėmshėm. Kėto mbetje dėmtojnė mjedisin, bimėt qė rriten aty, kafshėt qė ushqehen me kėto bimė, pse jo edhe njerėzit qė ushqehen me produktet ushqimore si qumėshti dhe mishi. Kėshtu qė pėr kėtė arsye shteti shqiptar duhet tė jetė shumė i vėmendshėm dhe tė forcojė sigurinė e kontrollit.
Precedentėt me mbetjet radioaktive nė Shqipėri
Cigaret
Nė mesin e viteve 80, nė Shqipėri erdhi njė sasi prej dhjetėra tonelatash me cigare, tė cilat kishin rrezatim radioaktiv. Kjo sasi e madhe malli thuhet se u shpėrnda nė disa zona tė vendit, por pjesa mė e madhe u gropos nė Durrės (Bisht-Pallė) dhe Sarandė. Shumė pranė zonės sė groposjes nė Sarandė ndodhej njė repart ushtarak, ndėrkohė qė nė krye tė katėr muajve tė shtatė ushtarėt qė shėrbenin aty patėn ērregullime dhe simptoma tė njėjta si pasojė e rrezatimit.
Hekuri
Nė vitin 1998, nė disa tė pėrditshme njoftohej se nė tri ose katėr shkolla tė kryeqytetit, tė cilat sapo ishin rikonstruktuar, ishte bėrė njė kontroll disi i vecantė dhe i panatyrshėm pėr fushėn e ndėrtimit nė Shqipėri. Nėpėrmjet njė aparati Geiger ishte matuar niveli i rrezatimit radioaktiv qė mund tė emetohej nga strukturat e kėtyre objekteve. Rezultati tronditės ishte se ky nivel i kapur tejkalonte disa fish atė tė lejuar pėr ruajtjen e shėndetit tė njeriut. Sasia e hekurit kishte ardhur nga Ukraina.
Anija
Nė vitin 2002 frika se njė anije e huaj do tė zbarkonte nė portin shqiptar tė Durrėsit lėndė helmuese dhe radioaktive ka vėnė nė alarm policinė dhe doganėn e qytetit bregdetar. Anija ishte e prodhimit rus, ndėrsa pronari i saj ishte njė shtetas po nga ky vend. Mjeti lundrues i tonazhit tė madh ėshtė kontrolluar nga forcat e policisė bregdetare tė Durrėsit. Kontrolli ėshtė ekzekutuar pas njė informacioni, sipas tė cilit nė ngarkesėn e anijes kishte lėndė helmuese. Sipas verifikimeve policore, anija vinte nga Spanja dhe kishte pėr destinacion Greqinė.
Plehrat
Nė vitin 2004 u dha alarmi se Shqipėria shumė shpejt mund tė kthehej nė njė kosh tė madh tė grumbullimit tė plehrave nga e gjithė Europa. Kjo falė njė projektvendimi tė dyshimtė dhe tė fshehtė, i cili ishte duke u negociuar mes qeverisė socialiste tė Fatos Nanos dhe firmės italiane Albaniabeg Ambient pėr nėnshkrimin e marrėveshjes koncesionare tė formės BOO me qėllim ndėrtimin e njė impianti pėr pėrpunimin e mbetjeve tė ngurta urbane tė qarqeve tė Tiranės dhe Durrėsit nė Kashar.
12 Korrik 2007-gazeta albania
Krijoni Kontakt