Para se ta lexoja citimin e njė diplomati tė huaj nė gazetėn Express, nė lidhje me Kushtetutėn e Republikės sė Kosovės, pėr tė cilėn kushtetutė, diplomati anonim kishte thėnė se: "Me kėtė kushtetutė qė ka Kosova tani, nuk do tė mund tė hyj kurrė nė BE", fund i citatit, unė, pėrafėrsisht njė citat tė ngjashėm e kisha dėgjuar edhe mė herėt nga njė mik i imi ndėrkombėtar dhe mik i sinqertė i shqiptarėve, me mision civil kėtu nė Kosovė, me tė cilin punoj tash e sa vite. Pa e ditur se ku e kishte qėllimin dhe nė ēfarė konkretisht mendonte ky diplomat kur thoshte se; Kosova s'do tė hyj kurrė nė BE me kushtetutėn aktuale, mua menjėherė mė shkoi mendja tek fjalėt qė tashmė i kisha dėgjuar nga miku im i huaj, i cili pėrafėrsisht pak ditė para se ky diplomat tė deklarohej si mė sipėr, ai mė kishte thėnė kėshtu: "Me kėtė kushtetutė ateiste qė ka Kosova, europianėt, pa asnjė pėrjashtim, s'do ta dėshironin njė Kosovė tė tillė nė BE".
Kjo mė habiti shumė dhe kėtu e ndala mė shumė dhe i kėrkova shpjegim mikut tim, sepse edhe mė pėrpara, ne kishim pasur diskutime mbi fenė. -Unė si mysliman dhe ai si i krishterė kishim diskutuar gjer e gjatė dhe kishim ardhė nė njė pėrfundim tė pėrbashkėt se, mė mirė ėshtė tė jesh besimtar, cilido besim qoftė ai, sesa jobesimtar fare (ateist).
Kur unė e pyeta se ē'donte tė thoshte ai me kėtė, dukeu munduar t'ia shpjegoja edhe arsyen deri diku se, pse Kosova nuk ėshtė pėrcaktuar pėr asnjė fé zyrtare me qėllim tė shmangies sė akuzave serbe pėr krijimin e njė shteti fundamentalist islamist, me gjithė shumicėn myslimane shqiptare prej 95%, ai pikėrisht kėtu u ndal dhe mė shpjegoi shumė gjėra, ndėr to edhe ato qė do t'i pėrmend mė poshtė, edhe pse jo tė gjitha: Fjala e parė qė miku im i huaj ma tha, ishte:
"Kur njeriu harron pėrgjegjėsinė dhe dhėnien e llogarisė sė tij para Krijuesit, ai shndėrrohet nė njė kafshė, bile bėhet edhe mė i egėr se vet kafsha e egėr, dhe si i tillė, jo vetėm qė shkatėrron botėn shtazore, por nė mėnyrėn mė tė egėr, ai shkatėrron edhe atė njerėzore, dhe pikėrisht kėtu qėndron problemi, sepse si rezultat i mosbesimit qė ka mbretėruar nė Europė dhe nė pjesė tė ndryshme tė botės, brenda njė periudhe tė shkurtėr kohore janė vrarė nė mėnyrėn mė brutale, miliona njerėz, shumica e tyre viktima tė pafajshme tė regjimeve tė ndryshme ateiste dhe kėtė ateizėm do ta mbaj nė mend njerėzimi deri nė ekzistencėn e tij".
E, sa pėr ilustrim, miku im nuk harroi pa pėrmendur regjimin komunist anė e mbarė botės, i cili printe me listėn e gjatė pėr tmerret qė i kishte sjellė njerėzimitpėr vite tė tėra. Ky fakt edhe mė ēuditi shumė dhe nga kureshtja unė vazhdova me pyetjet e mia ndaj tij, duke kėrkuar prej tij qė tė mė tregonte se ē'hynte kushtetuta e Kosovės nė kėtė mes?
Nė pėrgjigje, ai mė tha: "Qė nga zanafilla e problemit tuaj, unė, kombi im dhe e gjithė bota, ju kanė njohur dhe pranuar si tė tillė, ēfarė edhe jeni sot e kėsaj dite, si mysliman shqiptar dhe kjo s'na ka penguar fare neve europianėve tė krishterė qė ta sulmojmė ushtarakisht njė shtet tė krishterė siē ėshtė Serbia, nė parandalim tė njė gjenocidi tė mundshėm ndaj jush si mysliman, ndoshta tė pėrmasave edhe mė tė mėdha se ai nė Bosnje. Po tė mos kishte qenė besim ynė nė Zot, nxitės pėr intervenimin tonė dhe fakti se ne tė gjithė sė bashku nė njė ditė tė caktuar do tė japim llogari para Tij, ju ndoshta s'do tė ishit nė mesin e tė gjallėve, miku im i nderuar, arsyetonte me tė drejtė ai, pohimin e tij. Meqė ky debat i imi me tė zgjonte edhe mė shumė kureshtjen time, unė prapė kėmbėngula nė atė qė, ai ta arsyetonte mendimin e tij edhe mė shumė, pikėrisht nė lidhje me kushtetutėn tonė shtetėrore, por aspak kombėtare, pėrfundim ky i pėrbashkėt, i imi dhe i tij po ashtu.
Nė pėrgjigje tė kureshtjes dhe kėmbėngulėsisė sime, miku im m'u pėrgjigj troē: "Njė komb i cili nė kushtetutėn e tij, pėr asnjė ēast nuk pėrmend ekzistencėn e pamohueshme tė Zotit, pavarėsisht bindjeve tė pėrgjithshme, nuk e bėnė betimin e tij pėr ēdo gjė nė emėr tė Zotit, dhe nuk pėrmend vet kombėsinė e tij, ai komb ėshtė pėr tė ardhur keq pėr tė, sepse e keqja do tė mbretėroj gjithnjė tek ai komb dhe mallkimi e ndėshkimi i Zotit ndaj tyre do tė jetė gjithmonė i pranishėm, e pikėrisht kėsaj, ne europianėt ia kemi frikėn, sepse ne nuk duam kombe tė mallkuara dhe tė shkatėrruara, por kombe tė pastra dhe me besim tė qartė nė Zot, sepse si tė tilla, ato kombe do tė jenė mė tė shėndosha, mė tė arsyeshme, mė syēelė, mė pėrparimtare dhe mė tė kujdesshme, jo vetėm me jetėn e tyre, por edhe tė tė tjerėve, dhe pikėrisht kėtu edhe ėshtė hajri i tė gjithė neve bashkėrisht", pėrfundon pėrgjigjen e tij, miku im ndėrkombėtar.
Ky pohim i tij, sikur mė zgjoi nga gjumi dhe pėr njė ēast mė bėri tė mendoja vetėmėvete dhe mė shtyri t'i them atij: Tė mjerėt ne tė mjerėt miku im. Kur ishim nė nevojė, tė gjithė ishim tė bashkuar dhe s'e lėshonim Zotin nga goja duke iu lutur pėr ndihmė Atij nė tė gjitha mėnyrat e mundshme nė ēdo ēast tė jetės sonė, kurse tani kur po mendojmė se gjėrat pėrfunduan nė dobinė tonė, falė Tij gjithmonė, sikur e kemi harruar ndihmėn dhe nevojėn e tė besuarit nė Tė dhe ia pranova se kishte shumė tė drejtė kur pohonte se mallkimi i Zotit do tė binte mbi atė komb i cili mohon ekzistencėn e Tij, sepse kėtė mallkim e ndjej qysh tani tek populli im. Pa pasur ndonjė trysni tė fortė, e aspak arsye, ne mohuam identitetin tonė kombėtar e fetar, pėr t'iu pėrshtatur tė huajve tė cilėt edhe s'kėrkonin prej nesh qė kaq shumė t'u shmangemi qė tė dyjave, por, ishte rezistenca jonė e dobėt ajo e cila na e uli edhe mė shumė moralin tonė tek tė huajt.
Duke u nisur me lėshime tė tepėrta nė dėm tė ēėshtjes sonė kombėtare shqiptare, me qėllim realizimin dhe krijimin e shtetit tė Kosovės, nė radhė tė parė ne humbėm betejėn pėr identitet kombėtar shqiptar, duke pranuar termin kosovar dhe jo shqiptarė tė Kosovės, mohuam simbolet tona shtetėrore tė cilat s'dallonin shumė prej atyre kombėtare, duke pranuar kėto tė fundit pa as edhe njė element tė vetėm kombėtar shqiptar, edhe pse, qė tė gjithė e dinim faktin se njė ditė do tė duhej ta kemi flamurin, stemėn dhe himnin shtetėror, por nė vazhdim, ne humbėn edhe njė betejė, atė tė identitetit tonė fetar. E pikėrisht humbjes sė fundit unė ia kam drojėn mė tė madhe, se kjo do tė nxisė edhe hidhėrimin e Zotit dhe ndėshkimn e Tij, si rezultat i kryeneēėsisė dhe mohimit tonė ndaj ekzistencės sė Tij.
Krejt nė fund tė debatit tonė, ajo ēka mė preku mė sė shumti dhe mė bėri tė shkruaj pėr kėtė temė, duke ia caktuar edhe titullin e sipėrpėrmendur kėtij shkrimi, qenė pikėrisht fjalėt e mikut tim ndėrkombėtar, i cili me ironinė mė tė madhe mė tha se, pėr dallim prej vėllezėrve tuaj nga shteti i sotėm i njohur si Shqipėri, tė cilėt nėn diktaturėn komuniste tė Enver Hoxhės e shpallėn Shqipėrinė shtetin e parė nė botė ateist, kėshtu duke tentuar tė shkatėrrojnė gati tė gjitha vlerat e pamohueshme fetare, ju jeni tė parėt qė me, apo pa dashje, e shpallėt Kosovėn shtetin e parė demokratik ateist nė botė, dhe kjo ka pėr t'ju kushtuar shtrenjtė, ma tėrhoqi vėrejtjen miku im, sepse me krijimin e njė shteti tė tillė ku shumica e tij ėshtė myslimane, pa pasur as edhe njė tė keqe mė tė vogėl prej saj, vetėm sa janė nxitur debate dhe probleme tė reja, brenda pėr brenda shoqėrisė suaj tė pėrzier fetarisht, shoqėri kjo e cila mund tė merret si shembull nė krejt botėn pėr bashkėjetesė paqėsore por, njė ēmim tė lartė do ta paguani edhe nė arenėn ndėrkombėtare, sepse kur njė komb zhvishet prej identitetit tė tij kombėtar e fetar, ai do tė asimilohet dhe zhduket shpejt si i tillė dhe kėtė mė sė paku e dėshironi ju dhe po ashtu ne europianėt, mė qortoi keq miku im. Nė Europė kombe tė ndryshme hyjnė me identitetin e tyre origjinal kombėtar, sepse kėshtu janė mė tė vlefshme, por jo me tė ashtuquajturin 'identitet europian', sepse njė identitet i tillė s'ekziston dhe s'do tė ekzistoj ndonjėherė.
Kėtu, automatikisht m'u kujtua edhe pohimi i shkrimtarit dhe ambasadorit tonė tė nderuar, Faik Konicės, i cili publikisht e kishte pohuar dhe pranuar faktin se; Po tė mos ishin turqit dhe Turqia nė sundim tė Ballkanit, pėrfshirė edhe Shqipėrinė, ndoshta shqiptarėt do tė ishin mė shumė nė numėr, por jo mė si shqiptarė, por tė asimiluar nė sllav e grek. Shkrimin tim e pėrfundoj me lutjen time mė tė sinqertė drejtuar Krijuesit tonė, Zotit Njė, qė, tė na udhėzojė ne shqiptarėve dhe tė na ruaj nga kėrcėnimet e tilla.
AMIN.
Nga i gjithė debati dhe bashkėbisedimi qė pata me mikun tim mbi kėtė ēėshtje, unė erdha nė njė pėrfundim tė arsyeshėm se Kosova do tė duhej tė deklarohejsi shtet i shqiptarėve nė pėrgjithėsi, por me tėdrejtė jetese nė tė pėr tė gjithė bashkėsitė e tjera etnike, me fe zyrtare Islamim por, me tė drejtė pėr t'u ushtruar tė lirė edhe fetė ekzistuese nė Kosovė. Kur ia thashė kėtė mendim edhe mikut tim ndėrkombėtar, ai m'u pėrgjigj dhe mė tha se, pikėrisht ky do tė duhej tė ishte teksti i Preambulės sė Kushtetutės sė Republikės sė Kosovės.
http://www.gazetaexpress.com/pdf/888.pdf
Shpejtim Hyseni
Krijoni Kontakt