A ka humbur "Meshari" i Gjon Buzukut?

[qorrbiba]

Pyetja eshte dridhese, po ky eshte informacioni qe merret nga wikipedia ne kete link:

http://en.wikipedia.org/wiki/Gjon_Buzuku

Aty thuhet

The book was discovered in 1740 by Gjon Nikollë Kazazi, the Albanian archbishop of Shkup. In other libraries there are three photocopies from the original, one of them in Tirana. In 1996, the librarians were not able to locate the book, which had been used in 1984 for the last time. Eqrem Çabej wrote a monograph on the book in 1968.

Perkthej:

Libri u zbulua me 1740 nga Gjon Nikolle Kazazi, kryepeshkopi shqiptar i Shkupit (atehere shkupianet shqiptare ishin katolike ne shumice - shenimi im). Ne biblioteka te tjera ka tre fotokopje te origjinalit, nje prej te cilave eshte ne Tirane. Ne 1996, bibliotekaret (e Tiranes apo te Vatikanit? - shenimi im) nuk qene ne gjendje te gjenin librin, i cili ishte perdorur per here te fundit me 1984. Eqerem Cabej kish shkruar nje monografi per librin me 1968.

Diskutimet e mirepritura. Une vetem kaq kam te them: Eshte skandaloze qe ka ne Shqiperi vetem nje fotokopje te librit (e cila edhe ajo duket qenkesh zhdukur), per mua duhet te kete nje kopje te atij libri ne cdo shtepi shqiptare. Une i pari do e bleja me shpejtesi.

[BARAT]

Eqerem Cabej kish shkruar nje monografi per librin me 1968.

Po kjo si eshte?

Ps
Ato qe shkruhen ne wiki dihet se si jane ne pjesen derrmuese....fllucka

[qorrbiba]

Po kjo si eshte?

Ps
Ato qe shkruhen ne wiki dihet se si jane ne pjesen derrmuese....fllucka

Uroj qe te jete ashtu, megjithate me duket e cudicme se si nuk eshte botuar kurre meshari. Do kishte shume bleres, eshte libri i pare ne gjuhen shqipe qe ka mberritur deri ne ditet tona. Kush nuk do te donte ta kishte ne shtepi? Une i pari do e blija menjehere.

Me sa di une nuk eshte bere shqiperimi i tij ne gjuhen e sotme vecse per disa faqe, shqiperimi integral s'eshte bere kurre. Humbja e fotokopjes per mua eshte shpjegim shume i besueshem.

[BARAT]

Pyetja eshte dridhese, po ky eshte informacioni qe merret nga wikipedia ne kete link:

http://en.wikipedia.org/wiki/Gjon_Buzuku

Aty thuhet

The book was discovered in 1740 by Gjon Nikollë Kazazi, the Albanian archbishop of Shkup. In other libraries there are three photocopies from the original, one of them in Tirana. In 1996, the librarians were not able to locate the book, which had been used in 1984 for the last time. Eqrem Çabej wrote a monograph on the book in 1968.

Perkthej:

Libri u zbulua me 1740 nga Gjon Nikolle Kazazi, kryepeshkopi shqiptar i Shkupit (atehere shkupianet shqiptare ishin katolike ne shumice - shenimi im). Ne biblioteka te tjera ka tre fotokopje te origjinalit, nje prej te cilave eshte ne Tirane. Ne 1996, bibliotekaret (e Tiranes apo te Vatikanit? - shenimi im) nuk qene ne gjendje te gjenin librin, i cili ishte perdorur per here te fundit me 1984. Eqerem Cabej kish shkruar nje monografi per librin me 1968.

Diskutimet e mirepritura. Une vetem kaq kam te them: Eshte skandaloze qe ka ne Shqiperi vetem nje fotokopje te librit (e cila edhe ajo duket qenkesh zhdukur), per mua duhet te kete nje kopje te atij libri ne cdo shtepi shqiptare. Une i pari do e bleja me shpejtesi.

Buzuku, si “e burgosën” në Institutin e Gjuhësisë

Shkruan : Ben Andoni-MAPO

Ato ishin aty. Togje-togje. Askush nuk “kujtohej“. Duhet të flinin aty. E ndërsa lagështira, errësira, kishte filluar t’u bënte shoqëri... jashtë tyre, Revolucioni Kulturor po fillonte të flladiste kokat e njerëzve. Shqiptarët ishin në dalldi. Edhe roja i magazinës, që i ruante, mbase. Të gjithë imitonin Kinën. Visheshin ashtu. Qeshnin ashtu. I vetëm, nga aty, libri dukej se i qeshej kësaj kohe. Atbotë, kur ishte hedhur ai, ishte MESHARI, flitej për Ungjij... të më ngjallnjësh, për të mbëljedhunitë... jo për kaos. Shteti dogmatik kishte derdhur valutë për fund për shtypjen luksoze të librit të parë të shtetasve të tij. Ishte e pamundur që të realizohej teknikisht në vend. Jo vetëm për shkak të vjetërsisë, por të shumë shenjave, që nuk i zbërthenin dot tipografët vendas. Këto ishin harruar. Autorit, profesor Çabejit i kishin dhënë Çmimin e Republikës dhe honorarin, kur kishte mbaruar. Kaq. Pastaj, hiç. Të tjerat? I dinte koha... Për dreq, koha kishte qëlluar, me anatemën kolektive të shqiptarëve ndaj fesë... Indirekt dhe ndaj librit. Ai nuk bëzante. E kishin ndryrë aty... E kishte burgosur koha... tash edhe dalldia. Çabej nuk kishte kujt t’i kërkonte ndihmë. Fati hesht para të keqes.
Mbajtja e Buzukut në depot e Institutit ishte një nga dëshpërimet e mëdha në jetën e babait. Jo vetëm sepse mbyllej e nuk qarkullohej një vepër së cilës i kishte kushtuar punën prej murgu të nja dhjetë vjetëve, por sidomos sepse kjo vepër aq e rëndësishme për kulturën shqiptare, transkribimi e transliterimi i të parit libër shqip që njihet gjer më sot, i botuar më në fund, nuk qarkullohej. Pra, ishte njësoj si të mos qe botuar. Deri në shtrat të vdekjes ishte nga pengjet e mëdha të tij. Njerëz si im atë e disa miq e kolegë të tij, për të cilët vepra ishte jeta e tyre, kur u ndalon veprën është si t’i kesh burgosur, flet Brikena Çabej, e bija e tij.
Nga koha e botimit të Buzukut, fundi i viteve ‘60, kam fillimisht kujtime të bukura: mbaj mend se kur po shtypej i dërguan nga Rumania dy variante kopertinash, një gri dhe tjetra kafe. Gëzimi në shtëpi ishte shumë i madh: “Erdhi Buzuku!” bërtisnim ne kalamajtë. Buzuku ishte bërë si ndonjë pjesëtar i familjes. Flitej për të përditë, si të qe ndonjë i afërm, qysh kur mbanim mend veten tonë. Dhe ja, më në fund duhej të zgjidhnim ballinën. Na mblodhi të gjithëve të jepnim mendim se cilën kopertinë pëlqenim. Dhe ajo me ngjyrë kafe u zgjodh pas një votimi në familje.
Kuptohet pra, se “burgosja” e Buzukut në depot e Institutit ishte po aq një bisedë e përditshme në familjen tonë. Kaluan vite...U ndërruan stinë.
Në muajt e fundit të jetës, profesorin do ta vizitonte Anastas Kondo dhe ministrja Tefta Cami. Gati privatisht, dy eksponentët më të lartë të kulturës në regjim, nuk mund të mos e shfaqnin adhurimin për Profesorin. Në mes të bisedës, Kondo do t’i kërkonte me takt sesi mund ta ndihnin: “Po të kishit mundësi, të dilte në publik Meshari”. Kishin mbetur pa gojë. Të gjithë e dinin, por pakkush mund të dinte sesi mund të kthehej. Justifikimi kishte qenë i qartë. Dogma është më e fortë se ajo që do të thuash ti. Por, Meshari ishte vetëm gjysma. Të pazëshme ishin dhe punët e tij tek Etimologjia. Vëllimi i parë nuk mund të botohej, sepse autori me kokëfortësi, nuk mund të pranonte bibliografi... nga njerëz, që nuk kishin lidhje me atë punë. Dhe, enigma mbetej. Pse duhej të hidheshin lekë, që gjithmonë nuk ‘mjaftonin’...
“Meshari” i Buzukut ishte libër fetar. Ky justifikim shkonte mirë për atë kohë, fundi i viteve ‘60. Po pse u botua atëherë? Kush vendosi botimin dhe kush ndalimin? Kjo çështje meriton të ndriçohet më në fund. Një ndihmë në këtë mes mbeten kujtimet e Brikenës, të bijës së tij...

Etimologjia
Për “Studimet etimologjike” është histori e gjatë, shprehet shtruar Brikena. Do të duheshin faqe të tëra për ta shpjeguar, ka shkruar për MAPO - botuesja e njohur. Do të ndalem vetëm te bleu i parë, studimi hyrës, i cili është thelbi, esenca e krejt punës së Çabejit, e që po të ishte botuar në të gjallë të autorit do të kishte pasur jehonë në botën shkencore jashtë Shqipërie, pasi sjell ide të reja në studimet etimologjike përgjithësisht. U botua bleu i dytë para të parit, qysh në mes të viteve ‘70. Bleu i parë, megjithëse ishte gati për shtyp qysh përpara të dytit, nuk u botua në të gjallë të autorit. Kushti që i vinin në Institut, në mbledhjet pa fund të diskutimit të veprave, ishte ky: të hiqte bibliografinë e hartuar prej tij, rreth 30 faqe, e të përfshinte në vepër një bibliografi të hartuar në Institut, prej nja 300 faqesh. Këtë ai nuk e pranonte. Dhe nuk bëri lëshim deri në fund. Leja, a më mirë urdhri për ta botuar, ashtu si donte autori u dha “nga lart” në fillim të vitit 1980. Kishte kohë 6 muaj që Instituti ta botonte dhe t’i jepte kënaqësinë që ta shihte më në fund librin para se të vdiste, në gusht 1980. Por natyrisht kjo nuk u bë. Madje dhe kur doli libri në dimrin 1980-‘81, pas vdekjes së tij, për gati një vit ai nuk u qarkullua. Justifikimi: është libër në gjuhë të huaj, nuk qarkullohet dot në librari, ku ka vetëm libra shqip. Gjysma e tirazhit ishte në të vërtetë edhe në frëngjisht, përveçse në shqip. Dhe libri u qarkullua pas nja një viti, vetëm në librarinë e librit në gjuhë të huaj.
Por më shumë se kaq profesori kishte filluar “të mungonte” që në të gjallë. Atë e nderonin shumë syresh, që nuk kishin lexuar një rresht, thjesht për respektin ndaj tij, por vetëm kaq. Çfarë përmbante në vetvete burri ‘misterioz’? Është e pakët të thuhet se e vlerësonin për karakterin, finesën, manierat e zgjedhura... Çfarë ishte pas të gjithë këtyre? Nuk ishte i botuar as edhe në tekste shkollore. Ishte në amshim, që në të gjallë. Nuk kishin kishin ç’ti bënte më cinizmi..as edhe mediokrit.
Vërtet nuk e di. Natyrisht që një pjesë e veprës së tij është thellësisht shkencore dhe e vështirë për lexuesin e rëndomtë. Por një pjesë tjetër është krejt e kuptueshme. Ndërkaq, Çabej nuk ka qenë ndonjëherë autor i përfshirë në tekstet shkollore, përveç mbase ndonjë teksti për folklorin përfshirë në to vitet e fundit. Vepra e tij ka munguar e mungon në libraritë shqiptare. Pra, dhe kush ka dëshirë ta lexojë, e ka vështirë ta gjejë.
Ndaj, profesor Çabej nuk mund të ankohej. Edhe se dy fletërrufe sa një bojë njeriu e përshëndesnin të parat sapo fuste këmbët në fakultet dhe se ato do t’i shfaqeshin sërish kur të shkonte në një vend tjetër. Kush ishte brenga e këtij njeriu? Unë besoj se ka qenë natyrisht “burgosja” e Buzukut dhe e bleut të parë të Etimologjisë. Në fund pastaj, fakti që i mbeti në mes puna e rishikimit të “Studime etimologjike”. Sot, kur sheh punën kolosale që ka kryer jo vetëm pa asnjë ndihmë, por me shumë pengesa, të vjen çudi se si një njeri i vetëm mundi, në kushte aq të vështira, të kryejë punën e një instituti të tërë.
Besoj se ka ëndërruar të kishte pranë një ndihmës, një asistent, për t’i dhënë një dorë në punën e përditshme. E që gjithashtu të merrte një ditë stafetën. Mirëpo “asistentë” i vinin vetëm kur udhëtonte jashtë shtetit në Konferenca ndërkombëtare. Me t’u kthyer në Tiranë, ashtu si Hirushes në mesnatë, Çabejit i kthehej karroca kungull.

Vazhdim
Por librat që do të mungonin do të shfaqeshin një ditë në trotuare. U shfaq papritur me një shtypje të mrekullueshme, që ishte sërish çudi për vitet post’demokraci. Në mesin e viteve ’90 libri ende nuk shitej. Por ndërkaq tregtarët e rrugës filluan që ta kenë. E bija është e para që kërkon të shpëtojë ç’të mundet. Blen gjithçka të të jatit, në një përpjekje vetmitare. Sa për çmimin, nuk ka rëndësi. Mjafton të ekzistojë.
Nga mesi i viteve ‘90 jam interesuar të blija kopje të Buzukut në Institut të Gjuhësisë, që t’i shpërndaja në librari. M’u përgjigjën se Instituti nuk kishte të drejtë të shiste libra. Pyetjes se ç’i bënin librat, iu përgjigjën se i falnin, p.sh. shkencëtarëve të huajve që vinin. Për çudi, pas pak vjetësh pashë që “Meshari” i Gjon Buzukut shitej në rrugë mes pluhurit. Pyeta e habitur se si unë, e bija e autorit të studimit, s’i kisha blerë dot dhe tani gjendej në rrugë; m’u përgjigjën se ia kishin kaluar gjithë tirazhin Akademisë. Shumë botime të Akademisë shiten sot e gjithë ditën në rrugë! Se si ndodh kjo, flet gruaja, mund ta hetoni ju gazetarët. Unë nuk e zhbiriloj dot. A është vetëm për përfitime të vogla financiare? Apo ka arsye të tjera? Do të desha edhe unë ta di.
Ndërsa dy vëllimet e para të “Studime etimologjike” arrita t’i heq nga rruga duke i blerë të gjitha, rreth 500 kopje të bleut I dhe nja 100 të bleut II. Këto i kam rifutur në rrjetin e librarive, bleun e dytë duke i vënë kopertinë të re, pasi ishte i dëmtuar. Pra sot gjindet në libraritë kryesore bleu I, II, VI e VII. I treti është mbaruar prej vitesh dhe i katërti më duket gjithashtu. Mbetet për t’u botuar i pesti, që do të dalë sivjet. Po kjo vepër madhore e botës shqiptare do ribotuar në dy a tri vëllime edhe njëherë. Madje do të duhej që shteti shqiptar të financonte përkthimin e plotë të saj në një gjuhë të madhe botërore, si anglisht a frëngjisht.
...
Ky me i pari monument i literaturës shqiptare që dihet gjer më sot, pat rënë në më se tre shekuj e gjysmë të harresës e qe përshkruar nëpër peripeti të shumëllojshme, gjersa u zbulua përfundimisht e u bë prona e botës shkencore.
Peshkopi i Arbëreshvet të Siqelisë Imzot Pal Skiroi, gjurmues e studiues i teksteve të vjetra të shqipes (1866-1941), që në vitet e para të këtij shekulli iu vu gjurmimit të kësaj vepre në Bibliotekën Vatikane. Kërkimevet që u bënë atje u detyrohet që më 1909 u gjet kjo më në fund n’atë qendër studimesh. Fjalë të mrekullueshme, që i ka shkruar vetë profesori dhe që do të donim t’i lexonim pafund. Por, profesori nuk është më. Kurse Meshari është më shumë se një libër për shqiptarët është bibla e gjuhës, monumentit të ekzistencës... Askush nuk e tregon historinë e mbetjes së veprës në bodrum. Kinse e shmangin. Një pjesë... thuhet se fle ende... atje.