Kahlil Gibran

[Acid_Burn]

Te falemnderit Ard.

Pepara se te vazhdoj me shkrimin e rradhes, me lejoni te postoj disa fotografi te Halil Xhibranit

Ne te paren Halili 13 vjecar, kurse vizatimet ne krah jane bere po prej Halil Xhibranit njera autoportret dhe tjetra portret i Mari Haskell

Mes shkrimeve do sjell edhe pamje nga vendlindja e Halilit e po ashtu foto e punime te tij ...

[Acid_Burn]

Si u bera I MARRE

Me pyet si u bera I marre? Ja se si ndodhi:

Nje dite, para se shume zoter te kishin lindur, u zgjova prej nje gjumi te rende e pashe qe m’I kishin vjedhur te gjitha maskat. – shtate maskat qe I kisha stilisur e perdorur gjate shtate jeteve – Vrapova pa maske mes rrugeve plot njerez duke bertitur : “Hajdutet, hajdutet hajdutet e mallkuar!”
Burra e gra qeshen me mua e disa vrapuan te friksuar drejt shtepive. Kur mberrita ne treg, nje djalosh I cili qendronte mbi nje cati thirri duke bere me gisht nga une: “Ai eshte I marre!” Ngrita koken per ta pare e dielli me puthi fytyren lakuriqe per te paren here. Per te paren here dielli me puthi fytyren lakuriqe e shpirti mu ndez prej dashurise per diellin. Nuk I desha me maskat. Ne ekstazi therrita : “Qofshin bekuar hajdutet qe m’I vodhen maskat!”
Keshtu u bera I marre.

Ne marrine time I kam gjetur te dyja, lirine dhe sigurine. Lirine e vetmise dhe sigurine prej te qenit I kuptueshem prej te tjereve qe sa here na kuptojne, nenshtrojne dicka tek ne.

Por, me lejo mos jem shume krenar per sigurine. Edhe nje Hajdut ne qeli eshte I sigurte prej hajdutit tjeter.

[Syku]

Bijte (Kahlil Gibran)

Femijet tuaj nuk jane bijte tuaj,
Jane bij e bija te etjes qe jeta ka per vetveten,
ata vijne nepermjet jush por jo nga ju,
edhe pse jetojne me ju, nuk u perkasin.
Mund t’u dhuroni atyre dashuri por jo mendimet tuaja:
ata kane mendimet e veta.
Mund t’u jepni strehim trupave te tyre por jo shpirtrave te tyre:
ata banojne shtepine e se nesermes,
te cilen nuk do u lejohet ta vizitoni as ne enderr.
Mund te provoni te jeni si ata jane, por jo t’i beni te ngjashem me ju:
jeta ecen e nuk vonohet me te shkuaren.
Ju jeni harqet, prej ku bijte, si shigjeta te gjalla, jane hedhur perpara.
Harketari sheh pikesynimin ne horizontin e pafund,
dhe ju tendose me force derisa shigjetat e tij te shkojne shpejt e larg.
Besohuni me gezim ne doren e harketarit,
pasi, siç don fluturimin e shigjetes, ashtu don dhe shtrengimin e harkut.

[maryp]

sa kam mbaruar se lexuari kete liber...me ka pelqyer shume...
shume nga ato idee qe ai shpreh do te ishin leksion i cmuar per jeten

une e lexova ne italisht doja te perktheja ne shqip por kisha shume veshtiresi, nuk gjeja dot fjalet e duhura...e bere ti per mua...
te falenderoj

[Syku]

Ja nje tjeter perkthim.

Rreth Vdekjes (Kahlil Gibran)

Atehere Almitra foli e tha:
Tani duam te t’pyesim per vdekjen.
Ai u pergjigj: Ju doni te dini segretin e vdekjes!
E si mund ta zbuloni po nuk kerkuat ne zemren e jetes?
Bufi, me syte henore te t’cilit jane qorr gjate dites,
nuk mund te zbulojne misterin e drites.
Nese vertete doni te njihni shpirtin e vdekjes,
shqyeni zemren tuaj prej trupit te jetes,
pasi jeta e vdekja jane nje trup i vetem,
siç jane nje trup i vetem edhe lumi me detin.
Ne fundin e deshirave tuaja e shpresave,
qendron njohja e juaj memece,
per ate qe shkon pertej jetes;
e ashtu si farat enderrojne nen bore,
zemra juaj enderron pranveren.
Besoni ne endrra pasi ne to fshihet dera e ameshimit.
Frika juaj ndaj vdekjes nuk eshte tjeter,
veçse kerqethja e bariut para mbretit,
qe mbeshtet doren ne te ne shenje nderimi.
Ne kete dritherime te tij,
nuk eshte bariu ndoshta mbushur me gezim
pasi qe tani do te mbarte shenjen mbreterore?
e sidoqofte, a nuk eshte gjithnje e me i munduar nga dritherima e tij?
Vdekja ç’eshte pra, perveç se
te rrish lakuriq ne ere e te shkrihesh ne diell?
E çfare eshte tjeter te marresh frymen e skajshme,
perveç se ta lirojme ate nga gurgullima e saj,
ne menyre te tille qe te mund te rigdhije
e te endet e lire ne kerkim te Zotit?
Veç po te pini nga lumi i heshtjes,
do te mund te kendoni me te vertete.
E vetem kur te mberrini ne majen e malit,
mund te vazhdoni ngjitjen.
E kur toka te therrase trupin tuaj,
atehere do te kerceni vertet.

[Syku]

Dhe nje tjeter perkthim, per ata te cileve (ashtu si mua) u pelqejne shkrimet e Kahlil Gibran.

Rreth Dashurise (Kahlil Gibran)

E atehere Almitra tha:
Na fol per dashurine.
E ai ngriti koken dhe vezhgoi popullin,
tek ata ra nje qetesi e madhe.
Me ze te sigurt pastaj tha:
Kur dashuria t’u therrase, ndjekeni
edhe pse rruget e saja jane veshtira e te thikta;
e kur rruget e saj t’u rrethojne, besohuni asaj,
edhe pse tehi i saj fashehur pas puplave mund t’u plagose.
Kur t’u flase, kini besim te ajo
edhe pse zeri i saj mund te shkaterroje endrrat tuaja,
si era e veriut prishe lulishten e oborrit.
Pastaj dashuria ashtu si u kurorezon, ashtu u kryqezon,
si u ben te lulezoje, ashtu do u kepuse.
Ashtu siç ngjitet ne majen tuaj
dhe perkedhel embel gemat e njome,
qe thuprojne nen diellin bubulak,
ashtu do zbreze tek rrenjet tuaja
e do i tunde derisa t’i lidhen tokes.
Si doreza gruri do u pranoje ne vetvete,
do u shkunde derisa te mbetni zhveshur,
do u plasarise syprinen per t’u liruar nga levozhga,
do u grije e t'ju bere bore,
do u mbruje si miellin derisa te jeni elastik
e do u hedhe ne flaken e saj
qe te jeni buka e shenjte ne gostine e Zotit.
E gjithe kjo, permbushe ne ju dashurine,
derisa te mund te njihni segretet e zemres tuaj ne kete germim
e t’u beje copez te zemres se jetes.
Por ne qofte se per frike do kerkoni ne dashuri,
veçanerisht paqe e kenaqesi,
atehere do jete me mire per ju,
qe te mbuloni lakuriqesine tuaj
dhe te dilni nga lulushtja e dashurise,
ne bote pa stine, ku do qeshni,
por jo me te gjithe te qeshuren tuaj e do qani,
por jo te gjithe lotet tuaj.
Dashuria nuk jep asgje jashte vetvetes
e nuk merr ne kah tjeter perveçse kah vetja.
Dashuria nuk zoteron e nuk deshiron te zoterohet,
pasi dashuria i mjafton dashurise.
Kur dashuroni nuk do duhej te thonit:
“kam Zotin ne zemer”, por me mire,
“jam ne zemren e Zotit”.
E mos mendoni te ngisni dashurine,
sepse po t’u gjykoje te denje, ajo do u ngase ju.
Dashuria s’do tjeter perveçse te permbushet.
Por nese dashuroni e nese eshte e paevitueshme
qe te keni deshira,
atehere deshirat tuaja le te jene keto:
te shkriheni e te imitoni rrjedhen e perroit,
qe kendon melodine e saj, naten,
te njihni denimin e brishtesise se tepert,
te jeni te perthyeshem nga vete hulumtimi juaj i dashurise
e te pergjakeni te vetdijshem e te lumtur,
te zgjoheni ne mengjes me zemren qe ka pjelle krahe
e te falenderoni per nje tjeter dite dashurie,
te pushoni ne zheg duke medituar mbi ekstazen e dashurise,
mirenjohes te korrni ne darke,
e te flini me nje lutje ne zemer
per te dashur-in/-en dhe nje kenge lavderimi mbi buze.

[Diabolis]

Khalil Gibran

I çmenduri

Ju më pyesni si u bëra një i çmendur. Ndodhi kështu: një ditë, kohë më parë se shumë zota lindën, unë u ngrita nga një gjumë i thellë e gjeta se të gjitha maskat e mia ishin vjedhur, - shtatë maskat që kisha stisur dhe veshur në shtatë jetët,- ndaj renda pa maskë përmes rrugëve të mbushura duke bërtitur: hajdutët, hajdutët, hajdutët e mallkuar.
Burra dhe gra më përqeshën e disa rendën në shtëpitë e tyre nga frika prej meje.
Dhe kur arrita në pazar, një riosh hipur majë çatisë thirri: ai është i çmendur. Pashë lart ta shihja atë; dielli puthi faqen time të zbuluar për herë të parë. Për herë të parë dielli puthi faqen time të zbuluar dhe shpirti im u ndez me dashuri për diellin, e unë nuk i desha më maskat e mia. E si në ekstazë thirra: bekuar, bekuar qofshin hajdutët që më vodhën maskat.
Kështu unë u bëra një i çmendur.
Dhe gjeta njëheri lirinë e vetmisë dhe siguri ndaj të qenit i kuptuar, se ata që na kuptojnë skllavërojnë diçka në ne.
Por le të mos jem shumë krenar me sigurinë time. Se dhe hajduti në burg është i sigurt nga hajduti tjetër.


Zoti

Në lashtësi, kur drithma e parë e ligjëratës më erdhi në buzë, ngjita malin e shenjtë dhe i fola Zotit, duke i thënë: Mjeshtër, jam skllavi yt. Vullneti yt i fshehtë është ligji im dhe unë do të të bindem ty përgjithmonë.
Dhe Zoti nuk u përgjigj, por si stuhi e fuqishme shkoi përtej.
Mbas njëmijë vjetësh ngjita malin e shenjtë dhe i fola Zotit sërish, duke i thënë: Krijues, unë jam krijesa jote. Nga balta më ngjize dhe ty të detyrohem me gjithësej.
Dhe Zoti nuk u përgjigj, por si njëmijë flatra të buta shkoi përtej.
Mbas njëmijë vjetësh hipa malin e shenjtë dhe i fola Zotit sërish, duke i thënë: Atë, unë jam biri yt. Në mëshirë dhe dashuri më ke lindur, dhe përmes dashurisë e adhurimit unë do të trashëgoj mbretërinë tënde.
Dhe Zoti nuk u përgjigj, por si mjegulla që u hedh vello kodrave të largëta shkoi përtej.
Mbas njëmijë vjetësh hipa malin e shenjtëruar dhe sërish i fola Zotit, duke i thënë: Zoti im, synimi dhe përkryerja ime; unë jam e djeshmja jote, ti je e nesërmja ime. Unë jam rrënja jote në tokë dhe ti je lulja ime në qiell, dhe së bashku ne rritemi faqe diellit.
Atëhere Zoti u përkul mbi mua, dhe më pëshpëriti në veshë fjalë të ëmbla, dhe porsi deti që përqafon rrëkenë që rrjedh në të, më përqafoi mua.
Dhe kur unë zbrita në lugina e fusha Zoti ishte atje gjithashtu.


Miku im

Miku im, unë nuk jam ç’dukem. Dukja është veçse rrobë që vesh, - një rrobë e thurrur me kujdes që të më mbrojë mua nga pyetjet e tua dhe ty nga braktisja ime.
“Unë” në mua, miku im, strehohet në shtëpinë e heshtjes, dhe atje do të qëndrojë përgjithmonë, i padallueshëm, i paafrueshëm.
Unë nuk dua të të bëj të besosh në çfarë them as të më zësh besë në çfarë bëj, se fjalët e mia s’janë veçse mendimet e tua të zëshme dhe bëmat e mia shpresat e tua në veprim.
Kur ti më thua “po fryn erë e lindjes”, unë them “ëhë, erë e lindjes po fryn”; se unë nuk dua që ti ta dish se mendja ime nuk rreh në erën por në detin.
Ti nuk m’i kupton mendimet detare, e, as unë nuk dua të ti bëj të kuptueshme. Unë në det dua të jem vetëm.
Kur është ditë me ty, miku im, është natë me mua; e megjithatë atëhere unë flas për dallgën e mesditës që vallëzon mbi kodra dhe hijen e purpurtë që vidhet udhës përgjatë luginës; që ti të mos e dëgjosh këngën e territ tim as ti shohësh flatrat e mia të rrahin kundër yjeve; unë kënaqem që ti as mos i shohësh as dëgjosh. Unë me natën dua të jem vetëm.
Kur ti ngjitesh në Parajsën tënde unë zbres në Ferrin tim, - dhe atëhere kur ti më quan përtej humnerës të paurë “bashkëudhëtari im, shoku im,” unë ta kthej ty “shoku im, bashkëudhëtari im,” se unë nuk dua të shohësh Ferrin tim. Flaka do të të djegë shikimin dhe tymi do të të mbushë flagrat. Dhe unë e dua Ferrin tim aq paq të të le ty ta vizitosh. Unë në Ferr dua të jem vetëm.
Ti dashuron të Vërtetën, të Bukurën dhe Drejtësinë; dhe unë për hatrin tënd them se është mirë dhe përshtatshëm të dashurosh këto gjëra. Por në zemrën time unë qesh me dashurinë tënde. Megjithatë unë nuk dua të ma shohësh të qeshurën. Unë dua të qesh vetëm.
Miku im, ti je i mirë, i kujdesshëm dhe i ditur; cuq, ti je i përkryer – dhe unë, gjithashtu, flas me ty me dituri dhe përkujdesje. Megjithatë unë jam i çmendur. Por unë e maskoj çmendurinë time. Unë dua të jem i çmendur vetëm.
Miku im, ti nuk je miku im, por si të të bëj ta kuptosh? Rruga ime nuk është rruga jote, por ne ecim tok, dorë për dore.


Dordoleci

Njëherë i thashë një dordoleci: duhet të jesh lodhur së ndënjuri në këtë fushë të vetmuar.
Dhe ai më tha: kënaqsia për të trembur është e thellë dhe zgjat, dhe unë kurrë s’lodhem prej saj.
I thashë unë, mbas një minute mendim: është e vërtetë; se dhe unë gjithashtu e kam njohur atë kënaqësi.
Tha ai: vetëm ata që janë të mbushur me kashtë mund ta dinë.
Atëhere unë e lashë atë pa e ditur në më pati përgëzuar a në më pati nënvlerësuar.
Një vit shkoi, gjatë të cilit dordoleci u shndërrua në filozof.
Ndërsa kur kalova pranë tij përsëri pashë dy sorra që ndërtonin fole nën kapelën e tij.


Somnambulet

Në qytetin ku u linda jetonte një grua dhe e bija të cilat ecnin në gjumë.
Një natë, kur qetësia pushtoi botën, gruaja dhe e bija, duke ecur, në gjumë, u takuan në kopshtin e tyre me tis mjegulle.
Dhe mamaja foli, dhe tha: më në fund, më në fund, armikja ime! Ti nga e cila mu shkatërrua rinia – që e ke ngritur jetën tënde mbi rrënojat e times! Të të kisha vrarë!
Dhe e bija foli, dhe tha: o grua e urrejtshme, egoiste dhe plakë! Që qëndron midis çlirueses në mua dhe meje! Që e do jetën time një jehonë të jetës tënde të shuar! Të kishe vdekur!
Në atë çast një këndez këndoi dhe të dyja gratë u zgjuan. Mamaja foli butësisht: a je ti e shtrenjta ime? Dhe bija u përgjigj butësisht: po e dashur.


Qeni i mençur

Një dite kaloi pranë një shoqërie macesh një qen i mençur.
Ndërsa u afrua dhe pa që ato ishin shumë të përqëndruara dhe nuk i kushtuan vëmendje, ai ndaloi.
Atëhere atje në mes të shoqërisë u ngrit një maçok i madh, hijerëndë, që pa ndër ta dhe foli: Vëllezër, lutuni; dhe kur të jeni lutur përsëri dhe përsëri, pa asnjë mëdyshje, atëhere vërtet do të bien minj.
Dhe kur qeni e dëgjoi këtë qeshi me zemër dhe u kthye nga ata duke u thënë: o mace qorre dhe budallaqe, mos nuk është e shkruar dhe mos nuk e kam ditur dhe të parët e mi para meje se çka bie me lutje, besim dhe përgjërim nuk janë minj por koska.


Dy oshënarët

Përmbi një mal të veçuar, na jetonin dy oshënarë që adhuronin Zotin dhe donin njëri tjetrin.
Tanithi, këta dy oshënarët na kishin një tas balte, që ishte pasuria e tyre e vetme.
Një ditë një shpirt i keq na hyri brenda në zemrën e oshënarit më të vjetër, dhe ai shkoi tek më i riu dhe i tha: Është kohë gjatë që kemi jetuar së bashku. Erdhi koha për ne që të ndahemi. Le ti ndajmë pasuritë.
Atëhere oshënari i ri na u dëshpërua e i tha: Më pikëllon, Vëlla, që ti duhet të më lësh. Por në kështu të duhet të bësh, ashtu u bëftë. – dhe i solli tasin e baltës edhe ja dha atij duke i thënë: Ne s’mund ta ndajmë këtë, Vëlla, ndaj qoftë jotja.
Atëhere oshënari më i vjetër na i tha: Bamirësinë nuk do ta pranoj. Nuk do të marr asgjë përveç gjësë time. Ky duhet të ndahet.
Dhe më i riu na i tha: në tasi është i thyer, për çfarë mund të të shërbejë ty apo mua? Në të pëlqen më mirë le të hedhim short.
Por oshënari më i vjetër na i tha përsëri: Unë dua vetëm drejtësi dhe gjënë time, dhe unë nuk do t’ja besoj drejtësinë dhe gjënë time rastisjes së kotë. Tasi duhet ndarë.
Atëhere oshënari më i ri s’na mund të arsyetonte më tej dhe i tha: në është vërtet dëshira jote, por dhe kështu ti s’mund ta kesh atë, le ta thyejmë tasin njitash.
Por faqja e oshënarit të vjetër ç’na u nxi më tepër dhe ai thirri: Ah ti frikacak i mallkuar, që nuk do të ndeshesh.


Mbi të Dhënit dhe të Marrit

Njëherë na jetonte një burrë që na kishte një luginë plot e përplot me gjilpëra. Një ditë e jëma e Jezusit vajti tek ai e i tha: Mik, rroba e djalit tim është grisur dhe më duhet ta arnoj përpara se ai të shkojë në tempull. A s’mund të më japësh një gjilpërë?
Dhe ai i dha asaj jo një gjilpërë, por i mbajti asaj një ligjëratë diturie mbi të Dhënit dhe të Marrit t’ja përçonte të birit përpara se të shkonte në tempull.


Shtatë vetet

Në orën më të qetë të natës, teksa isha shtrirë përgjumësh, shtatë vetet time u ulën së bashku dhe ja si biseduan në pëshpërimë:
Vetja i parë: Këtu, tek ky i çmendur, kam banuar gjithë këta vjet, me asgjë për të bërë përveçse t’ja përtërij dhimbjen ditën dhe t’ja rikrijoj trishtimin natën. Nuk e duroj dot më fatin tim, tani rebeloj.
Vetja i dytë: Shorti yt është më i mirë se imi, vëlla, sepse më është dhënë ti jem vetja e gëzueshme këtij të çmenduri. I qesh të qeshurën dhe i këndoj orët e tij të lumtura, dhe me këmbë trefish me flatra i vallëzoj mendimet e tij më të shndritshme. Jam unë që duhet të rebeloj ndaj jetesës sime kapitëse.
Vetja i tretë: Dhe mua ç’më mbeti, vetes së shtypur dashurie, flakadanit flakëruar pasionesh të egra e dëshirash fantastike? Jam unë vetja sëmurë dashurie që duhet të rebeloj ndaj këtij të çmenduri.
Vetja i katërt: Unë, ndër të gjithë ju, jam më i mjeri, se asgjë s’më është dhënë përveç urrejtjes së urryer dhe neverisë shkatërruese. Jam unë, vetja e stuhishme, i linduri në guvat e zeza të Ferrit, që duhet të protestoj kundër shërbimit këtij të çmenduri.
Vetja i pestë: Jo, jam unë, vetja menduese, vetja trillane, vetja e urisë dhe etjes, i dënuari për të bredhur papushim në kërkim të gjërave të panjohura dhe gjërave ende të pakrijuara; jam unë, jo ju, që duhet të rebeloj.
Vetja i gjashtë: Dhe unë, vetja punëtore, argati i përbuzur, që, me duar të duruara, me sy të malluar, u jap formë ditëve në imazhe dhe u jap elementeve pa formë forma të reja dhe të përjetshme-jam unë, vetja e vetmuar, ai i cili duhet të rebelohet kundër këtij të çmenduri të shqetësuar.
Vetja i shtatë: Sa e çuditëshme që të gjithë ju duhet të rebeloni kundër këtij njeriu, sepse secili nga ju ka një fat të parathënë për të përmbushur. Ah! Të mund të isha një si ju, një vete me fat të përcaktuar! Por unë kam asnjë, unë jam vetja që s’bën gjë, që rri në heshtje, boshi askund dhe askur, ndërsa ju jeni të zënë duke rikrijuar jetën. Jeni ju apo jam unë, fqinjë, që duhet të rebeloj?
Kur vetja e shtatë kështu foli gjashtë vetet e tjerë e panë me mëshirë por s’thanë gjë më shumë; dhe ndërsa nata u bë më e thellë njëri pas tjetrit shkuan të flenë mbështjellë me një bindje të re dhe fatbardhë.
Por vetja e shtatë mbeti duke parë dhe vështruar në asgjë, që është mbas gjithë gjërave.


Luftë

Një natë një festë u mbajt në pallat, dhe atje mbriti një njeri dhe ra përmbys para princit, dhe gjithë festuesit e vështruan atë, dhe panë se njëri nga sytë e tij ishte nxjerrë dhe se zgavra boshe gjakonte. Dhe princi hetoi prej tij: Ç’të ka rënë ty? – dhe burri u përgjigj: O princ, unë kam profesionin e hajdutit, dhe këtë natë, ngaqë nuk kishte hënë, unë shkova të vidhja dyqanin e këmbimeve valutore, dhe ndërsa u kacavara përmes dritares bëra gabim dhe hyra në dyqanin e endësit, dhe në errësirë rashë në vegjën e endësit dhe syri im u krua. Dhe tani, o princ, unë kërkoj drejtësi mbi endësin.
Atëhere princi dërgoi për endësin dhe ai erdhi, dhe u shpall që një nga sytë e tij të kruhej.
O princ – foli endësi, - shpallja është e drejtë. Është mirë që një nga sytë e mi të merret. Por prapë, medet! Të dy janë të nevojshëm për mua që unë të mund të shoh të dy anët e rrobës që end. Por unë kam një fqinj, një këpucar, i cili gjithashtu ka dy sy, dhe në zanatin e tij të dy sytë nuk janë të nevojshëm.
Atëhere princi dërgoi për këpucarin. Dhe ai erdhi. Dhe ata i nxorrën njërin nga dy sytë këpucarit.
Dhe drejtësia u kënaq.


Dhelpëraku

Një dhelpërak pa hijen e tij në agim dhe foli: sot do të kem një gamile për drekë. Dhe gjithë mëngjesin doli për të parë për gamile. Por në mesditë ai pa hijen e tij përsëri dhe foli: një mi mjafton.


Mbreti i mençur

Njëherë atje në qytetin e largët të Viranit sundonte një mbret që ishte hëm i fuqishëm hëm i mençur. Që ja kishin frikën për fuqinë dhe e donin për diturinë.
Tashti, në mes të qytetit ishte një pus, uji i të cilit ishte i freskët dhe kristalin, prej të cilit pinin të gjithë banorët, bile edhe mbreti me oborrtarët e tij, sepse atje nuk kishte pus tjetër.
Një natë kur të gjithë ishin në gjumë, një shtrigë hyri në qytet, dhe hodhi shtatë pika të një lëngu të çuditshëm brenda në pus, dhe foli: nga kjo orë ai që pi këtë ujë do të bëhet i çmendur.
Të nesërmen në mëngjes të gjithë banorët, shpëto mbretin dhe kryeqeverisësin e tij, pinë prej pusit dhe u bënë të çmendur, ashtu si shtriga pat parathënë.
Dhe gjatë asaj dite populli në rrugët e ngushta dhe në vendet e tregut s’bëri asgjë tjetër veçse i pëshpëriti njëri-tjetrit: Mbreti është i çmendur. Mbreti ynë dhe kryeqeverisësi i tij kanë humbur arsyen. Sigurisht ne nuk duhet të sundohemi nga një mbret i çmendur. Ne duhet ta shfronëzojmë atë.
Atë mbrëmje mbreti urdhëroi që një kupë e artë të mbushej nga pusi. Dhe kur ju çua përpara tij, ai piu vënçe dhe ja dha kryeqeverisësi të tij të pijë.
Dhe të na u bë gëzim i madh në atë qytetin e largët të Viranit, sepse mbreti dhe kryeqeverisësi i tij kishin rifituar arsyet.


Ambicia

Tre burra u takuan në një tavolinë taverne. Njëri ishte endës, tjetri zdrukthëtar dhe i treti lërues.
Foli endësi: shita një qefin lini të imët sot për dy copa ari. Le të kemi gjithë verën që duam.
Dhe unë, - foli zdrukthëtari - shita qivurin më të mirë. Ne do të kemi dhe shumë të pjekura me verë.
Unë hapa vetëm një varr – foli lëruesi, - por zotëria im më pagoi dyfish. Le të kemi edhe petulla me mjaltë.
Dhe gjithë atë mbrëmje taverna ishte e zënë, se atë thirrën shpesh për verë për mish për petulla. Dhe ata ishin të qeshur.
Dhe mikpritësi fërkoi duart dhe i buzëqeshi të shoqes; se mysafirët e tij po shpenzonin lirisht.
Kur ata shkuan hëna ishte më të lartë, dhe ata ecën përgjatë rrugës duke kënduar e thirrur së bashku.
Mikpritësi dhe gruaja e tij qëndruan tek dera e tavernës duke parë në ta.
Ah! – tha gruaja – këta zotërinj! Sa dorëlëshuar dhe sa të gëzuar. Sikur të na sillnin të tillë fat përditë! Atëhere djali ynë s’do ish nevoja të bëhej tavernaxhi dhe të punonte aq fort. Ne ta edukonim, dhe ai të bëhej prift.


Kënaqësia e re

Mbrëmë unë shpika një kënaqësi të re, dhe ndërsa isha duke i bërë provën e parë një ëngjëll dhe një djall erdhën turravrap drejt shtëpisë sime. Ata u takuan tek porta ime dhe luftuan me njëri-tjetrin për kënaqsinë time të re të sapokrijuar; njëri bërtiste: Është mëkat! – tjetri: Është virtyt!


Gjuha tjetër

Tre ditë mbasi kisha lindur, ndërsa pushoja në djepin e mëndafshtë, duke vështruar me ankth të habitshëm në botën e re përqark meje, mamaja ime i foli mëndeshës: si ja çon fëmija im?
Dhe mëndesha u përgjigj: ai ja çon mirë, Zonjë, e kam ushqyer tre herë; dhe kurrë më parë s’kam parë bebe aq të vogël e prapë aq të qeshur.
Dhe unë u mërzita; dhe thirra: s’është e vërtetë mama; se shtrati im është i fortë dhe qumështi që thitha është i hidhur në gojën time, dhe era e gjirit vjen e ndyrë në flegra, dhe unë jam më i mjerë.
Por mamaja ime nuk kuptoi, as mëndesha; se gjuha që fola ishte ajo e botës prej nga erdha.
Dhe në ditën e njëzetenjëtë të jetës sime, ndërsa po pagëzohesha, prifti i foli mamasë sime: ju vërtet duhet të jeni e lumtur, Zonjë, se djali juaj lindi i Krishterë.
Unë u befasova, dhe i thashë priftit: atëhere nëna jote në Parajsë duhet të jetë e pakënaqur, se ti nuk linde i Krishterë.
Por dhe prifti gjithashtu nuk e kuptoi gjuhën time.
Dhe mbas shtatë muajsh, një ditë një fallxhi më vështroi, dhe i tha mamasë sime: djali juaj do të bëhet një shtetar dhe një udhëheqës burrash.
Por unë bërtita: ky është një profet i rreme; se unë do të bëhem muzikant, dhe asgjë përveçse muzikant do të bëhem.
Por edhe në atë moshë gjuha ime nuk u kuptua, dhe e madhe ishte habia ime.
Dhe mbas tre edhe tridhjet vjetësh, gjatë të cilëve, mamaja ime, edhe mëndesha, edhe prifti vdiqën të gjithë, (hija e Zotit qoftë mbi shpirtrat e tyre) fallxhiu ende jeton. Edhe dje e takova atë pranë portave të tempullit; dhe ndërsa ne po bisedonim së toku ai foli: Unë gjithmonë e kam ditur që ti do të bëheshe një muzikant i madh. Bile që në foshnjërinë tënde profetizova dhe parathashë të ardhmen tënde.
Dhe unë e besova atë, se tani edhe unë gjithashtu e kam harruar gjuhën e asaj botës tjetër.


Shega

Njëherë kur jetoja në zemër të një shege, dëgjova një farë të thoshte: një ditë do të bëhem pemë, dhe era do të më këndojë në degë, dhe dielli do të më vallëzojë në gjethe, dhe unë do të jem e fortë dhe e bukur përgjatë të gjitha stinëve.
Atëhere një farë tjetër foli e tha: kur isha kaq e re sa ti, edhe unë kisha të tilla pikëpamje; por tani që mund t’i peshoj dhe mat gjërat, e shoh që shpresat e mia janë të kota.
Dhe një farë e tretë foli gjithashtu: unë nuk shoh asgjë në ne që të premtojë një të ardhme të madhe.
Dhe një e katërt foli: çfarë talljeje do të jetë jeta jonë, pa një të ardhme më të madhe!
Foli një e pestë: pse hahemi çfarë do të jemi, kur ne as që e dimë çfarë jemi.
Por një e gjashtë u përgjigj: çfarëdo që të jemi, ashtu do të vazhdojmë të jemi.
Dhe një e shtatë foli: unë kam një ide aq të qartë se si gjithçka do të jetë, por nuk e shpreh dot me fjalë.
Dhe pastaj një e tetë foli, një e nëntë, një e dhjetë, dhe pastaj shumë, derisa të gjitha po flisnin, dhe unë s’mund të dalloja gjë prej shumë zërave.
Dhe kështu unë u mbarta po atë ditë brenda zemrës së një ftoi, ku farat janë pak e thuajse të heshtura.


Dy kafazet

Në kopshtin e tim eti janë dy kafaze. Në njërin është një luan, të cilin skllevërit e tim eti e sollën nga shkretërira e Ninavahut; në tjetrin është një trumcak i pakëngë.
Çdo ditë në agim trumcaku thërret nga luani: Të nesërme të mirë, vëlla burgu.


Tri milingonët

Tri milingonë u takuan në hundën e një njeriu që flinte në diell. Mbasi ata përshëndetën njeri tjetrin, secili sipas zakonit së fisit të tij, ata ndënjën atje duke biseduar.
Milingoni i parë foli: këto kodrina e fusha janë më të zhveshurat që njoh. Kam kërkuar gjithë ditën për ndonjë kokërr ndonjë lloji, dhe atje s’ka një për tu gjetur.
Foli milingoni i dytë: unë gjithashtu s’gjeta gjë, edhe pse vizitova çdo skutë e lëndinë. Ky është, besoj unë, çka populli im e quan toka e lëvizëshme e butë, ku asgjë nuk rritet.
Atëhere milingoni i tretë ngriti kokën dhe foli: miqtë e mi, tani ne po qëndrojmë në hundën e Milingonit Suprem, Milingonit të plotfuqishëm dhe të pafund, trupi i të cilit është aq i madh sa ne s’mund ta shohim, hija e të cilit është aq e shtrirë sa ne s’mund ta ndjekim, zëri i të cilit është aq i lartë sa ne s’mund ta dëgjojmë; dhe Ai është i kudogjendshëm.
Kur milingoni i tretë foli kështu milingonët e tjerë panë njëri tjetrin dhe qeshën.
Atë çast burri lëvizi dhe në gjumë ngriti dorën dhe krojti hundën, dhe të tre milingonët u shtypën.


Varrmihësi

Njëherë, ndërsa po varrosja një nga vetet e mia të vdekur, varrmihësi m’u afrua dhe më foli: nga të gjithë ata që vijnë këtu për të varrosur, të pëlqej vetëm ty.
I fola unë: ti më kënaq jashtëzakonisht, por përse më pëlqen mua?
Sepse, - foli ai, - ata vijnë duke vajtuar e shkojnë duke vajtuar, vetëm ti vjen duke qeshur e shkon duke qeshur.


Në shkallët e Tempullit

Dje mbrëma, në shkallët e mermerta të Tempullit, pashë një grua që rrinte midis dy burrave. Njëra anë e fytyrës së saj ishte e zbehtë, tjetra e skuqur.


Qyteti i Bekuar

Në rininë time mu pat thënë se në njëfarë qyteti gjithkush rronte sipas Shkrimeve.
Dhe unë thashë: do ta kërkoj atë qytet dhe të gjej lumturinë. Dhe qe larg. Dhe unë përgatita shumë zahire për udhëtimin tim. Dhe mbas dyzet ditësh pashë qytetin dhe në ditën e dyzetenjëtë hyra brenda tij.
Dhe ui! Tërë shoqëria e banorëve kishin secili veçse një sy dhe veçse një dorë. Dhe unë u pataksa dhe fola me vete: të kenë ata të këtij qyteti kaq të shenjtë veçse një sy dhe një dorë?
Atëhere pashë se edhe ata gjithashtu ishin pataksur, se ata po bënin goxha çudi mbi dy duart e mia dhe mbi dy sytë e mi. Dhe ndërsa ata po flisnin tok unë kërkova të dija prej tyre, duke u folur: është ky vërtet Qyteti i Bekuar, ku çdo njeri rron sipas Shkrimeve?
Dhe ata më folën: Po, ky është ai qytet.
Dhe çfarë- ju fola unë, - ka rënë mbi ju, dhe ku i kini sytë tuaj të djathtë dhe duart tuaja të djathta.
Dhe të gjithë njerëzit lëvizën. Dhe ata folën: eja dhe shih.

Dhe ata më çuan në tempullin në mes të qytetit. Dhe në tempull unë pashë një pirg duarsh dhe sysh. Gjithë të tharë. Atëhere fola unë: Medet! Cili pushtues ka kryer këtë mizori mbi ju?
Dhe atëhere një mërmërimë shkoi mes tyre. Dhe një prej pleqësisë doli përpara dhe foli: kjo bëmë është e vetveteve tona. Zoti na ka bërë të mposhtim të keqen që qe në ne.
Dhe ai më priu në një altar të lartë, dhe të gjithë njerëzit pasuan. Dhe ai më tregoi mbi altar një mbishkrim të gdhendur, dhe unë lexova:
Nëse syri yt i djathtë të bën fajtor, nxirre jashtë dhe flake prej teje; se është përfituese për ty që një prej pjesëve të shkatërrohet, dhe jo që gjithë trupi të flaket në ferr. Dhe nëse dora jote e djathtë të bën me faj, prije dhe flake prej teje; se është përfituese për ty që një prej pjesëve të shkatërrohet, dhe jo që gjithë trupi të flaket në ferr.
Atëhere unë e kuptova. Dhe ju ktheva të gjithë njerëzve dhe thirra: Ka burrë a grua në mes jush me dy sy apo me dy duar?
Dhe ata mu përgjigjën duke thënë: Jo, as edhe një. Nuk është një i tëri përveç të tillëve që janë ende aq të rinj sa për të lexuar Shkrimin dhe për të kuptuar urdhëresën e tij.
Dhe kur ne dolëm përjashta tempullit, unë menjëherë lashë atë Qytet të Bekuar; se unë s’qeshë aq i ri, dhe mund të lexoja shkrimin.


Zoti i Mirë dhe Zoti i Keq

Zoti i mirë dhe Zoti i Keq u takuan në majë të malit.
Zoti i Mirë foli: Mirëdita, vëlla.
Zoti i Keq nuk u përgjigj.
Dhe Zoti i Mirë foli: Qënke me humor të keq sot.
Po, - foli Zoti i Keq- se së fundmi shpesh më kanë ngatërruar për ty, thirrur me emrin tënd, dhe trajtuar si të isha ti, dhe kjo s’më kënaq mua.
Dhe Zoti i Mirë foli: por dhe mua gjithashtu më kanë ngatërruar për ty dhe më kanë thirrur me emrin tënd.
Zoti i Keq u largua për të kuruar budallallëkun njerëzor.


Shpartallim

Shpartallim, Shpartallimi im, vetmia dhe mënjanimi im,
Ti je më i dashur për mua se njëmijë ngadhënjime,
Dhe më i ëmbël për zemrën time se gjithë lavdia e botës.

Shpartallim, Shpartallimi im, njohja e vetvetes dhe kundërshtimi im,
Përmes teje une e di se ende jam i ri dhe këmbëshpejtë
Dhe që nuk mund të bie në grackat e dafinave të thata.
Dhe tek ti unë kam gjetur vetmuarsinë
Dhe gëzimin e të qënit i shmangur e i përbuzur.

Shpartallim, Shpartallimi im, shpata dhe shqyta ime e shkëlqyeshme,
Në sytë e tua unë kam lexuar
Se të fronëzohesh është të skllavërohesh,
Dhe të të marrin vesh është të rafshohesh poshtë,
Dhe të kuptohet njëri veçse duhet të arrijë plotësinë e tij
Dhe si një frut i pjekur të bjerë dhe përdoret.

Shpartallim, Shpartallimi im, shoku im guximtar,
Ti do të dëgjosh këngët dhe britmat dhe heshtjet e mia,
Dhe asnjë veç teje do të më flasë mua për rrahjen e krahëve,
Dhe tërheqjen e deteve,
Dhe për male që digjen natën,
Dhe ti vetëm do ti ngjitesh shpirtit tim të rrëpirtë e shkëmbor.

Shpartallim, Shpartallimi im, kuraja ime e pavdekshme,
Ti dhe unë do të qeshim së bashku me stuhinë,
Dhe së bashku do të hapim varre për gjithë ç’vdes në ne,
Dhe ne do të qëndrojmë faqe diellit me një dëshirë,
Dhe ne do të jemi të rrezikshëm.


Nata dhe i çmenduri

“Unë jam si ti, o Natë, i zi dhe i zhveshur; unë eci në shtegun e flakëruar që është përmbi ëndrrat e mia të ditës, dhe kudo që këmba ime shkel tokën një pemë lisi gjigand del.”
“Jo, ti nuk je si mua, o i Çmendur, se ti ende shikon mbrapsh të shohësh sa gjurmë të madhe ke lënë në rërë.”
“Unë jam si ti, o Natë, i heshtur dhe i thellë; dhe mu në zemër të vetmisë sime shtrihet një Hyjneshë në shtrat fëmije; dhe në atëcilin që po lind Parajsa prek Ferrin.”
“Jo, ti nuk je si unë, o i Çmendur, se ti rrëqethesh para dhimbjes, dhe kënga e humnerës të tmerron.”
“Unë jam si ti, o Natë, i egër dhe i tmerrshëm; se veshët e mi janë përplot me klithma kombesh të pushtuar dhe psherëtima për toka të harrura.”
“Jo, ti nuk je si unë, o i Çmendur, se ti ende mban veten tënde të vogël për shok, dhe me veten tënde monstër, ti s’mund të jesh mik.”
“Unë jam si ti, o Natë, mizor dhe i frikshëm; se kraharori im ndriçohet nga anije që digjen në det, dhe buzët e mia janë të lagura me gjak luftëtarësh të prerë.”
“Jo, ti nuk je si unë, o i Çmendur; se dëshira për një shpirt motër është ende përmbi ty, dhe nuk është bërë një thirrje brenda teje.”
“Unë jam si ti, o Natë, i gëzuar dhe i kënaqur; se ai që strehoet në hijen time tani është i dehur me verë të virgjër, dhe ajo që më ndjek mua po këndon gëzueshëm.”
“Jo, ti nuk je si unë, o i Çmendur; se shpirti yt është mbështjellë me vello shtatëpalëshe dhe ti nuk mund ta mbash dot zemrën e tyre në dorë.”
“Unë jam si ti, o Natë, i duruar dhe dëshirant, se në gjoksin tim janë varrosur njëmijë dashuri të vdekura në qefinë puthjesh të fishkura.”
“Ëhë, i Çmendur, je ti si unë? Je ti si unë? Dhe s’mund ta ngasësh stuhinë si një kalë, dhe rrëmbesh rrufenë si një shpatë?”
“Si ti, o Natë, si ti, i fuqishëm dhe i lartë, edhe froni im është ngritur mbi turra Zotash të rënë; dhe para meje gjithashtu kalojnë ditët të më puthin palën e rrobës sime por kurrë të mos vështrojnë në fytyrën.”
“Je ti si unë, bir i zemrës sime të nxirrosur? Dhe i mendon ti mendimet e mia të pashtruara dhe flet gjuhën time të gjërë?”
“Ëhë, ne jemi vëllezër binjakë, o Natë; se ti zbulon hapësirën dhe unë zbuloj shpirtin tim.”


Fytyrat

Kam parë një fytyrë me njëmijë shprehje, dhe një fytyrë me veçse një shprehje si e mbajtur në një kallëp.
Kam parë një fytyrë përmes vezullimit të së cilës mund të shihja shëmtinë nën të, dhe një fytyrë vezullimin e të cilës më duhej ta ngrija që të shihja sa e bukur ishte.
Kam parë një fytyrë të vjetër më së shumti vijëzuar me asgjë, dhe një fytyrë të lëmuar në të cilën të gjitha gjërat ishin gdhendur.
I njoh fytyrat, sepse shoh përmes cohës që thurrin sytë e mi, dhe vë re realitetin nën të.


Deti më i Madh

Shpirti im dhe unë shkuam tek deti i madh për tu larë. Dhe kur arritëm në breg dolëm të shikonim për ndonjë vend të fshehtë dhe të vetmuar.
Por ndërsa po ecnim, pamë një burrë të ulur në një shkëmb gri duke marrë çika kripe nga një çantë dhe hedhur ato në det.
“Ky është pesimisti,” tha shpirti im, “Le ta lëmë këtë vend. Ne nuk mund të lahemi këtu.”
Ne ecëm deri sa arritëm një gji. Atje pamë duke qëndruar në një shkëmb të bardhë, një burrë duke mbajtur një kuti të stolisur me gurë të çmuar, nga e cila ai merrte sheqer dhe e hidhte në det.
“Dhe ky është optimisti,” tha shpirti im, “Dhe ai gjithashtu nuk duhet ti shohë trupat tanë lakuriq.”
Më tutje ne ecëm. Dhe në plazh pamë një burrë duke ngritur peshq të ngordhur dhe duke i futur ata me dhembshuri brenda në ujë.
“Ne s’mund të lahemi para tij,” tha shpirti im, “Ai është filantropisti human.”
Dhe ne kaluam.
Atëhere ne arritëm atje ku pamë një burrë që shënonte hijen e vet në rërë. Dallgë të mëdha vinin dhe ja fshinin. Por ai vazhdonte ta shënonte atë përsëri dhe përsëri.
“Ky është mistiku,” tha shpirti im, “Le ta lëmë atë.”
Dhe ne ecëm, deri sa në një strehë të qetë ne pamë një burrë duke mbledhur me lugë shkumbën dhe duke e futur në një poçe alabastri.
“Ky është idealisti,” tha shpirti im “Sigurisht që ai nuk duhet ta shohë lakuriqsinë tonë.”
Dhe ne ecëm. Papritur dëgjuam një zë duke thirrur, “Ky është deti. Ky është deti i thellë. Ky është deti i gjerë dhe masiv.” Dhe kur arritëm tek zëri ishte një burrë kurrizi i të cilit i qe kthyer detit, dhe që në vesh mbante një guaskë, duke ja dëgjuar mërmërimën.
Dhe shpirti im tha, “Le të kalojmë. Ai është realisti, që ja kthen kurrizin të gjithës që se rrok dot, dhe zë vetveten me një fragment.”
Kështu ne kaluam. Dhe në një vend barishtesh mes shkëmbinjve ishte një burrë me kokën të groposur në rërë. Dhe unë i thashë shpirtit tim, “Ne mund të lahemi këtu, se ai nuk na sheh dot.”
“Jo,” tha shpirti im, “sepse ai është më vdekjeprurësi ndër ta. Ai është puritani.”
Atëhere një trishtim i madh ra mbi fytyrën e shpirtit tim, dhe mbi zërin e saj.
“Le të shkojmë që këtu,” tha ajo, “Se atje nuk ka një vend të vetmuar dhe të fshehtë ku ne të lahemi. Unë nuk dua ta lë këtë erë të mi ngrejë flokët e artë, apo ta zhvesh gjoksin e bardhë në këtë ajër, apo të lë dritën të nxjerrë në pah lakuriqsinë time të shënjtë.”
Atëhere ne e lamë atë det për të kërkuar Detin më të Madh.


Kryqëzuar

U thirra burrave, “dua të kryqëzohem!”
Dhe ata thanë, “e pse u dashka që gjaku yt të rrijë mbi kokat tona?”
Dhe unë u përgjigja, “e si ndryshe do të lartësoheni ju përveçse duke kryqëzuar të çmendur?”
Dhe ata më kushtuan vëmendje dhe unë u kryqëzova. Dhe kryqëzimi më paqtoi.
Dhe kur unë isha i varur midis tokës dhe qiellit ata ngritën lart kokat e tyre të më shihnin. Dhe ata ishin të lartësuar, se kokat e tyre kurrë më parë nuk ishin ngritur.
Por ndërsa ata po shihnin lart në mua njëri thirri, “çfarë po synon ti të shlyesh?”
Dhe një tjetër thirri, “për çfarë çështje ti po sakrifikon vetveten?”
Dhe një i tretë tha, “mendon ti me këtë çmim të blesh lavdinë e botës?”
Atëhere tha një i katërt, “shikoni, si ai qesh! A mundet e tillë dhembje të falet?”
Dhe unë u përgjigja të gjithëve e thashë:
“Kujtoni vetëm që unë qesha. Unë nuk kërkoj të shlyej - as të sakrifikohem – as dëshiroj lavdi; dhe s’kam asgjë për të falur. Unë kisha etje – dhe ju luta juve të më jepnit gjakun tim për të pirë. Se ç’tjetër mund të shuajë etjen e një të çmenduri përveç se gjaku i tij. Unë isha i pagojë, - dhe unë kërkova plagë prej jush për gojë. Unë isha burgosur në ditët dhe netët tuaja – dhe kërkoja një derë për në ditë dhe netë më të mëdha.
Dhe tani po shkoj- si të tjerë të kryqëzuar kanë shkuar. Dhe mendoj se ne nuk jemi lodhur nga kryqëzimi. Se ne duhet të kryqëzohemi nga burra bujarë dhe akoma më bujarë, midis tokash më të mëdha dhe qiejsh më të mëdhenj.”


Astronomi

Nën hijen e tempullit miku im dhe unë pamë një burrë të verbër që rrinte vetëm. Dhe miku im tha, “shiko burrin më të ditur të tokës sonë.”
Atëhere unë e lashë mikun tim dhe ju afrova burrit të verbër dhe e përshendeta. Dhe ne biseduam.
Mbas pak unë thashë, “më fal për pyetjen; por që kur ke qënë i verbër?”
“Që nga lindja,” u përgjegj ai.
Thashë unë, “dhe ç’udhë të diturisë ndjek?”
Tha ai, “unë jam një astronom.”
Dhe ai vendosi dorën e tij përmbi kraharor duke thënë, “unë vështroj gjithë këto diej dhe hëna dhe yje.”


Malli i madh

Këtu unë rri midis vëllait tim mal dhe motrës sime det.
Ne të tre jemi një në vetmi, dhe dashuria që na lidh ne së bashku është e thellë e fortë dhe e çuditëshme. Jo, është më e thellë se thellësia e motrës sime dhe më e fortë se fortësia e vëllait tim dhe më e çuditëshme se çuditshmëria e çmendurisë sime.
Eonë mbas eonësh kanë kaluar qëkur agimi i parë gri na bëri të dukshëm për njëri-tjetrin; dhe megjithëse ne kemi parë lindjen dhe rritjen dhe vdekjen e shumë botëve, ne jemi ende të etur dhe të rinj.
Ne jemi të rinj dhe të etur dhe prapë jemi të paçift dhe të pavizituar, dhe megjithëse ne shtrihemi në gjysëm përqafimi të pandërprerë, ne jemi të parehatuar. E çfarë rehatimi ka për dëshirën e kontrolluar dhe pasionin e paprishur? Prej nga do të vijë hyjnia e zjarrtë të ngrohë shtratin e motrës sime? Dhe cila rrëke do të shuajë zjarrin e vëllait tim? Dhe kush është gruaja që do të komandojë zemrën time?
Në qetësinë e natës motra ime mërmërit përgjumësh emrin e panjohur të hyjnisë-zjarr, dhe vëllai im thërret larg për hyjneshën e freskët dhe të largët. Por për cilën thërras unë në gjumë nuk e di.
Ja ku rri midis vëllait tim mal dhe motrës sime det. Ne të tre jemi një në vetmi, dhe dashuria që na lidh ne së bashku është e thellë e fortë dhe e çuditëshme.


Foli një fije bari

I foli një fije bari një gjethe vjeshte, “ti bën të tillë zhurmë kur bie! I shpërndave të gjitha ëndrrat e mia dimërore.”
Foli gjethja e zemëruar, “Ulët linde dhe ulët rron! E pazë, grindavece gjë! Ti nuk jeton në ajrin e lartë dhe s’mund ta dallosh tingullin e të kënduarit!”
Pastaj gjethja e vjeshtës u shtri përmbi tokë dhe fjeti. Dhe kur pranvera erdhi ajo u zgjua përsëri – dhe ajo ishte një fije bari.
Dhe kur ishte vjeshtë dhe gjumi i saj dimëror ishte përmbi të, dhe sipër saj tejpërtej gjithë ajrit gjethet po binin, ajo i mërmëriti vetvtes, “O, këto gjethet e vjeshtës! Ato bëjnë të tillë zhurmë! Ato i shpërndanë të gjitha ëndrrat e mia dimërore!”


Syri

Foli syri një ditë, ”unë shoh përtej këtyre luginave një mal vellozuar me mjegull të kaltër. A nuk është i bukur?”
Veshi dëgjonte, e mbasi dëgjoi me vëmendje për pak, foli, “por ku ka ndonjë mal? Unë nuk e dëgjoj atë!”
Pastaj e morri fjalën Dora dhe tha, “unë po përpiqem më kot ta ndiej a ta prek atë, dhe nuk gjej mal.”
Dhe Hunda foli, “atje s’ka mal, unë s’mund ta nuhas atë.”
Atëhere Syri u kthye nga ana tjetër, dhe ata të gjithë filluan të flasin së bashku rreth gjendjes së rrejtshme të çuditëshme të Syrit. Dhe ata folën, “diç ka puna me Syrin.”


Dy burrat e ditur

Njëherë në qytetin e moçëm të Afkarit jetonin dy njerëz të ditur që urrenin dhe nënvleftësonin dijet e njëri-tjetrit. Se njëri prej tyre mohonte praninë e zotave ndërsa tjetri ishte një besimtar.
Një ditë të dy u takuan në treg dhe në mes të pasuesve të tyre ata filluan të kundërshtonin dhe të argumentonin rreth pranisë ose mospranisë së zotave. Dhe mbas orë zënkash ata u ndanë.
Atë mbrëmje mosbesuesi shkoi në tempull dhe përmbysi vetveten para altarit dhe ju lut zotave të falnin të shkuarën e tij tekanjoze.
Dhe të njëjtën orë burri tjetër i ditur, ai i cili kishte mbrojtur zotat, i dogji librat e shenjtë të tij. Se ai ishte bërë një mosbesues.


Kur lindi Brenga ime

Kur lindi Brenga ime unë e përkunda me përkujdesje, dhe vëzhgova mbi të me dhembshuri dashurie.
Dhe Brenga ime u rrit si gjithë gjërat e gjalla; e fortë dhe e bukur dhe plot me kënaqësi mahnitëse.
Dhe ne e deshim njëri-tjetrin, Brenga ime dhe unë, dhe ne donim botën përreth nesh; se Brenga kishte një zemër dashamirëse dhe imja ishte dashamirëse me Brengë.
Dhe kur ne bisedonim, Brenga ime dhe unë, ditët tona merrnin krahë dhe netët tona ishin brezareuar me ëndrra; se Brenga kishte një gjuhë gojëtare, dhe imja ishte gojëtare me Brengë.
Dhe kur ne këndonim së bashku, Brenga ime dhe unë, fqinjët tanë qëndronin në dritaret e tyre dhe dëgjonin, se këngët tona ishin aq të thella sa deti dhe meloditë tona ishin plot me kujtime të çuditëshme.
Dhe kur ne shëtisnim së bashku, Brenga ime dhe unë, njerëzit na vështronin me sy të butë dhe pëshpërisnin në fjalë tejkaluar ëmbëlsisë. Dhe kishte nga ata që na kqyrnin me smirë mbi ne, se Brenga ishte një gjë fisnike dhe unë isha krenar me Brengë.
Por Brenga ime vdiq, si gjithë gjërat e gjalla, dhe unë jam lënë vetëm të mendoj dhe shestoj.
Dhe tani kur unë flas fjalët e mia bien rëndshëm përmbi veshët e mi.
Dhe kur këndoj këngët e mia fqinjët e mi nuk vijnë të dëgjojnë.
Dhe kur shëtis rrugët asnjë nuk shikon në mua.
Veç në gjumin tim dëgjoj zëra të thonë me keqardhje, “vështro, këtu prehet burri Brenga e të cilit ka vdekur.”


Dhe kur lindi Gëzimi im

Dhe kur lindi Gëzimi im, unë e mbajta atë në krahët e mij dhe qëndrova në majë të shtëpisë duke bërtitur, “Ejani bre, fqinjët e mij, ejani dhe shihni, se Gëzimi këtë ditë lindi edhe në mua. Ejani dhe vështroni këtë gjë gëzimplotë që buzëqesh në diell.”
Por asnjë nga fqinjët e mij nuk erdhi për të parë Gëzimin tim, dhe e madhe ishte habia ime.
Dhe çdo ditë për shtatë hëna unë shpalla Gëzimin tim nga maja e shtëpisë - dhe përsëri asnjë nuk ma vari mua. Dhe Gëzimi im dhe unë mbetëm vetëm, të pakërkuar dhe të pavizituar. Atëhere Gëzimi im u bë i zbehtë dhe i kapitur sepse jo zemër tjetër përveç times mbante dashurimin e tij dhe jo buzë të tjera puthnin buzët e tij.
Atëhere Gëzimi im vdiq nga veçimi.
Dhe tani unë vetëm kujtoj Gëzimin tim të vdekur në të përkujtuarit e Brengës sime të vdekur. Por kujtesa është një gjethe vjeshte që mërmërin një çikë në erë dhe pastaj nuk dëgjohet më.


“Bota e përkryer”

Zot i shpirtrave të humbur, ti që ke humbur midis zotave, dëgjomë:
Fate bujare që vështron mbi ne, shpirtrat e çmendur endacakë, dëgjomë:
Unë rroj në mes të një race të përkryer, unë më i papërkryeri.
Unë, një rrëmujë njerëzore, një mjegull përbërësish të pështjelluar, unë lëviz ndërmjet botësh të përfunduara - popujsh me ligje të plota dhe rend të kulluar, mendimet e të cilëve janë të përzgjedhura, ëndrrat e të cilëve janë të rregulluara, dhe vizionet e të cilëve janë pranuar dhe amzëuar.
Virtytet e tyre, o Zot, janë të matura, mëkatet e tyre janë të peshuara, dhe bile gjërat e pallogaritëshme që kalojnë në muzgun e mugët të as mëkatit as virtytit janë shënuar dhe kataloguar.
Këtu ditët dhe netët janë ndarë në stinë sjelljesh dhe qeverisen nga rregulla përpikmërie që s’ka të sharë.
Të hash, të pish, të flesh, të mbulosh lakuriqësinë e njërit, dhe pastaj të jesh i kapitur në kohën e duhur.
Të punosh, të luash, të këndosh, të vallëzosh, dhe pastaj të shtrihesh palëvizur kur ora godet orën.
Të mendosh kështu, të ndiesh kaq shumë, dhe pastaj të ndalosh së menduari dhe së ndieri, kur njëfarë ylli ngrihet përmbi horizontin e atjeshëm.
Të grabitësh një fqinjë me një buzëqeshje, të shpërblesh dhurata me një valëvitje të hijshme të dorës, të lëvdosh maturisht, të fajësosh kujdesshëm, të shkatërrosh një zë me një fjalë, të djegësh një trup me një frymë, dhe pastaj të lash duart kur puna e ditës ka mbaruar.
Të dashurosh sipas një rendi të caktuar, të argëtosh veten më të mirë të njërit në një mënyrë të paravendosur, të adhurosh zotat përshtatshëm, të ngatërrosh djajtë me dinakëri, - dhe pastaj ti harrosh të gjitha sikur kujtesa ka vdekur.
Të trillesh me një shtysë, të soditësh me konsideratë, të jesh i lumtur ëmbëlsisht, të vuash fisnikërisht, - dhe pastaj ta zbrasësh kupën që e nesërmja të mund ta mbushë sërish.
Të gjitha këto gjëra, O Zot, janë ngjizur me paramendim, lindur me vendosmëri, përkundur me përpikmëri, qeverisur nga rregulla, drejtuar nga arsye, dhe pastaj vrarë e varrosur sipas një metode të parashkruar. Dhe bile varret e tyre të heshtura që shtrihen brenda shpirtit njerëzor janë shënuar dhe numëruar.
Është një botë e përkryer, një botë përsosmërie të përsosur, një botë mrekullish eprore, fruti më i pjekur në kopshtin e Zotit, kryemendimi i gjithësisë.
Por pse duhet unë të jem këtu, o Zot, unë një farë e blertë dëshire të paplotësuar, një stuhi e çmendur që drejtohet as në lindje as në perëndim, një copë e egërsuar nga një planet i djegur?
Pse jam unë këtu, o Zot shpirtrash të humbur, ti që ke humbur midis zotash?

[sabit idrizi]

Halil XHIBRAN

PROFETI

I ZGJEDHURI E I DASHURI ALMUSTAFA

që ishte vetë gdhirja e ditës së vet,
tash dymbëdhjetë vjet priste në qytetin e Orfalisë
anijen që do ta kthente në ishullin e lindjes;
dhe, në të dymbëdhjetin vit, ditën e shtatë
të korrikut, muajit të të korrave,
ngjiti kodrën e zhveshur, vështroi nga deti
dhe dalloi anijen tek po vinte
bashkë me vesën e mëngjesit.
Portat e zemrës iu çelën hapekrahë
dhe gëzimi i fluturoi larg-larg në det.
Mbylli sytë dhe u lut në qetësinë e shpirtit.

Por, tek po zbriste kodrës
e kaploi një dëshpërim;
më vete thoshte:
Si do të shkoj qetë, pa ndjenjë dhembshurie?
Jo, ndiç! Pa një plagë shpirti
nuk e lë dot këtë qytet.

Të gjata qenë ditët e dhimbjes
që kalova midis mureve të tij,
dhe të gjata netët e vetmisë;
Epo, cili mund të ndahet nga dhimbja e vetmia
pa ndjenjën e dhembshurisë?

Shumë copëra shpirti zhdavarita rrugëve të tij;
shumë ferishte të mallëngjimit tim
bredhin zdeshur nëpër këto kodra
dhe unë s’ndahem dot pa një plagë a dhimbje.

Sot nuk po e flak petkun por lëkurën,
që po e shqyej me duart e mia.
As është mendimi që po e lë pas,
por zemra e ëmbëlsuar nga etja dhe nga uria.

Ama, s’mund të pres më.
Deti, që çdo gjë grish në parzëm,
më thërret dhe mua, dhe unë duhet të shkoj.

Ndaj, po të qëndroja, ndonëse orët digjen në natë,
do të thotë se do të ngrija e të ngurohesha
dhe do të lidhesha myk.

Me dëshirë, çdo gjë do të merrja me vete. Por, si?
Zëri nuk mund të mbajë gjuhën dhe buzët
që i ka për flatra.
Ai vetë duhet ta kërkojë qielli.

Edhe shqiponja, e vetmuar, pa çerdhe,
edhe ajo do të fluturojë përtej diellit.

Dhe, sapo arriti nga rrëza e malit
ktheu kryet edhe një herë kah deti,
vërejti anijen tek po qasej
me detarët, njerëz të tokës së tij mbi kiç.

Vetë shpirti i këlthiti e thërriti:
Bij të nënës sime të lashtë,
Kalorës të moteve,
eh, sa herë që lundruat në ëndrrat e mia
kurse tash po vini shi në zgjimin tim,
në ëndrrën time më të thellë.

Unë jam gati, dhe, dëshira, me krahë shpalosur
pret erë të mirë.
Vetëm të marr dhe një frymë në këtë qiell të heshtur,
vetëm edhe një shikim dashurie ndaj së kaluarës,
pastaj vij mes jush si udhëtar mes udhëtarësh.

Kurse ti o det i pafund, nënë e pagjumë
që je vetë paqja e liria
e lumit dhe e përroskës,
veç edhe një lak le ta bëjë kjo përroskë,
veç edhe një gurgullimë në këtë luginë,
pastaj vij unë, pikë e pakufi në oqeanin e pafund.

Ashtu, duke ecur, nga larg dalloi gra e burra
tek po linin fushën e vreshtat
dhe po rendnin drejt portave të qytetit.
Dëgjonte zërat që po i thërrisnin emrin
dhe zhurmërimën nga shpati më shpat
tek po i dëftonin njëri-tjetrit arritjen e anijes.

Ky tha me vete: vallë, ditë e ndarjes
do të jetë ditë e bashkimit?
Do të thuhet, vallë, se muzgu, e drejta
do të jetë agu im?

Ç’do t’i jap atij që la parmendën në mes të brazdës,
Apo atij që ndaloi rrotullimin e rrotës së tirit?

Vallë, zemra ime do të bëhet pemë plot fruta
që do t’i mbledh dhe t’ua shpërndaj këtyre?

Po dëshirat e mia,vallë, do të rrjedhin krua
dhe t’u mbushin kupat?

Jam unë një harpë që do ta lozte i Gjithëpushtetshmi?
Apo fyell nga do të kalojë fryma e tij?
Jam unë një kërkues i qetësisë, dhe,
Ç’thesar gjeta në qetësinë
që besëplotë do të mund ta darovisja?

Në është kjo dita e të korrave të mia,
në ç’fusha mbolla farën?
Në ç’stinë të harruara?

Vërtet, në është ky çasti kur duhet ngritur llambën,
flaka ime nuk do të digjet në të.
Llambën time do ta ngre të zbrazët, të errët,
dhe roja e natës do ta mbushë me vaj e do ta ndezë.

Këto i tha me fjalë, por shumë i mbetën të pathëna,
ndaj, nuk mund ta thoshte fshehtësinë e thellë.

Sapo hyri në qytet, polemi u mblodh për ta takuar;
njerëzit i drejtoheshin njëzëri.

Pleqnarët e qytetit
i dolën para dhe i thanë:
Rri edhe pak me ne.
Ti ishe dielli ynë në muzgun tonë;
Rinia jote na dha ëndrra për t’i ëndërruar.

Nuk je i huaj në mesin tonë, as mysafir,
veçse biri ynë i mirë dhe i dashur.
Mos i bëj sytë tonë të vuajnë nga malli për fytyrën tënde.

Priftërinjtë e priftëreshat i thanë:
Le të mos na ndajnë valët e detit tash,
dhe motet që i shkove me ne të na bëhen kujtime.
Ti na dhurove shpirtin
dhe hija jote ishte dritë për fytyrat tona.
Ne të deshëm shumë, por s’e shprehëm dot dashurinë
të mbështjellë në vello.
Ajo tash këlthet dhe qëndron e zbuluar përpara teje.

Prore ka qenë, dashuria nuk e njeh
thellësinë e saj derisa të mos vijë
ora e ndarjes.

Erdhën dhe të tjerë dhe e lutën përgjunjur
Por, Ky nuk u gjegj. Vetëm luajti kokën;
Ata që ishin më afër, i dalluan lotët
që iu shembën dhe i pikonin në parzëm.
U nis nga sheshi i madh i qytetit, para Tempullit;
polemi e ndoqi pas.

Nga shenjtërorja doli një grua; quhej Almitra profeteshë.
Ky e shikoi me njomësi të pamatshme,
ndaj, ajo qe e para që e kërkoi dhe i besoi
atëherë kur s’ishte veçse një ditë në qytet.

Ajo e përshëndeti duke i thënë:
Profet i Hyjit që gjurmon të fundmen,
gjatë kohë gërmove largësitë e anijes sate.

Tash ajo erdhi dhe Ti duhet të shkosh.
I thellë është mallëngjimi Yt
ndaj tokës së kujtimeve Tua dhe ndaj ndjenjës
së dëshirave më të larta;
As të lidh dashuria jonë
dhe as të ndalojnë hallet tona.

Andaj, para se të ndahemi, duam të na flasësh,
të vërtetën tënde të na japësh;
kurse ne do ta përcjellim tek fëmijët tanë
dhe ata tek ferishtet e tyre
që kurrë të mos zhduket.

Në vetminë Tënde Ti vëzhgove ditët tona
dhe me zgjuarsinë Tënde
dëgjove vajin e gazin e gjumit tonë.

Prandaj zbuloje veten para nesh,
na dëfto të gjitha që të janë shfaqur
midis lindjes e vdekjes.

Dhe Profeti u gjegj:
Popull i Orfalisë,
për çka mund të flas unë
përveç për atë që, madje edhe tash,
e ndjeni tek lëviz
nëpër shpirtrat tuaj?

Atëherë Almitra i tha, na fol për Dashurinë.
Ai ngriti kryet, shikoi polemin
që e kishte pllakosur një qetësi
dhe, me një zë të madh, foli:

Atëherë kur ju shenjon dashuria,
ju ndiqnie pas,
ndonëse shtigjet e saj janë të vështira, të rrëpirëta.
E, kur krahët e saj t’ju përqafojnë, ju dorëzohuni,
aniqë ushta që fsheh ndër fletëza mund t’ju lëndojë.

Kur t’ju flasë dashuria, i besoni,
anipse zëri i saj mund t’i dërrmojë ëndrrat tuaja,
si veriu kur shkreton kopshtin,
ndaj, siç ju kurorëzon
Dashuria ashtu edhe ju ndeh.

Dhe, ashtu siç është për rritën,
e tillë është edhe për krasitjen tuaj.

Edhe kur zbret deri tek ju e ju përkëdhel
degët më të holla që drithërojnë në diell,
ashtu zbret edhe tek rrënjët tuaja
dhe i shkund nga thellësia në dhé.

Ajo ju qas ndanë vetes, si kallinjtë e grurit në duaj;
Ju bën shirje dhe ju zhvesh;
Ju shoshit derisa t’ju qërojë nga lëvozhga.
Dashuria ju bluan deri në bardhësi.
Ajo ju mbruan derisa t’ju bëjë të epur
që më pastaj t’ju përcaktojë për zjarrin e saj të shenjtë
që të bëheni bukë e shenjtë
për festat e shenjta të Hyjit.

Të gjitha jua bën dashuria,
që të dini fshehtësirat e zemrës suaj
dhe me atë dituri të bëheni
një dell i zemrës së Jetës.

Mirëpo, nëse nga frika kërkoni
vetëm qetësinë e kënaqësinë e dashurisë,
më mirë mbulojeni lakuriqësinë tuaj,
çaponie pragun e saj dhe kaloni në botën
e pa stinë, ku mund të qeshni,
por, jo me tërë gazin,
edhe të qani,
ama, jo edhe të derdhni krejt lotët.

Dashuria nuk jep, veç vetvetes,
dhe nuk merr veçse nga vetvetja.

Dashuria nuk ka pronë dhe as që lejon të jetë pronë.
Dashurisë i mjafton dashuria.

Kur dashuroni, nuk duhet thënë:
“Hyjin e kam në zemër,” por,
“Jam shi në zemrën e Hyjit.”

Mos kujtoni që mund të drejtoni krahët e dashurisë,
ndaj, dashuria, po mendoi se ia vleni,
ajo drejton udhën tuaj.
Dashuria nuk ka tjetër dëshirë
veçse të plotësojë vetveten.

Por, nëse dashuroni dhe keni dëshira,
këto le të jenë dëshirat tuaja:
Të shkriheni dhe të bëheni rrëke
që rend dhe natës i këndon këngën e saj;
Të plagoseni nga vetë të kuptuarit tuaj të dashurisë;
dhe, të gjakosni me dëshirë dhe me gëzim.
Që në ag të ngriheni zemër-fletë
dhe të njihni miradinë edhe të një dite të re
për dashuri.

Të pushoni në mesditë
dhe të mejtoheni mbi dalldinë e dashurisë.

Në mbrëmje të ktheheni në shtëpi
me ndjenjën e mirënjohjes
dhe të flini me lutjen për të dashurin e zemrës
dhe me këngë lavdie në buzë.

Pastaj Almitra foli përsëri; i tha:
Epo, për Bashkëshortësinë, Imzot?
Dhe ai u gjegj duke thënë:

Të lindur jeni tok
dhe tok do të jeni përgjithmonë;
do të jeni tok edhe kur krahët e bardhë
të vdekjes t’jua kenë zhdavaritur ditët.

Po, do të jeni tok edhe në kujtimin e heshtur të Hyjit.
Por, le të ketë hapësirë në atë bashkësi
që erërat e qiellit të vallëzojnë ndërmjet jush.

Duani njëri – tjetrin,
por, mos robëroni dashurinë;
le të ketë një det
mes brigjeve të shpirtrave tuaj.
Mbushnia shoshoit kupat,
por, mos pini prej një kupe;
jepni shoshoit kafshatën,
por, mos hani nga e njëjta bukë;
këndoni dhe vallëzoni tok, gëzuar,
por, lejoni shoshoit të jetë vetëm,
ashtu siç janë veç telat e kitarës
por që japin një tingull.

Jepni njëri-tjetrit zemrën,
por, jo që akëcili ta mbajë,
ndaj, vetëm duart e Jetës
mund t’ju mbajnë zemrat.

Dhe, qëndroni bashkë,
por, jo aq afër:
ndaj, shtyllat e Tempullit janë të ndara
e lisi e qiparisi
nuk rriten në hijen e shoshoit.

Një grua, që mbante një ferishte në parzëm,
i tha, na fol për Fëmijët, kurse Profeti tha:

Fëmijët tuaj nuk janë fëmijët tuaj,
janë bij e bija të mallit të Jetës për veten.
Ata dalin nëpër ju, por jo nga ju, dhe,
ndonëse janë me ju, ata juve nuk ju takojnë.

Dashurinë mund t’ua falni,
ama jo edhe mendimet tuaja,
ndaj, ata kanë mendimet e tyre.

Trupin mund t’ua mbyllni,
por jo edhe mendimet,
ndaj, shpirtrat e tyre banojnë
në shtëpinë e së nesërmes,
të cilën ju nuk mund ta vizitoni,
madje as në ëndërr.

Mund të përpiqeni t’u gjasoni,
por, mos kërkoni të bëhen si ju,
se jeta nuk ecën nga prapa
dhe as e pret të djeshmen.

Ju jeni harku prej nga janë lëshuar
fëmijët tuaj, si shtiza të gjalla.

Shigjetari sheh shënjestrën përmbi shtegun e pafundësisë
dhe epet nga ti me fuqinë e Tij
që shigjetat t’i venë shpejt e larg.

Pra, lejoni që dorëzimi i juaj në duart e shigjetarit
të jetë një kënaqësi,
ndaj, siç e do shigjetën që çan qiellin,
ashtu e do dhe harkun.

Atëherë një i pasur tha,
na fol për Dhënien, dhe Profeti u gjegj:

Kur jep nga prona që ka,
njeriu jep pak.
Njeriu jep me të vërtetë
atëherë kur jep nga vetvetja;
ndaj, ç’janë gjërat që i ka në pronësi
veçse gjësende që i mban dhe i ruan
nga droja se mund t’i duhen nesër.
Kurse e nesërmja,
ç’i sjell e nesërmja qenit të stërurtë
që varros kockat në zallin e pa gjurmë
duke shkuar pas pelegrinëve
në udhën e tyre për në qytetin e shenjtë?
E, ç’është droja nga frika
veçse frika vetë?

A nuk është një tmerr i etjes
kur pusi përplot ujë
është një etje e pashuajtur?
Ka të tillë që kanë shumë dhe japin pak.
Dhe japin veç sa për t’ua njohur për të mirë;
dëshira e fshehur, të padobishme e bën
dhuratën e tyre.

Dhe, ka të tillë që kanë pak, por e japin të tërën.
Këta janë besimtarët e jetës,
andaj arka e tyre nuk zbrazet kurrë.

Ka të tillë që dhurojnë me gëzim
dhe ai gëzim është shpërblesa e tyre.

Dhe, ka të atillë që dhurojnë me dhembshuri
e ajo dhembshuri është pagëzimi i tyre.
Ata japin si ajo lugina
ku mërshina thith kundërmimin e vet në qiell.
Ka edhe të tillë që s’ndjejnë dhimbje kur japin,
as kërkojnë gëzim dhe as japin nga virtyti.
Nëpër duart e këtyre flet Hyji
dhe prapa shpine i buzëqesh tokës.

Është mirë të japësh kur kërkojnë,
por më mirë pa kërkuar, nga mirëkuptimi.

Kurse, për duarshlirët,
kërkimi i njeriut se cilit do t’i dhuronin,
gëzimi është më i madh sesa dhuntia.

Ka, vallë, gjësend që do të kurseje?
Një ditë do t’i dhurosh të gjitha që ke,
andaj dhuro tash, tash kur mundesh,
tash kur ke motin e jo trashëgimtarët e tu.

Shpesh thua: “Do t’u jap, por
vetëm atyre që meritojnë.”
Frutat e pemishteve tua nuk flasin kështu,
ndiç, as grigja në kullota.
Ato japin që të mundë të jetojnë,
se mosdhënia është humbje.
Natyrisht, ai që meriton ditët dhe netët e veta,
ai meriton edhe gjithë të tjerat nga ti.
E, ai që ka merituar të pijë nga deti i jetës,
ai meriton të mbushë kupën edhe nga përroska jote.

Ç’ëmbëlsirë më e madhe mund të ekzistojë
nga ajo që fle në trimërinë
dhe në besimin, madje në shpirtbardhësinë e pranimit?

E, cili je ti që njerëzit do të duhej të shqiernin
gjoksin dhe të zhvishnin krenarinë
që ti të mund t’ua shohësh lakuriqësinë
e krenarinë përgjunjur?

Pa sigurohu njëherë se ti meriton të jesh
dhurues dhe një reng dhurimi?
Ndaj, e drejta, jeta i jep jetës,
kurse ti, që çmon veten për një dhurues,
nuk je veçse dëshmitar.

Ju, që pranoni dhuntitë,
të gjithë jeni pranues,
mos pranoni kurrfarë falënderimi
se mos i bëni zgjedhë vetes dhe atij që dhuron.

Më mirë ngrihuni bashkë me dhuruesin
mbi dhuntitë e tij,
si të ishin flatra;
sepse, po që se ia dini për stërmirënjohje,
ajo do të thotë se dyshoni te bujaria e tij
që për mëmë ka tokën duarshlirë
dhe Hyjin për Atë.

Një i moshuar, mbajtës i një pijetoreje, tha,
na fol për Ngrënien dhe Pirjen, kurse Profeti u gjegj:

A mund të jetosh vetëm nga kundërmimi i tokës
dhe, si bima, të ushqehesh me dritën?
Por, mbasi duhet të vrasësh për të ngrënë
dhe të ndash të sapolindurit nga gjiri i qumështit
veç sa për të shuajtur etjen tënde,
ky, pra, le të jetë një akt adhurimi.

Dhe, lëre dhogën tënde le të qëndrojë
mbi blatorën ku bëhen viktima
të butët e të pafajshmit e pyllit dhe të fushës
dhe më e pafajshme tek njeriu.

Kur vret një bishë, thuaj me zemër:
“Fuqia që të vrau ty, më vrau dhe mua;
edhe mua do të më hanë, ndaj,
ligji që të solli në duart e mia,
edhe mua do të më dorëzojë në duar më të forta.

Gjaku yt dhe gjaku im, nuk është tjetër
veçse lëngu që ushqen pemën e jetës.”

Kur me dhëmbë të kafshosh mollën,
t’i thuash me fjalë nga zemra:
“Farërat tua do të jetojnë në mua
e burbuqet tua të nesërmen
në zemrën time do të çelin;
kundërmimi yt do të jetë fryma ime,
ne të dy bashkë do të gëzojmë përjetë.”

E, në vjeshtë, kur të vjelësh rrushin, në vreshta,
për tirën, t’i thuash me zemër:
“Edhe unë jam vresht,
frytin tim do ta mbledhin, po ashtu, për tirë,
dhe do të më mbajnë si një verë të re
nëpër fuçitë e përjetësisë.”

Në dimër, kur të nxjerrësh verën,
për secilën kupë këndoje nga një këngë;
në atë këngë t’i bësh vend kujtimit
për ditët vjeshtore,
për vreshtat dhe për tinarin.



Përktheu nga anglishtja: Nehat S. Hoxha
Përzgjodhi dhe përgatiti për shtyp: Sabit Idrizi

[sabit idrizi]

Halil XHIBRAN

PROFETI

I ZGJEDHURI E I DASHURI ALMUSTAFA



Një lavërtar foli. I tha: Na fol për Punën
dhe Profeti u gjegj:

Ti punon që të mund të mbash hapin
me tokën dhe me shpirtin e tokës,
se, të qëndrosh duarlidhur do të thotë –
të bëhesh i huaj për stinët
dhe të dalësh nga rrjedhat e jetës
që marshojnë me krenari e madhështi
drejt dorëzimit në gjirin e pafundësisë.

Tek punon, ti je lahutë, nëpër zemrën
e së cilës pëshpëritja e orëve
shndërrohet në këngë.

Cili nga ju do të jetë pipëz e shurdhër, e heshtur,
kur çdo gjë tjetër njëzëri këndon?
Gjithnjë të kanë mësuar se vepra është mallkim
kurse puna – pafatësi.

Por, unë të them që, teksa punon,
ti përmbush një pjesë të ëndrrës së madhe të tokës
që të është caktuar atëherë kur ka lindur ëndrra;
pastaj, kur mbahesh me punën,
ti atëherë njëmend e do jetën,
e ta duash jetën përmes punës
do të thotë ta njohësh fshehtësinë më të madhe të saj.

Por, nëse në dhimbjen tënde
lindjen e quan gjymtim dhe mbajtjen e shpirtit mallkim
të shkruar në ballë,
ja ku të them që asgjë tjetër
përveç djersës sate të ballit
nuk do ta fshijë atë të shkruar.

Të kanë thënë edhe që jeta është errësirë
dhe në kapitjen tënde të kumbojnë të thënat e të kapiturve.

Ndërsa unë të them se jeta vërtet është
shpëtim nga errësira ku ke synuar,
dhe synimi është shpëtim nga verbërimi
kur ke dituri,
dhe dituria është shpëtim nga kotësia, kur punon,
e puna është plotësim zbrazësie kur ke dashuri;

Pra, kur punon me dashuri
ti lidh veten me vetveten tënde,
me një tjetër dhe me të Gjithëpushtetshmin.

Ç’do të thotë të punosh me dashuri?
- Do të thotë: të endësh rrobat
me fijet e zemrës sate, qoftë edhe
nëse të dashurit e tu s’do t’i veshin.
- Do të thotë: të ndërtosh shtëpinë me mall të zjarrtë
edhe nëse të dashurit e tu
do të banojnë në atë shtëpi;
- Do të thotë: farën mbille me butësi
dhe korr të mirat me gëzim,
edhe nëse të dashurit tu do të hanë bereqetin.
- Do të thotë: të kërkosh gjithçka që bën
me vetëm një frymëmarrje të shpirtit tënd,
dhe ta dish se të gjithë fattreturit e bekuar
rreth teje janë dhe të vështrojnë.

Shpesh të kam dëgjuar tek thoshe,
ashtu, sikur murmurisje në gjumë:
“Ai që punon mermerin
dhe gjen trajtën e shpirtit të tij në shkëmb,
ai është më bujar nga tjetri që lëvron tokën;
kurse, ai që kap ylberin për ta vënë në rroba,
që të duket më i bukur,
ai është më i madh nga tjetri që mbaron opinga.”
Porse unë them jo në gjumë a në pikë të ditës,
por, era nuk flet aspak më butë me lisat gjigantë,
për dallim nga fijet edhe më të njoma të barit;
pra, i vetmuar është ai që zërin e erës
e kthen në këngën më të ëmbël
vetëm nga shkaku i dëshirës së vet.

Dashurinë puna e bën të dukshme.
Nëse nuk mund të punosh me dashuri, pa dëshirë,
më mirë lëre punën, ulu ndanë portës së Tempullit
dhe mblidh lëmoshë nga ata që punojnë me gëzim.
Se, po e poqe një bukë me mospërfillje,
ti pjek bukë të hidhur që nuk shuan
as gjysmën e urisë së njeriut.
E, nëse me smirë shtrydh rrushin,
ajo smirë do të pikojë helm në verë.

Po mëtove të këndosh si engjëjt
E, këndimin s’ta do zemra,
njerëzve do t’ua shurdhosh veshët pareshtur.

Pastaj një grua i tha, na fol për
Gëzimin e Hidhërimin dhe Profeti foli:

Gëzimi yt është hidhërimi i vërtetë.
Kurse pusi, prej nga rrodhi gëzimi yt,
aq herë qe mbushur me lotët e tu.
Edhe si mund të jetë ndryshe?
Sa më të thella pore që hap hidhërimi në ty
aq më shumë gëzim mund të përmbash.

Po kupa jote me verë,
a nuk është pjekur në zjarrin e stufës së vorbëtarit?

Po lahuta që të ngushëllon shpirtin,
nuk është po ai dru që u latua me thikë?

Kur ke gëzim, pa shiko njëherë në thellësi të zemrës –
do të kuptosh se ti, e drejta,
je duke qarë për atë
që për ty qe gëzim.

Disa thonë: “Gëzimi është më i madh se hidhërimi,”
dhe disa të tjerë:
“Jo hidhërimi porse është më i madh.”

Ja ku jua them:
Që të dyja s’kanë të ndarë.

Të dy vijnë tok, e,
kur vetëm njëri rri me ty,
mos harro se tjetri fle në shtratin tënd.

Vërtet je pezull
mes gëzimit e hidhërimit tënd.

Je i qetë dhe me drejtpeshim
vetëm kur je i zbrazët.

Sikur argjendari përmes teje të maste
floririn dhe argjendin e vet,
as gëzimi dhe as hidhërimi
nuk do të ta merrte anën.

Një murator çapoi para dhe tha,
na fol për Shtëpinë.
Profeti u gjegj dhe tha:
Në përfytyrimet tua, më parë ngre
një pjergullore në djerrinë
sesa një shtëpi brenda mureve të qytetit,
ndaj, ashtu siç i kthehesh shtëpisë në ndajnatë,
ashtu kthehet edhe shtegtari që fle në ty,
i largët dhe vetmitar.

Shtëpia jote është shtati yt më i madh:
Rritet në diell dhe fle në qetësinë e natës;
Nuk është e pagjumë.
Po shtëpia jote, nuk ëndërron vallë
Dhe në ëndërr, nuk e lë qytetin
për t’u endur nga pyllthi a majë kodrave?

A mund t’i marr shtëpitë tuaja në grusht dhe,
si një mbështjellës, t’i shpërndaj ndër pyje e fusha?
Luginat, a mund të jenë udhë
dhe shtigjet e blerta ale
që të mund të kërkoni shoshoin në vreshta
dhe të ktheheni me erën e tokës të veshur në petka?
Jo, jo. Këto nuk janë për të qenë.

Stërgjyshërit ju afruan shumë ndanë vetes,
nga frika; ajo frikë do të zgjasë edhe pak.
Muret e qytetit edhe pak do të ndajnë
vatrat nga fushat tuaja.

Pa më thoni, njerëz të Orfalisë,
ç’keni ju ashtu në shtëpitë tuaja?
Ç’ruani prapa dyerve të kyçura?

Keni qetësinë, mendimin e heshtur
që jua zbulon fuqinë?
Keni kujtimet, qemerët vagullues
që jua dehin cepat e mendjes?
Keni bukurinë që ju drejton zemrat
nga gjësende të drunjta e të gurta
drejt malit të shenjtë?
Pa më thoni, keni këto nëpër shtëpitë tuaja?

Apo keni volinë dhe lakminë për voli,
atë ndjenjë tinëzare
që ju hyn në vatër si mysafire,
pastaj bëhet zonjë e shtëpisë
dhe më në fund – Zot?
Po, po. Dhe më pastaj bëhet zbutëse
që me kërrabë e frushkull
dëshirat më të larta i shndërron në kukulla.

Ndonëse duart i ka prej mëndafshi,
zemrën e ka të hekurt.
Ajo të përkund në gjumë
vetëm e vetëm që të qëndrojë ndanë shtratit
për ta përqeshur sedrën e kurmit tënd.
Ajo tallet me shqisat tuaja më të mprehta
dhe i vë në push rrëfeshku si enë të brishta.

Njëmend lakmia për volinë vret afshin e shpirtit
pastaj i venë ngërdheshur në varrim.

Po ju, o bijtë e botës, në trazim edhe në pushim,
ju as do të kurthoheni dhe as do të zbuloni.

Shtëpitë tuaja nuk do të jenë spiranca
por direku i maistrës;
nuk do të jenë tis i hollë mbi varrë
por kapak që mbron syrin.

Nuk duhet mbështetur duart për trupi
për të hyrë nëpër dyer,
as ulur kokën për të mos qëlluar tavanin
dhe s’duhet druajtur nga frymëmarrja
se muret do të pëlcasin dhe do të rrënohen.
Ju nuk do të jetoni në varret
që i bënë të vdekurit për të jetuar.

Ndonëse kanë madhështinë dhe shkëlqimin,
shtëpitë tuaja s’e mbajnë dot fshehtësinë
dhe as shuajnë mallëngjimin.

Ajo e pakufishmja në ju
banon në vatrën e qiellit
dhe për portë ka vesën e mëngjesit
kurse për dritare
këngët dhe qetësinë e natës.

Një endës tha, na fol për Të Veshurat,
kurse Profeti u gjegj:

Të veshurat fshehin shumë nga bukuria,
por s’e fshehin dot shëmtimin tuaj.

Edhe pse në petkat tuaja kërkoni lirinë vetjake,
në to mund të gjeni mbrehje dhe pranga.

Ju e doni takimin me diellin dhe me erën
me më shumë pjesë të lëkurës,
me sa më pak veshje në trup,
ndaj, frymëmarrja e jetës
gjendet në rrezet e diellit
dhe dora e jetës – në erën.

Disa thonë: “Të veshurat që kemi
na i thuri Veriu.”
Kurse unë them: “Po. Veriu jua thuri,
porse trupi i tij qe avlëmendi
dhe shkriftuese ishin fijet;
sapo mbaroi punën lëshoi një të qeshur në pyll.

Mos harro se modestia është
një si mburojë nga syri i lig;
E, kur më nuk do të ketë të ligj
ç’do të jetë modestia
veçse prangë e lëngatë e shpirtit?

Dhe, mos harro se toka kënaqet
kur ndien putrat e zbathura,
ndërsa erërat kanë mall
të lozin me leshrat tuaja.

Kurse një tregtar i tha, na fol
mbi Blerjen dhe Shitjen;
Profeti u gjegj:

Toka të fal frutat, por ti duhet të dish
sesi t’i marrësh.
Në ndërrimin e dhuntive të tokës
do të gjesh begatinë dhe do të kënaqesh,
por, nëse këmbimi nuk bëhet nga dashuria
dhe nga e drejta për të bërë mirë,
disa do të jenë të uritur dhe disa të ngopur.

Kur të takoheni në treg, ju,
të kapiturit e detit, të fushës dhe të vreshtave,
me endësit, vorbëtarët dhe mbledhësit e barërave,
grisheni atëherë shpirtin e madh të tokës
që të vijë midis jush
për ta bekuar peshanën
dhe për ta shpaguar vlerën e peshës
sipas vlerës që ka ajo.

Mos lejoni që në punët tuaja të ndërhyjnë të papunët
Se ata ju shesin fjalët e tyre për mallin tuaj.

Të tillëve duhet thënë:
“Ejani me ne në fushë
o shkoni me vëllezërit tanë në det,
lëshoni rrjetat,
se, edhe toka edhe deti do të jenë duarhapët
si për ne ashtu për ju.”

E, nëse vijnë këngëtarët, valltarët e lahutarët,
prej tyre blini prirjen, ndaj
edhe ata janë vjelës të frutave dhe të temjanit
dhe ato që sjellin ata,
ndonëse të ndërtuara nga ëndrrat,
janë veshje dhe ushqim për shpirtrat tuaj.

Para se të ktheheni nga tregu,
shikoni mos ndonjëri
kthehet duarthatë;
sepse shpirti i madh i tokës
nuk fle dot i qetë përmbi erën
derisa të mos kënaqë
edhe nevojat tuaja të fundme.

Njëri nga gjyqtarët e qytetit, çapoi para dhe tha,
na fol për Krimin dhe Ndëshkimin,
kurse Profeti u gjegj:

Kur shpirti yt bredh bashkë me erën,
atëherë ti, i vetmuar dhe i shkujdesur,
të tjerëve, po edhe vetvetes,
ia bën të keqen;
dhe për atë të keqe duhet trokitur
dhe duhet pritur edhe pse papërfillur
para portës së të bekuarve.

Edhe detin n’e paq hyjni
që gjithnjë mbetet e papërlyer për ty,
edhe diellin shenjtëri,
ai nuk njeh dot njollat as gërmon
zgavrat ku fshihen gjarpërinjtë;
por, hyjnia jote nuk banon e vetme në ty.

Të shumtën e herëve je njeri,
por, mjaft herë edhe nuk je,
ndaj, nuk je veçse shkurtabiq i përhënur
që bredh nëpër mjegull
dhe kërkon të të zgjojnë nga gjumi.

Sa për njeriun në ty, ja ku të them,
Ai dhe jo hyjnia as shkurtabiqi në mjegull,
di mbi krimin dhe mbi ndëshkimin.

Shpesh të kam dëgjuar duke thënë se
njëri paskësh bërë keq,
mu sikur ai të mos ishte njëri nga ju,
por i huaj në mesin tuaj,
i përvjedhur në botën tuaj;
por, dale t’ju them që,
siç nuk mund të ngrihet më i shenjti
dhe më i drejti përmbi lartësitë tuaja,
ashtu edhe të ligjtë e të dobëtit
nuk mund të bien poshtë, më poshtë
se poshtërsitë tuaja.

Dhe, siç nuk vyshket vetëm një gjeth
pa diturinë e heshtur të tërë pemës,
ashtu edhe keqbërësi s’mund të bëjë të keqen
pa dëshirën e fshehur të të gjithë juve.

Ju, si në parakalim, ecni tok drejt hyjnisë suaj,
jeni edhe udhë edhe udhëtarë;
kur njëri nga ju bie,
si ogur para gurit të pengojës.

Po, po. Dhe bie për ata përpara tij,
të cilët, ndonëse më të shpejtë
dhe më të fortë nga këmbët,
s’e lëkundin që s’e lëkundin dot gurin e pengojës.

Mos harro edhe këtë, ndonëse mund të të vijë rëndë:
I vrari nuk është përgjegjës për vrasjen e vet
dhe i plaçkituri nuk është i pafaj
që e kanë plaçkitur.
I drejti nuk është i pafajshëm
ndaj veprave të të ligjve
dhe duarlarët nuk janë të pastër
ndaj të bërave të keqbërësve.
Po, po! Fajtorët shpeshherë janë
viktima të të lënduarve
dhe shpesh
i dënuari është hamall i barrës së të pafajshmëve.

Të drejtën nuk mund ta ndash nga e padrejta
as të mirën nga e liga,
se qëndrojnë tok para faqes së diellit
si peri i zi i thurur bashkë me të bardhin.

Kur peri i zi këputet,
endësi do ta shikojë tërë pëlhurën
edhe avlëmendin.

Nëse cilido nga ju do të sillte
para gjyqit gruan e pabesë,
gjyqtari le të masë peshën edhe të zemrës së burrit,
le të masë dhe shpirtin e tij me masa të holla.

E, atij që do të frushkullonte fyesin
lejoni të shohë shpirtin e të fyerit.

Nëse cilido nga ju do të dëshironte
që të ndëshkonte në emër të drejtësisë
dhe të nguliste sëpatën në pemën e ligë,
lëreni le t’ia shohë rrënjët:
do të gjejë rrënjë të mira dhe rrënjë të liga,
me fruta dhe pa to – të gjitha bashkë
me zemrën e qetë të tokës.

Kurse ju, gjyqtarë, që e doni të drejtën,
ç’gjykim do t’i shqiptoni atij që,
ndonëse ka pamje të ndershme,
në shpirt është hajn?

Ç’dënim i shqiptoni atij që u pret korpet njerëzve
dhe është i therur në shpirt?

Si e gjykoni atë që është tradhtar
e mundimtar, e m’anë tjetër –
i cenuar dhe i turpëruar?
Dhe, si do t’i ndëshkoni ata,
pendimi i të cilëve tashmë është më i madh
se bëmat e këqija?
Epo, pendimi, a nuk është ajo e drejta
e shkruar nga ai ligj,
të cilit do t’i shërbeje me ngazëllim?

Por, me pendim nuk mund të dënosh njeri,
as fajtorit t’ia shkarkosh nga zemra.
Të paftuarit do të thërrasin në natë
që njerëzit të zgjohen dhe të kundrojnë ndër veti.
Kurse ju, që kuptoni të drejtën,
si do të thërrisni, po nuk njohët
të gjitha punët me tërë dritën e tyre?

Vetëm atëherë do të kuptoni
se të rënët e të ngriturit nuk janë tjetër
veçse një njeri që qëndron në ndajnatë
mes natës së vet të shkurtër dhe ditës hyjnore,
dhe, se shkëmbi – shtyllë e Tempullit –
nuk është më i lartë
se më i ulëti gur në themelin e tij.




Përktheu nga anglishtja: Nehat S. Hoxha
Zgjodhi dhe përgatiti për shtyp: Sabit Idrizi

[sabit idrizi]

Halil XHIBRAN

PROFETI

I ZGJEDHURI E I DASHURI ALMUSTAFA



Pastaj një jurist tha, epo për Ligjin, Imzot?
Profeti ligjëroi:

Ti kënaqesh kur vë ligje,
aq më shumë kur i thyen;
si ferishtet që buzëdetit ngrenë kështjella zalli
me përkushtim, që sakaq t’i rrënojnë me gëzim.
Por, derisa ti ngre kështjellat tua prej zalli,
deti sjell rërë të re,
e, kur ti i rrënon,
deti qesh me ty.
Deti vërtet gjithnjë qesh me të pafajshmit.

Epo ata që jetën s’e kanë det?
As ligjet e njerëzve s’i kanë kështjella zalli?
Porse jetën shkëmb dhe ligjin daltë
që ta gdhendin si duan vetë?

Epo, ulokët që urrejnë valltarët?

Po qetë që duan zgjedhën
kurse alçin e drerin e pyllit
i trajtojnë si gjëra të humbura
dhe rravguese?
Po gjarpri i moçëm që nuk mund të fshehë lëkurën
dhe të gjithë të tjerët i quan
lakuriqë dhe të pacipë?

Epo, ai që vjen herët në dasmë
dhe stërngopet e lodhet merr udhën e kthimit duke thënë:
të gjitha festat janë dhunim
dhe të gjithë kremtuesit janë kundërvajtës?

Ç’të them për ata që, po ashtu, rrinë në diell
me shpinë të kthyer kah dielli?
Ata nuk shohin veçse hijet e tyre
dhe hijet e tyre i kanë ligje.
Ç’gjë tjetër është dielli për ta
veçse recin i hijeve?

Epo, ç’është ajo që njeh zakonin
veç përuljes e gërmimit të hijeve mbi tokë?

Por, ti që ecën me fytyrë kah dielli,
ç’imazhe të pikturuara në faqe të tokës
mund të të mbajnë?
Ti që udhëton me erën,
ç’dell i kohës rrëfen kohën tënde?

Ç’zakon njerëzor të lidh ty,
nëse ti thyen zgjedhën tënde
shi mbi derën e burgut njerëzor?

Cilit ligj ia ke frikën
kur vallëzon dhe këmbët nuk të ngatërrohen
në pranga të askujt?

Kush do të të shpinte në gjyq
nëse gris petkat që s’i zënë udhën askujt?

Njerëz të Orfalisë,
ju mund ta mbështillni daullen
dhe t’i çlironi telin lahutës a lyrës,
ama, kush do ta urdhërojë laureshën
të mos këndojë?

Kurse një folëtar tha, na fol për Lirinë.
Profeti foli:
Pranë portës së qytetit dhe pranë vatrës sate
të kam parë si zhgryhesh dhe adhuron
lirinë tënde, bash si robërit që përulen
dhe i luten tiranit, ndonëse ai i pret.
Po, po. Në pyllthin e Tempullit
dhe në hijen e kështjellës
i kam parë më të liruarit nga ju
si e mbajnë lirinë e tyre si një zgjedhë,
si prangë.

Zemra ime rridhte gjak, ndaj,
mund të jesh i lirë vetëm kur,
qoftë edhe dëshira për liri,
të të bëhet fre mu kur të ndalesh së foluri për lirinë
si qëllim dhe plotësim të dëshirës.

Do të jesh i lirë vërtet
kur të kalosh ditët pa brenga
dhe netët pa dëshira, pa vaje;
por, më bukur është
kur me këto e lidh jetën
dhe ngrihesh i lakuriqur,
pa detyrime të tjera.

E, si do të ngrihesh pas netëve e ditëve tua
nëse nuk i ke këputur prangat
që i ke pas lidhur në agun e kuptimit
tënd në orën e mesditës?

Në të vërtetë, ajo që ti e quan liri
ajo është pranga më e fortë,
anise hallkat e saj ndrijnë në diell
dhe t’i marrin sytë.

Epo, ç’tjetër ti hedh poshtë
përveç pjesëve të vetvetes
vetëm për t’u bërë i lirë?

Nëse ligj i padrejtë është ajo që nuk do ta përfillje,
atë ligj e ke shkruar vetë,
me dorën tënde në ballin tënd.

Atë ligj nuk mund ta heqësh
nëse djeg libra dhe u fshin ballin gjyqtarëve,
gjë që s’ua lan as deti.

Por, po deshe të përmbysësh një dhespot nga froni,
pa sigurohu më parë se ke rrënuar
fronin e tij brenda teje.

Ndaj, si mund të mbretërojë tirani
mbi të lirët dhe krenarët, veçse
me tiraninë e lirisë
dhe turpin e krenarisë së tyre?

Kujdesin që i ke mveshur vetes
e ke zgjedhur vetë,
nuk ta ka detyruar askush.
Po deshe të zbosh drojtjen,
ajo drojtje ka selinë në zemrën tënde
dhe jo në dorën e të frikësuarit.

Brenda vetvetes sate lëviz çdo gjë,
në një gjysmë-përqafim të përhershëm:
edhe e dëshiruara, edhe e urryera,
edhe e neveritura, edhe e pëlqyera,
edhe e ndjekura, edhe ajo prej së cilës do të ikje.

Këto lëvizin brenda jush, si dritat dhe hijet
që shkojnë ngjit
kur hija shuhet, drita që mbetet bëhet hije
e një drite tjetër;
kështu edhe liria jote, kur humb prangat,
bëhet prangë e një lirie tjetër.

Dhe priftëresha foli përsëri:
Na fol, i tha, për Arsyen dhe Epshin.
Profeti u gjegj me këto fjalë:

Shpirti yt shpeshherë është fushëbetejë
mbi të cilën arsyeja dhe gjykimi ndezin luftë
kundër epshit dhe shijes sate.
A mund të jem paqëtues i shpirtit tënd
që grindjen dhe kundërshtimin e pjesëve tua
ta shndërroj në një zë dhe këngë?

Pa qenë ti paqëtuese,
jo, po nëse ti nuk i do të gjitha pjesët tua,
si do të mundja unë?

Arsyeja dhe epshi janë timon dhe vello
e shpirtit tënd udhëtar.
Po t’u thye timoni e t’u shqyen vellot
o do të bredhësh dhe të humbësh
o do të qëndrosh e ngujuar në mes të detit;
sepse arsyeja, kur mbretëron vetëm,
është forcë flatrashkurtër
kurse epshi i shthurur është flakë që djeg vetveten.
Andaj, lejo që shpirti të të lartësojë arsyen
deri te epshi – që të mund të këndojë
dhe lëre që ai të drejtojë epshin tënd me arsye,
që epshi yt të jetojë në ringjalljen e ditës
dhe si Feniksi të ngrihet nga hiri i vet.

Mendja më thotë që ndaj gjykimit dhe shijes
duhet sjell si ndaj dy mysafirëve të dashur shtëpie.
Natyrisht, nuk mund të nderosh njërin përmbi tjetrin,
se me atë që do ta dallosh
do të humbasësh dashurinë dhe besën e të dyve.

Kur rri në flladin e hijes së plepave të bardhë në kodra
dhe kur shijon paqen dhe patrazinë
e fushave e lëndinave të largëta,
atëherë thuaj qetë, me zemër:
“Hyji pushon në arsyen.”
Por, kur të ngrihet shtrëngata
dhe kur erë e fortë shungullon pyllin
dhe bubullimat e vetëtimat shpallin
madhështinë e qiellit,
atëherë zemra le të thotë në poni:
“Hyji lëviz nga epshi.”
Andaj, mbasi që je një frymë në botën e Hyjit
dhe një gjeth në pyllin e tij,
edhe me arsye ti duhet të pushosh
dhe të lëvizësh me epsh.

Pastaj një grua foli, i tha, na fol për Dhimbjen
dhe Profeti foli:

Dhimbja jote është thyerja e lëvozhgës
që përmban kuptimin tënd.
Sikur që duhet thyer lëvozhgën e frytit
për t’i nxjerrë zemrën në diell,
ashtu duhet njohur edhe dhimbjen.
Po mund u përmbajte nga habia e nga
mrekullitë e çdoditshme të jetës,
dhimbja s’do të të duket hiç më e çuditshme se gëzimi;
dhe do të pranosh stinën e zemrës
ashtu siç i ke pranuar stinët që kaluan nëpër fusha.

Qetë do t’i përcjellësh dimrat
e vuajtjes dhe të mjerimit tënd.

Dhimbjen tënde, të shumtën, e zgjedh vetë.
Ajo është helm i hidhur
me të cilin mjeku brenda teje
shëron pjesën tënde të sëmurë.

Andaj, besoji mikut tënd dhe pije atë ilaç
e qetë dhe pa trazime.

Se dorën e tij,
ndonëse të rëndë dhe të vrazhdë,
dorë e njomë e të Papashmit e drejton,
kurse kupa që të sjellë ai,
ndonëse t’i djegë buzët,
është mbaruar nga deltina
të cilën vorbëtari e ka njomur
me lotët e tij të përshpirtshëm.

Dhe doli një njeri e tha,
na fol për Vetëdijen; dhe Profeti foli:

Zemrat tuaja heshtur njohin
fshehtësitë e ditëve dhe të netëve,
por veshët tuaj kanë etje për të dëgjuar
tingujt e diturisë së zemrës.
Dëshironi të dini me fjalë
ato që gjithnjë keni ditur me zemër;
dëshironi të prekni trupin me duar,
trupin lakuriq të ëndrrave tuaja.

Dhe mirë që dëshironi.
Kroi i fshehur pranveror në shpirtin tënd
ka nevojë të ngrihet
dhe me gurgullimë të rend drejt detit;
kurse thesari i thellësisë sate të pafund
do të zbulohet para syve,
por, mos e mat me peshojë
dhe mos gërmo thellësitë e diturisë
me njerëz dhe arsye të shëndoshë,
se vetja e njeriut është
e pakufishme, e pamatshme.

Dhe mos thoni: “E gjeta vetveten,”
por, më mirë, “Gjeta një të vërtetë”!
Dhe mos thoni: “Gjeta shtegun e shpirtit.”
Më mirë të thoni: “Takova shpirtin
duke ecur shtegut tim.”
Se shpirti ecën nëpër të gjitha shtigjet.

Shpirti nuk ecën vetëm nëpër një vijë
dhe as rritet si xunkthi.

Shpirti shpalos vetveten
si nektari petalet e panumërta.

Një mësues iu lut, na fol për Mësimin,
Kurse Profeti i tha:

Asnjeri nuk mund të ta sheshojë
atë që nuk e ke gjysmë të fjetur
në pragun e diturisë sate.
Mësuesi që endet në hijen e Tempullit,
mes nxënësve të vet,
nuk shprehet nga mendja, por nga besimi e dashuria.
Po qëlloi të jetë i urtë,
ai nuk kërkon prej teje të hysh në shtëpinë e diturisë së tij,
por të drejton kah pragu i mendjes sate.

Astronomi mund të të ligjërojë
mbi të kuptuarit e vet të gjithësisë,
por nuk mund të ta dhurojë atë të kuptuar.

Këngëtari mund të të këndojë
me ritmet e gjithë botës,
por nuk mund të të japë veshin
që kap ritmin, as zërin që jehon.

Edhe ai që njeh shkencën e numrave
mund të të flasë për ngastrat,
masën dhe peshën,
por nuk të prin dot andej, ndaj,
vegimi i një njeriu
nuk ia huazon krahët një njeriu tjetër,
ngaqë secili nga ju është veç e veç
në diturinë e Hyjit,
andaj secili veç duhet të ketë diturinë
për Hyjin dhe për kuptimin e tij të botës.

Një i ri, na fol, i tha, për Miqësinë,
dhe Profeti foli:

Miku yt është përgjigje e nevojave tua.
Ai është fusha, të cilën ti e mbjell me dashuri
dhe e korr me miradi;
mikun e ke sofër dhe e ke vatër;
tek ai shkon i uritur
dhe atë e kërkon për qetësi.

Kur miku shpreh mendimin e tij,
mos i kurse as JO-në as PO-në e mendimit tënd.

As atëherë kur nuk flet
zemra jote nuk pushon së dëgjuari zemrën e tij,
ndaj, edhe pa fjalë, në miqësi,
të gjitha mendimet, dëshirat dhe shpresat
lindin dhe ndahen bashkë,
tok me gëzimin e pashpallur.

Nga miku kur ndahesh, ti mos u pikëllo,
ndaj ato që ia do më së shumti,
në mungesën e tij do të jenë më të kthjellëta,
si malin kur e sheh malësori nga fusha.

Në miqësi le të mos ketë vend
kursimi i thellimit shpirtëror,
se dashuria që nuk kërkon tjetër
veç zbulimit të fshehtësive të veta
nuk është dashuri, por është rrjetë
ku kapen vetëm të pavlefshmit.

Më të mirat tua ruaja mikut.
Nëse t’i di zbaticat
le t’i dijë edhe vërshimet,
ndryshe, ç’të duhet miku
që e kërkon veç sa për të bjerrë kohën?
Kohën kërko ta jetosh.
Ai të plotëson dëshirat
dhe jo zbrazësinë tënde.

Në ëmbëlsinë e miqësisë
të keni gëzim
dhe atë ta ndani,
se, në vesën e gëzimeve të vogla
zemra gjen dritën e vet dhe njomet.

Pastaj një shkollar e luti, na fol
për të Folurit dhe Profeti tha:

Njeriu flet atëherë kur nuk është më
në paqe me mendimet e veta,
e, kur nuk mund të banosh në vetminë e zemrës,
atëherë jeton me gojë
ku zëri të bëhet dëfrim e lojë;
tek flet, mendimet i ke të mbytura,
se mendimi është zog qielli
i cili në kafazin e fjalës mund t’i shtrijë krahët, por
nuk mund të fluturojë.

Midis jush ka të tillë,
që flasin nga frika mos mbeten të vetmuar.
Qetësia e vetmisë syve të tyre
u sheshon veten e lakuriqur,
veten nga e cila do të iknin;
ka edhe të tillë që flasin, dhe,
pa ndjenjën e paramendimit zbulojnë
të vërtetën që as vetë s’e kuptojnë.

Ka edhe të atillë që brenda vetes
kanë vetveten, por s’e thonë dot me fjalë.
Në parzmën e këtyre jeton shpirti,
në një qetësi ritmike.

Kur takon mikun në rrugë a në treg,
buzët dhe gjuhën le të ta drejtojë shpirti.

Zëri i zërit tënd le t’i flasë
veshit të veshit të tij, ndaj,
shpirti i tij do të ruajë
të vërtetën e zemrës sate,
siç ruhet shija e verës edhe atëherë
kur tretet ngjyra dhe kur nuk
i gjendet më as pika në fuçi.

Dhe, një astronom i tha,
na fol për Kohën, Imzot.

Ju do ta kishit matur kohën,
të pamatur dhe të pamatshme.
Sjelljet do t’i përshtatshit,
madje do të drejtoshit kahet e shpirtit
sipas orëve dhe stinëve.
Do të shndërroshit kohën në përroskë,
brigjeve të së cilës, ulur,
do të vështroshit rrjedhën e saj.

Dhe prapë, ajo e përhershmja në ju,
është fare e vetëdijshme për jeshtëkohësinë e jetës;
dhe e di që e djeshmja është kujtim
kurse e nesërmja ëndërr e të sotmes.

E, ajo që këndon dhe sodit në ty,
ende jeton në atë çastin e parë
kur yjet qenë shpërndarë në qiell.

Cili nga ju nuk ndien se fuqia e tij
për të dashuruar është e pakufi?
Dhe, cili nuk e ndien se dashuria e vërtetë,
ndonëse e pakufi, qëndron në qendrën e të qenmit
dhe nuk kalon nga mendimi në mendim
dhe nga vepra në vepër të dashurisë?

Epo, koha, nuk është si dashuria?
E pandarë dhe e pa hapësirë?

Mirëpo, po deshe që në mendimet tua
të mësosh kohën me stinë, atëherë,
lëre që një stinë të përmbledh në vete
të gjitha stinët tjera
dhe lëre që e sotmja ta përqafojë të kaluarën
me përkujtim dhe të ardhmen me mallëngjim.

Njëri nga pleqtë e qytetit tha,
na fol për të Mirën dhe të Keqen;
Profeti tha:

Mund të flas për të mirën që keni,
por jo edhe për të keqen,
ndaj, ç’është tjetër e keqja
veçse e mira e pamundur
me urinë dhe me vetë etjen e vete?

Vërtet, kur e mira është e uritur
ajo kërkon ushqim edhe nëpër shpella të errëta,
kurse kur është e etur,
ajo pi edhe nga ujëra të vdekur.

I mirë je kur je një me veten,
por, edhe kur nuk je një me veten,
nuk je ende i keq;
ndaj, shtëpia e ndarë nuk është strofkë kusarësh,
por vetëm një shtëpi e ndarë
dhe anija pa timon mund të bredhë pa cak
në mes ishujve të rrezikshëm
dhe mos të fundoset dot.

Je i mirë kur përpiqesh
të japësh nga vetvetja
dhe nuk je aq i keq kur kërkon të fitosh për vete,
se, kur përpiqesh të fitosh,
nuk je tjetër veçse një rrënjë
që kapet për toke dhe thith nga gjiri i saj.

Natyrisht që fryti nuk mund t’i thotë rrënjës:
“Bëhu si unë, i pjekur, i plotë
dhe gjithnjë i begatë”, se për frytin
dhënia është nevojë
siç është marrja nevojë për rrënjën.

Je i mirë kur je plotësisht i zgjuar
në fjalën tënde, por,
as nuk je i keq kur, ndonëse në gjumë,
gjuha të shpërgjumet pa cak, ndaj
edhe fjala më e rëndë mund të forcojë gjuhën e dobët.

Je i mirë kur drejt qëllimit tënd
ecën me hapa të fortë, të guximshëm,
por, nuk je edhe i keq po çalove andej-këtej.
As edhe ulokët nuk ecin nga prapa.

Por, ju që jeni të fortë, të shpejtë,
kujdes mos çaloni përpara ulokëve
me bindjen se po bëni mirë.

I mirë je në një mijë mënyra
dhe nuk je i lig kur nuk je i mirë;
atëherë je vetëm i kotë dhe i plogët.
Mjerisht, drerët nuk mund t’ua mësojmë
breshkave shpejtësinë.

Në dëshirën e zjarrtë për veten tënde gjigante
fle mirësia jote: është në ty të tërin.
Por, në disa nga ju, ajo dëshirë është rrëke
që rentë nga deti me të gjitha
fshehtësitë e kodrave dhe këngët e pyjeve;
kurse tek të tjerët është përrua i qetë
që humb veten skajeve dhe leqeve
dhe tretet para se të arrijë te bregu.

Por, ai që ka dëshirë të madhe
nuk duhet thënë atij që ka më pak dëshirë:
“Pse, or ti, je kaq i ngadalshëm dhe kaq i ngathët?”

Se, ai që është vërtet i mirë,
të zhveshurit s’i thotë dot:
“Ku i ke petkat?”
dhe as atij të paplang:
“Ç’u bë me shtëpinë tënde?”

Atëherë një priftëreshë tha,
na fol për Lutjen dhe Profeti foli:

Ti lutesh kur ke nevojë dhe kur dëshpërohesh,
por, mund të lutesh edhe kur je plot gëzim
dhe kur nuk ke nevojë për asgjë në botë.

Po lutja ç’është tjetër veçse
zgjerimi i vetes në ajrinë e gjallë?
E, nëse të shkon përshtati
të shpërndash errësirë nëpër gjithësi,
duhet të të jetë e dëshirueshme
edhe derdhja e gëzimit të zemrës.

Dhe, nëse nuk mund të përmbash vajin
kur shpirti të të thërrasë për lutje,
atëherë duhet përsëri dhe përsëri të të nxisë
derisa vajin të ta kthejë në gaz.

Kur lutesh, ti ngrihesh lart në qiell
për të takuar ata që janë lutur me kohë,
të cilët, pa lutje as që do t’i takoje kurrë.

Andaj, vizitat tua Tempullit
le të jenë të pavrojtshme,
jo për hiçgjë tjetër veçse
për të ëmblën bashkësi.
Po hyre në Tempull me tjetër qëllim nga kërkimi,
përgjigje nuk gjen dot;
e, nëse hyn për të përulur veten –
kurrë nuk do të ngrihesh;
edhe nëse hyn për t’u lutur
për të mirën e të tjerëve –
nuk do të të dëgjojë kush.
Mjafton të hysh i pavërejtur.

Unë nuk mund të të mësoj fjalët.
Hyji fjalët nuk t’i dëgjon –
ai vetë t’i vendos në buzë.
As mund të ta mësoj uratën e deteve,
as të pyjeve e maleve,
se ata që kanë lindur në male, pyje e dete,
ata ndjejnë uratën për to në zemrën tënde;
e, nëse vë veshin në qetësinë e natës –
do t’i dëgjosh tek pëshpëritin:
“O Zot, që je vetja jonë me fletë,
vullnesa jote jeton me ne;
dëshira jote frymon me ne;
bindja jote në ne netët i ndërron
në ditë na i shndërron.

Nuk kemi si të lutemi, për asgjë,
ndaj Ti i di nevojat tona
edhe para se të kenë lindur:
nevoja jonë je Ti;
me flijimin tënd na i jep të gjitha.”




Përktheu nga anglishtja: Nehat S. Hoxha
Zgjodhi dhe përgatiti për shtyp: Sabit Idrizi