Ziko Ll. Kapurani

[shpresa vranari]

Ah besoj se eshte nga fshatrat e Sarandes.Gjithmone ne referim te asaj qe shkruan ne essene e tij.
Une jam nga Borshi dhe me kujtohet ajo shkolle e vogel ne maje te kalase,ne borsh.
perseri na posto dicka nga jeta e tij.

[mondishall]

Te pershendes Elsa dhe falenderoj per viziten ne faqen letrare te shkrimtarit Ziko Ll. Kapurani. Vleresimet e tua do t'ja percjell se shpejti Zikos. Me poshte po sjell pak nga biografia e tij dhe nje tregim tjeter.



Ziko Ll. Kapurani u lind nga prindër vllehë në zonën e Sarandës në Janar të vitit 1951. Pas dy klasave të para në shkollat fillore të minoritetit grek, vazhdoi mësimet në shqip. Mbaroi shkollën e mesme të përgjithëshme në qytetin e Korçës. Shëmbëlloret e tij nuk e ndihmuan dot të ngjitë shkallët e universitetit për arsye se rrethi i tij familjar ishte kundërshtar i vendosur politik i diktaturës së kuqe në Shqipëri me të burgosur, të arratisur, të dëbuar politikë. Përpjekjet për të botuar në vitet ’70 librin “Poezi të blerta,” u kthyen në ëndra, të cilat u realizuan mbasi theu qafën diktatura e vdekjes. Mbas viteve ’90 ka botuar përmbledhjet poetike: “Një degëzë ahishte,” “Dashuritë e mia,” “Një tango e vjetër,” “I kthyer në re.” Në prozë ka botuar përmbledhjen me tregime “Të ndaluarit” dhe romanin “Të gdhirë në bunker.” Ka kontribuar në shkronjat greke me vëllimin poetik “Pemë në dëborë,” (“Δέντρο στα χιόνια”) dhe me përmbledhjen me tregime “Valixia e rëndë” (“Η βαριά βαλίτσα.”) Aktualisht është sekretar i Lidhjes së Krijuesve të Emigrantëve Shqiptarë të Greqisë veriore e më gjërë me qëndër në Selanik “Dega e Blertë.” Krijimet e tij i boton në tre gazetat prestigjioze në shqiq, që botohen në Greqi: “Gazeta e Athinës,” “Albania press” dhe “Tribuna.” Prej vitit 1991 jeton familisht në Selanik.



Qeni i padukshëm

tregim nga Ziko Ll. Kapurani

Atë qen Guri nuk e kishte parë kurrë. Nuk ia njihte shtatin, as të ecurën, as flokun, po të lehurën e nxirrte të njëjtë me Zhakun e tij. Eh, Zhaku! E ku kishte qen si ai! Një shtat elegant me një të ecur krenare, emër i vërtetë i besës. Sa netë të bukura e të ashpra kishte kaluar ai me ‘të. Natën, ditën, në shi, në vapë, në ngricë. Po ky që dëgjonte tani nga kati i sipërm i shumëkatshit ku jetonte prej afër një dhjetë vjeçari, sigurisht që ishte një qen tjetër, i cili i sillte përpara mikun e tij të dashur të jetës në stan, diku në rrëzë të Ostrovicës. Një zë i rëndë, oshëtimë lumi, gjëmim Zhaku. Përpara i dilnin netët hënore të Gushtit, netët e vjeshtës me mjegull, errësirë, mandej vallzimi e bukur me tufanin e egër të kësaj kafshe fisnike. Nëpër mënt i vinte ulërima e uritur e lukunisë së uqërve mbi Shkëmbin e Ariut. Një kërcënim ngjethës. Dhe përmbi ‘ta ngrihej zëri burrëror i Zhakut me shokët e tij. Trim mbi trimat dhe me shokë. Syrin pishë, të patrembur. Dhe Guri, para se të mbushte çanakun e tij, i përsheshte në vedër shokut të tij, prania e të cilit e bënte më të fortë. Iku ajo kohë, ndjesë pastë! Tani qeni i gjitonit e niste të lehurën e tij zakonisht mbas mezit të natës, por jo rrallë, i shkelte këto orë. Ai e niste këngën e tij të lehjes kur çobani i dikurshëm i tufës së bardhë ishte midis zgjimit dhe gjumit. Më shumë në një ëndër. Me qentë kishte qënë mik qysh në vogëli dhe nga zëri kuptonte se ç’trup kish sikush. Ky që i prishte gjumin në orë të ndryshme, pas mezit të natës, duhej të ishte një qen trupmadh, me sy të qetë, disi dembel, aspak agresiv ndaj njeriut. Përkundrazi, po t’i shkelje në plagë, do të egërsohej aq sa nuk e mbante as plumbi. Një Zhak i dytë. Mundet dhe ndonjë pasardhës i tij. Se, patjetër, duhej të shtohej një farë e tillë. Me atë gjëmim të lehure, Guri kalonte mallin e stanit. Se mes vathës hodhi shtat ai, me frymën, me ripërtypjen e deleve. Kishte dhe të atin pranë atëhere, një burrë fjalëpakët, i cili kishte marrë shumë nga malet, i ngjashëm me ‘ta. Mal tjetër, përmbi malet. Kështu që, ish njeriu i maleve, jo vetëm që nuk ankohej nga e lehura e këtij qeni gjigand në një orë qetësie, por i pëlqente kjo oshëtimë, kjo jehonë e mbytur, e ardhur, jo nga grykat e mjegullta të vjeshtës së vëndlindjes, por nga një kat më sipër. Kjo e lehur iu bë pjesë e trupit, një ëndër e dashur.
- Zëri i qenit tuaj më shpie në një botë të largët, shumë të dashur!- i thotë gjitonit që kishte në katin sipëror të shumëkatshit ku banonim.
- Eshtë një racë origjinale, shumë trime,- i shkeli syrin gjitoni duke qeshur.- Po deshe, mund të të gjej një këlysh të tillë.
- Faleminderit, miku im!- ia kthen,- i kam shumë për zemër qentë, aq më shumë ata të stanit, po unë nuk kam ballkon të ulem për një kafe me zonjën, jo më pastaj të mbaj një qen të madh. Mirë do të ishte, po rrethanat, gruaja...
- Nuk më kuptuat,- u hap tjetri,- unë nuk kam një qen të tillë. Të lehura këtu dëgjoj shumë rrallë, sa për të mos thënë aspak. Po më ngatërroni dhe mua. Mos kjo e lehur vjen nga hyrja jugore e katit të gjashtë?
E vërteta është se ishte një ndërtesë e madhe ku banonim mbi tridhjetë familje. Një fshat i vogël. Atje hynin e dilnin pa u njohur me njëri tjetrin. Ishte një shumëkatësh shumëkombësh, ku shumica ishin qeraxhinj nga vendet e fqinje. Edhe Guri ishte i ardhur këtu. Ngrihej me natë, si dikur për të futur dhëntë në shtrungë, dhe u miqësua me një betoniere. Nuk ishte e keqe. Tranga- trungat e saj, mundohej t’i krahësonte me tundjen e bidonave të qumështit mbi Çilin krifëngritur të tij kur çdo mëngjes shpinte qumështin në baxho. Para syve i kalonin si pulbardha mëngjeset me vesë, muzgjet e ftohta.
Sikur e mori sysh, qeni, pas dy ditësh, e ndërpreu të lehurën. Kushedi, ndoshta dhe lehte, por atë kohë vinte disi i lodhur dhe këputej shpejt në një gjumë të thellë.. Ngandonjëherë e priste deri vonë, por pasardhësi i Zhakut e mbylli si qyqja në gusht. Me kohë sikur nisi ta harrojë, si shumë gjëra të kësaj bote. Po, në këto raste një ngacmim i vogël mjafton të të ngjallë dyfish dëshirën e fshehur. Kur besonte se e kishte harruar, tek dera e jashtme gjen gjitonin e hyrjes jugore të katit të gjashtë, pikërisht ai që kishte pasur qenin.
- E kam nevojë të lehurën e qenit tuaj! Pse e larguat? Një kafshë e tillë nuk kërkon shumë. Po të doni, mund të jap edhe unë diçka për gojën e tij,- iu drejtua me dashamirësi,- ai nuk besdiste njëri. Apo u ankua dikush?
Banori i ri ishte një kaukazian, që nuk i qeshte buza kurrë. Ai mori një pamje të mvrejtur, gati të egër. Krroi kokën në të gjithë rrumbullaksinë e saj dhe i tha:
- Besoj se talleni!
- Për këtë tokë që na ushqen!- u betua Guri.
- Unë nuk kam qen...
- Si? Mua më ngjan se një e lehur joshëse dilte pikërisht nga shtëpia juaj. Në orë të ndryshme të natës, herë të shkëpura, herë pa u ndërprerë, herë të zgjatura, herë të prera. Një bukuri e gjallë. Mos ma fshihni të vërtetën, flas sinqerisht...
- Të jini i sigurtë!- vërtetoi tjetri. – Unë nuk kam ndonjë të tillë. Bile më ka marrë shumë malli të dëgjoj të grindet një qen me zinxhirin e tij. Vij nga vise të larta blektorale ku tufat e mëdha me kafshë, ishte jeta banorëve të tyre.
I kthyen shpinën njëri tjetrit pa u kuptuar mirë. Atëhere Guri dyshoi në sinqeritetin e gjitonëve. Mbajtja e një kafshe të tillë, ndoshta ishte e ndaluar në pallat. Në pallatin përballë, banonte një avokat thinjosh, mjaft i dëgjuar në qytet. Avokati ishte njeri serioz, i mbajtur mirë dhe i respektuar. Gjeti rastin dhe nuk i zgjati shumë fjalët përshëndetëse. U hodh direkt në temë. Po njeriu i ligjeve iu përgjigj se një ligj i tillë nuk ekziston, por nëqoftëse kafsha bëhet kërcënuese, apo bëhet e bezdisur për qytetarët, atëhere ndryshon puna.
- Përkundrazi!- reagoi Guri,- Ai qen nuk ngacmoi askënd, ishte shumë i dashur për të gjithë. Nuk e di se si ndodhi dhe tani e pushoi të lehurën. Ndërsa unë dua ta dëgjoj patjetër. Mos më ndani ju lutem, nga ai qen. Bëni një mëkatë. Eshtë pjesë e jetës sime. Shpesh më dukej se e lehura vinte nga pallati juaj. Mos e kini ju? Mos e ndërprisni, lereni të lehë, t’i lehë hënës, erës, reve, le të lehë përmbi mua.
Avokati i premtoi se do të interesohej që ai qen do të çfaqej përsëri. Dhe ndodhi pikërisht kështu. Atë natë qeni e filloi qysh herët të lehurën, pikërisht kur e rrëmbeu një gjumë i lehtë, pëndë. Ish çobani krijoi bindjen se gjitonët diçka i fshihnin. Në këtë prapaskenë edhe avokati kishte rolin e tij. Si ta shpjegonte ndryshe që, sapo i tha, qeni lëshoi logorimën? Mandej, mbas disa ditëve, mëndja i shkoi gjetiu: dikush këtu tallej me ndjenjat e tij. Dhe po ta kuptonte dot, mjerë provokuesi. Do t’i jipej mundësia më mirë t’i tregonte botës se cili ishte njeriu i maleve kur preket në plagë. Mos vetë kafsha grindavece i provokonte nervat? Të nesërmen ai e shtroi temën me gruan e tij të mirë. Zonja, e rritur nëpër parcelat me grurë, ia preu me sëpatë:
- Që fëshfërin gruri në dritaren tonë, më thuaj ta besoj, e kam dëgjuar disa herë, por të ndjehet ndonjë zagar, këtë ta siguroj: nuk është dëgjuar.
Guri, i prekur nga përgjigjet e njëjta të të tjerëve, nisi tani të dyshojë tek vetvehtja. Nisi të rrotullohej gjithë natë vorbull në trurin e tij. Një çast iu duk se e lehura nuk dilte nga kati i gjashtë i pallatit ku banonte, por nga vetë barku i tij. Ndoshta nga veshët, nga vrimat e hundës, nga goja, nga qelizat e trupit. Kjo nisi ta lodhë disi. I dha të shtyrën kësaj lajthitjeje. I vinte të pëlciste si bota për rreth nuk e dëgjonte atë të lehur. Mos flenë të gjithë në atë orë? Po ku ta kuptonte kjo botë atë njeri të tjerrur hollë, atë njeri, shpirti i të cilit kapte çdo tingull malli të erdhur nga vëndlindja... Mendoi se ai ishte gatuar ndryshe nga këta njerëz, të cilët e gdhijnë me atë muzikën e çmëndur, me ato tam- tumet që nuk thonë asgjë.
- Mirë të tjerët, por edhe ti, moj zonjë?!- iu shkreh së shoqes një natë duke u shtrirë për të fjetur. - Si është e mundur të jemi të dy në një dhomë, në një krevat, nën një çarçaf, unë të dëgjoj angullimëm e një qeni, ndërsa ti jo?!
- Guri im, nuk di si ta shpjegoj. Mos zhurmat besdisëse të motorave të bëhen të lehura qenësh?
- Thua tek unë të ketë nisur proçesi i lajthitjes?
Ajo nuk u përgjigj.
Ishte vonë, tepër vonë. Nga një bisedë pa fund, me mosmarrëveshje dhe kundërshtime, gruan e rrëmbeu një gjumë i thellë, ndërsa burri i ktheu krahët për t’u qetësuar. Prapë, si nëpër ëndër, i erdhën të lehurat. Hapi sytë. Të lehurat ndryshuan formë. Zonja e tij gërriste lehtë, shumë lehtë. Kuptoi se të gërhiturat e saj ishin pikërisht të lehurat e qenit. Më së fundi mendoi se e zuri provokuesin. Megjithatë, nuk ishte i bindur plotësisht. I kaloi lehtësisht dorën mbi gjinjtë e lëshuar të gruas. Ajo buzëqeshi.
- Eja i dashur, kemi kohë pa u futur tek njëri tjetri.
- Të gjitha do t’i besoja, - tha ai qëtë qetë, - por të ishe ti qeni që leh...
- Atëhere, pse e kërkon gjetiu?...
- Po, po,- foli qetë ai. Qeshi. Qeshi thellë, si rrallë herë. Hapi portën e ballkonit dhe doli jashtë. Nata ishte e qetë. Bile një natë e dashur, e cila e përkëdhelte me një freski të lehtë. Nuk iu duk e keqe, paçka se e huaj. Një natë që e merrte me të mirë. Një natë e butë, e cila i prezantohej për herë të parë me ëmbëlsi. Dhe pse të mos pajtohej akoma me këtë natë? Ajo e donte, por ai nuk i jipte shumë besë akoma. Netët në mal ishin të pamëshirshme, të egra, por megjithatë, se ç’djall e lidhnin me ‘to. Ishin netë torturuese, të mundimëshme. Sa herë i mallkonte! Tani u hapte derën të hynin e ta mundonin prapë. Njeriu iu duk krijesa më e pakënaqur, mandej më kokëfortë e kësaj bote. Për çudi, edhe kjo natë i ngjau me një qenushe që lehte. Domethënë se po i kthente fytyrën. Nisi ta dashurojë këtë natë. Një natë e re, një njohje e re. Nga dhoma i erdhi një zë i ëmbël, i ngjashëm me angullimën ledhatuese të Zhakut kur kërkonte diçka, një zë lutës.
- Po të pres!- dëgjoi. - Nuk të ngacmoj më?
- Se si shkave kështu dhe unë! Ti je e lehura ime, moj qenushe! – tha duke hyrë në dhomë. Pa një trup të bukur fëmëror, lakuriq. I shkoi pranë dhe nisi ta puthë duke harruar gjithçka.

[mondishall]

“DEGA E BLERTE”

Nga Ziko Ll. Kapurani

Kështu e emëruam lidhjen tonë. Dega e blertë. Me dëshirën e madhe për të ndihmuar këtë botë që digjet me pak të blertë. Ndoshta ndihmon sado pak ambientin shpirtëror të njeriut të qëndrojë jeshil. Dikush i ve më shumë rëndësi rrënjëve. Natyrisht, po rrënjët pa degë janë të vdekura. Janë degët ato që thithin Diellin, që martirizohen për rrënjët. Dhe anasjelltas. Dega hapet gjthandej, duke thithur dy Diej. Jo për vehte. Dhe janë të çuditshëm krijuesit emigrantë. Ndërsa thithin ajrin, dritën e vendit ku jetojnë, nën tokë, ia përcjellin atë trungut të vëndlindjes. Duket sikur kanë bërë një celebrim të detyruar, ose kanë vënë kurorë martese me një grua vetëm e vetëm për të mbyllur gojën e botës. Nga ana tjetër për gjithë natën shkon e fle pranë dashurisë së parë. Eshtë apo jo e moralëshme kjo, zemra ka arsyet e saj, të cilat nuk i dënon dot asnjë ligji i llogjikës së ftohtë.
“Dega e blertë” është një harmoni të blertash letrare, ndaj së cilës, edhe kalimtari më indiferent, do të shtangë para bukurisë së saj. Dhe ajo, patjetër, do t’i japë nga jeshilja e saj, për të cilën ka aq shumë nevojë atmosfera mbytëse e ditëve tona. Kjo e blertë ka krahë magjikë. Nga Selaniku i aromës së zonjave elegante, ngrihet e hapet gërxheve të shtojzavalleve, bregdeteve të vashës së valëve shqiptare, hapet me dy krahë gjethesh në të gjithë rruzullin tokësor. Ngrohet prej tij, ngrohet dhe rruzulli, i do fëshfërimën, ulet nën dridhjet e saj.
-Po cila është kjo degë e blertë? – lind pyetja. Aty për aty ngre kokën dhe përgjigjia. Ajo është ahishte zemre, panje fletëgjërë që pëshpërit vazhdimisht fjalën e bukur, është degë Shqipërie, nën të cilën mblidhen zogjtë e thëllëzës së trembur, të humbur, të ikur nga ledhet e folesë së saj. Dhe zogj që cicërojnë nën strehët e vjetra të përmalluara e të braktisura mblidhen nën këtë degë të blertë.
Megjithë dëshirën e dashurinë djegëse në shpirt, nuk mund t’i shkoj çdo gjethe, të këmbej përshëndetje me bukurinë e saj. Kështu bëj atë mëkatin e pashmangshëm erotik, shkeljen. Shkel padrejtësisht tek njëra për të shkuar tek tjetra... Shkoj tek sythi i parë i kësaj dege, tek ngjyra jeshile që quhet Llambi Gjikuli. Midis tij dhe degës së ullirit të bregdetit, nuk gjen dot ndryshim, të dy me gjelbërim të përjetshëm, plotësojnë njëri tjetrin, rriten, zenë dallgë e sythe për veshi, nuk e njohin thinjën, rudhën. Pa shih se ç’ thotë Llambi: “I lashë këngët e detit mbi degët e ullinjve.” Dhe këngët e detit mbajnë emrin e tij. Paçka se tani shtrin shikimin si fluturim pëllumbi nga dega e një rrapi përmbi Selanik, ai është atje, në Bregun e tij.
Eshtë një degë, ku gjethet ngjishen simetrikisht pranë njëra tjetrës duke na tundur para syve një natyrë dehëse. Gjethja, e cila i rri afër Llambit, shkruan me shkronjat e damarëve të saj: Bujar Muçaj. Se ç’i murmurin në vesh gjethes të krahut tjetër. Nga mënyra si tjetra ngre magjinë e saj, njihet. Eshtë Ardita Jatru. “Kafja e nënës mbeti pa bërë” thotë Bujari. “Më s’dua të fle. E urrej gjumin,” i përgjigjet Ardita. “Ishte prill, dita s’kishte zbardhur,” vijon Bujari. “Më pëlqen që jam grua!” shprehet Ardita. “Hëna na vështron e habitur,” thotë Bujari. Dhe Ardita përgjigjet: -Tallet hëna përmbi kodër, Qesh e thotë “Eh, medet! Iu bë mëndja lodër...” Ja kështu. Ndryshe nuk do të ishin natyrë, degë e blertë.
Dega rritet e rritet. Pranë meje ndjej të shpallë gjelbërimin një tundje tjetër magjie. U bëra gjiton. E, çfarë zemre! Si nuk e njoha më parë këtë komshi aq të mirë?! Më mirë me gjitonin se me gjithë botën! Bile ai ishte një aromë e blertë, e hapur në gjithë globin. E pashë me kërshëri. “Unë kam pasur mësues letërsie të lehurat e një qeni” i them. Ai qesh. Kruan pak kokën “e zbathur”. Ndjej heshtjen e Edmond Shallvarit flok të bardhë bore mbi qepallat e mia. I them se borën e kisha të dashur, i flija mbi pulpat e bardha. Më hap një libër të ri, librin “Më lexoni neser”. Lexon: “Ç’më trishtoi kjo borë që s’ra, me qiellin mbeti dashuruar.” I them se unë prej kësaj gruaje të bukur mora ndarje, le të gjejë ashik tjetër. Mondi më përgjigjet: “Të dyve një fat na ka zënë, veç mua më la pa një stinë.” Si era endem e trokas tek një nëndegëzë. Degë e çuditëshme. Si të ishte pellg shiu, pasqyron dallgët e qiellit: re shikimesh, buzëqeshje ylberësh nën qerpikë grash, yje drite, hënëza si thela udhre... Eshtë biri i Sukës shkëmbore, poeti Dashnor Selimi. Ai jep e merr me seniciotin, i cili ktheu në këngë Senicën. “Ditët e fundit jetonte im atë dhe mendimet i fluturonin tek molla, hardhia.”- thotë ai. “Ndërsa Dajko Ceni,- përgjigjet Theodhoriu,- me bejte e qyfyre zgjodhi Majin për t’u ngjitur në yje.” Pranë ndjejmë aromat e këndëshme, duart e ngrohta të dr. Ana Kapia- kritike letrare, shefe e kulturës në prefekturën e Selanikut, të filologes, përkthyeses Kostandina Evangjelu- pedagoge në Universitetin e Selanikut, të dr. Stavri Dajo, të dr. Luan Zuka, të personalitetit të njohur politik Kristina Qelesidhu. Më duket se jemi një bahçe me pemë. “Dy herë rreh zemra e pemëve,- thotë Anjeza Dielli,- njëherë kur lindin dhe kur dashurohen.” “E lagur prej lotësh, e spërkatur me shpresë, e tronditur si era.., pikoj e gjitha vjeshtë,- thotë Rakela Yzeiri (Zoga). Sikush me të tijat në xhep zbret të dielave për takimin e javës. Eshtë takim poetësh. Takim i ngrohtë vargjesh që sikush thotë: “jam unë pa je ti.” Hajde ta gjesh! Grindje e këndëshme! Herë në një kafene e herë në tjetrën, gjithmonë në qendër të qytetit, vargjet koloviten nëpër urbanë, djersinë nëpër vapë, ngrejnë jakën në të ftohtë, zbresin nga pemët pëllumbat, u thërmojnë kokra misri, gëzohen tok me ‘ta. Vjen një çast e bëhen një me pëllumbat. Vargje guitës. Vargjet bëhen zogj. Cicërijnë. Qytetarët kalojnë pranë tyre. Rrallë marrin ndonjë përshëndetje. Nuk prish punë. Ata kanë zemër të gjërë. Nga qielli, me krahë ëngjëlli zbret mes nesh Bledi Llangozi. Mistik. “Kam mall të shoh një buzëqeshje- pëshpërit mengadalë. “ Ti ishe buzëqeshja, more bir!- lotojnë fjalët e Thanas Llangozit. Bledi tani është moshatar me Bedri Hoxhën, paçka se në qiell. “Ikëm. Mbetën vajzat pa puthur- thotë Bedriu. Bledi ka shpresë se nuk do vonojë kthimi në atdhe. Më afrohet dhe më jep një kalë krifë ngritur në një letër të bardhë. Pikturë e tij. “Të pëlqejnë kuajt, – më thotë. E vura në kornizë. Eshtë Pegasi ynë.
Me fëshfërima të lehta vargjesh shtohet gjethja e re e degës, Suzana Dhimollari. “I kërkova erës një borxh, pak nga fëshfërima e saj. I u duk shumë. Nuk më dha- ankohet ajo. Borxh nuk i dha as pranvera nga blerimi i saj, as njeriu nuk i dha pak respekt. “S’më mbeti tjetër,- shton ajo,- veçse prej vetvehtes të kërkoj gjithçka.” Me borë të bardhë ulet në degë një fluturak qepariot, Mina Papajorgji. “Dita rrokulliset e bora nuk pushon,”- ngrihet zëri i tij. “Kam shumë mall për ty, motra ime, - nuk u durohet pa folur Mereme Dungës,- na rrëmbeu Bajlozi kurbet.”
Kjo degë e blertë ngrohet nga dallgëzimet e shpirtit të poetit Agron Elezi nga Floqi i Korçës, nga furtuna blu e poetit fierak Nuri Plaku, nga dielli i pjeprit të të këndëshmit poet lirik nga Balaj i Lushnjës Sherif Bali, nga imazhet që kanë të ftohtë të gjirokastrites Suzana Zisi. Dhe më shumë nga puthjet mbi pak të kuq prej buzëve të perëndimit të Diellit të talentit devolli Arben Shaholli. Sa shumë që jemi! Një pyll i tërë. Them se na duhen pyjet. Ata janë ajri i virgjër i jetës sonë.

[mondishall]

TYMI I ÇIBUKUT

tregim nga Ziko Ll. KAPURANI

Pasi veshi kostumin gri, rregulloi mirë gravatën dhe doli në stacionin e autobuzit. Do të vinte të shikonte mbesat në qytet. Të ndjente përqafimin e tyre, t’u dëgjonte zërin, t’i zinte për dore, t’u merrte dhe nga një veshje të bukur. Nuk mësohej dot me vetminë. Për pak kohë mori në shpirt dy goditje njëra pas tjetrës. Nuk u bënte dot ballë. Tani çdo të dielë shkonte tek e ndjera, e cila e la kur i duhej më shumë. I ndizte një qiri, i fliste, lotonte në heshtje për disa minuta. Sikur i lehtësohej pak shpirti. Goditja tjetër ishte se e ndanë dhe nga mbesat e vogla. Shkuan në një qytet të njohur për gra të bukura, atje ku prindërit e tyre gjetën punë. Afrohej të mbushej viti dhe ai nuk duroi më. Hipi urbanin e linjës t’u shkonte pranë. Për pak ditë, të shumtën një javë. Nuk u mërzit që shtëpinë e të birit e gjeti mbyllur. Pasi trokiti disa herë lehtë në portën e jashtme, nuk iu përgjigj kush. Qytet këtu. Punë. Lëvizje. Tjetër botë.U ul në sofatin e portës dhe hapi kutinë e vjetër të duhanit. Gjithçka mund të ndërronte, atë jo. E kishte kujtim nga i jati. Mbushi çibukun prej bushi duke e ngjishur fort me gishtin e madh. Nuk kishte më eshkë, masat e stërrall për ta ndezur. Kohët kishin ndryshuar. Ndezi çakmakun me gaz metan duke i thithur flakën në çibuk. Një tym mbytës u hap në të gjithë mëhallën. Ishte tymi i një duhani gërxhall, shumë i fortë, të cilin e kishte mbjellë e rritur me duart e tij. E kishte tharë me merakun e tij. Po me atë merak e kishte grirë me bixhak netëve të vjeshtës. E ngjishte fort në një shakull prej lëkure. Vetëm atje i ruhej pastërtia, forca, shija, zjarri. Tani e ndizte i qetë, e thithte gjer në mushkëri tymin e tij dhe ndjente se i qarkullonte tok me gjakun në të gjithë trupin. Paçka se ai tym nuk e linte të mbushej me mish, ndihej i fortë. Ishte lidhur aq shumë me atë shijë, sa i dukej se nuk mund të jetonte pa ‘të, se ajo kishte vetë kuptimin e jetës. Nuk e hiqte nga goja çibukun. Ata tre dhëmbë që i kishin mbetur kishin marrë ngjyrën kafe të duhanit. Gëzonte dhe shtëllungat e hirta, të cilat ngriheshin përpjetë, hapeshin gjithkund. I dukej se shtëllungat e tymit merrnin formën e shpirtit të së ndjerës. I ndiqte me dhimbje gjer humbisnin në hapësirë. I dukej sikur ato shkonin drejt qiellit, pikërisht në atë shtresë ku prehen shpirtrat njerëzorë.
Dera u hap papritur. Prej saj doli i biri. Mbas tij nusja e tij, mbesat. U hodh përpjetë. I thanë se ishte orari i gjumit dhe se nuk ndjenë të trokiturat në portë. Fjala e parë që dëgjoi ishte se brenda shtëpisë nuk duhej të ndizte çibukun. Dëmtonte shëndetin e të tjerëve, sidomos të mbesave. Nuk i erdhi mirë, por gjersa bëhej fjalë për vogëlushet, e pranoi këshillën në heshtje. Kështu vetëm gjumi ishte ai që e mblidhte brenda. Dilte në avllinë e vogël të asaj shtëpie të ngushtë që herët në mëngjes. Atje i vinin dhe mbesat. Po tani ato ishin një vit më të rritura. Nuk i kushtonin më rëndësinë parë. I u dukën më të largëta. Prapë shoqërinë më të mirë kishte tymin e çibukut. Po dhe këtë shoqëri donin t’ia prisnin. Ky shok i ngrohtë u bë shkak i një ankese të banorëve të mëhallës. E pa vetë me sytë e tij, kur një ndajnatë, një e sylarushe e panjohur, u kthye nga rruga, i qëndroi para syve dhe i tha pa e ulur qerpikun, gati e zëmëruar:
- Zotëri, na mbyte me atë tym! Çfarë duhan heq?
Plaku u hutua. Ia nguli sytë asaj gruaje me gjinj afër të zbuluarit, me dy vithe të mëdha, pa e hapur gojën. I biri e dëgjoi nga brenda dhe sakaq u ndodh jashtë.
- Duroni, zonjë e mirë, duroni! Ai nuk jeton këtu. Erdhi për disa ditë. Të shikojë mbesat, të çmalloset. Do të ikë,- iu drejtua me të butë gjitonës.
- Nuk mund t’i thoni ta rrallojë pak, ose, të ndryshojë duhan?
- Kjo do të thotë ta përcjell të ofenduar. Nuk mundem. Do më mbajë mëri sa të jetë gjallë.
Ankesat u shtuan, u bënë vargan. Disa zëra pëshpërisnin se plaku tymoste hashish. Çështja shkoi aq sa një mbrëmje telefonoi në shtëpi vetë kryetari i bashkisë.
- Më kuptoni drejt,- i foli ai butë,- plaku po bëhet shqetësues me tymin e çibukut. Sot në mëngjes m’u ankua sekretaria ime. E njihni, është komshia juaj. Bile nuk e linte një kollë e thellë shkaktuar pikërisht nga ai tym i çuditshëm. I kërcyen sytë pufka. Në ç’zonë rritin atë duhan të tillë?
- Nuk mund t’i pres atë tym,- u përgjigj i zoti i shtëpisë.- Ai është lidhur aq shumë me atë sa thotë se do ta marrë edhe në jetën tjetër. Edhe në fshat është i vetmi që ruan atë farë të fortë nga pleqtë e tij, të sjellë, siç thotë ai, nga kurbetllinjtë në Virxhinia. E ka të vetën, të veçantën dhe nuk mund t’ia presë as vetë Zoti.
- Interesante!- e mbylli ankesën kryetari.
Plaku i dëgjonte të gjitha këto. Tani vetëm turpi e mbante në qytet. “Ja, e përzunë që ditën e tretë!” do të dëgjonte pas krahëve në fshat. E kuptoi se mund t’i sillte telashe të birit, por nuk i ra në sy. Kuptoi gjithashtu se si kalimtarët në rrugë e shikonin si të ardhur nga ndonjë botë tjetër të panjohur. Bile edhe fëmijët, të cilëve u buzëqeshte, e shikonin kureshtarë sikur të ishte personazh përralle.
- Kjo klima e qytetit sikur më ngacmon kockat, - i tha të birit në një mesdite të ftohtë, pa mbushur javën. – Mirë ishte të rrija dhe nja dy ditë, por ja, siç e shikon, trupi më dashka tjetër jetë, atë të fshatit...
Pas disa orëve plaku u ndodh në fshatin e tij. Nuk shkoi në shtëpi. Vajti drejt e tek e ndjera. Ia tha të gjitha. Ia numëroi tespie. Sikur ajo të ishte gjallë e ta dëgjonte. Si njëherë e një kohë. E tymosi njëherë atje mbi mermer, duke ledhatuar atë bardhësi të ftohtë, të pagojë. Sikur preku trupin e dashur të jetës së tij. Pastaj mendoi se nuk duhej ta rëndonte më shumë. Boll e kishte atë dhe të rëndë të dheut sipër. Të ishte dhe ai atje e ta ndanin peshën së bashku! Nuk do ishte keq. Nuk donte ta shtynte më tej këtë ndjenjë të hollë. U ndje i lodhur. Nxitoi hapat me sa i hanin këmbët. Pasi drodhi disa rrugica, u gjend para shtëpisë së tij. Nuk ishte më ajo që la. Iu duk e zymtë, e trishtuar. U ul, puthi pragun. Një e ftohtë gjarpëri i kaloi nëpër buzë, e cila u përcoll në të gjithë trupin. Edhe krevati i ftohtë. Ndjeu të dredhura. Nuk u tremb. I hodhi gojës dy kokra ulliri, dy thërrime djathë, pastaj një kafe të ftohtë. Asgjë. Rrëmbeu plloskën e rakisë dhe ktheu dy gllënjka. E ftohta e dridhjeve nuk i largohej. Dora i shkoi instiktivisht në xhepin ku mbante kutinë e duhanit. Sa hap e mbyll sytë mbushi çibukun. E ndezi. Ndjeu të gjallërohej. I kërkoi zemra shoqëri. Vetminë rrallë e kërkonte. Kishte dhe ajo të mirat e saj. Por jo tani.
Një diell i trishtë iu duk se po varej tej si limon në degën e thyer të një dite të keqe. Plaku hodhi këmbën në pragun e kafenesë së fshatit. Ngriti kokën për të përshëndetur miqtë e vjetër. Përballë, në mur, dalloi çibukun e tij të vizatuar. Dhjetë herë më i madh. Përmbi ‘të spiralet e tymit. Gjer në tavan. Dhe përmbi çibuk një X i madh. E kuptoi. Këtu, për herë të parë ndalohej duhani. U kthye prapa. Ku të vinte? Hapi gjoksin dhe thirri:
-Maskarenjtë! Legenat! U trembën nga çibuku im! Nga pak tym që humbet pa trembur njeri! Thua nuk dinë ku të godasin? Jo, janë të zgjuar të liqtë. Tymin e vdekjes të makinave të tyre e bënë të padukshëm. Ata e sëmurën botën. Dhe tani duan të shuajnë çibukun tim. Dogjën pyjet, e vranë botën. Mbetën tek tymi im. Tymin që del nga kokat e tyre dhe çoroditën rrotullimin e globit nuk e shikojnë. Djajtë! Mutërit e halesë. Të pështirët e pangopur! Bythmëdhenjtë! Bythq...! Ja unë do ta flak çibukun në rrugë. Le ta shkelin makinat e tyre. Po tymin i gazit të makinave të tyre kush do ta shkelë? Ysht! Mistreca! Kini gojë e flisni! Jashtë nga globi! Nuk latë gjelbërim në këmbë. Mbi hirin e tij ngritët betonet tuaja. Llupësa! Do t’u jap një që të mos ngriheni më!
Nuk mund të thërriste më. U ul mbi një gur anës rrugës. Mori kokën mes duarve. Koka i gumëzhinte. Ajo vazhdonte të sharat. U kthye pas. Hyri në kafene. Kërkoi një limonadhë. Sytë i shkuan përsëri tek vizatimi në mur me çibukun e tij. I duhej të ndahej me mikun e vjetër. Nisi prapë të thërrasë: “Legenat e ndyrë...” Nuk mundi më. Ndjeu dy duar të fuqishme nën uniforma të bardha ta rrëmbenin. Nuk e mori vesh për ku.

[mondishall]

SHENIME MBI TJEGULL

Nga Sherif BALI

Për librin lirik “I kthyer në re”, plus dy cikle poetike të Ziko Kapuranit.

Ziko Kapurani i kthyer në re.
Emri i Ziko Kapuranit, për ata që janë artdashës dhe lexues të rregullt të poezisë, nuk është i panjohur, pavarësisht se e anashkalojnë të ashtuquajturit hartues antollogjish të arta e gjysëm të arta, të tharta e gjysëm të tharta. Ai ekziston. Ashtu siç ekziston fshati i tij: Floqi. Qyteti i tij: Korça. Atdheu i tij: Shqipëria. Sozia e tij: gajda ( pa brirët e dhisë, me dy brirë të tjerë: Dritero- Seferis). Muaji i tij më i dashur: Tetori ( me tridhjetenjë ditët e tij plus Kadarenë tridhjetedy, plus Zikon tridhjetetre.) Qeni i tij: Zhaku( i cili e pret akoma në avlli, kur nuk e pret Tirana.)
Ai ka botuar deri tani pesë libra poetikë, (i fundit në greqisht) dhe dy libra me tregime, (i fundit në greqisht), përveç cikleve e tregimeve të shumta të botuara në gazeta të ndryshme shqiptare dhe greke sidomos në Greqi, por edhe në Shqipëri, me të cilat mund të bësh me ‘to një antollogji më vehte, që mund të përkthehen pa frikë në ç’do gjuhë të botës. Po ç’bëni ju, o hartues antollogjish, që nuk kini futur asnjë vjershë të vetme në antollogjitë tuaja, të cilat i kini hartuar poshtë poshtë Urës së Lanës? Aha, ai është sipër saj e s’e shihni dot. Aq më shumë të kthyer në re.
Po pse është kthyer në re Ziko Kapurani?
Ziko Kapurani ka nëntëmbëdhjetë vjet që jeton si emigrant ekonomik në lagjen Menemeni të Selanikut. Larg Floqit të tij, larg Korçës së tij. Larg qenit të tij, Zhakut. Pse, nuk ka qenër të tjerë në Greqi, me të cilët mund të lozë Ziko? Ka, por ata i tradhëtojnë të zotët, kurse Zhaku (apo Zhak Rumen?!), me shpirt poeti, e pret ende në avlli, nuk e tradhëton të zotin. Larg Tetorit të tij. Po Tetor nuk paska në Greqi? Ka, por jo me tridhjetetre ditë si në Shqipëri. Prandaj, për t’u kthyer aty, autori ka përdorur një truk të bukur: është kthyer në re. Në re të vërtetë, nga ata të Floqit të tij. (Jo re fallco!)
Shënime mbi tjegull
Duke lexuar librin e Zikos “I kthyer në re,” anash çdo vjershe, fillova të mbaj shënime. Në qoftëse do t’i referohesha një vjershe të vetë librit, do të thoja: shënime mbi tjegull. Në fund, kur u hodha një sy atyre, pashë se gati-gati kishte dalë një ese e vogël. Ja disa nga vjershat me shënimet përkatëse:
Një reje- Vetëm resë nuk i kërkohen formalitete nga autoritetet greke, prandaj i drejtohet poeti, kurse një shqiptari, heu! Mbase reja i sjell me erën-Dori një kallzë me tri kokra, ku patjetër kokra e dytë është Ziko dhe e treta Ismetja. ( Po Aleksa, gruaja? Ajo është e para!)
Shpirti im- Shpirti i poetit: xham i goditur me gur. O, sa figura s’u bënë dot në atë xham. Tani, copat e tij të thyera, ai mundohet t’i mbledhë e të bëjë me ‘to, ato fytyra që s’e lanë të bënte dikur: nënën, babanë, Aleksën, xhaxhanë e lidhur me pranga, apo atë nusen e bukur që e pa në një rimë të Eseninit a të Brodskit.
Lojë me gurë- Mund të lozësh me letra, me top, me domino, por me gurë s’është parë ndonjëherë. Me gurë të vërtetë, të mëdhenj, na, popla. Po Ziko loz. Kur ikën, qëllon me ‘ta Shqipërinë. Kur kthehet, i mbledh e qëllon Greqinë. Ikën përsëri, i mbledh e përsëri qëllon Shqipërinë. Kthehet, i mbledh e qëllon prapë Greqinë. E ç’është guri i Sifizit para gurit të tij? Guri i Sifizit nuk e bën dot një shtëpi, qoftë ajo edhe e vogël. Sa për një krevat tek, është një i vetëm. Gurët e Zikos e bëjnë. Janë shumë. Po ku ta bëjnë se? Ai ka atdhe ( madje dy; Shqipëri – Greqi), por nuk ka tokë. Në Greqi s’e ble dot, në Shqipëri ia mori ligji 7501. ( Neni 55 për agjitacion e propogandë i tokës.)
Zemra – Floqi i ndrruar me Menemenin. Korça me Selanikun. Shqiptarja me greken. Hëna me djathin. Dielli me sapunun. Veç zemra, zemra nuk ndrrohet, mbetet Një. Madje edhe kur ndrrohet artificialisht, nuk i bindet më të parit( të vdekurit), por të dytit, të gjallit.
Qeni- Qeni grek njihet me poetin e bëhen miq, ndërkohë kur ende nuk i është bërë mik afendi. E ndjek t’i vijë pas në Shqipëri. Ik, i thotë ai, ik, ku do vish? Atje tek unë nuk kujtohet njeri për njerzit e jo më për qentë, qoftë edhe ai i Bajronit, teksa:
«Zotëria tënd po të thërret,
Të kërkon me lajmet nëpër botë.
S’di përse nga pas ti po më ndjek,
Për këtë Greqia ç’do të thotë?»
Dhe më poshtë:
«Më kujtove mikun tim të vjetër,
Zhakun tim që ti ta dish s’ka si.
Ai kurrë nuk iku me tjetër,
Dhe më pret akoma në avlli.»
Pra, një vend, ku njerzit s’të presin, por qeni të pret, si të mos braktiset e qëllohet? ( Zhak, u kthye Ziko, t’i jap edhe unë një gur?)
Fshatarëve të mi- Kjo vjershë mund ta kishte titullin fare mirë edhe «Kosa». Prapa derës së fshatarit rri varrur në gozhdë një kosë, por prapa derës së poetit rrinë dy:
1- Kosa e barit
2- Kosa e mallit.
Mall dashurie- Ç’trinom: Bora,- Esmeria,- Poeti. Shaka nga të Zikos me borë e esmere!
Fshatari im – Emigranti rrit mjekrën, që t’i duket si fshati i tij i lindjes, atje ku është nëpër botë, si për shëmbull një Floq i mbuluar me kumblla, apo një Balaj i largët. Të dy të braktisur. Të parruar. Ç’më kujtoi kjo vjershë mikun tim të vjetër, poetin Gëzim Hajdari, që bredh ezil më ezil me mjekrën e tij si një Hajdaraj i vogël që e mban me vehte. ( Nuk ia beson Shqipërisë!)
Gajda e Vasilit- E bukur, elegante, melodioze, moderne gajda elektrike, por... origjinali ka diçka që nuk arrihet, si kopja e hënës në pellg me hënën e vërtetë të qiellit:
“Me ca sumblla, çelësa dhe me finde ca,
Gajda elektrike mori dheun, dihet,
Natyrisht, nga e ëma ajo ka diçka,
Po se ç’kish e ëma, diçka që s’arrihet!”
Dhe e ëma e saj është gajda e Vasilit me brirët e dhisë ( 28.000 km2., sa teritori i Shqipërisë.)
Burimi i pyllit- O ç’dhimbje, të pish burimin e fshatit tënd me para në treg! ( Një gllënjkë uji prej tij, 10 lekë!)
Kur të shkoj- Eh, sa prapësi i bëjnë poetët në jetë! Petëfin e vranë 26 vjeç, Lermentovin 27, Botevin 28, Hernandes 32, Vapcarovin 33, Hygoit i shkrinë statujën ( por jo Hygonë), por ai të vret vetëm me një... grusht baltë. Baltë, të cilën, po ta mbrush me ujë, mund të bësh përsëri çiftet simpatike: Çajup- Evgjeni, Poe- Anabel Li!
Harrova- Syt’e saj dy guacka të çara përgjysëm. Po hyre në ‘to, pavarësisht se janë të çara, nuk del më dot. Kot që janë të çara. Por poeti harron e hyn. Ohe, më e bukura, del përsëri e hyn tek tjetra. Del nga Galo e hyn tek Nushi. ( Si fluari!)
Tjegulla ( Mbi të cilën po mbaj dhe shënimet)- Më e rehatëshme se jastëku me lulka, kur është tjegull e vëndlindjes. Le të mos ketë sipër saj re apo kopje reje, asnjë trendafil mes datave 1 Mars- 1 Shtator, asnjë zemër të shpuar me shigjetë të qëndisur nga e dashura apo gruaja, le të jetë mbi ‘të vetëm një hënë e vyshkur apo ylber i çngjyrosur. Qoftë dhe një gjilpërë e harruar pa pe. Me atë gjëlpërë të harruar pa pe, tjegullën, kur është e vëndlindjes, mund ta qëndisësh e ta bësh jastëkun më të mrekullueshëm të botës. ( Ziko, a më qëndis dhe mua një tjegull?)
Tetorit- Tetori, miku i poetëve. Ai i ka dashur shumë ata. Veçanërisht Pushkinin, Apolinerin, Rilken, Nerudën, Rafael Albertin, Kadarenë. Jo më pak dhe Ziko Kapuranin.
« Kështu ti gërnjar nëpër erë,
Sherret nëpër botë troket,
Mëri nuk të mbajta njëherë,
Dhe ti, po s’më fole, pëlcet.»
E si mos i flasë ai poetit që i ka shtuar dhe dy ditë të tjera? ( Nga 31 e ka bërë me 33!)
Do të shkonte gjatë t’i hidhja të gjitha shënimet mbi tjegull. Në fund vjen kryevepra e librit dhe një nga më të mirat e kohëve të fundit, ajo që e zbërthen poetin copa- copa, si të jetë një Ziko Kapurani i çmontueshëm, poema “I kthyer në re”.
Ka kohë që poetët tanë, si të rinjtë dhe të vjetrit, shkruajnë vetëm vjersha, tek tuk ndonjë poemë, e kundërta e urbanizimit. Eshtë njëlloj si të ndërtosh vetëm fshatra e jo qytete, se vjersha në fund të fundit, është nj fshat vogël me katër pesë shtëpi ( me katër pesë strofa!). Sidomos fshatrat (vjershat) e poetëve tanë, ku shumica dërmuese nuk kanë drita, si fshatrat e vërteta, madje, asnjë hënë të vockël dy neçe sipër tyre,( se ata, një pjesë, s’dinë të bëjnë as hënën!)
Por, le të kthehemi tek poema e Zikos. «Dil pak jashtë nga vargjet!», i drejtohet ai mikut poet në Myzeqe, që në vargun e parë, sikur ta kishte aty përballë në ballkonin rrotullues të fqinjit, në Menemeni:
“Sot ke mik tjetër,
Ke një re,
Ke një shi,
Mbi pjeprin me portretin tënd
Të shkasë pika – pika
Barra e dhimbjes së tij.”
Dil më prit, i thotë ai mikut të tij. Pse, a mos iu mërzit bota e pasqyrave dhe e buzuqeve, vëndi antik i muzave, ku numuri i perëndeshave ishte dyfish i meshkujve; një grek- dy perëndesha? Mbase dhe kjo, por mbi të gjitha:
“Vij të laj një borxh të vjetër,
Që më gjakosi gjoksin e këngës.”
Pra të vijë të thotë nën degëzat e blerta të ahishtes, apo ndanë atij pjeprit me portretin e shokut të tij, ato këngë që s’e lanë të thoshte; këngët e pakëndueme. ( Të tijat e jo të Migjenit). Sepse atje larg, ku raportet tani kanë ndryshuar( dy perëndesha një grek):
“Kam kohë
Që nuk dëgjoj predikime, mesha,
Kam kohë që s’falem në kishë,
Kam kohë që s’ndez qirinj.
Tani jam kthyer vetë në qiri.”
Një qiri me emrin “Ziko Kapurani”
Sepse atje larg, ku çdo gjë është bërë komerciale, ku edhe pjepri, edhe hëna, piqen të dy me hormone tani, poeti s’duron më:
“Kam kohë, poet,
Që poezinë
Nuk e dua ekuacion,
As formulë,
Tezë a hipotezë.
S’kam kohë të vras mëndjen
Të panjohura të nxjerr me vargje.
Poezinë e dua pjepër kokërvedhë,
Ta hapim,
Të lëpijmë buzët prej shijës.”
Nxito, Ziko, nxito, se dhe këtu ka filluar të piqet me hormone pjepri. Mbase pjepri i vetëm, i pjekur pa hormone ka për të ngelur veç ai i mikut tënd, me portretin e tij sipër. (Po edhe atë po e mban mbyllur Luvri.)
Zonja A.
Cikli “Një shami prerë nga livadhet” është botuar në gazetën e Athinës, më 29 Gusht 2008. Që në vjershën e parë “Vargjeve të mi”, ndjehet vetmimi i mërgimtarit, pa miqtë e tij, pa oxhakun e shtëpisë, pa çibukun e babait me spiralet e tymit, pa pastërmanë mbi prush e të trokiturat e fqinjëve në derë:
“Vetëm ju më mbeteët prej pritjes së nënës
Mbuluar me muzg në avllinë e trembur,
Nga vijat e bardha të djersës
Në kapelen e babait,
Nga spiralet e menduara të çibukut të tij.”
Në këtë vetmim shpirtëror, befas, mbi kokën e tij:
“Cjapi ngre brirët
Si dy gishta për fitore,
Mjekrën e kreh ndër murriza.
...Dhe mbrëmja kthehet
Në një blegërimë dhie
Që kërkon kripë dhe cjap.”
Me vehte ka marrë dhe torbën e leshtë, atë torbë që Driteroi e mbushi me baltën e Devollit dhe e çoi në Lidhjen e Shkrimtarëve. Ziko e mbushi me misërniken e mykur, mori udhën e refugjatit. Pas qindra ravgimesh e peripecish, tani rri e varrur në një mur luksoz të katit të tretë në Menemeni, ku brenda saj “mbiu një arë me misër”, por ai përsëri këlthet:
“Ç’e dua katin e tretë në Menemeni,
Kur një herë s’më erdhi suferina
Si grua e huaj në krevat
Të më hante kaçakërisht?
Do t’ia mbath për në fshatin tim!
Të lehin qentë mbi mua
E të ndihem zotëri”
Papritur, nëpër këtë zallamahi trishtimi e malli dhe të ikuri, çfaqet në sfond një gërmë, gërma A, dhe prapa saj një zonjë, po zonja A, që e shikon Zikon me kërshëri, së cilës ai i thotë:
“Do të të qep një fustan
prej livadheve,
Prerë më këngën e zogjve,
Një shami nga perëndimi i Diellit,
Prerë me oshëtimën e pyllit.
... Dhe në të ngacmon një zekth,
Mos e perze!
Eshtë shpirti im.”
Aferim! Prej luadheve të tua, Ziko, ka fustane për zonjën A, dhe për zonjën B, për zonjën C, për zonjën D, e zonjën E.
Ismetja – Cikli “Mbeta pinjoll i fëshfërimës së blertë,” është botuar në gazetën Albania press, për Shën Valentinin 2009. Në këtë cikël, pas tallazeve e vrundujve të mërgimit, vjen paqia, armëpushimi. Çdo muaj ka katër të diela, ndërsa viti veç një: Shën Valentinin. Si ta shkojë në opozitë këtë të dielë të vetme të vitit poeti, aq më shumë Ziko Kapurani, i cili pohon që në okelio të ciklit për vehten e tij: “Je çaj që në gjoks më ke mbirë tufë”, i thotë në vjershën “Zili” asaj që ka dashur, por që tani “Ç’do ere i derdh çeljen e brishtë”. I kujtohet ndajnata me ‘të:
“Nga puthja jonë,
Nga flakët e puthjes,
Perëndimit çdo mbrëmje
I mbeti e kuqerremta në faqe.”
Atje, në ditët kur bie shi me diell në rrugët e Selanikut( ku dikur bridhte Milosao e De Radës), shikon jevgat greke “me muzgje në llërë” ( po stërgjyshet e tyre Milosao i ka parë?) dhe prapë i harbon zemra si për zonjën A. Apo zonjën B? Mëkat që poeti nuk na thotë. Mëkat. Të bukura greket, të bukura kristiankat, sa t’u këputësh kokën, por, ku e ku Ismetja...
“Gjethja ka formën e zemrës,
Puthja ka formën e gjethes.
Cila nga të tria vodhi tjetrën
Dhe kur ia veshi vehtes?

Me x,y,z. e shkrova në letër,
Po përgjigje s’i gjeta pyetjes.
Shëmbull, si katrave në algjebër,
Gjunjët e bardhë të Ismetes.”
Nuk e shihni? Ai kthehet prapë në Shqipëri, tek Ismetja, tek muhamedanka e rinisë, si Milosao tek e bija e Kallogresë në Shkodër. (Pra, e braktisin të dy Selanikun!)