Duhet ose jo te ndryshoje emrin Maqedonia

[strong_07]

Maqedonia, nyja e pazgjidhur e Ballkanit

Presionet e SHBA-ve dhe bashkësisë ndërkombëtare janë shtuar ndaj Shkupit dhe Athinës për çështjen e emrit të Maqedonisë, ndërsa deri në korrik pritet të lëkunden pozicionet e palëve në bisedime dhe përfundimisht të zgjidhet çështja e emrit.

Për të ruajtur ekuilibrin e brendshëm dhe për t`i ikur subversioneve, Maqedonia është ajo e cila e para duhet të tregojë gatishmëri kompromisi, sepse pozicionet e saj në arenën ndërkombëtare karshi Greqisë janë në disproporcion të theksuar.

Pagëzimi i Republikës së Maqedonisë vazhdon të mbetet çështje akute për procesin e saj të integrimit në NATO, BE dhe për stabilitetin e rajonit.

Nuk pritet zgjidhje e përshpejtuar sepse kriza politike në vend dhe zgjedhjet e parakohshme kanë vendosur në status quo procesin e negociatave.

Përgatitja e platformës shtetërore për emrin dhe në të njëjtën kohë organizimi i zgjedhjeve të lira dhe demokratike në kohën kur nuk funksionon Parlamenti janë të papërballueshme për lidershipin aktual.

Tensionet e fundit që shfaqen në parafushatën e zgjedhjeve të parakohshme rrezikojnë shtyrjen e datës për fillimin e negociatave më BE-në. Lidershipi shqiptarë në Maqedoni gjatë fushatës elektorale duhet të demonstrojë kulturë demokratike që situata të mos eskalojë, sepse direkt dëmton shtetin e Kosovës i cili duhet të reflektojë paqe dhe stabilitet në rajon.

Dilema e Qeverisë së re e cila duhet të zgjidhet deri në muajin korrik është “NATO apo emri Maqedoni”. Dhe kjo dilemë do të zgjidhet në favor të vendit nëse nuk vazhdojnë tendencat absurde të maqedonasve dhe grekëve për të mbajtur në pronësi ekskluzive emrin dhe trashëgiminë e Maqedonisë së lashtë.

Palët duhet të pranojnë se ky emër dhe nocion i cili gjeografikisht përfshinë pjesë të territorit grek, bullgarë dhe shqiptarë nuk duhet të jetë padrejtësisht monopol i grekëve dhe maqedonasve.

Kjo logjikë rrezikon të ardhmen dhe perspektivën e qytetarëve të Maqedonisë dhe stabilitetin e rajonit në përgjithësi. Emri "Maqedoni" interpretuar në mënyrë të drejtë nënkupton pretendime jo vetëm ndaj territorit grek siç parapëlqen të deklarojë Athina, por edhe ndaj atij shqiptarë dhe bullgarë.

Propozimet “Maqedonia e Re” dhe “Maqedonia e Epërme” nëse pranohen nga pala maqedonase sqarojnë këtë çështje dhe pretendimet e mundshme territoriale.

SHBA dhe Kombet e Bashkuara për arsye strategjike dhe për hir të stabilitetit rajonal pritet t’i japin fund këtij procesi.

Maqedonia në NATO është i vetmi shpëtim për zgjidhjen e problemeve të papunësisë, problemeve të brendshme ndëretnike si dhe për vetë ekzistencën e këtij shteti multietnik në miniaturë.

Çështja është mjaft e komplikuar sepse nëse ndodh ndryshimi i emrit, atëherë automatikisht pasojnë edhe goditjet për ndryshimin e identitetit nacional.

Menjëherë duhet të fillojnë procedurat për ndryshimin e programeve mësimore shkollore, historia, gjuha e cila nuk mund të quhet më “gjuha maqedonase”, por gjuha e Maqedonisë së Re apo Epërme.

Të gjitha këto interpretime dhe elemente kanë futur në konfuzion lidershipin maqedonas, i cili duket qartë se nuk ka një strategji veprimi në këtë proces.

Për të dalë nga kjo situatë nuk ndihmon as referendumi për ndryshimin e emrit, sepse sipas anketave të fundit nuk do të përkrahet nga shumica maqedonasve.

Vendi shkon drejtë izolimit total dhe në një situatë të brishtë, e cila megjithatë nuk do të arrijë kulminacionin për shkak të përkujdesjes nga ana e SHBA-ve.

Marrëveshja tekniko-ushtarake mes SHBA-së dhe Maqedonisë që do të nënshkruhet më 7 maj është një garanci e fuqishme për vet ekzistencën e vendit dhe procesit të integrimeve euroatlantike.

Deri në arritjen e marrëveshjes për emrin, Greqia si anëtarë e NATO-s dhe BE-së do të vazhdojë të shfrytëzoje autoritetin e saj për të shantazhuar dhe penguar Maqedoninë duke shkelur edhe detyrimet juridike, të cilat rrjedhin nga rezolutat e Këshillit të Sigurimit të cilat kanë të bëjnë me kontestin për emrin.

Situata pritet të ndryshoj kahun dhe në muajin korrik kur Kroacia dhe Shqipëria do të nënshkruajnë protokollin për anëtarësim në NATO, sinjalizohet se do të merr pjesë edhe Republika e Maqedonisë.

Emri dhe shqiptarët në Maqedoni
Ndryshimi i emrit kushtetues është sfidë e ardhshme e Maqedonisë prej të cilës varet anëtarësimi i saj në NATO dhe fillimi i negociatave me Bashkimin Evropian. Pas Samitit të NATO-s lidershipi dhe Akademia e Shkencave Maqedonase medoemos duhet t’i nënshtrohen rishikimit të historisë dhe identitetit të tyre.

Në këtë drejtim edhe pala greke duhet të zbusë qëndrimin në procesin e negociatave të cilat deri më tani janë zhvilluar në Washington, Athinë dhe Shkup. Kontesti nuk është i lehtë, komplikimet shfaqen pasi që mungon baza, një normë e përcaktuar ku palët negociuese do t’i përqendronin interpretimet e tyre.

E Drejta Ndërkombëtare nuk parasheh ndonjë dispozitë decidive se si rregullohet çështja e emrit apo emërimit të një shteti, por popujt kanë te drejtën që të zgjedhin emrin vetë, kuptohet emër i cili buron nga kultura tradita dhe vlerat historike. Bazuar në këtë fakt nuk kanë të drejtë as grekët dhe as maqedonasit, sepse nuk kanë ndonjë lidhje direkte me emrin Maqedoni.

Sidoqoftë, deri më tani disa raunde negociatash mes diplomacisë maqedonase dhe greke janë zhvilluar dhe do të zhvillohen nën ombrellën e Kombeve të Bashkuara. Në këtë cikël negociatash është për çudi dhe bie në sy një fakt, se si diplomacia maqedonase nuk përfshiu as edhe një përfaqësues të shqiptarëve në këtë proces.

Bazuar në anketat e fundit popullata shqiptare në Maqedoni qind për qind përkrahë integrimin e Maqedonisë në NATO dhe BE. Për hir të këtij procesi shqiptarët vazhdojnë të deklarohen për ndryshimin e emrit kushtetues për të mirën e Maqedonisë.

Me apo pa shqiptarët, deri në muajin korrik pritet një situatë e re rreth çështjes së emrit, e cila përcakton ose anëtarësimin në NATO ose zhvillime të paqarta brenda vendit.

Aspekti i kronologjik i problemit
Shikuar në aspektin kronologjik kontesti rreth emrit dhe marrëdhëniet me Greqinë për dy dekada me radhë kanë pasur rënie dhe ngritje. Republika e Maqedonisë pas pavarësimit të saj në vitin 1991 u ballafaqua akuzat e menjëhershme të fqinjit jugor Greqisë duke mohuar disa fakte historike të cilat rënduan marrëdhëniet fqinjësore mes dy vendeve.

Pas shpalljes së pavarësisë Greqia kundërshtoi ashpër dhe nuk pranoi disa nga vlerat kulturore dhe historike të Maqedonisë si emrin kushtetues, flamurin dhe simbolet me të cilat identifikohej ky shtet. Qeveria e Greqisë përmes presioneve të vazhdueshme diplomatike si dhe më vonë me vënien e sanksioneve ekonomike në vitin 1994 detyroi ndryshimin e flamurit, duke e hequr Diellin Virgjinia.

Sipas grekëve "Sun of Virginia" paraqet lindjen e shtetit grek dhe i takon Filipit të II babait të Aleksandrit të Madh. Kjo ishte vetëm fillimi kur Maqedonia filloi dalëngadalë të zhvishet nga vlerat historike dhe kulturore të popujve etnik të Ballkanit.

Tensionimi i marrëdhënieve mes dy vendeve vazhdoi edhe më tutje derisa në vitin 1995 dy vendet nënshkruajnë marrëveshje për çështjen e emrit kushtetues të Republikës së Maqedonisë. Bazuar në këtë marrëveshje Greqia fitoi të drejtën e plotë të pengojë anëtarësimin e Maqedonisë në organizatat ndërkombëtare dhe multilaterale me emrin kushtetues.

Që nga kjo periudhë Maqedonia zyrtarisht nga shumica e shteteve dhe organizatave ndërkombëtare njihet si FYROM. Me këtë emër deri më tani ka zhvilluar të gjitha marrëdhëniet kontraktuale me Bashkimin Evropian dhe NATO-n. Më 4 nëntor 2004 emri kushtetues i Maqedonisë u njoh nga SHBA-të, më pas emrin e Maqedonisë e njohën Kina, Rusia, Turqia dhe mbi 100 shtete në botë.

Kur gjithçka dukej të kishte marrë epilogun sërish në skenë shfaqet Greqia me akuzat dhe kërcënimet për të bllokuar integrimin e Maqedonisë në BE dhe NATO nëse nuk pranon të ndryshoj emrin e saj. Së shpejti pritet të filloj raundi i ri i bisedimeve ku edhe palët në negociata shpresojnë të arrijnë kompromisin përfundimisht për të mbyllur këtë çështje.