Gjatë viteve të fundit, çmimi i naftës te ne është rritur shumë më tepër sesa në tregun ndërkombëtar
Gjatë viteve të fundit, çmimi i naftës te ne është rritur shumë më tepër sesa në tregun ndërkombëtar
Çmimet e karburantit në Shqipëri, gjatë katër viteve të fundit, janë rritur afërsisht dy herë më shumë sesa rritja e çmimit në tregun ndërkombëtar. Një studim i disa studentëve dhe pedagogëve të Fakultetit Ekonomik në Tiranë ka marrë parasysh rritjen e çmimit në tregun ndërkombëtar, faktorin e kursit të këmbimit dhe çmimin në tregun vendës, dhe kanë dalë në konkluzionin se rritja e çmimit për konsumatorin ka qenë shumë më e madhe.
“Çmimi i naftës në tregun ndërkombëtar ka pësuar një rritje prej 85.6% nga janari i vitit 2003 deri më sot. Duke llogaritur efektin e dobësimit të dollarit, në tregun shqiptar kjo rritje është pasqyruar në masën 123%”,- thotë Adriatik Kotorri, pedagog në UT dhe drejtues i grupit të punës së studentëve që bëri llogaritë.
Në janar të vitit 2003, çmimi i naftës bruto në botë ka qenë mesatarisht 32 dollarë për fuçi. Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë, kursi zyrtar i këmbimit në janar të viti 2003 ka qenë 1 USD = 133.72 ALL. Po të bëjmë llogaritë, çmimi i një fuçie nafte të konvertuar në lekë, është: 32 USD * 133.72 = 4.279 ALL për fuçi. Aktualisht, çmimi i një fuçie në tregjet ndërkombëtare është mesatarisht 101 dollarë. Duke ditur që kursi i këmbimit lek-dollar është 1 USD = 79 lekë, atëherë çmimi i një fuçie nafte konvertuar në lekë, është: 101 * 79 = 7.979 lekë për fuçi. Pra, sipas llogarive, çmimi i një fuçie naftë, gjatë 5 viteve të fundit është rritur nga 4.279 lekë në 7.979 lekë, duke shënuar një rritje prej 86.5%.
Kjo rritje e çmimit të naftës në tregjet ndërkombëtare është transmetuar këtë mënyrë në tregun shqiptar: nga 65 lekë për litër që ishte çmimi i naftës në fillim të vitit 2003, në muajin janar të vitit 2008, çmimi i një litri naftë shkoi mesatarisht 145 lekë për litër, duke shënuar një rritje prej 123% në 5 vjet.
Vetëm rritje
Një faktor tjetër që tregon se tregu vendës nuk ndikohet vetëm nga kërkesë-oferta por edhe nga faktorë të tjerë, është se nëse shikon grafikun e ecurisë së çmimit në tregun ndërkombëtar, vëren se ka rritje por ka edhe ulje. Në grafikun e çmimit në Shqipëri shënohet vetëm rritje ose stanjacion. Një litër naftë kushtonte 69 lekë në fillim të vitit 2003. Arriti kulmin në mars të këtij viti, kur u shit për 150 lekë për litër.
Mungesë konkurrence
Që prej shumë vitesh akuzohet se kompanitë e naftës në Shqipëri veprojnë në kushte oligopoli, ku një grup i vogël kompanish ka në dorë shumicën dërrmuese të furnizimit të tregut. Që në vitin 2002, kur një legjislacion i ri vendosi kushte të rrepta për licencimin e kompanive të importit të naftës, u dhanë shenjat e rritjes abuzive të çmimeve. Legjislacioni kërkonte vlera investimi prej shumë milionë dollarësh, për të marrë të drejtën e importit. Shumica e kompanive shqiptare të kohës nuk arritën t’i plotësonin këto kushte. Disa vite më vonë, kushtet e licencimit u lehtësuan dhe më shumë operatorë filluan të hyjnë në treg. Megjithatë, sërish abuzimet mbetën.
Hetime për mungesë konkurrence
Vitin e kaluar, Autoriteti i Konkurrencës hapi hetime për tregun e hidrokarbureve. Ekzistenca e një shoqate që prezantohet si përfaqësuese e tregtarëve të hidrokarbureve qe shkas për të dyshuar se marrëveshje të fshehta shërbenin për koordinimin e sjelljes së tregtarëve në treg. Problemi është se disa nga tregtarët e mëdhenj të naftës nuk ishin as të informuar se marrëveshje të tilla janë të paligjshme. Në rast se gjenden fajtorë, kompanitë rrezikojnë gjoba nga 2 deri në 10% të xhiros së tyre vjetore. Pasi u themelua në vitin 2004, Autoriteti i Konkurrencës ka shqyrtuar disa çështje dhe ka vendosur disa gjoba. Por shumica e këtyre gjobave nuk janë mbledhur nga Administrata Tatimore, e cila refuzon të konsiderojë detyrim ligjor mbledhjen e gjobave të vëna nga një institucion tjetër.
Çmime më të larta se në rajon e botë
Çmimet e karburantit në Shqipëri rezultojnë më të larta se në vendet fqinje, Kosovë, Mali i Zi apo vendet evropiane, si Gjermania apo Italia. Disa nga operatorët thonë se kjo diferencë është shkaktuar nga një akcizë më e lartë në Shqipëri, (rritja e akcizës për karburantet, ka qenë metoda e parapëlqyer e qeverive shqiptare për mbushjen e deficiteve buxhetore gjatë viteve të fundit) si dhe vështirësitë në importim. Në Kosovë, nafta sot kushton 1 euro, rreth 123 lekë. Në Maqedoni dhe Mal të Zi, çmimi është po kaq. Në Shqipëri, 1 litër kushton 145 lekë, ose rreth 20% më shumë.
Krahasimi me Gjermaninë, përveç çmimit më të ulët, duhet të marrë parasysh edhe cilësinë më të lartë të naftës së standardit europian.
Fitime minimale
Kompanitë e naftës kanë deklaruar gjatë viteve të fundit, norma fitimi përtej logjikës ekonomike. Sipas një analize konfidenciale të tatimeve, kompanitë e naftës deklarojnë norma fitimi neto 4 apo 6% ndërsa ka shumë kompani që shpallen me humbje. Kjo normë fitimi e deklaruar bie ndesh me parimin e leverdishmërisë ekonomike. Në botën e sotme, paratë mund të investohen pa lodhje dhe pa rrezik, me norma më të larta fitimi sesa fitimet e deklaruara nga kompanitë e naftës.
Rritje e fortë në vitin 2007
Importet e naftës në Shqipëri arritën në 218 milionë euro gjatë viti të kaluar, me një rritje 31.5% në krahasim me vitin 2006. Kjo qe rritja në vlerë e shkaktuar nga rritja e çmimeve në tregun ndërkombëtar.
Marr nga Gazeta "Emigranti"
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt