http://www.voanews.com/albanian/2008...cfm?rss=topic1 - 55k -
Veliaj pėr 'Zėrin e Amerikės': aksioni mė i madh duhet tė jetė politika pėr normalizimin e jetės
Gjatė vititės sė tij nė Washington DC me ftesė tė Open Society, pėrfaqėsuesi i G 99 Erion Veliaj zhvilloi njė intervistė me gazetaren Laura Kondi nė VoA, 'Zėri i Amerikės' Veliaj ishte i ftuar nė aktivitetin e organizuar nga Open Society: Democracy, Demolition and Development: Albania's Crooked Road to the West (Demokracia, Shkatėrrimi, Zhvillimi: Rruga problematike e Shqipėrisė drejt Perėndimit)
Cili ėshtė pozicionimi i lėvizjes suaj, Grupi-t 99, nė politikėn shqiptare?
Besoj qė aksioni mė i madh politik qė duhet ndėrmarrė ėshtė politika e normalizimit i jetės dhe nuk ėshtė lėnė njė hapėsirė e madhe per tė diskutuar majtas apo djathtas. Ajo qė ka qenė tema mė e rėndėsishme e kėtyre viteve nė Shqipėri ka qenė siguria e jetės dhe mėnyra e papėrgjegjshme me tė cilėn trajtohet aseti mė i ēmuar qė kemi qė ėshtė jeta e qytetarėve tanė. Njerėzit vdesin nė rrugė, njerėzit vdesin nė miniera, njerėzit vdesin praėn njė baze ushtarake, njerėzit vdesin nė liqen dhe une them qė pėr tė kthyer nė vėmendjen e publikut disa nga kėto ēėshtje shumė tė rėndėsishme si shėndetėsia, arsimi, jeta e qytetarėve mė shumė duhen politika tė rikthimit tė normalitetit sesa njė diskutim pėr filozofinė e rradhės.
-Megjithatė njė lėvizje ose njė parti politike nė bazė tė programit tė saj elektoral anon nga e majta, nga e djathta ose nė qendėr. Cili ėshtė pozicioni juaj?
Sot qeveria britanike ėshtė njė qeveri e majtė laburiste e cila ėshtė gati tė privatizojė hekurudhat vetėm qė tė funksionojė mė mirė transporti publik ndėrkohė qė qeveria franceze ėshtė njė qeveri e djathtė me nė krye Sarkozinė, i cili ėshtė gati tė mbajė komunistat mė tė flaktė si Kushneri nė qeveri sepse kėshtu funksionon mė mirė. Unė them qė duhet tė kthehemi nė njė politikė mė normale. Me kėtė qeveri aktuale jemi absolutisht nė opozitė. Me kėtė qeveri tė Gėrdecit ku makutėria dhe papėrgjegjshmėria krijojnė njė Kongo tė papranueshme jemi absolutisht nė opozitė po them qė duhet tė kemi mė shumė nevojė pėr njė sprint qė ti kthejmė gjėrat nė normalitet sesa njė betejė ideologjike qė gjithsesi po zhduket edhe nė botėn perėndimore.
-Kritikėt kanė thėnė qė lėvizja juaj rrezikon tė shndėrrohet nė njė aneks tė Partisė Socialiste?
Nėqoftėse do tė kishim dashur tė ishim njė aneks i PS do tė kishim pranuar ofertat qė na janė bėrė nga Partia Socialiste ose nga parti tė tjera tė majta. Fakti qė po sigurojmė njė aleancė qytetare me profesionistė mė tė mirė qė ka sot Shqipėria si dhe me studentė, tė rinj dhe tė reja tė njė brezi qė ska tė bėjė fare me tė kaluarėn nė Shqipėri na bėn tė ndryshėm. Zgjedhjet e ardhshme do tė jenė tė veēanta pėr kėtė arsye: do tė votojnė pėr herė tė parė 18 vjeēarė qė kanė lindur nė vitin 91 qė nuk kanė dėgjuar as pėr rradhėn e qumėshtit, as pėr aranēatėn me limontoz as pėr racionet me 100 gram sallam. Kėtyre tė rrinjve ne duhet qė tu pėrgjigjemi jo me metodat e vjetra qė 'fajin e ka komunizmi apo otomanėt' kėta tė rrinj duan metoda tė reja. Them qė jemi njė kalorėsi e lehtė pa bagazhin dhe pa barrėn nga e kaluara. Kjo ndoshta na bėn qė tė dallohemi nga partitė qė ju pėrmendėt qė gjithsesi i mbartin me vete disa nga problemet e sė kaluarės dhe qė unė jam shumė i inkurajuar kur i shoh qė edhe ato po mendojnė nė mėnyrė progresiste dhe qė po e pastrojnė veten e tyre nga elemente qė ndoshta s'kanė qenė figurat mė tė mira tė kombit tonė.
-Nga kėndvėshtrimi i votuesit cili do tė jetė pėrfitimi i votuesit pė tė pasur njė parti tjetėr tė re pėr Shqipėrinė?
Unė them qė njė votues ėshtė njė punėdhėnės , kjo do tė thotė qė njėherė nė katėr vjet merr nė punė disa njerėz qė tė kujdesen pėr interesat e veta ashtu si merret nė punė njė dado apo njė kopshtar. Zgjedhjet e ardhshme janė momenti i punėsimit, vijnė disa njerėez me CV-tė e tyre, vjen CV-ja e atij qė rrahu gjyqtarin nė stadium, vjen CV-ja e atij qė rrahu gazetarin, do tė vije dhe CV-ja jonė qė rrahim idetė dhe mendimet. Kėshtu qė midis kėtyre ėshtė detyra e publikut tė zgjedhė CV-nė e atij qė i mbaron mė shumė punė ose qė mund tė menaxhojė shqetėsimet e veta mė tė mėdha .Them qė pesė vitet e fundit disa si aktivistė tė Mjaftit por dhe shumė aktivistė tė tjerė tė G 99 kanė demonstruar qė kanė njė pasion tė sinqertė pėr kėto ēėshtje dhe qė do tė duhet tė ishin nė pushtet dhe tė administronin atė karton jeshil tė Parlamentit. Ajo qė i themi kėtyre qytetarėve ėshtė qė disa punė tė kėtij shteti mund ti bėjmė mė mirė sesa 10 pėrqind e parlamentarėve tė tanishėm qė janė ish-badigardė (bodyguard). Pėr tė vendosur kėtė balancė ky akt punėsimi qė bėhet me anė tė votės duhet tė ndodhi nė mėnyrė transparente dhe mendoj qė Kodi i ri Zgjedhor e garanton kėtė gjė.
-Nė kushte kur politika shqiptare dominohet nga dy partitė e mėdha, PS dhe PD partitė mė tė vogla janė ankuar vazhdimisht se nuk i dėgjohet zėri nė politikėn e vendit. Cili ėshtė komenti juaj lidhur me ndryshimin qė u miratua kohėt e fundit nė Kushtetutėn e Shqipėrisė mbi sistemin proporcional dhe mbi shqetėsimin qė kanė partitė e vogla?
Dua tė bėj njė sqarim tė vogėl. Jo tė gjitha grupimet e reja apo tė gjitha partitė e vogla janė ankuar. Zakonisht ankohen vetėm partitė me pronarė qė njihen si tė tilla nė Shqipėri, zakonisht njė ish-kryeministėr ose njė ministėr i inatosur qė krijon njė parti tė re dhe e pėrdor si njė konsullatė politike private, kėto janė ankuesit mė tė mėdhenj. Unė them qė kushtetuta e Shqipėrisė duhet tė garantojė tė drejtėn e ēdo qytetari pėr tu pėrfaqėsuar por jo tė drejtėn e ēdo partie pėr tė ekzistuar. Marrim rastin e Amerikės, partia e gjelbėr e Ralph Nader nuk e kalon pragun, nuk ėshtė fundi i botės por ama garantohet e drejta e qytetarėve. Kėto parti ishin mėsuar qė pėr njėzet vjet Kushtetuta e Republikės sonė ju garantonte tė drejtėn e tyre pėr ekzistencė, tė drejtėn e tyre pėr tė pasur ministra por kėto nuk janė tė drejta kushtetuese. Kėshtu qė tani tė paktėn gara ėshtė e hapur, secili ka korsinė e vet, mund tė vrapojė mė shpejt ai qė ėshtė mė i shkathėt dhe mė i aftė por ama u eliminua koncepti i "tė fortit" nga politika. Pjetėr Arbnori vetė apo njerėz tė tjerė tė shquar nuk futeshin dot nė Parlament sepse dikush tjetėr ishte mė i fortė dhe mė i pasur dhe i nxirrte nga politika. Tani hapėsira pėr kėta tė fortė ėshtė mė e vogėl, rajonet janė mė tė mėdha. Nuk mund tė korruptosh apo tė intimidosh me armė pesėqind mijė njerėz. Partitė e vogla duhet tė kuptojnė qė nuk janė parti monarkike por duhet tė fitojnė kėtė tė drejtė ekzistence me anė tė aftėsive tė tyre. Ne si lėvizje nuk kemi asnjė problem me njė ligj i cili i vė njerėzit nė garė me ekipet e tyre mė tė mira. Duhet tė jemi tė sinqertė edhe pėr diēka tjetėr, kėto parti tė vogla qė ankohen tani pėr lista tė hapura fundja fundit kurrė s'i kanė pasur listat e hapura. Gjithmonė kryetari apo pronari i partisė dhe dy shokėt e vet kanė qenė tė parėt nė liste dhe vetėm plebenjtė e tjerė ishin ata qė garonin. Ky standard i dyfishtė ėshtė anormal. Dhe e fundit ka njė dopio standard tjetėr meqėnėse u ngrit ēėshtja e Kushtetutės. Janė po kėto parti tė vogla kryetarėt apo pronarėt e tė cilave hipin mbi tryezėn e parlamentit gati pėr ta mbytur kryetaren e Parlamentit kur vinte puna pėr ta ndryshuar kushtetutėn pėr interesat e tyre pėr KQZ-nė para dy vjetėsh ama qė pėrdorin njė dopio-standart dhe tani i thonė popullit 'pse nuk mer pjesė o popull.' Kjo mban erė padrejtėsi.
- A po pėrgatitet lėvizja juaj qė tė marrė pjesė nė zgjedhjet e 2009 dhe ēfarė vėshtirėsish mendoni se do tė hasė ajo?
Them qė problemet mė tė mėdha kanė tė bėjnė me ēėshtjen e infrastrukturės zgjedhore. Tani qė tė paktėn rregullat e lojės u vunė, qė portat dhe vijat janė njėsoj, rregjistrimi i votuesve apo kartat e identitetit janė absolutisht tė nevojshme. Mund ti kesh rregullat e lojės po pėr sa kohė qė nuk dihet se kush janė lojtarėt ėshtė e pamundur. Por beteja mė e madhė ėshtė pėr zemrat dhe mendjet e njerėzve pėr tju treguar qė Shqipėria mund tė bėhėt dhe qė do tja dalim. Nė mes tė njė oqeani me skepticizėm ku thonė qė ky vend nuk ka pėr tė dalė ndonjėherė nga tranzicioni unė them qė nė 2009 kemi njė mundėsi fantastike pėr njė kthesė tė madhe dhe pėr tė mbyllur ndoshta kėtė kapitull tė trishtė tė Shqipėrisė.
Krijoni Kontakt