Shën Joan Gojarti, Kryepeshkopi i Konstandinopojës, një nga Tre Hierarkët [30 Janar], ka lindur në Antiok rreth vitit 347 në familjen e një komandanti ushtarak. Babai i tij, Sekundi, vdiq shumë shpejt pas lindjes së të birit. Nëna e tij, Anthusa, e ve në moshën 23 vjeçare, nuk kërkoi që të rimartohej por ia dedikoi gjithë jetën e saj rritjes së të birit në besimin e Krishterë. Djaloshi i ri mësoi nga filozofët dhe oratorët më të mirë të kohës. Por, i lodhur nga disiplinat e kota të dijes pagane, hierarku i ardhshëm i ktheu sytë nga studimi i thellë i Shkrimit të Shenjtë dhe meditimit në lutje. Shën Meleti, Peshkop i Antiokut (12 Shkurt), e deshi Joanin si djalin e tij, e udhëzoi atë në besim dhe në vitin 367 e pagëzoi.
Pas tre vjetësh Joani u hirotonis si Psalltës. Kur Shën Meleti u internua nga perandori Valend në vitin 372, Joani dhe Theodhori (më pas u bë Peshkop i Mopsuetia) patën si mësues të jetës asketike presviterët Flavian dhe Diodor nga Tarsus. I shumëdituri Diodor pati një influencë të madhe mbi të riun. Kur nëna e Joanit vdiq, Joani përqafoi monasticizmin, të cilin ai vetë do ta quante "filozofia e vërtetë". Nuk kaloi shumë kohë dhe Joani dhe shoku i tij Vasil po konsideroheshin si kandidatë për fronin episkopal, dhe të dy zgjodhën që të shkonin në pyje të pabanuara për ti bërë bisht postit. Teksa Shën Joani e evitonte rangun episkopal falë përulësisë, ai gjithashtu fshehurazi ndihmoi në hirotonisjen e Vasilit në atë post.
Gjatë kësaj kohe Shën Joani shkruajti "Gjashtë Ligjërime mbi Priftërinë" një vepër madhështore e theologjisë baritore Orthodhokse. Shenjtori kaloi 4 vjet duke u munduar mes pyjesh, duke jetuar jetën asketike nën udhëzimin e një njeriu me eksperiencë shpirtërore. Dhe këtu shkruajti tre libra të titulluar, "Kundër Kundërshtarëve të Atyre që i Tërheq Jeta Monastike", dhe një përmbledhje të titulluar, "Një Krahasim i Murgut me Perandorin" (njihet gjithashtu edhe me titullin "Krahasim i Pushtetit Perandorak, Pasurise dhe Famës, me Jetën e Vërtetë Kristiane Monastike të Dashurisë ndaj Urtësisë!"), vepra të cilat përshkohen nga një reflektim i thellë i vlerës së thirrjes monastike.
Për dy vjet, shenjtori jetoi në një guvë në heshtje të plotë, por u detyrua të kthehej në Antiok se kish probleme me shëndetin. Shën Meleti, Peshkopi i Antiokut, e hirotonisi dhiak në vitin 381. Vitet në vazhdim ia dedikoi shkrimeve theologjike: "Në Lidhje me Përkujdesjen Hyjnore" ("Për Stagjerimin Asketik"), "Libër mbi Virgjërinë", "Drejtuar një të Veje të Re" (2 ligjërime), dhe "Libri i Shën Babilos dhe Kundër Jualianit dhe Paganëve".
Në vitin 386 Shën Joani u hirotonis presviter nga Peshkopi Flavian i Antiokut. Shën Joani ishte një predikues i shkëlqyer dhe fjalët e tij inspiruese bënë që ai të fitonte titullin "Gojë-Arti" ("Chrysostom"). Për 12 vjet shenjtori predikoi në kishë, zakonisht 2 herë në javë, por nganjëherë edhe përditë, duke i prekur thellë zemrat e dëgjuesve të tij.
Me zellin e tij priftëror për tu dhënë të Krishterëve një kuptim më të mirë të Shkrimit të Shenjtë, Shën Joani përdori hermenustika, një interpretim dhe analizë e Fjalës së Perëndisë (p.sh eksegjesitë). (Eksegjesi është një shpjegim kritik i një pjese të Shkrimeve të Shenjta). Punët e tij eksegjesike përmbledhin komentimi i gjithë librave të Shkrimit të Shenjtë (Zanafilla, Psallteri, Ungjilli sipas Mateut dhe Joanit, Letrat e Apostullit Pavël), dhe shumë homeli mbi tekste të veçanta të Biblës së Shenjtë, si dhe udhëzime mbi Ditët e Festave Kishtare, lavde për Shenjtorët, si dhe apologji (p.sh në mbrojtje të Orthodhoksisë) në formë homelish (kundër Anomeanëve, Judenjve dhe paganëve). Si prift, Shën Joani e përmbushi me një zell të madh urdhrin e Zotit për kundesin ndaj të varfërve. Nën Shën Joanin, Kisha Antiokiane u ofronte ndihmë përditë më shume se 3000 virgjëreshave dhe grave të veja, pa përfshirë në këtë numër të sëmurët e mbyllur në shtëpi, endacakët dhe të sëmurët.
Shën Joani e filloi komentimin e Librit të Zanafillës në fillim të Kreshmës së Madhe në vitin 388, duke predikuar 32 homeli gjatë 40 ditëve të kreshmës. Gjatë Javës së Shenjtë ai foli mbi mënyrën se si Krishti u tradhëtua dhe mbi Kryqin. Gjatë Javës së Ndritur, ligjërata e tij baritore iu përkushtua Ringjalljes. Eksegjia e Librit të Zanafillës u përfundua në fund të tetorit në vitin 388.
Gjatë Pashkës së vitit tjetër shenjtori filloi homelitë mbi Ungjillin e Joanit, dhe nga fundi i vitit 389 ai filloi punën mbi Ungjillin e Mateut. Në vitin 391 të krishterët e Antiokut dëgjuan komentin e tij mbi Letrën e Apostullit të shenjtë Pavël drejtuar Romanëve dhe Korinthianëve. Në vitin 393 ai shpjegoi Letrën drejtuar Galatianëve, Efesianëve, Timoteut, Titit, dhe Psallmet. Në homelinë e tij mbi Letrën drejtuar Efesianëve, Shën Joani denoncon një skizëm në Antiok, "Ju them dhe dëshmoj përpara jush, se të ndash në pjesë Kishën do të thotë që të biesh në herezi. Kisha është shtëpia e Atit qiellor, një Trup dhe një Shpirt."
Fama e predikuesit të shenjtë u rrit dhe në vitin 397 me vdekjen e Kryepeshkopit Nektar i Konstandinopojës, pasues i Shën Grigor Theologut, Shën Joan Gojarti u thirr në Konstandinopojë nga Antioku dhe u zgjodh si Patrik i Selisë së Konstandinopojës. Në kryeqytet, kryebariu i shenjtë nuk ishte në gjendje që të predikonte aq shpesh sa kish bërë në Antiok. Shumë çështje kërkonin vëmendjen e shenjtorit dhe ai filloi me çështjet më të rëndësishme -- perfeksionin shpirtëror të priftërisë. Ai vetë ishte shembulli më i mirë për këtë gjë. Pagat financiare të caktuara për kryepeshkopin u kanalizuan nga shenjtori në mirëmbajtjen e disa azileve për të sëmurët dhe dy hoteleve për pelegrinët. Ai mbante kreshmët në mënyrë strikte dhe hante shumë pak ushqim, dhe zakonisht refuzonte ftesat për darkë sepse e kishte stomakun shumë delikat.
Zelli i shenjtorit në përhapjen e Besimit të Krishterë u shtri jo vetëm për banorët e Konstandinopojës por edhe në Trakë që përfshinte edhe popujt Sllavë dhe Gotë, dhe në Azinë e Vogël e në rajonin e Pontinës. Ai hirotonisi një peshkop për Kishën e Bosforit në Krimea. Shën Joani nisi misionarë të zellshëm në Finiq, Persi, tek Skithianët, që të konvertonin paganët në Krisht. Ai i shkruajti edhe letra Sirisë që të kthente marcionitët në Kishë dhe ia doli me sukses. Për të ruajtur unitetin e Kishës, shenjtori nuk lejoi që një komandat goth i plotfuqishëm i ushtrisë të ngrinte nj kishë Ariane në Konstandinopojë si një shpërblim i perandorit për trimërinë e tij të treguar në lufte. Shenjtori ushtroi një ndikim të madh në zgjerimin e shkëlqimit të shërbesave kishtare: ai vetë përpiloi një Liturgji, ai vetë futi të kënduarit antifonal për Vigjiljet gjithë-natën, dhe ai vetë shkruajti disa lutje për ritin e vajosjes së të sëmurëve me vajin e shenjtë.
Hieraku shenjtor denoncoi moralet e shfrenuara të njerëzve në kryeqytet, sidomos të oborrtarëve perandorakë, pa marrë parasysh fare se kush ishin. Kur perandoresha Eudhoksi bënte plane si të konfiskonte pronat e një gruaje të ve me fëmijë të një oborrtari të rënë nga fama e pushteti, shenjtori e denoncoi atë duke i dalë krah të vesë dhe fëmijëve të pambrojtur. Perandoresha arrogante nuk hiqte dorë dhe ushqeu një inat për kryepeshkopin. Urrejtja e Eudhoksisë për shenjtorin morri flakë më keq kur disa njerëz dashakeqë i thanë asaj se shenjtori me sa duket kish në mendje atë kur gjatë predikimit zuri në gojë gratë të marrosura pas vanitetit(kotësisë). Një gjyq u mblodh me hierarkë që ishin ndëshkuar me të drejtë nga Gojëarti: Theofili i Aleksandrisë, Peshkopi Severian i Galabës, i cili ishte internuar nga kryeqyteti për sjellje jo të hijshme, dhe të tjerë.
Ky gjyq deklaroi si vendim se Shën Joani të rrëzohet nga Froni i kryepeshkopit dhe të ekzekutohet për fyerjen e tij ndaj perandoreshës. Perandori vendosi një internim në vend të ekzekutimit. Një turmë e inatosur u mlodh tek kisha, e vendosur për të mbrojtur bariun e tyre. Në mënyrë që të parandalonte rrëmujën, Shën Joani iu dorëzua vetë autoriteteve. Atë natë ra një tërmet në Konstandinopojë. Eudhoksia e tmerruar i kërkoi urgjentisht perandorit që të sjelljë shenjtorin përsëri në Konstandinopojë, dhe i shkruajti edhe një letër shenjtorit ku i përgjërohej që të kthehej në Konstandinopojë. Edhe njëherë, në kishën e kryeqytetit, shenjtori lavdëroi Perëndinë në një fjalim të shkurtër, "Për Gjithë Mënyrat e Tij"
Shpifësit ikën në Akeksandri. Por pasi kishin kaluar vetëm dy muaj një denoncim i ri provokoi shpërthimin e Eudhoksisë. Në muajin mars 404, një këshill i padrejtë u mblodh dhe dekretoi internimin e Shën Joanit. Me largimin e tij nga kryeqyteti, një zjarr e bëri shkrumb e hi kishën e Hagia Sofia (Urtësisë Hyjnore) dhe godinën e Senatit. Sulmet shkatërruese të popujve barbarë pasuan zjarret dhe Eudhoksia vetë vdiq në tetor 404. Edhe vetë paganët i panë këto ngjarje si ndëshkimin e Perëndisë për gjykumin e padrejtë ndaj shenjtorit.
Në Armeni, shenjtori u përpoq akoma më shumë që të inkurajojë fëmijët e tij shpirtërorë. Në letra të shumta (245 prej këtyre letrave janë ruajtur) drejtaur peshkopëve në Azi, Afrik, Evrop, dhe veçanërisht miqve të tij në Konstandinopojë, Shën Joani ngushëllonte pasuesit e tij që vuanin duke i udhëzuar dhe duke u dhën mbështetje. Në dimrin e vitit 406 Shën Joani ra në krevat i sëmurë, por armiqtë e tij nuk u mjaftuan me kaq. Nga kryeqyteti erdhën urdhra për transferimin e Shën Joanit në një zonë të largët të quajtur Pitius në Abkhazia mbi Detin e Zi. I raskapitur nga sëmundja, shenjtori filloi udhëtimin e tij të fundit nën eskortë ushtarake, duke udhëtuar në këmbë për tre muaj në shi dhe të ftohtë akull. Ai nuk arriti kurrë në vendin e internimit, sepse fuqitë i shteruan në Komana.
Në hajatin e kishës së Shën Basilikut (22 Maj), Shën Joani u ngushëllua nga një vizion i martirit i cili i tha, "Mos u dëshpëro vëlla Joan! Nesër do të jemi së bashku." Pasi mori Misteret e Shenjta (kungatën), hieraku fjeti në Zot më 4 shtator 407. Fjalët e tij të fundit ishin, "Lavdi Zotit për të gjitha gjërat!"
Lipsanet e shenjta të Shën Joan Gojartit u transferuan në mënyrë solemne në Konstandinopojë në vitin 438. Dishekuppi i Shën Joanit, i nderuar Isidor i Pelesiumit (4 Shkurt), shkruajti: "Shtëpia e Davidit është forcuar dhe shtëpia e Saulit është dobësuar. Ai është fitimtar mbi stuhinë e jetës dhe ka hyrë në prehjen hyjnore."
Edhe pse ai vdiq në 14 shtator, kremtimi i Shën Joanit u transferua në këtë ditë (13 nëntor) pasi në 14 shtator është Festa e Lartësimit të Kryqit të Shenjtë. Shën Joan Gojarti kremtohet edhe më 27 dhe 30 janar.
Përktheu nga anglishtja, Ilirjan Papa
Përgjigju Duke Cituar
Postuar më parë nga gsvangjeli
Krijoni Kontakt