Sindromi i mallkimit te Udines /Janusz Leon Wishenieski

[Xhuxhumaku]

Sindromi i mallkimit te Udines

» Dërguar më: 22/03/2009 - 12:45

Janusz Leon Wishenieski

Ajo reshti së besuari në Zot vetëm pasi mësoi nga e ëma që Ai nuk ekziston.
Ajo e mban mend mjaft mirë atë mbrëmjen kur mamaja i deklaroi e pakënaqur dhe me ton të acaruar: “Ne nuk i pranojmë besëtytni të tilla si Zoti. Dhe as mos fol për këtë në prani të babait”.
Atëherë ajo ishte gjashtë vjeç. Anita, që rrinte në një bankë me të, i foli për varrimin e gjyshit, që kishte vdekur në Poloni, dhe i tha se ksenxi1) kishte bërë shenjën e kryqit mbi kufomën në arkivol. Në mbrëmje e pyeti të ëmën se ç’ishte ksenxi dhe pse e kishte bërë atë shenjë. Atëherë mami i foli për herë të parë për besëtytnitë. Më parë vogëlushja kujtonte se ekzistonte dikush pafundësisht shpirtmirë, të cilit mund t’i rrëfeje gjithçka me zë të ulët mbrëmjeve, nën jorgan,… në mënyrë që askush të mos e dëgjonte, qoftë dhe për ato që ndodhnin gjatë ditës në shtëpi a në oborr. Pikërisht një i tillë Zot.
Mirëpo mami kishte të drejtë. Ajo gjithmonë ka pasur të drejtë. Ajo asnjëherë deri më sot nuk e kishte gënjyer.
Prandaj që atëherë ajo nuk i rrëfente më asgjë Atij, nën jorgan. Atëherë ende nuk e dinte saktë ç’ishin besëtytnitë, por e ndiente që ato ishin diçka shumë e keqe, përderisa për to nuk mund të flisje në sy të babit.
Tani ajo mendonte që mungesa e Tij ndihej më tepër kur babai kthehej mbrëmjeve i dehur në shtëpi. Gjithçka niste njëlloj. Në shtëpi e sillnin kolegët e vet me një makinë të zezë policie, të cilën e njihte e gjithë lagjja; nganjëherë dilte vetë, nganjëherë dy kolegë e mbanin për krahu. Babai trokiste me grusht ose me këmbë te dera, duke zgjuar të gjithë fqinjët e sheshpushimit të shkallëve, pastaj futej në kuzhinë, ku e priste mami e trembur, dhe fillonte të ulërinte. Ulërinte vërtet! Mami, e mbledhur një dorë, rrinte ulur pranë frigoriferit në një stol me këmbë të shtrembra, me sytë ulur në dysheme, duke përthyer gishtat me sa fuqi që kishte, kurse ai, aty pranë saj, ulërinte.
Në fillim ajo mbulohej me jorgan, e mbledhur kruspull, që të mos dëgjonte. Zërin e babait e mbytte me bisedat e veta me Atë; i lutej që babai të mos bërtiste më. Sa më fort i ulërinte ai mamit, aq më fort ajo i lutej Atij për ndihmë, duke u dridhur nën jorgan.
Ai asnjëherë nuk i dëgjoi lutjet e saj.
Asnjëherë.
Me sa duket, prandaj mami kishte të drejtë, kur thoshte se në të vërtetë Ai nuk ekzistonte dhe se ai ishte vetëm besëtytni.
Më pas ajo nuk fshihej më nën rroba dhe nuk bisedonte me Atë. U mësua ta përjetonte atje në kuzhinë tërbimin e të atit. Në fillim, ndizte kutitë muzikore, që ia falte gjyshi për ditëlindje, pastaj radion me bateri, që e merrte nga tryeza e punës, dhe ulej prapa raftit me veshin ngjeshur pas alto-parlantit. Nganjëherë edhe kjo nuk e ndihmonte. Sepse babai i saj kishte zë shumë të fortë dhe të mprehtë. Ai bërtiste me ditë të tëra në punë: u bërtiste njerëzve. Këtë dinte ta bënte mirë.
Ajo mban mend se si njëherë, e pazonja për ta duruar këtë, ndezi fshesën elektrike, të cilën mami e mbante në raftin e dhomës së saj. Dhe kjo i bëri punë. Në kuzhinë papritur pllakosi heshtja. Babai, me shishen e vodkës në dorë, ia behu në dhomën e saj dhe, si i tërbuar, e shkuli spinën e fshesës elektrike bashkë me prizën dhe me një copë suva. Pjesa metalike që fiksonte prizën në mur, e goditi në kokë mamin, e cila kishte hyrë me vrap pas tij.
Atë mbrëmje, për herë të parë, ajo iku bashkë me të ëmën nga shtëpia. Ato brodhën pa qëllim rrugëve të Rostokut, pastaj, kur u bë shumë ftohtë, gjatë gjithë natës udhëtuan me tramvaj. Ajo me pizhame fanellate nën një bluzë sintetike bojëvjollcë dhe me papuçe, kurse e ëma me një pallto pak të madhe lëkure, me kapuç leshi bojë ulliri, me njolla gjaku të tharë. Ajo nuk vajti ta mjekonte plagën në kokë. Gratë e policëve në Rostok, veçanërisht gratë e oficerëve të STAZI1)-t, nuk i mjekojnë plagët.
Atë natë ajo e dinte - tani me siguri të plotë - që Ai ishte vetëm besëtytni.
Pastaj nënë e bijë iknin shpesh nga shtëpia, dilnin në rrugë dhe koloviteshin në tramvajet e natës. Kishin itineraret e veta më të pëlqyera dhe programin për gjithë natën, deri në agim. Kur agimi i hirtë niste të largonte terrin e natës, ato ktheheshin në shtëpi. Hapnin pa zhurmë derën, kalonin në majë të gishtave korridorin, futeshin bashkë në shtrat në dhomën e saj dhe shtrëngoheshin fort pas njëra-tjetrës. Babai flinte prej kohësh, më shpesh me kokën mbështetur në tryezën e kuzhinës, ose në shtrat, në dhomën e gjumit, i veshur dhe i mbathur.
Një natë vajtën me tramvaj gjer në fund të qytetit, kaluan nëpër rruginën e parkut deri në buzë të detit dhe soditën lindjen e diellit. U ulën te dallgëpritësja prej betoni, pranë pirgjeve të çakullit që rrethonin ngrehinën e fabrikës së vjetër të endjes së rrjetave, e cila prej shumë vjetësh të trembte me rrënojat e mureve të shembura. Dikur, para se të ngrihej kombinati pranë kantierit të anijeve, këtu kishte qenë një port peshkimi. Për këtë vend u tregoi makinisti i tramvajit, i cili njihej mirë me to, sepse kishin udhëtuar shpesh bashkë nëpër Rostok. Ai e ndaloi tramvajin, edhe pse aty s’kishte ndalesë, në fillim të rruginës së bregdetit, dhe i premtoi t’i priste. Atë natë ato u kthyen në shtëpi më vonë se zakonisht. Kur e zuri gjumi, si gjithmonë shtrënguar pas mamit, i ndodhi diçka për herë të parë. Pikërisht atë natë ajo për herë të parë për pak kohë… vdiq në gjumë. Atëherë ishte tetë vjeç.
Matilda e dinte që kurrë nuk do të kalonte qoftë edhe një natë me një burrë. Kurrë.
Por kjo fjalë nuk vepron më tek ajo. Ajo e di prej kohësh se çdo “kurrë” mund të shmanget në njëfarë mënyre. Po të mos ishte kështu, ajo do të kishte vdekur që në vogëli, kurse dje mbushi njëzet e katër vjeç.
Veç kësaj, pse, ditët që kalon me një mashkull, nuk mund të jenë më të mrekullueshme se netët?!
Ajo i urren netët. Nuk i duron dot perëndimet, errësirën dhe Arushën e Madhe para një dite të nxehtë. Ditët janë gjithmonë më të mrekullueshme se netët. Netët kurrë nuk do të jenë të tilla.
Kurrë.
Kur bëhen disa “kurrë”, edhe një më shumë nuk të bën më përshtypje.
Përveç njërës.
E vetmja “kurrë” që ajo nuk mund ta përfytyrojë.
Atë që Jakobi s’do të mund të vinte tek ajo në mbrëmje.
Jakobi është… më e rëndësishmja. Jakobi është me të, kur e zë gjumi dhe, pasi ajo zgjohet, rri ulur pranë saj.
Jakobi i thotë të kthehet në krahun tjetër. E kujton që t’i shtrijë pëllëmbët përgjatë trupit. Jakobi mbyll sytë, kur ajo heq gjimbajtëset dhe mbathjet dhe vesh këmishën e natës ose pizhamet.
Jakobi hap dhe mbyll dritaret në dhomën e gjumit. Jakobi kujdeset që llamba mbi komodinën e saj të jetë e ndezur gjatë gjithë natës. Dhe gjithmonë mban një llambë rezervë.
Por ajo që ka më shumë rëndësi, është që Jakobin kurrë nuk e zë gjumi.
Kurrë.
Vërtet kurrë.
Kjo do të thotë që atë deri më sot nuk e ka zënë gjumi ndonjëherë. Ai prej gjashtëmbëdhjetë vjetësh ndodhet pranë saj, kur e zë gjumi dhe kur zgjohet.
Çdo natë.
Tani ajo është njëzet e katër vjeç. Jakobi ka qenë dhe është i pranishëm në të gjitha ngjarjet e rëndësishme: kur ajo vajti për herë të parë në gjimnaz dhe nga emocioni nuk mund të flinte; kur babai iku prej tyre dhe i la vetëm me mamin; kur e ëma kaloi në dhomën ngjitur natën e parë me njerkun, të cilin ajo e urrente, megjithëse ai ishte shumë i mirë dhe kujdesej për mamin. Jakobi ishte me të edhe natën kur ra Muri i Berlinit, edhe natën kur u lind motra e saj nga nëna, si dhe natën kur ajo vajti në Dakau pas Madonës.
Natën kur asaj i nisi menstruacioni i parë, ai gjithashtu u ndodh pranë saj. Kjo ndodhi në gjumë. Jakobi e vërejti këtë, sepse atë kurrë nuk e zë gjumi, kur ajo fle. Kurrë. Ajo u zgjua, sepse e ndjeu që u lag, si dhe një pulsim të çuditshëm në fund të barkut. Dhe, kur e kuptoi se ç’kishte ndodhur, filloi të qante. Nga turpi. Jakobi e mori me kujdes në duar, e puthi në faqe, ia fshiu lotët dhe pëshpëriti disa herë emrin e saj.
Edhe babai e kishte marrë dikur në duar dhe kishte pëshpëritur emrin e saj. Kjo kishte ndodhur shumë kohë më parë. Ajo ishte ende vajzë e vogël. Një ditë ata kishin zbritur në oborr, ai e kishte vënë në skarën e biçikletës së vjetër të mamit dhe e kishte shëtitur rruginave gjithë gropa të lagjes. Ajo mbahej fort pas rripit të babit. Befas, kur kishin kaluar mbi një sop, asaj i ishte futur këmba midis telave të rrotës. Muskujt mbi thembër i ishin shkëputur nga kocka, çorapja e bardhë ishte lagur dhe skuqur nga gjaku. Nga dhembja ajo gati sa s’kishte humbur ndjenjat. Kur babai e kishte vënë re, kishte ndaluar, e kishte marrë në duar dhe, duke mërmëritur në vesh emrin e saj, kishte vrapuar për te ndërtesa pranë postës, ku gjithmonë qëndronin taksi. Në spital i kishin bërë disa qepje. Blana mavi, që në verë bëhej e kuqe, ende i dukej edhe sot e kësaj dite. Por, në kujtesë, të thuash të drejtën, nga ajo histori i kishte mbetur dridhma në zërin e babait, që e çonte në duar për tek taksia dhe i pëshpëritte në vesh emrin e saj.
Edhe atë natë kur i ndodhi menstruacioni i parë, Jakobi e mori në duar dhe i pëshpëritte në vesh: “Matilda!” Pastaj solli nga rafti i dhomës së gjumit çarçafë të pastër. Asaj i vinte shumë turp. Tmerrësisht turp. Prandaj, nga turpi, qau nën batanije. Jakobi e pa që ajo po qante. Sepse ai regjistron gjithçka. Veçanërisht spazmat e zemrës. Sepse, kur qan, zemra tkurret dhe zgjerohet ndryshe. Jakobi mban në kuletë elektrokardiogramet e saj. Bashkë me fotografinë e saj. Gjithmonë atë më të fundit. Në një zarf plastik të ngjitur anash. Që elektrokardiogramet të mos dëmtohen.
Ajo mbrëmje qe e veçantë. Matilda mban mend që deri në mëngjes nuk mbylli sy. Kur i kaloi turpi, ndjeu eksitim dhe padurim. Ajo nuk priste dot deri në mëngjes. Jakobi, kuptohet, e regjistroi që ajo nuk flinte, por nuk shprehu ndonjë emocion. Në mëngjes ajo nxitoi për në shkollë më herët se zakonisht. Qëndroi në gardërobë dhe priti Anitën. Mezi duroi sa t’i tregonte. Mban mend se ndihej tejet krenare dhe deshi ta ndante shkakun e kësaj krenarie me shoqen e vet më të ngushtë. E ndiente: ajo çka ndodhi atë natë, ishte paksa si kalim i njëfarë vije kufiri: i kufirit midis pjekurisë dhe fëmijërisë. Dhe, megjithëse qe e përgatitur (në shkollë e kishin diskutuar këtë dukuri me të gjitha hollësitë që në klasën e tretë), ajo nuk provonte fare ndjesinë sikur kjo ishte diçka fiziologjike, që shënonte ecurinë e natyrshme të ngjarjeve. Për të kjo shumë më tepër ishte diçka emocionale, madje paksa mistike, dhe ajo atëherë mendonte - ndonëse tani, sa herë e kujton, i vjen për të qeshur me veten - që kjo s’ishte fiziologji, por akt i vullnetit, falë të cilit ajo nisi të jetonte nga e para dhe ndryshe. Natyrisht, atëherë, në moshën trembëdhjetëvjeçare, s’ishte aq e mençur, sa ta përcaktonte këtë si akt të vullnetit, por tani e di që pikërisht ky përcaktim tejçon më saktë ato çka provoi atëherë.
Veç kësaj - megjithëse mund të duket e çuditshme - tani ajo i kujton ndjenjat që provoi gjatë menstruacionit të parë, më me hollësi se ato të puthjes së parë. Ndoshta, nga turpi, ngaqë ishte i pranishëm Jakobi. Ajo mban mend gjithashtu se muajt e parë i priste me padurim ato ditë, që vinin me një rregullsi të habitshme, që i dhuronin ndjesinë e pjekurisë dhe të të qenit femër dhe ia vërtetonin këtë ndjesi. Atëherë, tre a katër muajt e parë, asaj i pëlqente gjithçka në këtë ceremonial të përmuajshëm. Madje edhe dhembjet në fund të barkut i duronte me njëfarë ndjesie përzgjedhjeje që “ja, ajo tashmë…, kurse disa shoqe të klasës ende jo”. Pak kohë më parë rilexoi edhe një herë ditarin e Ana Frankut. Dhe nuk u habit fare që Ana Franku për-shkruante me krenari menstruacionet e saj të para. Pastaj mrekullia lidhur me këtë aspekt të feminitetit, natyrisht, kaloi dhe erdhën rëndesa, mundimet e cikleve mujore, me dhembje koke, ankesa, njolla në fytyrë dhe shtrëngime në kraharor.
Edhe Jakobi e ndjeu se atë natë ajo kapërceu një kufi. Të nesërmen ai erdhi zyrtarisht për vizitë, në mëngjes, jo si zakonisht, mbrëmjeve. Solli lule. Ishte veshur me kostum. Mbante edhe një kravatë demode të ngushtë lëkure. Dukej tepër solemn. Dhe mbante erë ndryshe. Ai i dhuroi një buqetë lulesh mosmëharro. Sepse ishte pranverë. Ai nuk foli, vetëm i futi lulet në vazo dhe vazon e vuri në parvazin e dritares. Dhe i puthi dorën. Kuptohet, ajo u prek shumë.
Që nga ajo natë dhe nga e nesërmja me lulet në parvaz, mbrëmjeve ajo e priste ndryshe Jakobin. Madje tani s’di si ta shpjegojë, veçse e di mirë që atëherë deshi t’i dilte përpara me aromë të mirë, me flokë të rregulluar dhe me të brendshme të bukura.
Jakobi di gjithçka jo vetëm për zemrën, por edhe për gjakun e saj. Di sa oksigjen ka në të, sa gaz karbonik. Sa hemoglobinë dhe sa kreatinë. Di sa ngrohtësi ka. Prandaj, kur ajo të bjerë në dashuri, Jakobi do ta mësojë menjëherë këtë, do ta regjistrojë, madje do ta matë.
Sepse ajo nuk ishte me të vërtetë e dashuruar. Ajo çka ndodhi para tetë vjetësh me Kristianin, as që mund të quhej dashuri. Megjithëse pikërisht me Kristianin u puth për të parën herë në jetën e saj. Më 28 korrik, ditën e shtunë. Kristiani ishte dashuruar që në mars me të. Këtë e dinin të gjitha shoqet. Përveç asaj. Sa djalë i ëmbël, i brishtë dhe i ndjeshëm që ishte! Megjithëse mësonte në një shkollë profesionale, kurse ajo në gjimnazin më të mirë të Rostokut. Për të provuar dashurinë e tij, ai vendosi të fikte cigaren në dorë. Dhe t’i dhuronte asaj biletën e vet të nxënësit. Por një ditë ajo e pa të dehur dhe nuk deshi ta takonte më. Ai nuk u pajtua me këtë. Vinte. Me orë të tëra qëndronte para shtëpisë së saj. Dhe i shkruante. Një ditë i solli një letër, ku qe vizatuar një zemër dhe brenda saj me të kuq ishte shkruar: “Matilda”. Në një cep të zemrës kishte shkruar “Prindërit”, në tjetrën, emrin e ekipit të futbollit të Rostokut. Ai i shkroi për më shumë se dy vjet. Por ajo nuk iu përgjigj.
Dhe kishte aq dëshirë që të dashurohej. Të ishte gjithmonë me të dhe të mos merrte kurrfarë letrash prej tij. Sepse njerëzit nuk shkruajnë letra, nëse nuk ndahen kurrë.
Dëshironte edhe që ai të ishte paksa… si Jakobi.
Jakobi edhe një herë tjetër veshi kostum dhe vuri kravatë ditën kur ajo bashkë me të vajtën pas Madonës në Dakau. Ishte e shtunë. Ditëlindja e saj. Ditëlindja më e rëndësishme: ajo mbushte tetëmbëdhjetë vjeç. Në dukje, e zakonshme, si çdo ditëlindje tjetër: silla, lule, urimet nga mamaja dhe njerku. Disa telefonata me urime. Vetëm nga babai nuk mori. Atëherë erdhi ajo makina. Tamam në mesditë. Prej saj doli Jakobi. Me kostum dhe me atë kravatën e ngushtë prej meshini. Ai iu afrua, e uroi dhe i tha se kishte ardhur ta merrte për në koncertin e Madonës. Në Berlin. Kaq. Sikur Berlini të ishte matanë parkut të Rostokut.
Ajo kishte shumë dëshirë të shkonte ndonjë ditë në koncert. Dhe e pëlqente shumë Madonën. Tani nuk po e besonte, kur Jakobi, si pa të keq, i doli përpara në korridor dhe e pyeti buzagaz:
- Hë, si thua? Shkojmë?
Mamaja dhe njerku e dinin prej kohësh, por nuk i kishin treguar. Ajo nuk i mbajti dot lotët.
Jakobi e dinte që pas koncertit do t’u duhej ta kalonin natën në Berlin. Për tre muaj, bashkë me zyrën e financës të spitalit dhe një klinikë berlineze ai u mor me sigurimin e qirasë së aparaturës. Dy ditë para ditëlindjes vajti herët në mëngjes në Berlin dhe e vendosi aparaturën në hotel. Në mbrëmje u kthye dhe ishte në dhomën e saj, si çdo natë.
Në koncert erdhën dyzet mijë veta. Jakobi, me atë kostumin e tij dhe kravatën qesharake, qëndronte pranë saj dhe entuziazmohej si ajo, bashkë me gjithë turmën. Për njëfarë kohe ata ndenjën të kapur dorë për dore. Dhe, kur Madona doli për “bis” për herë të katërt, ajo u kthye nga Jakobi dhe e puthi në faqe. Deri atë ditë s’kishte qenë ndonjëherë kaq e lumtur sa atë mbrëmje.
Të nesërmen ata vajtën pas Madonës në Dakau. Megjithëse e dinte që gazetat i zmadhojnë gjërat, ajo u prek shumë kur lexoi: “Madona u nis të vizitojë Dakaun”. Që ata vajtën menjëherë pas Madonës, kjo nuk qe fort e saktë: Madona fluturoi me helikopterin e vet, kurse ata u nisën po atë ditë me makinë. Kjo ishte ide e Jakobit.
Kuptohet, në shkollë u kishin folur për kampet e përqendrimit. Ajo qante sa herë lexonte ditarin e Ana Frankut, që ia kishte dhënë gjyshja, nëna e babait. Pastaj, që kur ra Muri, në shkollë bisedonin për kampet shumë më shpesh. Ajo kishte lexuar për to gjithçka që i kishte rënë në dorë, mirëpo shkalla e tyre e abstraktimit sikur e bënte të pajtohej në njëfarë mënyre me këtë fakt dhe të mos mendonte që kjo ishte punë e gjermanëve. Në të vërtetë, këtu s’kishte asgjë abstrakte. Barakat e shpuara nga predhat, gërvishtje të kryqeve dhe të yjeve të Davidit në mure, pishtarë shumë-ngjyrësh në çdo hap, lule të lidhura me kordele me ngjyra drejt e në telat me gjemba dhe mijëra fotografi nëpër mure: kokë të qethura, fytyra të ligura, zgavra të syve me përmasa të frikshme, mosha dhe numri në cepin e majtë, poshtë: gjashtëmbëdhjetë vjeç, shtatëmbëdhjetë vjeç, pesëdhjetë e katër vjeç, dymbëdhjetë vjeç, tetëmbëdhjetë vjeç…
Ajo e mban mend, që, me të hyrë në portat e Dakaut, menjëherë e ndjeu se këtu nuk bënte të flisje, sepse të gjitha këto shpirtra vazhdonin të ishin të pranishme. Dhe gjatë gjithë kohës dridhej e tëra nga tmerri dhe ndjesia e fajit. Ajo: tetëmbëdhjetë vjeçe. Dhe atëherë, Jakobi, pa dashur t’ia dinte për sytë e saj të trembur dhe të zmadhuar nga tmerri, qëndroi përpara saj dhe i tregoi për këta fëmijë të mbytur me gaz në Dakau. I përmendi numra dhe data. Dhe në fund i tha se shpirtrat e këtyre djemve dhe vajzave të mbytura nuk plaken. Pikërisht kështu i tha: Që ata janë të rinj si më parë dhe që “sonte në mbrëmje do të takohen diku pas barakave ose pranë krematoriumit dhe do t’i thonë njëri-tjetrit: “Dëgjoni, sot Madona ishte te ne. Madona…”

Mua më quajnë Matilda.

Jakobi i di të gjitha. Di për yjet, për njohjen shqisore, siguresat, kiminë, për psikologjinë e pjekjes së vajzave. Por më shumë dhe më mirë di për gjumin. Megjithëse ka gjashtëmbëdhjetë vjet që fle ditën, për gjumin di gati gjithçka. Madje di që Gjumi është vëlla i Vdekjes. Nganjë-herë, kur unë isha më e vogël, ai më fliste për këtë. Fikte dritën, ndizte qirinj dhe më lexonte vjershat e Ovidit për Gjumin, që shfaqej në pasqyrën pas së cilës qëndronte Vdekja. Unë iu luta vetë atëherë. Vetë Jakobi kurrë nuk do ta bënte këtë. Mirëpo mjekja ime psikoterapeute, që ishte shpërngulur në Rostok nga Perëndimi, mendonte se unë duhet t’i nënshtrohesha “konfrontimit paradoksal”. Kur i fola Jakobit për këtë, ai u zemërua keq dhe nisi të shante në dialektin e Gjermanisë Jugore. Jakobi fillon të flasë në këtë dialekt, kur nuk e kontrollon dot veten. Të nesërmen ai nuk vajti në punë në azilin e pleqve, por u nis drejt e te psikoterapeutja, priti katër orë para kabinetit të saj, për t’i thënë që ajo ishte “grua krejt debile, fodulle si pallua dhe harbute si të gjithë maskarenjtë perëndimorë dhe, veç të tjerash, tmerrësisht shpirtkazmë”. Ajo e dëgjoi, pastaj ai qëndroi me të dy orë të mira. U kthye si i ndryshuar dhe pas disa netësh nisi të më lexonte Ovidin. Herë pas here shkonte në bibliotekën e universitetit dhe më sillte përralla gjermane. Edhe tek ato Gjumi dhe Vdekja vëlla e motër ishin.
Jakobi gjithmonë vinte tek unë me xhepa të mbushur me siguresa. Kurse kohët e fundit vjen edhe me dy telefona celularë.
Gjithmonë me dy. Sepse Jakobi është shumë mosbesues.
Veç të tjerash, ai montoi në bodrum një agregat-gjene-rator. Jakobi solli ca pjesë aparaturash, vari nëpër mure skica dhe i studionte ato me vëmendje. Pas natës pa gjumë nuk largohej, mbyllej në bodrum dhe montonte gjeneratorin. “Për çdo të papritur”, nëse energjia elektrike do të ndërpritej dy herë rresht: një herë në lagjen tonë, herën e dytë në gjeneratorin tonë. Sepse autoritetet vendore, pas lutjeve dyvjeçare të Jakobit, pranuan që ai të lidhte një gjenerator tjetër për ne. Megjithatë Jakobi nuk ka besim as te rrjeti i qytetit, as te gjeneratori i spitalit.
Jakobi thjesht kërkon të jetë i sigurt që ne do të zgjohemi së bashku.
Të dy. Dhe se përrallat e Ovidit dhe ato gjermane, që më kishte lexuar dikur, ishin vetëm përralla. Sepse ne gjithmonë zgjohemi bashkë.
Shpesh nuk flemë fare, por i rrëfejmë njëri-tjetrit histori të ndryshme. Nganjëherë, po t’i lutem unë, Jakobi më tregon si e ka kaluar ditën, më rrëfen për pleqtë dhe plakat e azileve dhe të shtëpive shumëkatëshe të lagjes sonë. Jakobi thotë se të moshuarit që banojnë në pallatet e lagjes, ndihen shumë më keq, madje edhe po të kenë apartament me tri dhoma, televizor me ngjyra, makinë larëse, punëtore shtëpie që u bën pazaret, shtretër që ulen e ngrihen me elektromotor, edhe banjë me vaskë… Ata janë të vetmuar. Të vetmuar sa s’ka ku të vejë më. Ata janë braktisur nga fëmijët, që janë të zënë me karrierën e tyre, që s’kanë kohë as të pjellin e të rritin nipër e mbesa, të cilët mund të vinin herë pas here t’i shihnin gjyshet dhe gjyshërit, për t’ua lehtësuar sadopak vetminë. Në azile vërtet që nuk ka nipër, ama kur të duash mund të shahesh me plakun e dhomës trembëdhjetë dhe nuk ndihesh më aq i vetmuar.
Nganjëherë Jakobi thotë ca gjëra aq të pabesueshme për gjyshërit dhe gjyshet e tij. Dikur tha se Zoti me siguri ka gabuar dhe gjithçka e ka krijuar në të kundërt të rrjedhës së kohës. Se, sipas tij, njerëzit duhet të linden para vdekjes dhe të jetojnë deri në çastin e ngjizjes. Me një fjalë, në kah të kundërt. Sepse, sipas bindjes së Jakobit, procesi i vdekjes nga ana biologjike është gjithaq aktiv sa edhe jeta. Prandaj vdekja nuk dallohet nga lindja. Prandaj njerëzit teorikisht mund të lindeshin pak milisekonda para vdekjes. Kështu që në fillim ata do të kishin mençuri, përvojë jetësore, gjak-ftohtësi dhe gjykim, që vijnë me kohë gjatë jetës. Ata do t’i kishin kryer tashmë të gjitha gabimet, tradhtitë dhe dështimet e jetës. Ata do të kishin të gjitha blanat e rrudhat, të gjitha kujtimet dhe pastaj do të jetonin në drejtim të kundërt. Lëkura e tyre do të bëhej sa vinte e më e lëmuar, kureshtja do t’u rritej me ditë, flokët do të nisnin t’u nxiheshin, sytë do të fillonin t’u shkëlqenin, zemra do të t’u bëhej gjithnjë më e fortë dhe më e hapur për të pranuar goditje të reja dhe dashuri të reja. Pastaj, në fund fare, ata do të zhdukeshin nga kjo botë jo të hidhëruar, jo me vuajtje, jo të dëshpëruar, por në ekstazën e ngjizjes. Me një fjalë, në dashuri.
Ja, të tilla histori fantastike më tregon Jakobi im, kur nuk dua të fle.
Jakobit mund t’ia them të gjitha. Ne bisedojmë për çdo gjë. Një ditë nuk isha me humor të mirë dhe biseduam për babanë dhe nënën time. Kjo ndodhi mbrëmjen kur mamaja më tha se do të kisha një motër. I thashë Jakobit se nuk mund ta përfytyroja se si dikur mami luante mendsh nga dashuria për burrin që ishte babai im; se si, ndoshta, kanë bërë dashuri madje edhe në qilim. Ose në livadh. Dhe i betohej që do të ishte përjetë me të. Dhe se do të shëtitnin gjithmonë të zënë për dore. Dhe se si pastaj, pas të gjitha këtyre, ai arriti t’i ulërinte mamit ashtu, kur ajo mblidhej një dorë, ulur në kuzhinë në atë stolin prej druri pranë frigoriferit.
Po atë natë, Jakobi më tregoi se si ishte katandisur i ça-lë.
Jakobi ishte astrofizikan. Ai di si lindin yjet, si zgjero-hen, si shpërthejnë, si shndërrohen në super të rinj ose bëhen pulsarë. Di gjithashtu si vdesin yjet, pasi ngushtohen e bëhen të vegjël, të frikshëm dhe vrima të zeza jo pa rrezik për galaktikat. Jakobi i di të gjitha këto. Ai mund të mbyllë sytë dhe të numërojë mjegullnajat, emrat dhe kodet e yjeve kryesore dhe të thotë largësitë në vite-dritë deri tek yjet më të bukura ose më kryesore. Dhe tregon në mënyrë të tillë, sa unë mbetem pa frymë. Ndërkohë ai harron gjithçka tjetër në botë dhe nuk e kupton as vetë si nis të flasë në atë dialektin qesharak. Super të rinj dhe pulsarë në dialektin e Saksonisë së Ulët!
Jakobi merrej me studimin e yjeve në Universitetin e Rostokut. Shkonte në observator, në bregun e lartë mbi detin Baltik, dhe me net të tëra vëzhgonte me teleskop ose radioteleskop qiellin, pastaj shkruante referate shkencore rreth këtyre vëzhgimeve dhe përgatitte disertacionin. Ai nuk pajtohej dot me faktin që nuk e lejonin të shkonte në Aresiba për të parë radioteleskopin kryesor të botës, të shkonte në kongres në SHBA ose, të paktën, në Francë. Nuk mund të pajtohej edhe me faktin që në institut s’kishin aparat për fotokopje dhe që të enjteve në seminare më shpesh flitnin për programin e luftërave të yjeve dhe për ideologjinë, sesa për astronominë. Prandaj qe në një mendje që në observator, midis elektronikës, kolegët e tij nga shoqata e evangjelistëve të vendosnin një transmetues të vogël dhe herë pas here t’i ndërprisnin transmetimet në televizionin vendor të tregimeve të shkurtra disasekondëshe për Republi-kën e lirë Demokratike Gjermane. Një çilimillëk qesharak, banal, absolutisht i padëmshëm opozitar. Mendonin se askush nuk mund ta zbulonte që transmetuesi ndodhej në observator. Sepse observatori transmetonte sinjale aq të forta, sa ata që merreshin me radiopelengim te Stazi, në asnjë mënyrë nuk i ndanin dot nga sinjalet e tjera.
Mirëpo ja që ata i ndanë. Po si?!
Kjo ndodhi më 21 nëntor. Ditën e pendesës, njëra nga festat më kryesore të evangjelistëve. Në observator ia behën pas orës shtatë të mbrëmjes. Rrahën nëpunësen rojë shtatëdhjetëvjeçare. Të gjithëve u vunë hekurat. Morën nga muri zjarrfikësin dhe thyen me të gjithçka që kishte ekran. Monitorët, kur i goditnin me fundin e zjarrfikësit të kuq, shpërthenin njëri pas tjetrit. Nga pajisjet për leximin e shiritave magnetikë me shënime të matjeve ata nxirrnin kasetat dhe tërhiqnin shiritin, si gjarpërushet e zbukurimeve për Vitin e Ri. Disertacionet, planet, seminaret, botimet shkencore, vite të tëra pune dhe të ardhmen e shumë njerëzve e tërhoqën si shirit letre zbukurimi dhe e copëtuan në çika të vogla.
Pastaj të gjithë të burgosurit i dërguan në burgun e nëndheshëm pranë Bashkisë, në qendër të Rostokut. Nëpunësen rojë e liruan pas dyzet e tetë orësh, kur ajo u bë keq dhe duhej dërguar patjetër në spital. Drejtorin e observatorit, i sëmurë me diabet, e liruan pas tri ditësh, kur i mbaroi insulina. Të tjerët i mbajtën dy javë. Pa urdhër arresti, pa të drejtë kontakti me avokatin, pa të drejtën për t’i telefonuar gruas ose nënës. Plot dy javë të mira…
Jakobin e merrte në pyetje shefi i seksionit. I dehur që në mëngjes, por pedant i pashembullt. Punën e vet e bënte me zell, si gjithë të tjerët, veçse këta të tjerët ishin llogaritarë ose minatorë. Kurse ai rrihte të burgosurit. Në fillim bërtiste. Pastaj, me një shkelm të fortë i flakte nga stoli në linoleumin e pistë, të përcëlluar vende-vende nga bishtat e cigareve. Dhe ia niste… Goditte në veshka. Në shpinë dhe në kokë. Por edhe këllqeve. Nëntori atë vit qëlloi tepër i ftohtë. Shefi kishte mbathur këpucë të rënda dimri dhe Jakobi mori goditje të forta në këllk e në veshka. Me hematomën e brendshme bënë si bënë, kurse me këllkun nuk arritën gjë, siç i thanë më vonë në kirurgji. Prandaj ai tani çalon dhe, kur ndryshon moti, i gjithë trupi, aty ku ka kocka, i dhemb tmerrësisht. Pasi kaluan dy javë, ata i liruan. Ua morën fletëhyrjet, i përzunë nga puna dhe i thanë të shkonin në shtëpi, kurse më pas “më mirë menjëherë në pension”.
Shef i seksionit, që në fillim e deri në rënien e Murit, ishte babai im. Ai e rrahu aq keq Jakobin më 21 nëntor, e hoqi njëherë e përgjithmonë nga radioteleskopët dhe yjet, ia dëmtoi përfundimisht këllkun e kofshës dhe ia prishi biografinë, pastaj erdhi i dehur në shtëpi dhe i ulërinte mamit tim në kuzhinë.
Atëherë Jakobi, i papunë dhe “i njollosur”, nisi të punonte në sportelin e spitalit dhe në shtëpitë e kujdesit social të Rostokut, duke qëndruar pranë të sëmurëve me regjim shtrati. Vetëm atje e pranonin në punë, madje edhe atje me rekomandim të veçantë. E merrni dot me mend një radioastronom të çalë, me disertacion të papërfunduar, që zbraz oturakët natën?! Edhe tek unë kështu erdhi. Tani kemi gjashtëmbëdhjetë vjet që i kalojmë netët bashkë.
Mos, vallë, duhet ta falënderoj për këtë babanë tim, shefin e seksionit?
- Jakob, a duhet t’i jem mirënjohëse babait, që të kam ty? Më thuaj, - iu luta, kur ai e mbaroi tregimin e vet. Unë po e shihja drejt e në sy.
Ai ktheu kokën, kinse duhej të kontrollonte ekranin e njërit prej oshilografëve, dhe u përgjigj si fare pa kuptim:
- Matilda, puna është se ne jemi krijuar për t’u rin-gjallur. Si bari. Ne rritemi nga e para, madje edhe atëherë kur na kalon sipër një kamion.
Nganjëherë Jakobi flet kuturu. Por flet bukur. Tamam, si një mbrëmje, kur ne iu kthyem temës së Dakaut; papritur ai shtrëngoi grushtet dhe foli nëpër dhëmbë:
- E di për çfarë ëndërroj unë? E di për çfarë, Matilda? Që ata një ditë të bukur të klonojnë Hitlerin dhe ta gjykojnë. Njërin klon në Jerusalem, tjetrin në Varshavë, të tretin në Dakau. Dhe që unë të mund të jem i pranishëm në procesin e Dakaut. Ja, për këtë ëndërroj.
Të tilla gjëra më thotë Jakobi mbrëmjeve. Sepse ne flasim për gjithçka. Vetëm për menstruacionin tim nuk folëm. Por që atë ditë Jakobi nuk më mban për dore, kur më zë gjumi. Sepse Jakobi nuk është i dashuri im.

Që Jakobi u takua me babanë e saj, Matilda e mësoi vetëm disa vjet pas këtij takimi. Kjo ndodhi atë natë kur u shemb Muri dhe të gjithë, të habitur, kaluan në Perëndim, qoftë dhe vetëm për t’u bindur se vërtet nuk do t’i qëllonin. Gjysmë ore pjesëmarrje në historinë e Evropës dhe të botës, dhe menjëherë kthim në shtëpi. Të këmbesh markat lindore me dojçmarka dhe të blesh nja dy banane, të përshëndetësh me dorë kamerën e një stacioni televiziv dhe shpejt e shpejt të kthehesh në shtëpi, në Lindje. Sepse në të vërtetë Perëndi-mi, madje edhe tani, është vend tjetër, kurse tamam në shtëpi ti mund të ndiesh vetëm në Lindje.
Babai i saj e dinte që puna nuk do të mbaronte me këtë gjysmë ore liri dhe me bananet. Prandaj kishte frikë. Ishte tmerrësisht i trembur. Që ditën kur pa në televizor “tra-bantët”, që kalonin në anën tjetër nëpër “Çekpojnt-Çarli” dhe Portat e Brandenburgut, kishte frikë me çdo qelizë të tij. Atë natë ai u deh jo se ishte pijanec, por nga frika, dhe, ashtu i dehur, duket, sipas zakonit të vjetër dhe, me siguri, edhe nga malli, deshi të kthehej te frigoriferi në kuzhinë, te gruaja e tij. Dhe s’kishte rëndësi që prej vitesh aty s’ishin më as kuzhina, as frigoriferi, as gruaja e tij. I ra ziles. Derën ia hapi Jakobi, që kishte ardhur pak më herët tek oshilografët dhe sensorët e tij. I çalë, me këllkun e kofshës të sakatuar nga shkelmat, ai mezi u çapit deri te dera dhe e hapi. Foli: “Hyni, ju lutem”. Dhe ky maskara, shefi i seksionit, hyri dhe, pa hapur gojë, shkoi, si zakonisht, drejt kuzhinës. U ul në stolin e shtrembër pranë frigoriferit dhe… nisi të qante. Atëherë Jakobi e pyeti në donte të pinte një filxhan çaj, “sepse jashtë bënte tmerrësisht ftohtë”, dhe vuri çajnikun në zjarr.

Mua më quajnë Matilda.

Unë jam pak e sëmurë.
Jakobi rreket të më bindë se nuk duhet të flas kështu. Ai mendon se unë thjesht kam “vështirësi të përkohshme të frymëmarrjes”. Dhe se kjo do të kalojë.
Këto vështirësi i kam tashmë që prej gjashtëmbëdhjetë vjetësh, por Jakobi thotë se kjo do të kalojë. Ka gjashtë-mbëdhjetë vjet që e thotë. Madje e beson. Ai gjithmonë thotë vetëm ato që beson.
Kur unë nuk fle, marr frymë njëlloj si Jakobi. Por, kur më merr gjumi, organizmi im “harron” të marrë frymë. Po të përdorim terminologjinë e Jakobit, kjo është një sëmundje e kushtëzuar gjenetikisht.
Unë nuk mund të fle pa pajisjet që i detyrojnë mushkë-ritë e mia të marrin frymë.
Prandaj ma kanë hapur barkun me kujdes dhe më kanë qepur një stimulator elektronik. S’është i madh. Mund ta ndiesh, po të ma prekësh barkun. Ai u dërgon impulse elek-trike nervave të diafragmës sime. Prandaj ajo ngrihet e ulet, madje edhe kur unë fle. Nëse nuk ke sindromin e Undinës, stimulatori nuk të nevojitet. Mirëpo ja që unë s’pata fat me kombinimin e gjeneve, prandaj më duhet stimulatori.
Stimulatori duhet kontrolluar vazhdimisht. Dhe të komandohen, të drejtohen si duhet, impulset e tij. Dhe të provohet puna e tij normale. Për këtë unë vendos në trup sensorë të ndryshëm. Në gishta, në kyçe, nën gjoks, në diafragmë, në fund të barkut. Jakobi kujdeset edhe që senso-rët të mos jenë të hirtë. Ai bleu llak të llojeve të ndryshme për thonjtë dhe i leu sensorët e mi me ngjyra të ndryshme, në mënyrë që ato të shkojnë me të brendshmet e mia ose me këmishët e natës. Sensorët e mi janë ngjyra-ngjyra. Nganjëherë, kur është ftohtë, Jakobi i ngroh në pëllëmbët e veta ose me frymë dhe m’i sjell në shtrat. M’i sjell vetëm kur janë të ngrohtë dhe të volitshëm. Dhe mbyll sytë, kur unë lëviz gjimbajtëset ose ul mbathjet, për të vendosur sensorët në zemër dhe pranë organit… Më pas ai tregon kujdes që këta sensorë jeshilë, të zinj, të kuq dhe bojë ulliri të tejçojnë impulse.
Unë nuk mund të fle në tren, nuk mund të fle para televizorit. Nuk do të flija dot në krahët e kujtdo qoftë. Nuk fle dot pa Jakobin. Nuk mund të më zërë gjumi me të dashurin tim, nëse Jakobi nuk do të jetë para monitorëve, në dhomën ngjitur. Sepse është ai që e ndjek punën e këtyre pajisjeve. Për gjashtëmbëdhjetë vjet. Çdo natë.
Një nimfë mallkoi dikur të dashurin e saj të pabesë. Ajo nuk mund ta duronte tradhtinë e tij. Por ai s’duhej të vinte re gjë, vetëm t’i pushonte frymëmarrja në gjumë. Dhe ajo pushoi. Dhe ai vdiq. Kurse nimfa qau. Dhe do të qajë, sa të jetë jeta.
Nimfën e quanin… Undina.
Sëmundja ime quhet sindromi i mallkimit të Undinës.....
Në Gjermani, mesatarisht pesë vetë në vit mësojnë se vuajnë nga kjo sëmundje. Unë e mësova kur isha tetë vjeçe, të nesërmen pasi, ngjeshur pas mamit, për pak sa nuk vdiqa në gjumë.
Nganjëherë ne ndezim qirinj e dëgjojmë muzikë dhe Jakobi, shumë i mallëngjyer, më thotë me shaka se unë për të jam si princeshë. Këtë unë e di. Unë jam si princesha e shtrirë në arkivolin prej xhami. Një ditë do të vijë princi im, do të ngrejë kapakun dhe do të më zgjojë me një puthje. Dhe do të qëndrojë me mua gjithë natën. Por edhe atëherë, në dhomën ngjitur para monitorëve, do të jetë ulur Jakobi.
Jakobi im.
1) Prift katolik në Poloni.

2) Shërbimi sekret gjermano-lindor

milosao.