Eugenio Montale

[Syku]

Shtepia e doganiereve.

Ti nuk kujton shtepine e doganiereve
mbi ngritjen e thikte mbi shkemb:
qe vetmuar te pret prej mbremjes
ne te cilen hyri tuba e mendimeve te tua
dhe zuri vend e trazuar.
Murlani shprish prej vitesh muret e vjetra
dhe tingulli i qeshjes tende nuk eshte me qetesues:
busulla shkon e çmendur ne aventura
dhe llogaritja e zareve me nuk del.
Ti nuk kujton, tjeter kohe perzien
kujtimet e tua, nje fije behet lemsh.
Mbaj akoma nje lidhje; por largohet
shtepia dhe ne majen e çatise flamuri
i tymosur rrotullohet pa meshire.
Mbaj akoma nje lidhje; por ti rri vetem
e as psheretin ketu ne erresire.
Oh horizonti n’arrati, ku ndizet rralle
drita e nafte-mbajteses!
Ketu eshte shtegu? (Rishfaqet serish
dallga mbi shkembinjte e rrepire tek terhiqet…)
Ti nuk kujton shtepine e kesaj mbremjes
sime. E une nuk di kush shkon e kush rrin.

[xhuliana]

Eugenio Montale.....

Nje gje kam inat tek italianet. Jane shume krenare.
Ne programin shkollor te letersise e analizojne Eugenion me rrenje e dhemballe, dhe paraqesin Geten shume ne siperfaqe.
Shume shkrimtare te medhenj boterore nuk i fusin fare ne program.
Orgoglio Italiano!

[Syku]

Kam zbritur, duke te dhene krahin.

Kam zbritur, duke te dhene krahin, te pakten nje milion shkalle
e tani qe me nuk je boshlleku eshte ne çdo shkallez.
Edhe keshtu ka qene i shkurter udhetimi yne i gjate.
I imi zgjat akoma tani, e s’me nevojiten me
rastesite, prenotimet,
kurthet, disfatat e kujt beson
se realiteti eshte ai qe shihet.

Kam zbritur milione shkallesh duke te dhene krahin
por jo ngaqe me kater sy shihet me shume.
Me ty zbrita sepse nga ne te dy
te vetmet sy te vertete, edhe pse te mjegullt,
ishin syte e tu.

[Luna01]

SHPESH NEVERINË E TË JETUARIT KAM TAKUAR



Shpesh neverinë e të jetuarit kam takuar:

ishte burimi i mekur që gurgullonte,

ishte vyshkja e gjethes

së tharë, ishte kali i shembur përtokë.



Mirë nuk dita, veç mbinormales

që lë pak hapur hyjnorja Indiferencë:

ishte statuja në gjumin

e mbasdites, dhe era, dhe skifteri i ngjitur lart.

[Luna01]

Mendoj engjëjt

të shpërndarë aty – këtu

që s’bien në sy

pa pendë, pa formë

të pavetëdijshëm

injorues të paraqitjes së tyre

dhe tonës

edhe pse janë

një kundrapeshë më e fortë

se pika e Arkimedit

dhe nëqoftëse askush s’i shikon

është sepse nevojiten të tjerë sy

që unë nuk i kam

por dhe nuk i dëshiroj.



E vërteta është në tokë

dhe këtë nuk mund ta dije

nuk mund ta doje

dhe sikur të duhej të na shkatërroje.



Kështu duhet shtirur

që ka diçka këtu

ndër këmbë, ndër duar,

as akt, as e kaluar

as e ardhme

dhe aq më tepër as mur

për ta kapërcyer

duhet shtirur

që lëvizja dhe palëvizshmëria

të kenë kuptimin

e jokuptimit

për të marrë vesh

që pika fikse është një kompleks

i hiçëzuar.

[Luna01]

E vërteta është se jeta nuk shpjegohet

as me biologjinë

as me teologjinë.

Jeta është shumë e gjatë

edhe kur është e shkurtër

si ajo e fluturës –

jeta është gjithmonë e jashtëzakonshme

edhe kur toka nuk prodhon

asgjë.

E tmerrshme është lufta që bëhet

per ta kthyer në të kotë e të pamundur.

Nuk mbetet veçse zhytja

në nënndërgjegje

farsa e fundit e teatrit tonë në mbyllje.

Do ta shpie në internim, a në litar

atë që e përkufizon apo e përballon. Dihet

që padituria

është më se e mjaftueshme për të errësuar

errësirën.

[Luna01]

Lumturi e plotë, ecet

për te ty mbi fillin e briskut.

Syrit i je dritë e zbehtë që lëkundet,

këmbës i je akull i rrezikshëm që thyhet;

kështu pra, të mos të të prekë ai që më shumë e do.



Kur arrin në shpirtrat e pushtuar

nga trishtimi dhe i kthjellon, mëngjesi yt

është i ëmbël e mallëngjyes si foletë

e zogjve.

Po asgjë mund të paguajë të qarën e fëmijës

kur topi u humbet shtëpive.



Mos më kërko fjalën që nuk përputhet

nga asnjë anë

kurajua jonë pa formë dhe me shkronja

të zjarrta

shpalle e ndriçoje si një luleverdhë

humbur në një lëndinë

tërë pluhur.



Ah njeriu që jeton i sigurt,

mik i të tjerëve dhe i vetvetes

as hijen e tij nuk ruan se zagushia

ia vulos në një mur të rënë suvaje!



Mos ma kërko formulën që botët

mund të t’i hapë,

ji një rrokje e shtrembër dhe e tharë

si bujashkë.

Vetëm këtë mund të të dëftejmë sot ,

çka nuk jemi dhe çka

nuk duam .

[Luna01]

Kam shumë besim te ty

dhe do vazhdoj

(është budallallëku që të thashë

një ditë)

derisa një vetëtimë nga e përtejmja

të shkatërrojë

këtë rrëpirë të pafundme ku

jetojmë.

Do të takohemi atëherë nuk e di,

në ç’pikë

po ka kuptim fjala pikë kur s’ka

hapsirë

e do diskutojmë për ndonjë varg

të shumëkuptimtë

të hyjnores poemë.



E di që jashtë të parit e të prekurit

nuk është jetë e mundur, po pasjetë,

ndoshta fytyra tjetër e vdekjes

se e mbajtëm të mbyllur në vetvete

për vite e vite.



Kam shumë besim te vetja

e ndeze ti padashur

pa e ditur që në çdo karkasë

të jetës ka një truk

që nuk e njohim dhe na ka zënë

pritë, ne të shpërndarëve e të pazotëve

per t’i dhënë kuptim.



Kam shumë besim që do më djegë: po

kush do më shohë do thotë është njeri prej hiri

pa e kuptuar se është rilindje.

[Luna01]

Më sill lulediellin ta mbjell

në baçen time të djegur nga kripërat,

e t’u dëftej gjithë ditën të kaltrave

pasqyra

të qiellit, ankthin e fytyrës së saj të verdhë.



Tentojnë qartësinë gjërat e errëta,

shkrihen trupat në ujëvarë

ngjyrash: këto në muzikë. Të shuhesh

qënka fati i fateve.



Sillma ti lulen që të shpie

tek burimet e transparencave bionde

ku jeta thelbet avullëzon;

sillma lulediellin e çmendur për dritë.

[Luna01]

Ja shenja; merr jetë

mbi murin që prarohet;

një palmë si e gdhendur

e djegur nga vezullimi verbues

i agimit.

Hapi që vjen

nga serrat, bëhet i papeshë

nuk është i kadifejtë nga bora

është akoma

jeta jote, gjaku yt

në venat e mia.