Krimet komuniste në Shqiperi

[POKO]

per kenaqesin e bamatateve e janaqeve e projektave...i'a ,i zum o sillo diverzantet i zume,tradhetaret qe i sherbyen imperializmit amerikane...i'a keshtu duhej dhen prova besnikerie ndaj sllaveve ruso serb,nga xhaxhi xhahil e soji i tyre,qe fatkeqesisht na lan nje pjellen e tyre dhe sote.

[POKO]

[DYDRINAS]

Dushaj: Si me pushkatuan babain qe ishte kunder komunizmit

E Hene, 04 Prill 2011

Histori me Zhurmues, viti 1946. Ne 19 korrik 1946, gazeta "Bashkimi" e asaj kohe shpall vendimin e gjyqit te Shkodres kunder 21 te akuzuarve si kriminele lufte dhe armiq te popullit, pjesemarres ne "Kryengritjen e Malesise se Madhe", Llesh Marashi, Don Alfons Tracki, Kole ashiku dhe Nikolle Preng Deda, te denuar me vdekje dhe pushkatim. Luigj Dushaj, djali i nje prej te denuarve ne kete gjyq, flet per gjithe kete kalvar mundimesh dhe vuajtjesh qe kane shoqeruar ate dhe familjen e tij per vite e vite te tera. Madje ai nuk mungon te permende dhe emra, si tentuan ta perfshinin ne gjyqet kunder shokeve, si ushtroi ne menyre ilegale pikturen, permes centrove dhe shitjen e tyre ne Tirane, e deri tek rrezimi i bustit te Stalinit ne mes te Shkodres, ne janar te vitit 1990, bashke me Dede Kasnecin, per te perfunduar ne dyert e burgut. Pas kesaj, ne vitin 1990 emigron, per te mberritur ne Suedi dhe marre azil politik, nderkohe qe nuk shkon dem talenti i tij per pikture, duke hapur dhe ekspoziten e pare me punimet e ketij artisti.



Babai juaj Nikolle Preng Deda, c'lidhje kishte me te denuarit e tjere?

Ishte arsyeja e veprimtarise se tij 4 vjet para se te marrin pushtetin komunistet, ai ishte pune 3-4 vjetesh kryetar komune i Malesise se Madhe ne Shkrel. Me kane ndalur shume njerez dhe me kane thene se ai na ka ndalur dhe na ka grumbulluar te rinjve qe ne 38-en dhe na ka thene qe te keni kujdes se Shqiperia mund te rrezikohet nga bolshevizmi. Ka pasur shume shoqeri me njerez tamam intelektuale, si Kole Ashiku e te tjere, prandaj i kane ditur ata punet mire. Dhe prej kesaj ai ka kryesuar se bashku me Prek Calin, Llesh Marashin e me te tjere, dhe keshtu ndodhen kryengritjet e para ne radhet komuniste kunder atij sistemi qe donte te vinte. Me siguri qe mungesa e organizimit e shume gjera te tjera cuan qe ata te dilnin ne mal. Ata e kishin nenshtruar dhe Malesine e Madhe, nje pjese te mire te saj. Babai ne ate kohe ishte 36-37 vjec, kishte disa miq, kishte motren e vet te martuar atje ne Dragan. E mbajten 18 muaj, duke i cuar per te ngrene e te gjitha. Mbaj mend qe thone se ai asnje dite nuk pranonte t'i conin ushqimin per te ngrene, nese nuk i conin dhe gazeten. Per kete, benin disa ore rruge nga Shkodra ne Koplik per t'i cuar atij gazeten. Pas 18 muajsh dhe pas shume perpjekjeve e shume vuajtjeve te medha te kesaj familje te Lek Mirukaj, familje shume e mire malesore, me tradita te mrekullueshme, ku here pas here forcat partizane ne ate kohe i kane bere tortura dhe presione nga me te ndryshmet, derisa nje person te asaj shtepie e kane mbytur duke e rrahur, Gjon Leke Mirukaj e kishte emrin ai, kane kerkuar largimin e tij. Atehere keta kane shkuar dhe i kane thene babit tim: Nikolle, ne bejme dhe do te bejme tere jeten per ty. Si mendon ti a te cojme diku pertej kufirit, ik ne Itali apo diku tjeter dhe shpeton nga kjo pune? Absolutisht nuk e le Shqiperine i eshte pergjigjur babai im. Por une ju kuptoj shume mire meqe ka ardhur puna deri ketu sa te ju vrasin te gjitheve si familje, thuaji Bejto Fazlise, njihet ne Shkoder ai, ka thene Nikolla se une dorezohem me nje kusht: Te shkojme poshte te motra ime, te gjithe se bashku si jemi, sepse ai ka pas mbaruar shkollen me Bejton, te shkojme te hame e te pime si vellezer, por nuk dua te me lidhni deri ne Shkoder. Ata i kane dhene fjalen qe nuk te lidhin, duke bere qe te shkohet me qetesi deri ne vendin e caktuar. Eshte dorezuar, i kane treguar vendin atyre, e kane marre babain, kane ngrene tek halla ime, pra te motra e atij, pastaj e kane lidhur. Ua ka bere me gisht babai atyre dhe i ka thene: Bejto u kam njohur me kohe si burra te pabese, me ke cuar fjale se nuk te lidhi. Ne fund e kane sjelle ne Shkoder e keshtu ka qendruar disa muaj dhe pastaj eshte pushkatuar me vendim te gjykates, me prokuror Aranit Celen, se ato gjyqe kane vazhduar here pas here. Une i mbaj mend, kam qene vetem 4 vjec e gjysme, por e mbaj mend dhe kur kam hyre ne gjykate kembezbathur, sa qe habitem dhe sot se si kam hyre, dhe ai eshte denuar bashke me Kole Ashikun, Llesh Marashin, Dom Alfons Trackin, Kel Abatin, jane denuar tek nje kinema e bukur qe ka qene atehere ne Shkoder dhe eshte djegur. I kane lidhur ne "pjace", si i themi ne ne Shkoder te "Kafja e Madhe", dy nga dy i kane rrethuar dhe te nesermen e mbaj mend edhe sot qe nuk me iken asnjehere kjo gje se normal, eshte babai, dhe kushdo me qene jo vetem babai, ka qene 17 korrik 1946, kur ne mengjes nga ora 4 e gjysme e mengjesit, kishim fjetur jashte se na i kishin marre edhe luget e shtepise, shtruar ca shtresa se ishte vere atehere, kane kercitur automatiket, plumbat e pushkeve pas varrezave katolike te majave ne Shkoder. Une kam qene shume i vogel dhe nuk mbaj mend shume mire, por mbaj mend qe nena ime dhe nena e babait u cuan ne kembe dhe bertiten me te madhe se e dinin qe jane pushket qe po vrisnin ata djem te rinj. Atehere e mbaj mend mire fort kur me ka marre nena e babait per dore, se nuk e kemi pasur shume larg shtepine nga aty dhe me ka cuar tek varrezat, aty ishin ata ushtaret me pushke, duke vajtuar donte te hynte tek i biri por nuk e lane. Ajo ishte grua e forte, nuk e di as une se si i dha zoti force e u fut brenda dhe i ra siper, ata e kapen nga krahu dhe i qorruan dhe syrin me tyten e pushkes. Kete nuk e harroj deri sa te vdes.

Cfare ndodhi me ju?

Vazhdoi persekutimi per 50 vjet. Me mua personalisht, me nenen time, me vellezerit, me motren. Absolutisht nje fukarallek i madh shpirteror, ekonomik dhe ne te gjitha drejtimet. Kater jetime pa asgje ne shtepi, absolutisht asnje ndihme, asnje lek, asgje fare. Sepse babai im nuk ka qene nje njeri qe ka fituar shume para, ka qene nje njeri i thjeshte, nje punetor i ndershem, nje nepunes i ndershem, ka bere nje shtepi te vogel ne lagjen "Skenderbeg" ne Shkoder, dhe kemi jetuar per bukuri. Por edhe ato qe kishim na i moren dhe ne na shkoi jeta si fukarenj te shkundur dhe ne rritje e per cdo vit persekutimi shtohej se ne shkonim duke u rritur dhe duke perballuar ne kurriz kete persekutim. Nderkohe qe nena punonte me kazme ne fidanishten pyjore. Fillimisht e futi doktor Borja, nje doktor shume i njohur ne Shkoder qe e njeh gjithe Shqiperia, e futi ne spitalin civil ne Shkoder si sanitare ne kirurgji. E moren vesh dhe pak me vone e hoqen nga puna, sepse ishte e shoqja e filanit. E cuan ne fidanishten pyjore me kazme, kishte nja tre vajza te reja qe punonte me to, ishin vajza te mrekullueshme dhe ato ishin si puna jone dhe i kishin futur ne kazme. I rrinin afer dhe i mbante afer, pasi dhe i keshillonte. Punonte me kazme dhe atehere me sa mbaj mend une merrnin 1500 leke ne 15 ditesh. Por e hoqen dhe nga ajo fidanishte se ishte pak si privilegj, ngaqe ishte afer shtepise dhe e cuan ne Bushat. Ka shkuar cdo dite nga Shkodra ne Bushat, ne kembe dhe ka punuar gjithe diten ne kazme dhe eshte kthyer nga Bushati me njemije halle, me kater jetime dhe me nenen e babait 80 vjece e cila dhe luajti mendsh se s'bente pune tjeter vetem mbante fotografine dhe thoshte: Si ma vrate djalin kot? Mbarova shkollen 7 vjecare se ka qene 7 vjet atehere, kishin nevoje per mesues dhe kete e dinte gjithe Shqiperia, ata qe jane te vjeter. Ne ate kohe nuk shikohej biografia per shkollen e mesme pedagogjike, kishin nevoje per arsimtar dhe daja im me futi ne pedagogjike. Kreva shkollen pedagogjike dhe me cuan mesues ne Lezhe. Qendrova 3-4 vjet ne Lezhe mesues, ne nje nga ato vende dhe ne Trashan te Zadrimes qe nuk e harroj kurre nje njeri qe quhej Padro Filip Mazreku, njeri i mrekullueshem, kam mesuar shume prej tij. Por per 3-4 vjet me moren ushtar ne repart pune. Atje nuk me lejuan me prek pushke me dore, absolutisht jo vetem mua por edhe te tjereve. U ktheva ne Shkoder pasi mbaroi dy vjecari, per arsimtar absolutisht jo, mbaroi ajo pune, me arsimtar nuk perfitoje, sepse filloi lufta e klasave perseri. Keshtu ka vazhduar jeta ime deri sa kam ikur ne 90-ten qe me kane pushuar 5 here nga puna. Kur e merrnin vesh se eshte i biri i filanit me pushonin nga puna, me ka ndodhur qe nder keto 5 heret deri ne 6 vjet nuk kam firmosur ne bordoro absolutisht. Si kam jetuar? Une kam bindje se Zoti eshte i madh, mua me ka ardhur gjithmone per pikture, vazhdoja pikturen por nuk kisha asnje mundesi. Fillova te bej centro, fshehurazi kam hapur vrime tek dera e oborrit dhe sa here trokiste dera e oborrit asnjehere as une, as gruaja dhe as djali im nuk e hapnim deren pa shikuar se kush eshte se ekzistonte frika se mund te me arrestojne. Kam ardhur dhe deri ne Tirane me biciklete, kam sjelle centrot, i punoja disa jave rresht disa komplete, anije me vela, me fshehtesine me te madhe se kishim frike se do te behej shkak te me fusnin ne burg. Ashtu ne fshehtesi kam arritur te shes centro, anije, allcina, por dhe mua si person me vinte shume keq ti them dikujt a deshironi te blini nga keto, lere pastaj qe edhe shitja ne rruge ishte e ndaluar. Te betohem qe nuk ka dyqan ne tirane qe nuk e ndaloja bicikleten dhe, p.sh e merrja te centron dhe e fusja ne nje dosje kartoni dhe e ktheja pak kartonin qe te dukej pak centroja qe ishte ajo lulja e punuar, u thoja: A keni kafe? Jo s'kemi thonin ata, se ku gjendej kafja atehere. Ata e shihnin centron dhe me thonin, ua po kjo c'eshte? Centro, u thoja une. Po ku e gjete mor, a ben ti shoh, sa te bukura qenkan. Une kam arritur te shes me qindra centro se me ndihmoi zoti. Me vone nuk duhet ta harroj kurre ka qene nje mjek , doktor Sander Pashka, neuropsikiater qe jam rritur me te, ai ka vdekur tash nja 5-6 vjet dhe nuk ia harroj kurre. I vetmi person drejtor spitali ne neuropsikiatri, dy here me ka futur ne pune personalisht ai vete vetem se i ka ardhur jashtezakonisht keq, pa i thene askush, dhe me ne fund heren e fundit pas 6 vjetesh qe me kane lene pa pune me ka futur diku ne rehabilitim ne psikiatri ne spitalin neuropsikiatrik ne Shkoder dhe kam punuar 5 vjet.

Ka pasur momente qe ju kane provokuar ose ju keni qene ne pragun e burgut sic mund te ndodhe me kedo te asaj shtrese?

Kur isha destinator ne Fushe-Arrez mbaj mend qe kishin futur ne burg nje rrobaqepes Kolec Trabuini. Me thirren dega e brendshme e Pukes urgjent. Une isha ne Shkoder dhe me thone te vish urgjent se te kerkon shefi i deges se brendshme. Te them te drejten kisha shume frike se thoja pse po me kerkojne ata mua, por me siguri thashe me ka treguar ndokush dhe po me therrasin. Me kane bere nje presion te jashtezakonshem se ata donin qe te me fusnin dhe mua ne ate valle qe Koleci ka share partine edhe Enverin me ty sa here qe keni qendruar ne Fushe-Arrez. Ne menyren me absolute deri ne fund, me kane bere presione nga me te ndryshmet, dhe pastaj ne fund me kane thene: Mire, i kujt je ti? I filanit i kam thene. Pse te ka vdekur babai me kane thene? Ate une nuk e di, e ka vrare pushteti dhe nuk di asgje me shume. Kam pasur dhe presione te tjera. Ne ndermarrje per shembull, jane futur njerez te me provokojne, provokime te qarta, ne lagje mbaj mend qe kane ardhur njerez te lagjes. Ne dege te brendshme me kane thirrur per disa pllaka qe pata blere, vetem te me fusin ne burg. Eshte shume e cuditshme se si nuk me kane futur.

Megjithate ju me thate se patet fat se krijuat nje familje sepse njerezit qe ishin te cenuar ne biografi e kishin te veshtire te krijonin dhe familje apo jo?

E veshtire ka qene pa diskutim. Une krijova familje, u martova me nje grua qe faleminderit Zotit, jam shume i lumtur me te, ajo ishte mesuese atehere, ishte ne qytet dhe e cuan neper fshatra.

Vijme ne vitin 1989 ku ndjehej pak si te thuash era e ndryshimeve.

Ne 1989 atehere une punoja ne spitalin psikiatrik, kur plasi ajo pune. Une kam qene ne Tirane ate dite, me duket ka qene nata e Krishtlindjeve ose nje nate perpara, aty e kam kuptuar qe ka mbaruar ajo pune. Edhe vazhdoi, sic e dini te gjithe se si shkoi puna ne Shqiperi. Per mendimin tim shkendia me e madhe dhe e para ka qene ne Shkoder me rrezimin e bustit te Stalinit, aty une kam qene nder ata me kryesoret, me Dede Kasnecin, Flamur Elbasanin, Gjergj Bivallin e me radhe qe hengren burg e qe per mendimin tim duhet me i cu edhe ne permendore. Kane dale trakte me 13 janar, nje nate perpara kane dale trakte nga shtepia ime dhe Dede Kasneci ka ardhur t'i marre bashke me nipin e tij. Pra jam aktivizuar aq sa kam mundur, ndodhi cfare ndodhi, pra u shtyp ajo, se ishte ne heshtje ajo demonstrate ne Shkoder, ne 90-ten u mbyll pastaj ajo pune. Por une e di se si eshte e verteta te gjithen. Pastaj vazhdoi ne Kavaje, studentet e keshtu ka vazhduar. Nuk durova me dhe kam shitur shtepine 1000 dollare dhe kam ikur me gruan dhe femijet ne Berlin, nga Berlini ne Suedi.

Nga Berlini shkuat ne Suedi me thate, si vazhdoi jeta aty?

Nga Berlini, pas disa peripecish qe nuk jane aspak te lehta, ishte '90-ta atehere. Kemi shkuar me traget ne Trelemorje eshte qyteti me jugor i Suedise, aty ishte pershtypja se nuk ishim vize se ne vizen e kishim deri ne gjermani, u futem ne traget dhe kam kerkuar ne polici azil politik. Suedezet me kane ndihmuar me te gjitha kushtet, u kam treguar dhe arsyet.

Dhe atje ushtroni profesionin si piktor?

Kam punuar rreth 60 punime nga Shkodra e vjeter. Kam qene njeriu me i lumtur ne bote kur eshte hapur ekspozita ne Suedi, nuk ishte problemi i parave, por ishte problemi se babain ma vrane, por talentin jo.

Dua te qendroj dhe ne nje moment te fundit meqe me permendet dhe nje nga figurat kryesore te Shqiperise, por edhe te religjionit, Pader Fishten. Ju zoteroni nje medalje e cila eshte e vitit 1925, dhuruar nga Papa Pio i 11-te me medaljen e merites Pader Fishtes. Si ju ka rene ne dore dhe pse ky pasion i juaji ndaj kesaj figure?

Qe i vogel jam edukuar me theniet dhe me vargjet e ketyre poeteve, nga nena, nga motra qe ka qene me e madhe dhe keshtu kam vazhduar sa qe me duket sikur e kam shkruar Fishten vete me doren time. Fishten e kam dashur dhe e dua aq shume, sa qe kam hapur ekspozite edhe atje me albanologet suedeze para dy vjetesh, tek ndertesa e franceskaneve ne Shkoder. Po para dy viteve i propozova njerit prej atyre franceskaneve, i cili ka vdekur se mund te bejme dicka per Fishten. Me gjithe qejf me tha. Materiale kishte sa te duash dhe doli dicka shume e bukur ne tetor, para dy vitesh ka qene kjo. E mbaj mend ne "pjace" ne Shkoder une kam qene me dy ftesa ne dore dhe donim te ia jepnim nje shoku. E thirra, pas meje ishte nje djale i ri, te cilin nuk e kisha pare kurre, me therret. Urdhero i thashe. A ke mundesi te ma japesh dhe mua nje ftese? Po me gjithe qejf, i thashe. Kushdo qe deshiron mund te vije. Mire po kush je i thashe se nuk po te njoh? Une tha jam filani, me mbiemer Zojzi, familje super e mrekullueshme ne Shkoder, gjysh pas gjyshi. Ai me tha une dua te te jap kete medaljen e Fishtes, qe ia ka dhene Papa me 1925. Ke kete rast sot ne 5 pasdite, mua kur ma ka dhene kete trupi me dridhej, me me ra mua ne dore medalja e Fishtes thoja, kush jam une. Per mua ka rendesi qe kjo medalje kur ti vije koha te jete ne vendin aty ku e meriton.

koha jone

[PLAKU]

Ylldije Sulka: Partizani djeg fëmijën
E Merkure, 25-01-2012, 07:54pm (GMT)



Tregim

Partizani djeg fëmijën

Dera e madhe e oborrit të shtëpisë së Agzotit e la erën të gjëmonte dhe vetë u plas përtokë pasi para saj u gjend një tufë me njerëz pa uniforma dhe me pushkë të cilët më shumë shfrynin se sa merrnin frymë.
Në ballë kishin nga një yll ndërsa më poshtë yllit, fytyrat e tyre ngjanin me ca egërsira që donin vetëm të copëtonin çdo gjë që iu dilte përpara. Ishin partizanë.
Një vajzë që ishte në mes të oborrit la lodrat dhe e frikësuar mori për të ikur e lebetitur por para i doli i pari i turmës dhe me një zë që kishte edhe fodullëk e tromaksi edhe më shumë fëmijën.
E kujt je ti moj? - i bërtiti partizani pinjolles së derës së Agzotëve, derë që kishte nxjerrë bij e bija për vendin e shqiponjave, që nga koha e krijimit të botës.
Këtë e kishte marrë vesh partizani Bebo dhe i kishte djegur që kjo familje ishte një nga “ato“ që iu këndonin këngë brez pas brezi.
Por tani kanë ndryshuar kohërat, i kishte thënë komandanti i partizanëve.
Tani e tutje do t’iu këndonin atyre, partizanëve dhe askujt tjetër.
Kjo gjë i pëlqente shumë partizanit Bebo.
Dhe pikërisht që t’i ngrinin këngë atij, partizanit Bebo, ai sot kishte ardhur të arrestonte Luan Agzotin sepse ai kishte qenë Kryetar i Ballit Kombëtar të zonës.
Por, Ballistët, pas luftës së Dytë Botërore, u shpallën humbës se ashtu kishte thënë partia e Bebos.
Lufta kundër shtresës fisnike për të eleminuar shqiptarët, kishte filluar shumë kohë më parë, ndërsa partizani Bebo nuk e dinte këtë.
Ai kujtonte se ballistët do i shfaroste partia e partizanëve dhe se ata, partizanët, do të ishin të parët e vendit, të ndihmuar nga partia e tyre. Dhe kjo kishte filluar t’i pëlqente Bebos.
Këngë për partizanin Bebo nga partia e partizanëve!
Tingëllonte kaq bukur.
- “Cila parti o Bebooo” – i kishte thënë thirrur nën zë dajua i tij kur ai i kishte treguar punën e këngës, - ajo parti që ka vrarë shokët e vet?
Bebua kishte mbetur i hutuar sepse ai e dinte se sa shokë partizanë kishte vrarë pa gjyq partia e partizanëve.
Por, ka njerëz që harrojnë shumë shpejt.
Dhe ai vazhdonte të mbante partinë e partizanëve duke mos e çuar shumë gjatë mendimin sepse ai ishte mësuar të luftonte armikun gjatë luftës dhe, tani pas lufte, zbatonte urdhërat që i jepte partia.
- “E kush ke qenë ti, o Bebo, para se partia të të merrte në gji”?! - i thoshte përherë komisari dhe partizani Bebo tundte kokën se kjo ishte e vërtetë
Ja, si sot.
Partia i kishte thënë se Luan Agzoti ishte armik i pushtetit popullor dhe ai kishte ardhur këtu për ta arrestuar në befasi dhe nëse ai do të rezistonte, duhej ta pushkatonin në vend.
Por i kishte dalë përpara kjo vajzë. Tufa e armatosur priste pak më larg.
- E kujt je moj, fol, pse ke mbetur si guhake
- i bërtiti ai fëmijës.
Por ajo, tepër e frikësuar ia kishte nisur me të qara.
Sa shumë e ndjejnë fëmijët të keqen.
Partizani Bebo nuk duroi më.
Duhej të arrestonte Luan Agzotin dhe po të rrinte aty, ai mund edhe t’iu ikte e t’ia mbathte.
Ndaj partizani Bebo bëri përpara si të ishte në një fushëbetejë.
Brenda e priste e gjithë familja dhe përpara ishte ai, Luan Agzoti. Ai ishte i qetë dhe sapo partizani Bebo iu drejtua për t’i thënë se ai ishte i arrestuar në emër ë popullit, Luani nuk rezistoi por i tha se ishte i gatshëm të shkonte pas tij.
Partizani Bebo u habit.
Nuk po i dilte si i’u kishte thënë komisari partizanëve që të rrinin në pozicion për zjarr.
Por Luan Agzoti nuk po bënte rezistencë.
Ai po ecte përpara.
Partizani Bebo ngriti dorën, e çoi mbrapa veshit dhe ngadalë filloi të lëvizte kapelën me yll të kuq në ballë duke zënë sytë, sepse nuk dinte si t’ia bënte.
Por teksa po mendohej, afër tij erdhi zëvendëskomisari i cili ishte në krye të skuadrës partizane.
- Na iku shoku Bebo – i tha ai nën zë.
- Jo o shoku zëvendëskomisar, ai do të
vijë vetë në zyrë - tha Bebua gjithë siguri, -
ja ta pyes unë - dhe iu drejtua Luanit.
- Na more ti, ku vete?
- Po vij me ju – tha Luani qetë, - ju vini në emër të popullit dhe ligjit dhe unë i respektoj të dy.
Bebua shikoi nga zëvendëskomisari.
- Ti nuk je i popullit dhe ligji nuk është i yti por i joni që fituam luftën – u hodh e foli zëvendëskomisari.
- Luftën e bëmë bashkë zotëri - tha Luani po aq qetë sa në fillim.
- Unë nuk jam zotëri more armik i popullit – thirri zëvendëskomisari dhe iu kthye partizanëve tjerë duke thirrur:
- Zjarr!
Bebua nuk rriti të flasë për të kundërshtuar.
Trembëdhjetë breshëri u derdhën mbi trupin e Luan Agzotit.
Ai nuk ra menjëherë por u kthye përgjysmë si për të parë për herë të fundit njerëzit e familjes së tij të dashur por e vetmja pamje që pa ishte ajo e vajzës së vogël të tij që u fut nga jashtë në oborrin e madh.
Ajo pa se si para syve të saj i ati u godit nga trembëdhjetë tyta armësh dhe klithi.
Bota u godit thellë në zemër.
Ajo u sul mbi partizanët për të mbrojtur babanë e saj.
Por ata ende qëllonin si të ishin të ikur nga mendja.
Ata nuk shikonin por vazhdonin të qëllonin derisa të merrnin urdhër nga zëvendëskomisari i tyre.
Dhe ajo, vajza e vogël, kërkonte të ndalte ata njerëz që të mos e qëllonin më babanë e saj.
Ajo kujtonte se ai ishte ende gjallë dhe ajo se mund ta shpëtonte ose mund ta ndihmonte sado pak.
Ky reagim i vajzës së vogël e ndezi keq zëvendëskomisarin. Ai u sul dhe me një dorë, sepse me tjetrën qëllonte në ajër, e mbërtheu atë fëmijë për flokësh dhe gjëja e parë që i erdhi ndër mend ishte ta vriste dhe atë.
Ngriti dorën që mbante fëmijën dhe ia drejtoi armën por ajo ende lëvizte dhe përpëlitej duke u munduar që të shpëtonte atë, babanë e saj, pa e pasur mendjen tek rreziku që i kanosej për vete.
Zëvndëskomisari, duke e parë që vajza mund t’i shpëtonte, filloi të qëllonte por e pa se plumbat nuk po e preknin ndaj rrotulloi kokën dhe syri i zuri një zjarr në atë oborr të madh dhe e vërviti atje.
Vajza ra e alivanosur dhe nuk po mundej më të lëvizte edhe pse zjarri po e përpinte me po atë vrull që partizanët po qëllonin sa mbi trupin e Luan Agzotit aq edhe në ajër.
Babanë ia vranë dhe ajo nuk kishte mundur të bënte asgjë, ishte e plagosur dhe edhe përplasja që i kishte bërë ai burrë me kapele me yll të kuq në ballë, e bënë që ajo të mos reagonte nga flakët.
Po digjej, trupi i njomë i vajzës së vogël po mbështillej me shpejtësi nga flakët dhe ajo as që reagonte.
Bota ishte pushkatuar dhe tashmë po digjej. Vetëm Zoti mund të bënte një mrekulli që ajo foshnjë të shpëtonte.
Dhe ja ku erdhi.
Nga brenda shtëpisë, përmes gardhit të partizanëve që ruanin njerëzit e tjerë të familjes që të mos dilnin por vetëm të shihnin se çfarë po bëhej, u sul një grua. Ajo iu drejtua të shoqit që edhe pse e dinte se ai kishte vdekur, i fliste e i thërriste sikur ai të ishte gjallë.
- Çohu Luan burri se ta qëlluan vajzën e vogël dhe po ta djegin të gjallë, ngrehu o shtyllë e shtëpisë se po të shembet shtëpiaaaa – thirri ajo dhe u derdh mes grykëve të pushkëve të partizanëve që përballë furisë së kësaj gruaje nuk po dinin se çfarë të bënin.
Ajo u përkul mbi zjarr dhe me vërtik ngriti fustanin, e futi vajzën poshtë trupit të vet dhe filloi me furi të shuante flakët.
Vajza ishte e vdekur.
Gruaja luftonte e luftonte me flakët dhe teksa përpiqej t’i fikte ato,fustani i saj po digjej dhe mishi po merrte përcëllimat e para por ajo as që ndiente.
Me duar e me tërë trupin ajo lëvizte e shuante flakët duke i thirrur të shoqit që të ngrihej se vajzën po i’a digjnin të gjallë.
Por Luan AgZoti nuk ishte më në jetë. Atij i kishin mbetur vetëm sytë hapur si për të parë se çfarë bëhej.
Zjarri pushoi.
- Eja të ikim, - dha urdhër zëvendëskomisari, - këtu e mbaruam detyrën.
Me kokën lart duke kujtuar se e bënë detyrën, ata ikën të gjithë.
Shtëpia ra në një heshtje që do të duheshin shumë vite të prishej nga zhurmat e jetës.
Vajza e vogël erdhi në vete vetëm pas disa kohësh duke e kaluar pjesën më të madhe të jetës në një kamp interrnimi diku andej nga Myzeqeja.
Ajo tashmë ishte me një këmbë gjysmë të djegur, çalonte.
Zemrën e kishte të vrarë.
Në atë kamp interrnimi, vite më pas erdhi edhe partizani Bebo pasi kishte bërë shtatë vite burg dhe dajën ia kishin pushkatuar pasi ai, nipi i tij i kishte treguar partisë së tij, pra partisë së partizanëve, se çfarë kishte thënë ai për atë parti që e quante popullin si mall të vetin.
Dhe partia e partizanëve e pushkatoi pa gjyq brenda disa orëve.
Ndërsa ajo vajzë e vogël ishte rritur tashmë, partizani Bebo, sa herë kalonte afër saj, priste të merrte mbi vete urrejtje dhe tortura por ajo kurrë nuk e bëri këtë gjë edhe pse ishte në moshën e saj më të mirë dhe ai tashmë një plak i luftuar nga partia e tij.

[DYDRINAS]

Parti komuniste apo parti terroriste

Akuza

Partia Komuniste ka ca ditë që na nxori edhe një gazetë tjetër "Bashkimi", fotografi e gjallë e rivistës së riorganizuar " Zëri i Popullit". Ishte e natyrshme, pra, që edhe "Bashkimi" të ndiqte programin e ri : "Luftë të pa prerë Ballit Kombëtar", armikut nr. 1 të Partisë Komuniste.

S'ka lënë pa mërrë në gojë edhe disa emra të antarëve të Ballit. Por neve pikërisht këtu e gjejmë më tepër vogëlsinë, meskinërinë sa dhe Makjavelizmin e tyre. Sha njerin sha tjetrin; diskredito djathtas, diskredito majtas; krijo të pa qëna dhe të pa thëna lart e posht. Nga të gjitha këto diçka do të mbetet. Pa dyshim do të ketë ndonjë sylesh që t'i besojë, ose ndonjë tregtar, kapitalist, dallkauk a hipokrit, që t'i a përsërisi sekretarit, arkëtarit dhe shërbëtorit të tij, dhe këta ndonjë tjetri, dhe kështu të formohet opinioni publik në favor të nacional-Clirimtarëve.

Po ajo që ne s'kuptojmë dot ësht: pse gjithë kjo luftë nasionalizmit shqiptar? A nuk janë nasionalistat që i kanë ndihmuar komunistat dhe i kanë mbrojtur përherë me rrezik të vetin dhe të fëmijës së tyre? Ku janë strehosur komunistat t'onë të persekutuar nga fashizmi dhe Mustafa Krujë krimineli? Kush i ka ndihmuar materialisht dhe moralisht?

Që në numrin e parë të rivistës së tij kryesore, Balli Kombëtar u ka zgjatur dorën komunistëve, duke lajmëruar bishën e tërbuar të Krujës se neve jemi të gjithë vëllezër - nacionalista dhe komunista - dhe kot mundohet Mustafai të ndajë. Dhe kjo dashamirësi, ky qëndrim sa i urtë dhe i sinqertë, ka vzhduar deri sot. Nga ana tjetër komunistët s'kanë lenë në asnjë trakt të tyren pa u hedhur shigjeta nacionalistëve.

Neve i kemi këshilluar se si të përmirësonin veprimtarin'e tyre, kaq e kaq antarë t'onë u thoshnin komunistave që në traktet - sidomos n'ata të parët - të mos thoshin 10 herë më parë "Rroftë Rusija, Komunizmi, Timoshenkua, krahinat e lulëzuara të Ukrainës, etj. etj." dhe pastaj më në fund, ashtu si për të bërë qejfin, "Rroftë Shqipërija!". Jemi neve ata që u thoshnim që s'ka lezet të qajnë aq tepër tokën e bekuar ruse, kurse s'kishin derdhur asnjë lot për krahinat t'ona të begatëshme të Korçës e të Gjirokastrës që i shkretoi furtuna e luftës së pa dashur dhe të pa provokuar nga Shqiptari.

Prova që komunistat t'anë nuk i dëgjuan fare këto këshilla, na i jep fakti i grisjes së lajmërimeve të vdekjes në fushën e nderit të Heroit Kombëtar Hysni Lepenica, që neve relatuem në traktin t'onë më datë 4 tetor. Po e përsërisim edhe këtu sepse kjo punë ka indinjuar dhe zëmëruar gjithë nacionalistat shqiptarë.

Neve po luftojmë; e kemi thënë gjithmonë, përbri Aleatëve t'onë të mëdhenj, dhe kemi admirimin më të madh për ushtrinë kombëtare ruse, gëzohemi shumë që u shlirua Smolensku, por si do që të jetë, Atdheu ësht Atdhe dhe aleati aleat. Duhet që më parë të nderojmë kujtimin e Heroit t'onë kombëtar Hysni Lepenica, që ra për Shpëtimin e Shqipërisë, dhe pastaj të çfaqim kënaqësin t'onë për shlirimin e Smolenskut. Rusija vetë do të kundërshtonte këtë gjest t'uaj kaq të shëmtuar. Dhe prap në këtë rast u përsërisim dhe një herë se neve si demokratë dhe pra të lirë të çfaqim të tëra idetë t'ona, po u themi se jemi kundra çdo diktature, e çfardo ngjyre qoftë. Diktatura staliniane mund të jetë shum e frytëshme për popullin rus, gjë që u provua, por jo për popullin shqiptar.

Në se komunistët dëgjojnë lart e poshtë ndonjë akuzë kundër tyre, s'jemi neve ata që i kemi thënë. Janë vetë komunistat e Gjormit, ata që dikur ishin pionierët e parë të Ndërkombëtares së Tretë në Shqipëri.

Janë komunistat e Gjormit ata që, faqe 1000 burrave të mbledhur në Mesaplik, me rastin e lirimit të Ali Këlcyrës nga çetat komuniste, deklaruan se ishin ndarë nga partija sepse nuk donin që kryetarët e komunizmit në Shqipëri të ishin serbët Dushan dhe Miladin. Janë ata që banë se u ndanë nga partija se thoshnin që në një vend tradicional si Shqipëria, me zakone të rrepta dhe konservatore, nuk ishte me vend që vajzat të delnin maleve. Janë komunistat e Gjormit ata që thanë se u ndanë nga partija sepse kjo, mbasi i shtyri për t'a vrarë Sezai Qemalin, spiun e bir spiuni i Vlorës, erdhi në marëveshje me të dhe e futi ne parti. Janë komunistat e Gjormit - dhe jo Kryeveterani i Shqipërisë Lumo Skëndua - që thanë se disa vajza kishin pjellë malit.

Jo komunista t'anë të dashur, të gjitha këto të palara, këto bakëre, nuk jemi neve që u a zbuluam, por juve vetë. Byrekut komunist në Shqipëri i hoqnë petët vetë adeptët tuaj. Jeni ju vetë, me veprimtarinë t'uaj shkaketarët e fjalëve që dëgjoni lart e posht. Jeni juve vetë që keni deklaruar që në krye se duke luftuar Italjanët në Shqipëri juve, si komunista e pra internasionalista, ndihmonit ushtrinë ruse. Programi i luftës s'uaj qe luftë (natyrisht pa front) në të tëra anët, në mënyrë që fuqitë e Boshtit të shpërndaheshin në viset e tjera dhe kështu të lehtësohej fronti rus.

Jeni juve që mbyllët shkollat në Tiranë në shenjë zije sepse fashizmi vari disa sërbë në Tiranë. Dhe një antarit t'onë një i juaji i spjegoi konfidencialisht: «per neve çdo komunist është vëlla; ne duam më tepër një komunist sërb, gjerman, italjanë, çinez a neozelandez, se sa një Shqiptar që nuk ësht komunist".

S'jemi neve ata që në të vetmen ditë të shenjtë që kemi së bashku, ditën e 28 Nëndorit, të kemi përshëndetur me grusht gjatë rrugëve, duke thirur Rroftë Rusija, Timoshenkua, etj.

S'jemi neve ata që mbas aq e aq zhurmësh mbasi u hoqën sëpatat nga flamuri i ynë, i zëvëndësuan me yll të kuq.

Jeni juve që të thoshnit, së paku atëhere, se nuk mund të flisnit dot për Kosovën, sepse Rusija kishte njohur statu quo-n e shtetit mozaik jugosllav të para kësaj lufte, e pra nuk mund të flisnit dot, mbasi ju kishit letër njoftimet Shqiptare. Kosovën, në se ësht Shqiptare (dhe këtë dyshim në se Ajo ësht apo jo shqiptare juve e keni akoma, ndonse ndonjë nga juve ka vajtur dhe ka parë e pra konstatuar se atje janë minimum 90% shqiptarë), po thoshnim, pra, juve afirmonit që në se Kosova ësht shqiptare, do të na e japin vetë... komunistat serbë.

Neve nuk do të pushojmë së lodhuri, për t'a thënë dhe përsëritur, se Ajo ësht Shqiptare, se e banuar prej shekujsh prej Shqiptarësh. Juve s'e thoni se s'jeni independentë. Dikush u ndalon. Dhe në fletën t'uaj të fundit vinit rreth e rrotull mbi emrin Kosovë, por nuk thatë se ësht shqiptare. Do të fitojë lirinë Kosova ? Po ç'liri ? Ndofta lirinë për t'u vënë rishtas nën thundrën e Sllavëve ? Për ç'liri kosovare flisni juve ? Pse s'i a u thotë goja?

Neve s'e kërkojmë Kosovën për t'a shitur - se për t'a shitur atë e keni bërë juve, që kur i keni njohur serbit të drejtën mbi të - por për t'a bashkuar me pjesën tjetër shqiptare, në mënyrë që edhe ajo t'a heqi zgjedhën sërbe dhe neve të mos mbetemi aq mikroskopikë sa të detyrohemi t'i zgjatim dorën një fuqije extra-ballkanike. Neve luftojmë për indipendencën shqiptare totale dhe integrale, dhe eksperienca e njëzet e ca vjetëve na mësoi se një Shqipëri pa Kosovë s'rron dot e pamvarur. Jo, nuk na trubullon aspak thënija e juej se kështu si flasim neve ka folur edhe Mustafai i Mer Likës a ndonjë anëtar i Komitetit të tanishëm. Neve s'jemi imperialista dhe s'kërkojmë të pushtojmë Beligradin dhe Cetinjën. Ne duam vetëm vëndet t'ona, s'duam ato të të tjerëve. Por, nuk lejojmë që vëndet t'ona të na i marrin të tjerët. Neve nuk bëjmë politikë antiballkanike; përkundrazi. Duam drejtësi, se kështu do të mbretërojë harmonija midis Ballkansve dhe shtetet e Mëdhenj ziliqarë s'do të mundin të na ndërsejnë më njeri kundra tjetrit. Kërkojmë drejtësi në bazë të Kartës së Atlantikut. Një nen i saj thotë: "Tokat e një shteti nuk mund t'i jepen një shteti tjetër" : tamam, edhe neve pikërisht atë duam, vetëm drejtësi. E gjithë bota e di, bile edhe vetë sërbët, (vetëm ju s'doni t'a dini) se Kosova ësht shqiptare. Na e grabiti sërbi për gati 30 vjet, por s'mundi t'a sërbëzonte. Neve i kemi mbështetur shpresat t'ona te Aleatët që ashtu siç janë betuar përpara njerëzisë dhe historisë, kanë për të bërë një paqë të drejtë dhe të ndershme që të mos provokohen me luftat shkatërronjëse.

Juve komunistat që hiqeni si idealista më të mëdhenj, pse nuk i ipni Qezarit ç'ësht e Qezarit? Jeni të bindur a jo se Kosova banohet nga Shqiptarë? Atëherë Kosova ësht Shqipëri. Po pse s'e thoni ?

* * *

Si duket puna, po pregatitet opinioni publik për vëllavrasje. Duhet të ndriçohen pra të gjithë Shqiptarët, të mësojnë se cilët janë shkaqet që na ndajnë dhe kështu të dijmë se cilin të akuzojnë nesër për vëllavrasje. S'jemi neve provokatorët, bile me atë farë soj pasiviteti t'onë u keq kuptuam. Na pandehën të dobët, të frikshëm. Po s'ësht ashtu. Në se kemi heshtur, në se nuk jemi përgjigjur, shkaku ësht se nuk na pëlqen grindja. Dhe shkaku i shkaqeve ësht se neve nuk duam të vërtetohet ajo që na ka ngjethur mishtë e na ka ngrirë gjakun: v ë ll a v r a s j a !

Po, o vëllezër të gabuar - dëgjoni? Ju themi akoma vëllezër - ejani në vehte. Kujtohuni se jemi të gjithë Shqiptarë dhe kemi të gjithë një hall. Duam të gjithë një Shqipëri të vërtetë, të lirë dhe demokratikë; ku bujku dhe beu të kenë një soj të drejtë, ku patroni dhë shërbëtori i tij të jenë baras përpara ligjit. Pse të grindemi? Pse të dehemi nga ideologjitë e pa asimiluara. Këto hesape i gjejmë më vonë. Ejani të bashkohemi, të gjejmë dhe të kuptojmë njeri tjetrin. Flasim të gjithë, bashkë me Kosovarët, shqip. Kemi të gjithë një Atdhe. Sot për sot të përpiqemi të zbërthejmë problemin numur 1: të ekzistencës së Shqipërisë.

Ndryshe kënaqim armiqtë dhe lumi që na mori!

Tiranë 7 tetor 1943

http://historia.ballikombetar.org/?id=trakte-bk.html&what=artikull

[PLAKU]

Në kampin e Tepelenës komunistët lanë të vdisnin nga uria 300 fëmijë
Bisedoi : Nebil CIKA



Agim Musta rrëfen për kampet e internimit dhe sajimin e bandave diversante në diktaturë

Në emisionin “Rrno për me tregue” këtë javë ka qenë i ftuar studiuesi dhe ish-i përndjekuri i regjimit komunist Agim Musta. “Ngjarja që do të trajtojmë është shumë e dhimbshme për historinë e vendit. Bëhet fjalë për një nga krimet më të rënda që ka kryer diktatura komuniste në Shqipëri, madje mund të jetë e vetmja diktaturë komuniste në Europën Lindore që ka kryer të tilla krime: internimi, vrasja e fëmijëve dhe moshave të vjetra. Unë do ta përkufizoja si “holokausti shqiptar”. Krimet që ka kryer diktatura komuniste në Shqipëri mund të quhen të barasvlershme me krimet që ka kryer nazizmi në Gjermani. Në kampet e internimit si ai i Tepelenës dhe i Porto-Palermos kanë ndodhur vrasje makabre. Treqind fëmijë të vrarë, shumë djem të moshës së re të verbuar dhe varrosje e kufomave të të dënuarve politikë. Për të trajtuar këtë ngjarje tragjike që i ka ndodhur kombit, kam të ftuar zotin Agim Musta, një studiues i krimeve të komunizmit dhe një ish-i burgosur politik”, – tha në hyrjen e emisionit gazetari Çika.

- Zoti Musta, ç’mund të na thoni për këtë ngjarje të rëndë që i ka ndodhur vendit?

- Internimet e diktaturës në Shqipëri filluan në 22 dhjetorin e vitit 1944, sidomos në pjesën veriore të Shqipërisë. Me qindra familje nga Veriu i vendit u dhunuan dhe u plaçkitën. Komunistët u vodhën atyre çdo gjë, deri te pulat që kishin në kotec. Mundën të shpëtonin vetëm disa para që kishin fshehur në pjesët intime të trupit. Këtë gjë e pohon edhe ish-oficeri i Sigurimit Lekë Mëlyshi, vëllai i Pal Mëlyshit, Heroi i Popullit në diktaturën komuniste. Familja e Abaz Kupit ka bërë 51 vjet internim. Këto familje meritojnë të futen në librin “Gines”. Vajza e tij, Lirie Kupi, ka vuajtur 51 vjet internim: 4 vjet gjatë kohës së pushtimi fashist dhe 47 vjet gjatë kohës së diktaturës komuniste në Porto-Palermo.

- Nuk është vetëm familja Kupi, ka edhe shumë familje të tjera që janë internuar në këto kampe përqendrimi, të cilat i kanë përjetuar të dyja llojet e internimit: ato të fashizmit dhe të komunizmit. Në librin tuaj ju keni trajtuar disa lloje internimesh që janë bërë në Shqipëri. Flisni për Perandorinë Otomane, kohën e Zogut, pushtimin e Italisë dhe komunizmin. Cili është ndryshimi ndërmjet këtyre?

- Kampet italiane dhe komuniste ndryshojnë si nata me ditën. Ali Kelmendi, ish-kapter, agjent i KOMINTERN-it, që nisej me shërbim. Ai kishte ardhur në Shqipëri për misionet e tij dhe u diktua nga forcat e Sigurimit. Atë e çuan në internim në Gjirokastër. Po çfarë internimi ishte ai i Ali Kelmendit? Atë e caktuan nga prefektura e Gjirokastrës që të ushqehej në një restorant të klasit të mirë dhe të rrinte në një dhomë komode, të flinte aty. I vetmi kusht që i vunë ishte të paraqitej një herë në dit në komandën ushtarake të Gjirokastrës. Kjo gjë i bën shumë historianë dhe studiues të çuditen nga toleranca që kishte regjimi i Zogut. Në kohën e Zogut ishte me rregull që personat internoheshin vetëm me vendim të Këshillit të Ministrave, duke bërë një analizë shumë të thellë. Dhe jo si në kohën e diktaturës, që edhe një kapter i thjesht i policisë kishte të drejtë të internonte njerëz. I tillë ka qenë përfaqësuesi i minoritetit grek Vasil Shahini, që e vranë komunistët në Gjirokastër më 1943. As në sasi nuk mund të krahasohet periudha e Zogut me atë komuniste. Në kohë e mbretërisë të internuarit numëroheshin më gishta, ndërsa në periudhën komuniste ishin me shumicë njerëzit e internuar. Gjithashtu kishte ndryshim rrënjësor edhe në trajtimin që u bëhej të internuarve. Trajtimi komunist ishte për shfarosje, gjë që e pohon Kadri Hazbiu në gjyqin që iu bë më 1983-shin. “Në mënyrë të paligjshme ne sekuestruam dhe përvetësuam së bashku me pushtetin lokal pasurinë e personave”, -thotë ai

- Zoti Agim, të qëndrojmë në kampet e përqendrimit. Sipas librit tuaj, por dhe sipas dokumenteve të arkivave të komunizmit, në shumë fshatra të thella të Shqipërisë kishte njerëz të internuar, por ju keni veçuar disa kampe, që mund të quhen “kampe të shfarosjes”. Bëhet fjalë për kampin e Tepelenës dhe kampin e Porto-Palermos. Më kanë bërë përshtypje një shifër që ju keni publikuar: 400 persona të vdekur, 300 prej tyre ishin fëmijë. Cilat ishin arsyet që kanë ndodhur këto vdekje? Cilat ishin shkaqet?

- Unë do t’ju tregoj një fakt, të cilin ma kanë thënë në burg. Vetë djali i Qazim Mulletit, të cilit i bëhej parodi, më ka thënë se brenda një periudhe 6-mujore ka varrosur dhe shfarosur rreth 350 fëmijë. Shumica e fëmijëve kanë vdekur nga uria. Gratë që ishin të internuara i çonin në malin e Luzatit për të prerë dru ose për të mbledhur gurë dhe i linin fëmijët pa ngrënë. Edhe ndërkombëtarët habiten tej mase kur dëgjojnë këto gjëra. As në Rusinë staliniste, që është pjella e komunizmit botëror, nuk kanë ndodhur të tilla krime makabre.

- Në libër thuhet se kampi ishte i ndërtuar në një fushë të minuar he shumë fëmijë kanë vdekur duke luajtur në fushat e minuara. Ishte e qëllimshme ngritja kampit në këtë fushë të minuar?

- Gjatë luftës italo-greke, që filloi në tetor të vitit 1940 dhe përfundoi në maj të vitit 1941, këto fusha u minuan ngaqë aty ishte një repart i madh ushtarak. Kazermat e repartit u përdorën për internimin e njerëzve nga komunistët. Pikërisht me tërheqjen italiane kishin mbetur shumë municione ushtarake të paplasura.
- Një nga detajet për kampin e Tepelenës ishte dhe zhvarrosja e kufomave të fëmijëve, të cilët i varrosën në breg të lumit. A gjenden sot gjurmë të këtyre krimeve?

- Kjo ishte metodë e komunistëve. Këtë në burg ma ka thënë vetë gjenerali i sigurimit. Në fillim kufomat i varrosnim me gëlqere të pashuar, më pas i varrosnin buzë lumenjve dhe përrenjve, me qëllim që, kur ata të vërshonin, t’i merrnin kufomat dhe t’i çonin në det. Nga këto metoda nuk janë gjetur as 20% e kufomave, pasi pjesa tjetër ka përfunduar në det.

- Zoti Musta, të qëndrojnë edhe pak në problemet që hasën edhe shqiptarët e Kosovës. Shumë prej tyre erdhën në Shqipëri për t’i shpëtuar regjimit jugosllav. Mund të na thoni diçka lidhur më këtë gjë, pasi është një histori ku thuhet se diktatura në Shqipëri ishte e mirë për kosovarët dhe e keqe për shqiptarët?

- Dihet se shumë Kosovarë kanë vuajtur nëpër burgjet e Shqipërisë. Shumë djem të rinj kosovarë kanë vuajtur në kampet e përqendrimit dhe në burgjet në Shqipëri. Shumë djem kosovarë të mirarsimuar, të etur për të mësuar gjuhën shqipe, erdhën në Shqipëri për të mësuar kulturën shqiptare. Komunistët kishin disa shtëpi sekrete sigurimi. Një në Shijak dhe një në Krujë. Aty bëhej filtrimi i tyre. Një pjesë shumë e vogël e tyre merreshin dhe bëheshin agjent të Sigurimit, ndërsa të tjerët internoheshin e burgoseshin vetëm pse nuk pranonin të bëheshin agjentë të Sigurimit. Unë kam pasur disa kosovarë ne burg. Shumë prej tyre janë ekzekutuar.

- Do të kalojmë në një pjesë tjetër të librit tuaj, atë ku luftëtarët e lirisë quhen “Desantët apo diversantët” . Në insertin që unë kam përgatitur flitet për një gjyq dhe pamjet janë marrë nga një film i vitit 1952, në të cilin ishin të ftuar edhe gazetarë nga blloku lindor. Çfarë mund të na thoni për këtë ngjarje?

- Janë gënjeshtra dhe mashtrime dhe unë dua të faktoj një gënjeshtër të madhe që ka shkruar Ramiz Alia në librin e tij. Ai thotë se Zenel Shehu bashkëpunoi me komunistët dhe se ata e kishin falur. Ky është mashtrimi më i madh që ata kanë thënë, pasi Zenel Shehu është ekzekutuar nga komunistët. Gazetarët që ishin aty ishin të tërë komunistë. Vetëm një gazetar polak i gazetës “Tribuna” dallonte nga të tjerët. Kur u kthye në Poloni, ai ka thënë se “gjyqet që bëhen në Shqipëri janë kostume të zeza të qepura me pe të bardhë”. Ato gjyqe ishin komplet të manipuluara. Aranit Çela, i cili sot bredh bulevardeve dhe ndërron kostumet angleze, u ka marrë lekët dhe florinjtë diversantëve. Është mbi 90 vjeç dhe nuk i ka hyrë gjemb në këmbë. Bëri dy vjet burg kur erdhi demokracia dhe mori qindra milionë lekë si dëmshpërblim.

- Zoti Musta, të kalojmë në një pikë tjetër të librit tuaj. Është një fakt i pamohueshëm se, ndryshe nga vendet e tjera të Lindjes, rezistenca e armatosur në Shqipëri vazhdoi deri nga vitet ’60.

- Lufta ndaj diversantëve mbaroi më 1954. Madje vetë Alan Dalles, që ishte kryetari i CIA-s, tha se të ndalohej çdo veprimtari. Mjafton që ne fituam një eksperiencë për lutën e tretë. Nuk rrëzoheshin regjimet komuniste me tre veta, me dhjetë veta. Gënjeshtra e madhe qëndron edhe sot. Përpara disa ditëve një ish-oficer i Sigurimit shkroi në një nga gazetat shqiptare se diversantët kanë vrarë me mijëra njerëz. Kjo është gënjeshtër e madhe. Në pak raste që ka ndodhur kjo gjë, ka ndodhur për shkak vetëmbrojtjeje, pasi ka qenë duke luftuar.

- Zoti Musta, si nisi kjo ardhja e desantëve për të përmbysur udhëheqjen nëpërmjet grupeve guerile? Si u organizua ajo?

- Shumë udhëheqës të botës thanë në atë kohë se ata u kujtuan për Shqipërinë në kohën kur Stalini bëri diversion në Greqi për të marrë pushtetin. Grupi i parë që ka ardhur këtu ishte ai i Hetem Çakut më 1949, i cili përbëhej nga katër veta. U dërguan këtu nga Italia. Ata ishin Hetem Çaku, Kasem Zhupa, Zyber Lika dhe Lumadh Lutfiu. Këta i nisi zbulimi Italian, pasi do të ndodhnin ngjarjet në gushtin e 1949-s, në rast se Greqia do të avanconte në brendësi të territorit shqiptar. Gjatë veprimtarisë Zyber Lika u vra, ndërsa dy anëtarët e tjerë të grupit u dorëzuan. Kasem Xhuma pranoi të bashkëpunonte me Sigurimin dhe u la i lirë. Po me urdhër të Mehmet Shehut, që ishte ministër i Brendshëm në atë kohë atë e kanë vrarë brenda burgut. Kjo është një shkelje flagrante e ligjshmërisë. Më pas u krijua grupi i Maltës. Ai udhëhiqej nga Dejvid Smaili, i cili kishte qenë më parë në Shqipëri. Ai ka pasur kontradikta të mëdha me Enver Hoxhën, madje thoshte se Enveri donte ta vriste mbrapa krahëve. Ky grup u zhvendos në Gjermani më 1949. Në kampet e Gjermanisë u mblodhëm 179 veta. Këta persona janë kapur nga forcat ruse dhe janë internuar në Siberi dhe në vende të tjera të Lindjes.

- Të qëndrojmë pak te libri juaj. Ju u jeni referuar studiuesve anglezë dhe amerikanë dhe thoni se dështimi i kësaj organizate për të marrë pushtetin erdhi nga tradhtia e një oficeri, Kim Filbi. Sa e vërtetë është kjo?

- Kjo është e vërtetë. Kim Filbi ishte caktuar nga zbulimi anglez për të marrë pjesë në organizatën e diversantëve. Në fillim ishte në Stamboll, më 1945. Erdhi në kontakt me të arratisur shqiptarë për të marrë informacione. Kim Filbi ishte agjent sovjetik që nga viti 1932. Kur u dyshua, ai u arratis. Informacionet që ai merrte nuk i dërgonte në Shqipëri, por ia dërgonte qendrës komuniste në Rusi. Zbulimi rus pastaj ua dërgonte njerëzve të tij në Shqipëri, që ishin në poste të larta. Në Ministrinë e Brendshme ishin 40 këshilltarë të zbulimit rus. Ata përcaktonin planin e veprimit që do të bënin shqiptarët. Helmimin e Mithat Frashërit e bënë agjentët rusë nëpërmjet vrimës së çelësit. Nga vrima e çelësit ata futën gaz helmues. Në këto mënyra ata kanë zhdukur shumë persona.

- Zoti Musta, të qëndrojmë prapë këtu. Ju i quani këta persona “trima të dëshpërimit”, pse i keni emëruar me një term të tillë?

- Ata e dinin se si ishte gjendja në Shqipëri. Ata më kanë thënë se atyre u vinin materialet me informacione se çfarë ndodhte këtu. Populli këtu ishte i frikësuar. Madje, një anglez ka thënë se “shqiptarët nuk janë këta që janë sot (referuar kohës së komunizmit), por janë njerëz të besës”. Ai thotë se besa e shqiptarëve është kthyer në tradhti. Dhe këtë ai ia dedikon sistemit komunist, që i tjetërsoi shqiptarët. Ali Branica, që u përmend në insert, ka qenë kapiten në gardën e Zogut. Mbas përfundimit të luftës ai u këthye në shtëpinë e tij. Kur ai u kthye në shtëpi, gruaja i tha që të dorëzohej te komunistët, përndryshe do ta denonconte vetë ajo. Këtë veprim do ta bënte pasi në të kundërt do t’i shkatërronin të gjithë familjen. Dhe ashtu ndodhi: i shkatërruan të gjithë fisin, prandaj ata krijuan atë që quhet “grupi i rezistencës”. Shumë anëtar të sistemit komunist u bashkuan me këta me qëllim marrjen e informacionit. Anëtar të tillë si Kadri Hazbiu, i cili bënte rolin e doktorit. Të infiltruari morën informacione për të gjitha familjet shqiptare se cilat do të pranonin diversantë dhe cilët jo. Ata i merrnin kryefamiljarët dhe i internonin. Më 1954 u shkatërruan të gjitha familjet diversante të Shqipërisë. Por kanë ardhur edhe grupe të tjera në rrugë tokësore nga Greqia dhe Jugosllavia.

- Kush i sillte këta persona? Si vinin në Shqipëri këta persona?

- Këta diversantë vinin me avion pa pika dalluese. Pilotët që drejtonin avionët ishin polakë. Dhe ata kishin një dashuri të veçantë për Shqipërinë. Gjatë Luftës së Dytë Botërore u dërguan 50 avionë polakë në Rusi. Këta ishin ata individë që sillnin diversantë në Shqipëri me një zgjuarsi të madhe, duke mos rrëzuar asnjë avion.

- Doja të flisnim edhe për një grup tjetër, grup të cilin shumë komunistë e kanë përdorur si provë. Kjo ka bërë bujë në Shqipëri, pasi u përdor si argument i luftës brenda vendit ndërmjet komunistëve dhe diversantëve. Bëhet fjalë për bandën e Xhevdet Mustafës. Ju në libër thoni se ishte e dyshimtë dhe e organizuar. Mund të na jepni një shpjegim më të detajuar?

- Shpjegimi është shumë i qartë, pasi në prill të 1981 ndodhën ngjarjet në Jugosllavi. Kosovarët dolën me parullën “Kosova Republikë”. Jugosllavët morën tanket dhe janë vrarë mbi 100 veta. Është bërë një masakër. Qeveria jugosllave u trondit, prandaj donin të bënin një kundërgoditje në Shqipëri. Ata menduan se i vetmi njeri i fortë fizikisht që mund ta bënte këtë ishte Xhevdet Mustafa. Por ai ishte i dënuar në Amerikë për trafikim lëndësh narkotike. Në atë kohë UDB-ja Jugosllave bashkëpunon me Ali Bajramin, që e kishte dërguar Sigurimi i Shtetit në Zelandën e Re, dhe i thonë se do t’i jepnin 1 milion dollarë garanci që ai të lironte Xhevdet Mustafën dhe të organizonin kryengritje në Shqipëri. Ali Bajrami pagoi garancinë prej 1 milion dollarësh dhe e liroi Xhevedet Mustafën nga burgu. Ali Bajrami ishte bashkëpunëtor me të dyja palët: me Sigurimin shqiptar dhe me UDB-në jugosllave.

- A kishte Sigurimi shqiptar dijeni për grupin e krijuar?

- Kishin dijeni, sepse brenda grupit të Xhevdet Mustafës ishin dy anëtarë të Sigurimit: ishte Ali Bajrami, që ishte koka krijuese e grupit, dhe Fadil Kaceli, ish-mësues. Ata shkojnë në Zelandën e Re dhe përgatiten me grupin që do të vinte në Shqipëri. Nga Zelanda e Re ata shkojnë në Leçe të Italisë, me qëllim që të niseshin për në Shqipëri. Ditën që do të niseshin, ai rrëzohet me qëllim dhe nuk hipën në skafin për në Shqipëri. Përgjegjës i këtij grupi ishte Sabaudin Hasznedari nga Përlepi i Jugosllavisë.

- Ishte i rekrutuar Haznedari nga forcat e Sigurimit?

- Jo, nuk ishte i rekrutuar nga forcat e Sigurimit. Nga Sigurimi kanë qenë të rekrutuar Ali Bajrami dhe Fadil Kaceli. Kohë më pas Fadil Kaceli ka ardhur dhe në Shqipëri, por nuk e ka hapur gojën. Tani të gjithë këta kanë vdekur. Ndërsa Ali Bajramit hetuesia iu bë te 15-katëshi. Komplet ndryshe nga çka u është bërë të tjerëve në qelitë e burgut të lidhur këmbë e duar.

- Si u përdor ky grup nga qeveria shqiptare në atë kohë?

- Enver Hoxha ishte në dijeni dhe ishte shumë i alarmuar.

- Ishte në dijeni që grupin e përdorte Sigurimi shqiptar, apo sepse e kishin dërguar jugosllavët për ta eliminuar?

- Qeveria shqiptare ishe në dijeni. Fotografitë e anëtarëve të grupit u ishin dhënë inspektorëve të Sigurimit. Gjashtë muaj përpara se të zbarkonin ata në Shqipëri, inspektorët e Sigurimit bënin patrullimin që nga Hamallaj deri në Divjakëm me qëllim që të parandaloheshin ata, pasi vetëm vendi i zbarkimit të tyre nuk dihej. Anëtarët e grupit të krijuar nga Jugosllavia morën në Belgjikë armë të precizionit të lartë për të eliminuar çdo vështirësi që do të hasnin. Më pas ata bën një stërvitje në Leçe dhe u nisën për në Shqipëri. Sabaudini dhe Xhevdeti nuk kanë qenë. Gënjejnë kur thonë se ata kanë qenë këtu. Më ka thënë vetë vëllai i Sabaudinit se, kur i kishin marrë në morg për të bërë indetifikimin e kufomës, Sabaudini kishte vetëm një shenjë në kokë. Kur u rrethua në bunkerin në Rrogozhinë, ai vrau veten. E njëjta gjë i ndodhi edhe Xhevdetit.

- Zoti Musta, nuk duket se ka një nderim për këta të burgosur politikë. Nëse për të tjerët brenda vendit ka një lloj nderimi aq sa për t’i kujtuar, për desantët nuk ka asnjë lloj përkujtimi. Ka ende një ngërç në histori për t’u sqaruar, çfarë mendoni për këtë?

- Ata që janë dënuar më vdekje nuk do të kenë as një lloj dëmshpërblimi financiar. Ata që kanë vuajtur burgun do të marrin dëmshpërblim. Për desantët ka një lloj heshtjeje. Këta “luftëtar të lirisë” i dërgonte bota perëndimore. I dërgonte Anglia, Amerika, Italia, Gjermania etj., me qëllimin e vetëm që Shqipëria të shkëputej nga zinxhirët e komunizmit.

- Pse mendoni se ndodh ky neglizhim?

- Janë akoma ato celula të komunizmit që nuk i lejojnë këto gjëra. Ende vazhdohet dhe thuhet se ata vinin të digjnin shkolla e spitale, të vrisnin pleq e fëmijë. Janë spekulime që ende vazhdojnë të bëhen pa as një bazë faktike. Vazhdon ende ai mentalitet që ka qenë në komunizëm. Nuk duhet të mbeten ende thëniet e Enver Hoxhës, thëniet e Nexhmije Hoxhës, e cila me paturpësinë më të madhe vazhdon ende të bëjë deklarata të pavërteta.

Metropol

[gjirfabe]

[SIZE="3"].

Personalitet i çoroditun, mendje e smurë

Opinion e Martë, Maj 15th, 2012


SAMI REPISHTI

Këto ditë lexova në “Panorama” (Tiranë) “intervistën” dhanë nga “shoqja N.” për Dr. Janos Bugajski, analisti i njohun hungarezo-amerikan, në të cilën ajo i cilëson ish-të përndjekunit politikë si “…vjedhës lopësh dhe vrasës”. Si ish-i burgosun politik ndjehem shumë i fyer. Dëshmorët dhe viktimët e tiranisë komuniste që sakrifikuen aq shumë për lirinë dhe demokracinë shqiptare janë heronjt e mi; unë jam nxanësi i tyne.

Si qenie njerëzore ndihem i vramë nga fymjet banale – dhe krejtësisht të padrejta – që u bahen dhjetëra mijëra të përndjekunve politikë nga tirania komuniste, të pushkatuemve me gjyq e pa gjyq, të gjithë atyne që vuejtën e u shuen në 23 burgjet komuniste dhe afër 50 kampet e internimit rreth e rrotull Shqipërisë për ma shumë se dyzet e pesë vjet si rrjedhim i helmit të shpërndamë nga “shoqja N.” dhe xhelatët e saj.

Si qytetar i lirë, unë protestoj vrasjet dhe persekutimet e bashkatdhetarëve të mi, mohimin e vuejtjeve të tyne dhe poshtënimin e tyne të fundit, mohimin e sakrificës supreme e baltosjen e idealeve të tyne për liri e demokraci.
“Shoqja N.”! Ish-të përndjekunit politikë nga tirania komuniste nuk janë “…vjedhës lopësh dhe vrasës”.


* * *


Kam pasë fatin e mirë me bashkëpunue me Dr. Bugajski-n. Kam admirue ndershmëninë intelektuale dhe profesionalizmin e tij. Së bashku kemi dëshmue para Kongresit Amerikan dhe në konferenca e seminare ku janë trajtue problemet e Ballkanit dhe sidomos problemi shqiptar në hapësinën ballkanike. Së bashku kemi denoncue kriminalitetin e diktatorëve lokalë dhe krimet e tyne në Shqipëri dhe Kosovë.

Nuk kam asnji dyshim se qëllimi i Dr. Bugajski-t me marrë nji intervistë nga “shoqja N.” ka qenë nji përpjekje e sinqertë me hjedhë dritë mbi errësinën e terrorit 45-vjeçar në Shqipëri, ku “shoqja N.” ka luejtë nji rol qenësor. Dr. Bugajski ka qenë dhe mbetet nji specialist i botës komuniste të Europës Lindore. Për natyrë ai ashtë realist që informohet, mendon dhe gjykon pa paragjykime.
Por ajo që i jep nji ngjyrë të padëshirueshme këtij episodi ashtë natyra e pariparueshme e çoroditjes së “shoqes N.” deri në atë shkallë sa të mos jetë në gjendje me pa viktimët e krimit të planifikuem e të zbatuem nga ajo me sistem, të mos jetë në gjendje me ndigjue vajin e mijëra familjeve që humbën të dashtunit e tyne, viktima të krimit që ajo kreu për afër 50 vjet dhe paaftësia e saj me përballue qoftë kujtimet e së kaluemes së tmerrshme që përgatiti me duert e veta, qoftë realitetin e ditëve që jeton. Kjo verbëni e plotë ashtë ndoshta edhe mallkimi i fundit që ajo mban në kurriz për mungesën e plotë të nji ndërgjegjje njerëzore. Personalitet i çoroditun; mendje e smurë. Ky duhet të ketë qenë edhe përfundimi i Dr. Bugajski-t.

Përshkrimi i historisë të së kaluemes komuniste në Shqipëri nga “shoqja N.” ashtë nji deformim i ngjarjeve dhe nji interpretim “simbas dëshirës” që në thelb përmban mohimin e së vërtetës dhe nji përpjekje të pandalueshme të egos së saj me rikrijue nji botë fiktive që ajo dëshiron të besojë, dhe që pa dyshim rrjedh nga shtypja shpirtënore që ushtron pesha e krimit të kryem që nuk e duron. Ajo jeton në nji atmosferë deluzioni ku realiteti nuk ekziston dhe ku andrrimet e nji fantazie të smurë predominojnë.

Çdo gja, simbas saj, ka qenë perfekte. Eliminimi i ajkës së lëvizjes komuniste në Shqipëri “sans bruit, sans tambour” ka qenë nji nevojë urgjente e kohës. Vrasjet masive me qëllim terrorizimi të popullsisë i ka imponue koha. Arrestimet, torturat, gjykimet me burgje të përjetëshme, pushkatimet e varjet në litar kanë qenë vendime gjyqsore të parapame me “ligje” për konsolidimin e “diktaturës së proletariatit”. Puna e detyrueshme në kampe e qendra internimi kanë shërbye me krye punime të vështira në këneta e miniera për plotësimin e planeve të çmenduna pesëvjeçare. Kolektivizimet që mohuen edhe qumshtin e fëmijve të ushqyem keq kanë qenë domosdoshmëni kategorike për suksesin që largohej çdo ditë e ma shumë nga horizonti. Ndërsa frika e përgjithshme që mbuloi vendin ishte atmosfera e përshtatshmne për nënshtrim të plotë të popullsisë. E gjithë kjo në shërbim të revolucionit socialist dhe ndërtimit të nji shoqënie të re “ku do të ketë çdo plotësim nevoje dhe dëshire”.

Gjithçka pranohet për hir të “Revolucionit”. Çdo vuejtje shikohet si “abstraksion” – evitohet me qëllim përballimi me të dhe shihet si fazë kalimtare që siguron fitoren e “luftës së klasave” dhe “socializmit”. Ndërkaq, ai ka humbë kuptimin. Kjo prirje për “abstraksion”, nji akt që nuk përfillë dhe izolon “sakrificat” për qëllimin final të “Revolucionit”, kërkon largimin e tyne nga mendjet tona, mospërfilljen e tyne në llogaritë tona, përpjekjen tonë kundër realitetit. Kjo prirje kërkon tërheqjen tonë nga bota objektive dhe fluturimin në botën e andrrave që do të vijnë…! Në Shqipëri, kundërshtarët kanë qenë nji “abstraksion” – nuk kanë ekzistue, zhdukja e tyne nuk ka paraqitë ndonji problem…. Përpara për “Revolucion”!

Ndërkaq, për tre milionë shqiptarë kjo ka qenë fëtyra e Sizifit, të dënuem me shtye shkambin deri në maj të kodrës dhe me shikue si rrokulliset, vit mbas viti për katër dekada e gjysmë – ose për shumë fatzez deri në vdekje. Albert Camus spjegon këtë gjendje: “Jemi dëshmitare të gënjeshtrës, poshtërimit, vrasjeve, internimit dhe torturës, dhe në çdo rast ka qenë e pamundun me bindë xhelatët e akteve të këtilla mos me veprue kështu, sepse ata xhelatë ishin të bindun në vete dhe se nuk ka mundësi me u bindë para nji ‘abstraksioni’”.

Nuk ka ndryshim në mes të kampeve të vdekjes në krematorët nazistë e gulagëve sovjetikë dhe burgjeve mesjetare të tiranisë komuniste në Shqipëri. Akoma edhe ma shumë: nuk ashte roli i jonë me qenë xhelatët e vëllazënve dhe motrave tona, as me qenë viktima të marrëzisë së madhe që na rrethon, as me sakrifikue jetët tona sot për hir të nji vrapi drejt utopisë që reflektohet në nji të ardhme – që nuk vjen kurr!”.

Sensi i përgjegjsisë për aktet tona, i përkujdesjes për njeni-tjetrin, përparimit gradual, i humanitetit përbuzës nga hovi revolucionar i katër kuajve të Apokalipsit komunist: gënjeshtrës, pabesisë, urrejtjes dhe hakmarrjes!
Ajo që duhet të ketë impresionue Dr. Bugajski-n duhet të ketë qenë injoranca e thellë e “shoqes N.”, paaftësia e saj me kuptue momentin historik dhe rolin e saj udhëheqës në këtë moment. Në Europën Perëndimore ziente, mbas L2B, dialogu mbi rolin e Bashkimit Sovjetik. Mjaft intelektualë europianë, dhe sidomos francezë – J. P. Sartre ka qenë ma i dalluesi – u përpoqën me kuptue, me spjegue ose me justifikue terrorin e sovjetëve në Europën Lindore. Sartre u përpoq edhe të “humanizojë” terrorin e kuq në sajë të nji “abstraksioni”, dhe hodhi poshtë idetë e iluminizmit francez të shekullit 18, i cili zhvilloi temën e “humanizmit” ku çdo akt individual ka rezonancë dhe kuptim. Ndërsa A. Camus e kundërshtonte që në ditët e para të çlirimit nga nazistët. Ai qortonte fanatikët se liria e fitueme duhet të na sjellë nji ankth metafizik si dhe sensin e nji përgjegjsie të re: jo urrejtje, jo retorikë e thatë, jo mediokritet që mbytë iniciativën çlirimtare të gjeniut, e jo shkatërrimin e vlerave tona njerëzore dhe kombëtare.

E kundërta ngjau në Shqipërinë e re të “shoqes N.”: nuk ka ankth të shkaktuem nga çmenduria e L2B, nuk ka përgjegjsi për aktet kriminale, ushqehet urrejtja, flasim dhe flasim pa asnji kuptim, gënjejmë, vrasim elitën, glorifikojmë mediokritetin, mbysim çdo iniciativë individuale të talenteve tona, shkatërrojmë çdo vlerë njerëzore dhe kombëtare! Rroftë diktatura e masave të çmenduna, të dehuna nga marrja në dorë e pushtetit dhe nga udhëheqja që nuk ka asnji ide për përgjegjsinë historike të momentit.

Ky ka qenë qëndrimi pa princip dhe i rrezikshëm që i dha me kuptue Amerikës dhe Europës Perëndimore se trashëgimtarët e totalitarizmit nazifashist mbas L2B ishin “komunistët” dhe përkrahësit e tyne, dhe prandej duhej rezistue me çdo kusht vala e tyne ekspansioniste në botë. “Lufta e ftohtë” këtu e ka burimin dhe këtu gjeti frymëzimin e saj: me shpëtue botën nga Bashkimi Sovjetik dhe stalinizmi i çmendun. Dhe ma në fund triumfoi!

Ky botëkuptim perëndimor nuk ka nevojë për errësinën, torturën, dënimet kapitale me gjyq e pa gjyq, dhe burgje të pafund me sigurue të drejtët e qytetarëve dhe të atyne që sistemi shoqënor i harron ose i shtypë. Përvoja e mbas L2B ka provue se të ashtuquejtunat “legjislacionet social-demokrate” me frymë kristiane mund të votohen dhe aplikohen me sisteme parlamentare të lira në nji kohë kur mbretnon paqja. Ky ashtë edhe shembulli ma i shkëlqyeshëm i Europës Perëndimore, bërthamë e Bashkimit Europian që synojmë edhe na shqiptarët. Dhe me plot të drejtë![/COLOR]

.

[Lumo]

Policët në revoltën e Spaçit vranë edhe qenin e të burgosurve



Bisedoi : Nebil ÇIKA

Në emisionin “Rrno për me tregue” të gazetarit Nebil Çika në Shijak TV, ishte i ftuar Bedri Çoku, shkrimtar, i burgosur politik dhe disident i regjimit komunist. Në emisionin u diskutua mbi “Revoltën e Spaçit” ku për tre dite kampi famëkeq u “pushtua” nga të burgosurit që ishin në të. Si zanafillë revolta kishte mos pranimin nga qeveria e atëhershme komuniste për t’u anëtarësuar në Këshillin e Sigurimit të Bashkimit Europian ose siç njihet sit OSBE.


Z.Çoku ju keni qenë protagonist në këtë revoltë. Edhe pse “Kryengritja e Spaçit” është një ngjarje shumë heroike dhe po aq dhe tragjike, i është kushtuar shumë pak vëmendje si në shtyp ashtu edhe në opinionin publik shqiptar. Shumë pak është folur për këtë madhështi që ka kjo revoltë. Do të doja që ta fillonin intervistën nga atmosfera që mbizotëronte në burg rreth ngjarjes që u bë arsyeja e fillimit të kësaj kryengritjeje?

Revolta e Spaçit, që për mua është kryengritja e Spaçit, është përmendur shumë përciptas me raste sporadike. Është spekuluar duke thënë se kjo kryengritje shpërtheu rastësisht. Unë dua të shpjegoj një herë se kush ishte Shqipëria në vitin 1973. Në atë kohë ishte periudha kur ne kishim prishur marrëdhëniet me Bashkimin Sovjetik dhe kishim vendosur revolucionin kulturor më prishjen e kishave dhe xhamijave. Gjithashtu, në ato vite kishte filluar në mënyrë të tmerrshme lufta e klasave. Por një vit përpara se të ndodhte kryengritja, në vitin 1971 pati një lloj liberalizimi në sistemin komunist. Ky liberalizim pati si rrjedhim edhe ngjarjet që ndodhën në vendet fqinje. Fundi i liberalizimit ndodhi me Festivalin e Këngës në vitin 1972. Kur në vitin 1973 “ziente” marrëdhënia diplomatike ndërmjet vendeve të Europës, tek ne nuk po ndodhte diçka e tillë. Ne në burg e ndiqnim hap pas hapi çdo gjë që zhvillohej në ato vite pasi, prisnim që edhe Shqipëria të anëtarësohej në OSBE. Ne e prisnim me një shpresë të jashtëzakonshme anëtarësimin në të. Por në vitin 1973 byroja politike botoi në gazetat e kohës se Partia Komuniste nuk e njihte KSBE-në dhe se ajo ishte një farsë dhe shprehu se nuk do të pranonte anëtarësimin në të. Ky lajm erdhi si bombë tek ne që rrinim të rrethuar në tela me gjemba dhe punonim si skllevër në minierën e Spaçit. Kjo ishte arsyeja e fillimit të Kryengritjes. Në fillim forcat e reja, djemtë e rinj, filluan të bisedojnë në grupe dy e nga dy deri sa e zgjeruam rrethin dhe morëm përsipër që do t’i kundërvihemi këtij vendimi.


Z.Bedri të qëndrojmë edhe pak tek atmosfera në lidhje me denoncimin nga qeveria, me humbjen e shpresës. A kishte diskutime në burg, çfarë prisnin të burgosurit nga anëtarësimi në KSBE ?

Përderisa i gjithë kampi socialist ishte dakord për anëtarësimin në Helsinkin, detyrimisht do kishte një zbutje. Të njëjtën gjë prisnim edhe ne për Shqipërinë. Kishim shumë shpresë nga anëtarësimi në KSBE. Por refuzimi i saj ishte si një thikë në shpirt, ndaj ishim të detyruar që të bënim një revoltë që të çonim mesazhe tek populli. Ne u organizuam, krijuam mjetet tona. Në galeritë ne ruanim dinamitet që t’i përdornim në revoltë. Shokët që punimin në ofiçinë, krijuan tuba prej hekuri që t’i shpërthenim me dinamit. Kjo ka zgjatur për rreth katër muaj.
Z.Çoku nga inserti që unë transmetova tregohen ngjarjet sipas versionit të Partisë Komuniste pasi dokumentat janë marrë nga arkivat e shtetit.

Doja që të më tregoni ju se si është zhvilluar ngjarja e parë nga syri juaj ?

Ne patëm disa informacione që na inkujaronin shumë. E para ishin takimet që bënin shokët në burg të cilët jepnin informacione mbi lëvizjen dhe kjo gjë na jepte kurajo. E dyta është se në “Zërin e Popullit” u dha një lajm se shqiptarët po mblidheshin të gjithë në Pulja të Italisë për të përgatitur një sulm ndaj regjimit. Ky lajm vinte pas deklaratës që kishte bërë Papa i Vatikanit kundra qeverisë shqiptare. Kjo na dha një shtysë më shumë për të kryer atë veprim, kështu morëm guxim për ta bërë kryengritjen. Ne nuk patën në atë kohë një oficer që të na orientonte, por kishim guximin dhe kishim marrë një vendim që më mirë të vdekur se sa të skllavëruar në diktaturën komuniste. Ne pritëm çastin e duhur dhe ai erdhi. Ishte rasti i Pal Zefit i cili ishte i internuar ashtu si ne në burgun e Spaçit. Ai rrinte vetëm në birucë dhe nuk pranonte të shkonte në punë të detyruar. Një ditë ai gjeti derën e birucës hapur dhe u arratis dhe erdhi direkt tek kampi. Pasi u dha alarmi që ai ishte arratisur, rojet e burgut erdhën me vrap për ta rrëmbyer atë. Në atë moment ne e morë në mbrojtje Palin. Aty filloi një përleshje e jashtëzakonshme midis policisë dhe të burgosurve. Policët pas përleshjes së parë u larguan nga kampi dhe dolën jashtë për të marrë përforcime për t’u rikthyer pasdite. Deri në mbrëmje e pushtuam Burgun e Spaçit. Më pas erdhën disa forca nga korpusi i Burrelit ata e rrethuan kampin. Në atë moment erdhi Drejtori i Përgjithshëm i Burgjeve dhe kërkoi të hynte në bisedime me ne. Ne e pranuam dhe e lamë që ai të hynte brenda. Ai i mori të gjitha kërkesat tona, madje propozoi që të bënte falje për disa të burgosur pasi që nga vitit 1962 deri në 1973 kur ndodhi revolta nuk kishte patur asnjë të falur në dënim për të burgosurit politik. Kishin njerëz nga 25 vjet dhe nuk kishin shpresë që të liroheshin. Edhe fakti u vërtetua që në 1982 u bë falja e parë e dënimit, 20 vjet pa as një të falur. Pas përfundimit të bisedimeve me drejtorin, e liruam atë dhe e lamë që të dilte. Por veprimi i komunistëve ishte tepër i lig. Ata në vend që të zbusnin marrëdhëniet me ne, u futën dhe filluan të arrestonin të gjithë kryengritësit një nga një. Policët vinin dhe merrnin nga një të burgosur me pretekstin se po i dërgonin në komandë, por i merrnin për ti ri-arrestuar. Në atë moment ne u sulëm dhe filluam përleshjen e dytë. Përleshja zgjati për një orë dhe polica doli përjashta. Pati shumë të plagosur si nga ne ashtu edhen nga policët. Pasi dëbuam forcat komuniste, u mblodh shtabi ynë që të vendoste komandat.


Kush ishte Shtabi juaj, nga sa veta përbëhej ai ?
Ishim ne, dejat e rinj të cilët kishim më shumë forcë për të luftuar dhe përbëhej nga 15 veta.


Ishit të organizuar që më parë, apo ishte diçka improvizore?

Po! Ishim të organizuar që më parë dhe ishim të lidhur me njëri tjetrin. Ne të pesëmbëdhjetë ndamë detyrat. Përshembull Demir Pojanit me Dervish Bejkos i dhamë detyrë që të ruanin të burgosurit që të mos kishte komunikim me forcat e policisë që ishin jashtë. Dhe faktikisht ishte një person që tentoi të komunikonte me komandën, ishte doktori i cili kishte shkruar një letër për ta. Pas disa orësh ne morëm të gjithë librat e Enver Hoxhës dhe i dogjëm. Grupet e oratorëve bënin fjalime ndaj fuqive të mëdha që të ndërhynin në Shqipëri për të na ndihmuar kundër regjimit komunist. Madje i mbushëm edhe kodrat për rreth me vullnetarë dhe me kundra ajrorë pasi mendonim se do të vinin të zbarkonin forcat e huaja. Policia komuniste na kërcënonte nga jashtë. Ata na thoshin që të dorëzoheshim, por ne nuk pranonim dhe vijonim që ti bënim thirrje me fjalorin tonë se ata ishin kriminel dhe do ta paguanin për atë që kishin bërë. Një rast ishte Skënder Daja që ishte 21 vjeç, hipi në supin e shokut të tij dhe i bënte thirrje ushtarëve.


Çfarë thirrjesh i bënte?

I bënte thirrje që të ndalonin, se ishin moshatar pasi edhe ia kishte qenë ushtarë përpara se ta arrestonin. Ai kishte tentuar të ikte nga Shqipëria për një jetë më të mirë jashtë terrorit dhe të tëra këto ia tregonte edhe ushtrisë që ishte jashtë kampit. Dhe pikërisht kjo thirrje e tij pati shumë ndikim. Pasi përfundoi ai, të gjithë ushtarët i tërhoqën dhe i zëvendësuan me forcat speciale të policisë. As një kokore ushtari nuk u duk më pas këtij fjalimi që bëri Skënder Daja. Në atë kohë plani ishte që të lironim shokët që kishim në biruca. Ne u ngjitëm në tarracat e burgut dhe vajtëm të lironim shokët. Policët na qëllonin nga jashtë me breshëri automatiku dhe fatmirësisht nuk pati të vrarë. Të nesërmen në mëngjes pasi kishim djegur stendat e librave dhe kishim liruar shokët nga birucat ne bëmë edhe ngritjen e flamurit pa yll.


Ju keni patur dy vëllezër në burg. Cili nga ata të dy ishte ?

Isha unë me Caushin. Ne po shihnim flakën, zjarrin që po ngrihej. Në atë moment vjen Gjet Kadeli, kishte 3 vjet që kishte ardhur në burg. Ai nuk ishte mirë me shëndet dhe ne i thamë që të ulej pranë nesh. Por babai i tij ishte i arratisur në Amerikë. Unë e pyeta nëse babai i tij do ta kuptonte se çfarë po ndodhte në Spaç. Ai mu përgjigj duke më thënë se nuk e dinte dhe se mirë do të ishte nëse ai do të informohej mbi ngjarjen. Në atë moment unë i thash që të ngrinim një flamur në tarracën e burgut. Ai më tha “po”. Në atë moment thirrëm disa shokë dhe i thamë se do të ngrinim flamurin. Ata dhanë disa mendime se si do ta gjenim flamurin dhe në atë moment unë propozova që të çanim duart dhe me gjakun të lyenim copën që do të përdornim për flamurin. I pari që çau dorën ishte vëllai im, por gjaku nuk ngjiste tek copa pasi ishte e trashë. Aty u inspiruan të gjithë dhe filluan të jepnin mendime dhe filluan të kërkonin nëpër biruca për të kërkuar jorgan të kuq. Problemi ishte se nuk kishim shqiponjën. Në atë moment Melsin Vlashi tha se mund ta pikturonte ai shqiponjën pasi ishte piktor. Mbasi e ngritëm flamurin unë kam mbajtur edhe fjalën e çastit. Ai shkaktoi një entuziazëm të jashtëzakonshëm. Kënduam edhe Himnin e Flamurit. Flamuri ka qëndruar dy dit dhe dy net i valëvitur. Caktuam edhe roje që të ruanim flamurin. Ne kishim edhe një frikë tjetër gjatë kryengritjes. Dyqani ushqimeve ishte brenda në kamp dhe ne vendosëm roje që të ruanin dyqanin.


Nuk u prek fare dyqani ?

Në as një mënyrë nuk u prek. Duhet të kesh parasysh që neve na prenë ujin dhe bukën që natën e parë. Heqja e ujit ishte një torturë e jashtëzakonshme dhe ne kemi mbijetuar me rezervat tona ushqimore. Marrja e ushqimeve nga dyqani do ta deformonte kryengritjen dhe di ti jepte asaj një karakter ordiner. Gjithsesi nuk e lamë dyqanin që të prekej edhe pse ishin të uritur njerëzit. Të nesërmen u ngrit Këshilli Trajnor me burrat më të mençur.


Bedri në dokumentat e Ministrisë së Brendshme dhe të Gjykatës shprehet habia se si u bashkuan të gjitha krahinat e Shqipërisë lidhur me kryengritjen. Një nga shqetësimet që ishte në raportet ishte bashkimi i të gjithë shqiptarëve pa dallim feje, krahine dhe ideje ?

Në kryengritjen pati disa momente me të vërtetë historike që duhet të dalin në pah. Bashkimi krahinor i njerëzve dhe këshilli doli me konkluzione që nuk do të dorëzoheshim dhe lidhur me spiunët se çfarë do të bëhej me ata.


Çfarë vendosët për ata ?

Në qoftë se ne do t’i dënonim, do të bënin në gabim shumë të madh sepse në fund të fundit ata ishin fatkeq. Ata ishin të detyruar që të bënin atë punë. Një pjesë e tyre kishte rënë rastësisht. Ne dolëm me parullën “pajtim”, por me kusht që të shanin qeverinë që i kishte detyruar që të spiunonin. Dhe kështu ndodhi. Që të gjithë dolën duke sharë qeverinë komuniste për torturat që i kishte bërë në mënyrë që të spiunonin. Të nesërmet erdhi zv.Ministri i Brendshëm, Fiçor Shehu, por krahas atij ne kemi parë edhe Kadri Hasbiun nga lart i cili na vëzhgonte.


Po tjetër kush erdhi ?

Një herë erdhi Kasem Kaçi që ishte drejtori i përgjithshëm i Policisë së Shtetit. Ai na bënte thirje që të dorëzoheshim dhe të vazhdonim punën. Në atë moment u hodh Luan Burimi i cili ishte nga i njëjti qytet me të. Ai i ka thënë atij “Kasem Kaçi, bashkë njihemi, por t’i je letër e djegur. Largohu se nuk të besojmë”. Situata shkoi deri aty sa mbas atij erdhi Fiçor Shehu. Ai foli me gjuhë të zbutur në fillim më pas filloi të na kërcënonte. Ai na tha që të dorëzoheshim në të kundërt do të na hidhnin lëndë helmuese ushtarake.

[gjirfabe]

Visar Zhiti: Revolta e Qafë Barit, të pushkatuarve iu hiqnin sytë.

DITA E SHPËRTHIMIT


…filloi paraditen e një dite pa emër, pse pa emër, ishte 22 maj dhe quhet dita e revoltës së të burgosurve të Qafë-Barit? - po ja, ngaqë ditët në burg janë tepër njëlloj, si uniformat e burgut, me vija, ditët kështu, netët si uniformat e zeza të policëve. Brenda telave me gjemba dukej sikur kishte shenjtorë të sfilitur dhe djaj të marrosur.

...Bamb një hekur - kumboi kafka? - me një hekur nisi revolta e Spaçit, e rrëmbeu një i burgosur dhe doli nga birucat. Po i binin çangës për t'u mbledhur të gjithë në mensë. Shqeva sytë mbi çangën, sikur të mos e kisha parë kurrë, një predhë topi e varur. Bosh është apo ka eksploziv brenda, mund të shpërthejë, kur, kur? Pse po na mbyllin? Mos duan të rrahin në praninë e të gjithëve ata që kundërshtuan? "Po vunë dorë, do t'u përgjigjemi, - mërmëriti dikush pranë meje. - Gati jemi. Atë që do ta bënim më vonë, ta bëjmë tani…" U drodha i tëri. Të jetë themeluar vërtet parti në burg? Si… gur… isht… Çfarë do të bënim më vonë, kryengritje? Vdekjen, vdekjen. Po shtoheshin policët. Dyndjet e tyre të zeza si shpesh po i shihnim këto kohët e fundit.

...Një tryezë u ngrit lart dhe u hodh me rrapëllimë andej ku policët dhe oficeri i rojës nuk po iknin dot. Të tjera tryeza u ngritën havadan. Dera qe bllokuar nga të burgosur. Po fluturonin stola si zhgaba druri, rrapëllima, thyerje xhamash. Sportelet, ai i bukës dhe i supës, hapeshin, ndonjë nga kuzhinierët zgjaste kokën për këtej, ia shkulnin skufjen e bardhë ose garuzhdën, pastaj tjetërkush ia mbyllte me tërsëllëm sportelin nga brenda. "Mos shiko, - u ndie një çjerrje, - ç'të duhet të dalësh dëshmitar?" Gota të mbetura alumini, pjata të tjera, sende të pakuptueshme vërviteshin sa andej-këndej në ajër, përplaseshin mureve sikur një shtrëngatë burgu të qe marrosur, as ikte e as pushonte. Epilepsi. Krrrraaaaauuuu bënin mes zhurmave të çliruara të të gjallëve tryezat që shqyheshin. Shumë të burgosur tani ishin me dru në dorë dhe kërkonin të mbërrinin ku ishte përleshja më e madhe, shtyhuni, hapu, s'e kam me ty, por me diktaturën, të hidheshin mbi policët, që s'po dinin si të mbroheshin.

...Të rri, të iki, po nga? Ku? Dolën në oborr kacafytje të tjera, të filluara që brenda, vazhdonin me kollotumba e rrapëllimë. Në sallë, pa lëvizur, i vetmuar, po rrinte vetëm Zoi i Myzeqesë. S'dal, thoshte, pa u dhënë urdhri. S'i shkel rregullat unë. Jam kundërshtar si Sokrati. Këtu do të rri, një orë, dy ditë, një javë, derisa të vijë urdhri. E ngrinte zërin që të kishte dëshmitarë se kishte thënë pikërisht kështu gjatë gjullurdisë. Punonte te motorët e ajrit, vend pëllumbash për në burg. Pupla në ajër, shkrofëtima. Oficerit të rojës iu qas një bashkëfshatar i burgosur. Ç'do ai, ka ndonjë hakmarrje për të kryer? Ik, i tha, mbathja, shpëto kokën! Nuk e kupton? Kryengritje! S'dihet ku do të dalë. Ik, të thashë… Një urdhër priste, nga kushdo qoftë që ta zbatonte menjëherë. Oficeri i rojës nxitoi nëpër shtegun e thurur me tela me gjemba, më i madh iu duk vetja, u ngut drejt portës, që të nxirrte te dalja në ballë të komandës. Ndjeu të thirrura, poshtë komunizmi, iu bë se dëgjoi fare afër, s'e paskan me mua, iu duk se mendoi, bo-bo, mori thellë kjo punë, iu duk sikur mendoi prapë mbi mendimin e mëparshëm dhe gurë, shumë gurë mbas shpine, ku u gjetën gurët? - ç'pastrim i keq kështu, iu bë se po e ndiqnin hapa të tjerë, ndoshta policët e tij, mos ishin të burgosurit? - mos po donin ta kapnin rob, ta mbanin peng, ta linçonin…? - dhe ia dha vrapit me ulërima për t'i dhënë kurajë vetes. Do të përgjigjej që e la kapelën me yll të kuq në dorë të armikut. Por s'kthehej dot më.

Vërtet po e ndiqnin armiqtë, por ushtari te kulla sipër portës zbrazi automatikun. Ku, ku? Në ajër, pse? Por nga dritarja poshtë e komandës një tjetër oficer qëlloi me revolver në drejtim të të burgosurve. Njëri prej tyre ndali, u ul më gjunjë dhe vuri dorën mbi shpatull afër qafës. Aty ku i përvëloi. Pa gjakun e vet midis gishtave, s'ndiej ndonjë dhembje të madhe, tha, s'është gjë vdekja, oh! Plumbi për fat nuk i qe futur thellë në mish. S'duhet të ketë rrezik jete, jo, po thoshin ata që e rrethuan. Rrezik jete apo vdekjeje? Lërmë, shtyhu, të sulmojmë. Kush është plagosur, kush? Ai djali i ri nga Durrësi, Kosta Gjordeni. Një tjetër pranë hoqi këmishën e vet dhe ia vuri mbi të çarën e përgjakur. Të dhemb? Jo, më djeg pak. Ta lyejmë me duhan, e ndal gjakun, tha një malësor dhe shkoqi 4-5 cigare që i kishte dredhur më parë. Mos e lini gjakun të shkojë dëm, ta bëjmë flamur si në kryengritjen e Spaçit. Pije më mirë, ndonjë i dobët që s'ka gjak. Mjaft, s'është ambulancë këtu, jemi në betejë. Kush do detyra, le të vijë… "Rroftë Flamuri pa yll! - kishte thirrur Hysen Xhani në Spaç. - Poshtë qeveria e Tiranës!" "Ja vdekje, ja liri!" - u dëgjuan thirrje të tjera. "Nuk punojmë në galeri…". "Rroftë Bashkimi Europian!" - u ngrit mbi të tjerët zëri i Bedri Çokut. E padëgjuar kjo thirrje, si, po bashkohet Europa, po ne?

...Dy si përrenj të gjallë vinin nga dy oborret, njëri ngjitej, tjetri zbriste, përplaseshin, dallgëzonin shkallëve brohërimat, shkumbëzonin mesoreve të pasme dhe te mesoret e katit të dytë mekeshin si çezmat e kampit, që po u shterte uji. Bllokadë. Atë që këtyre nuk ua ka bërë kush, po e bëjnë me ne. Venin dhe vinin njerëz me thasë në krahë. Merrnin gjëra, i linin, i fshihnin më mirë ose i zhduknin përgjithmonë. Macet qenë strukur ku të mundnin, rrëzave, me sytë vezullues si prush i fshehur, kurse qentë gjithë ojna gjendeshin te rrëmuja më e madhe, të çlirët dhe hokatarë. Një mi vrapoi në oborr dhe dy më të vegjël pas tij. Do të ketë tërmet, se kush paralajmëroi. Tjetër?
- Shkrimet i ke siguruar? - pyeti jo pa shqetësim Maksi.
- Deri më sot po, - u përgjigja po aq i shqetësuar.
- Duhet treguar kujdes.
- Si?
- T'i kesh afër.
- Ndoshta kjo e bën më të rrezikshme gjendjen time.
- S'je vetëm…


I GJALLË NË ARKIVOL

Duhet të jem ca gjallë… dhe ca i vdekur. Ndoshta kështu janë të gjithë. Po ku jam kështu? Asgjë s'lëviz, s'ka gumëzhima, zhurma rrotash, puls, duhet të na kenë shkarkuar nga makina ku na hodhën njëri mbi tjetrin të lidhur. Qenkam vetëm, prapë më paskan futur në arkivol të gjallë? Ç'duan tani nga unë, do të më çojnë në gjyq, përsëri në grupin armiqësor të ushtarakëve, po a u pushkatuam një herë? Jo, jo, Zhabolli, ty të lamë gjallë, shih sa je dobësuar, zhapë të bëmë, as krahun s'e ngre dot, por të bëmë kryetar të zyrës së riedukimit në Qafë-Bar. Po pse jam me kaskë dhe me pranga si ata që do të pushkatohen? Do të ta heqim kaskën dhe do të fillojmë torturën kineze, një pikëz uji mbi kokë do të bjerë vazhdimisht, në të njëjtin vend, por ajo e bën vrimë kafkën, e çan fare. Do të flesh mbi një bambu, ajo rritet 7 cm në ditë dhe e shpon trupin tënd. Ka ca dhembje! Ti kujton se kemi marrë nga Kina vetëm makineri fabrikash, po veglat e torturave, po marifetet, llojet e torturave? Kemi marrë dhe një specialist kinez që ka specializuar dhe një djalë tonin, ata bëjnë dokumente të vjetra, si të vërteta fare, dhe ne i lëmë dosjet në rregull, jo tuajat, jo, kush çan kokë për to, firmosni ose jo ju, s'ka fare rëndësi, them për historinë, e bëjmë si të duam, në rregull fare, ngjarjet kanë ndodhur ashtu siç duam ne, ja dokumenti, e bën kinezi ynë më mirë se të vërtetin. Po ku jam? Brenda në arkivol. Dëgjo, t'i do të firmosësh listën me 36 emra, të grupit që udhëhoqi revoltën politike të Qafë-Barit. Unë s'e di që revolta ishte politike dhe s'di të ketë pasur ndonjë organizim a grup. Dalip, e kupton ç'po thua? E dimë ne që ishte ashtu. Asgjë nuk na kushton t'i vëmë kapakun arkivolit, 5-6 gozhdë. Të pëlqen të varrosesh i gjallë? Pra, firmos këtë letër, ja dhe tjetra, vendimi që do të lirohesh. Zgjidh mes dy letrave… S'janë kocka që thyhen. Ia thyem brinjët atij skraparliut, por edhe Xhike Baxhinos… vetëm një këmbë, Drago Vujosheviçit… malazezit, të zi fare e bëmë. Hë, hë, po Sandër Sokoli? Ai vdiq rrugës, në makinë, atij i qenë thyer të gjitha kockat, kudo, kudo, qe bërë fërtele. (Vdiq dhe partia.) Po miku im Dine Fratari? E hoqëm, e flakëm në një tjetër burg, shumë e kanë rrahur edhe atë, dhe Lekë Mirakajn, dhe… po ti firmos, të thamë, kam porosi nga ministri. Nuk të pres shumë, mund ta kthejmë dhe ndryshe. Ç'bëhet kështu, hetuesí është kjo brenda në arkivol? Është ai, arkivoli i kampit, që na e bëtë peshqesh, s'duhet më për të vdekurit, por për të gjallët… Vijnë zëra nga brenda vetes. Nuk do të firmosësh? Vërini kapakun arkivolit. Mos u duhet arkivoli për të tjerë të gjallë. Ku i ka shenjat? Mos jam nën dhé?

AKUZA E PROKURORISË: Donin të arratiseshin

Në dosjen e revoltës së Qafë-Barit.
"Qëllimi i kryerjes së kësaj vepre ka qenë që me anë të hapjes së veprimeve, shpërthimit të galerive, të realizonin arratisjen në mënyrë më të organizuar. Veprat penale të kryera nga të pandehurit paraqesin rrezikshmëri të theksuar shoqërore kundër rendit shoqëror socialist dhe shtetit të diktaturës së proletariatit…"
"Të dënuarit e kampit të Qafës së Barit Sokol Zef Sokoli, Sokol Zef Progri, Tom Kol Ndoja, Lush Prel Bushgjoka, Haxhi Shefqet Baxhinovski, Vllasi Llambi Koçi, Kostandin Sotir Gjordeni, Bajram Islam Vuthi, Martin Sokol Leka, Lazër Zef Shkëmbi, Hysen Halil Tabaku dhe Ndue Martin Pisha, në bashkëpunim me njëri-tjetrin kanë kryer veprën penale të terrorit kundër përfaqësuesit të shtetit, parashikuar nga neni 50/1 e 13 Kodit Penal…
…i pandehuri Haxhi Baxhinovski shpjegon veprimet që ka kryer: Kur instruktori politik më pa thikën që mbaja në dorë, me tha ta dorëzoja atë, por unë nuk pranova dhe me të në dorë e sulmova duke e qëlluar në bark. Nuk e di nëse e thera apo jo.
…Vetëm kur dëgjuan krismat e plumbave të pushkëve, të pandehurit ndien frikën dhe forcën e madhe të diktaturës së proletariatit dhe filluan të tërhiqen…


MASAKRA E SYVE...

…Shkresa që urdhëronte ekzekutimin e Sokol Sokolit dhe Tom Ndojës, nënshkruar nga ministri Hekuran Isai, 8 qershor 1984, në anë kishte një shënim… e pabesueshme… të drejtorit të Drejtorisë së Zbatim-Vendimeve Penale: "Me porosi të shokut ministër, dy të dënuarve që do të pushkatohen, sytë e tyre t'u jepen Ministrisë së Shëndetësisë për punë shkencore".

Çfarë?! E lexova prapë. Tmerr! Vura duart mbi ballë si për të mbrojtur sytë nga një shkulje mizore. Ekzekutimi është bërë më 9 qershor, ora 24:00… pa togë pushkatimi, e kanë kryer dy persona… Cilët janë? Po ja, nga ata, të gjithë… Dhe pastaj u kanë nxjerrë sytë… si? Me bajonetë? Horror! Dhe ia kanë çuar ministrit sytë? Ku? Ia kanë lënë mbi tryezë? Po ai a ka trokitur në zyrën e Enverit për t'ia treguar? Shikonte diktatori? Vërtet ia dhanë Ministrisë së Shëndetësisë për punë shkencore? Kriminale, thuaj. Ministritë e vdekjes!… Apo kanë dashur retinën a ndonjë nerv, që t'ia vendosnin syve të ngrirë të diktatorit? Si, me ç'mjet? Po ku mundin këta! Apo e kanë provuar njëherë. Dhe zgjodhën sy të guximshëm, nga të maleve… Po në ata sy të vdekur ka qenë revolta, pushkatimi… mos kanë dashur t'i shohin, t'i kalonin në ndonjë mikrofilm a t'i zhduknin fare…? Po më dhembnin sytë…

E ç'nuk kanë bërë këta, kanë prerë këmbë e krahë nëpër tortura, me sharrë, kanë shkulur thonj, dhëmbë, të brendshmet, rropullitë i kanë derdhur, kanë mbuluar njerëz të gjallë me kokën përjashta mbi tokë, fol, i kanë ulërirë, u kanë prerë gjuhën për të mos folur kurrë. Dhe u paskan shkulur sytë të vrarëve.

Jo, ua kanë shkulur para pushkatimit. Ej! U duheshin sy të gjallë… Mos! Po këta e paskan zhbërë njeriun fare!

.

[EuroStar1]

Kam pershtypjen une apo ka nje ngjashmeri mes perjudhave 1944 - 1945 dhe 1991 - 1992

Eh arshiva e shtetit eshte nje banke qe nuk ka te sosur. Plot margaritare, djamante dhe flori.... ka edhe tunxh aty brenda per syun e keq.... Sa ka shpresuar ky popull ne 45-en i moren flake duart nga duartrokitjet e forta qe shprehnin dashuri per udheheqen qe po vinte ne krye te nje kombi qe shume hoqi.

Sec kam prershtypjen se ka nje ngjashmeri mes perjudhave 1944 - 1945 dhe 1991 - 1992

Ja, jemi ne nje sistem te lire pluhrarist. Ka 20 vjet qe ka ardhur koha qe te hapen dosjet dhe te denohen ose te debohen nga politikberja njerzit qe e kishin ne duar politiken dhe nuk diten ta bejne. Shpesh pyes veten : Po pse o Berisha apo kushdo qofsh ti ne kete shtet te lire nuk i hap dosjet qe u masakruan, torturuan, internuan njerzit tane, njerzit me vlera qe do ta kishin cuar Shqiperine perkrah vendeve perendimore ? Totalirizmi qenka nje semundje e trashgueshme me duket.

Sipas mendimit tim, permbysjet apo ngritjet e medha, nuk jane edhe aq te medha, por te zhurmshme dhe plot mjergulla dhe poshte atyre mjergullave gjenden humnera dhe sketerra.

Sec kam prershtypjen se ka nje ngjashmeri mes perjudhave 1944 - 1945 dhe 1991 - 1992