Statusi I vertetë I Gruas, para Drejtësis Islame

[fisniku-student]

Krijimi i gruas sipas Islamit

Ajeti nga Kur’ani Famëlartë që flet për krijimin e gruas është si vijon:

“O ju njerëz, ! Keni frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e tij, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra. Dhe keni frikë All-llahun në emër të Cilit përbetoheni... !”

Në hadithin e Pejgamberit a.s. është thënë:

“Dëgjoni porosinë time, ndaj grave bëjuni të kujdesshëm, sepse ato janë të krijuara nga brinjtë. Briri anën më të lakuar e ka pjesën e epërme. Po deshe ta drejtosh, ai do të thyhet, e po e le ashtu siç është, do të ngelë i lakuar. Dëgjojeni pra porosinë time për gratë!”
Hadithi i lartpërmendur flet për atë se gruaja sipas natyrës është nervoze dhe si e tillë ajo nuk mund t’u përgjigjet të gjitha kërkesave të burrit. Për këtë arsye me të duhet sjellur në mënyrë gjentile, të mos nënçmohet dhe të pranohet ashtu siç është. Kjo mund të hetohet edhe në një hadith tjetër:

“Gruaja është si briu, nëse dëshiron ta drejtosh, ai thyhet, e nëse dëshiron të jetosh në lumturi, duhet të pajtohesh me shërbimet e saj.”

Kur flitet për “drurin e ndaluar” në Xhennet, në Kur’anin Famëlartë rrëfimi u takon dy personave. Djalli, edhe Ademit edhe Havës u fali luhatje (dyshim), i bëri të jenë të ndryshueshëm dhe i detyroi të shërbehen nga “Druri i ndaluar”. Madje edhe në suren “Ta-ha” (ajetet 116-122) është treguar se Ademi ishte bashkëbisedues i vërtetë i Zotit dhe person me përgjegjësi, meqë pranoi urdhërin e All-llahut madje edhe ndalesat. Ai ka mundur ta detyrojë Havën për një sjellje tjetër.
S’është gjarpëri ai që i bëri të dyshojnë Ademi dhe Hava. Ai që i shtyu ishte shejtani. Fahreddin Raziu, në tefsirin e vet e mohon rrëfimin për gjarpërin.
Feja Islame gabimin e prindërve të parë e shikon me një tolerancë të madhe. S’është ky ndonjë gjunah (mëkat) që nuk falet, s’është kjo ndonjë njollë për njerëzinë. S’është ajo siç është filozofuar në krishterizëm dhe siç është shpjeguar në Bibël. Është e vërtetë se Ademi ka gabuar, por kërkoi falje.

“Ai ia fali (gabimin). Ai është Mëshirues dhe Pranues i pendimit.”

Pejgamberi a.s. thotë:

“Ademi dhe Musai a.s. (sipas të gjitha gjasave në botën e amshimit) biseduan. Musai tha: O Adem, ti je babai ynë. Ti na privove dhe na bëre pikë e pesë. Dhe na nxorre nga Xhenneti. E Ademi i tha: Edhe ty Musa, kur të pranoi All-llahu si bashkëbisedues, të dha vend të lartë. Me dorë të Vet ta shkroi librin. Si mund të më fajësosh për një cilësi të cilën All-llahu e ka shkruar dyzet vjet para se të më krijojë? Ja kështu Ademi e heshti Musain.”

Lidhur me gabimin e njeriut të parë, muslimanët kanë mendim krejt tjetër nga mendimi pesimist i të krishterëve. Largimi i Ademit a.s. nga Xhenneti dhe zbritja e tij në botë me urdhër të All-llahut xh.sh. është një bëmirësi. Me këtë bota nuk u mallkua, por iu mundësua që të banohet. U bë skenë e civilizimeve të shumta. Sa të dërguar i ka bartë në kurriz dhe i ka ruajtur. I Dërguari a.s. thotë kështu:

“Dita më fatlume në të cilën lind dielli është dita e xhumasë, është kjo dita kur u krijua Ademi. Atë ditë u vendos në Xhennet dhe pikërisht atë ditë u përjashtua nga ai. Edhe Dita e Gjykimit do të ndodhë ditën e xhuma.”Shejhu Ebul-Hasan Shazeli thotë për Ademin a.s.:

“Sa nder i sjell dëgjueshmëria për të cilën arriti të bëhet halif (gradë për realizimin dhe përcjelljen e urdhërave të All-llahut në botë) dhe deri në Ditën e Gjykimit i mësoi pasardhësit si të pendohen.”

Qëllimi i këtyre të thënave nuk ishte ta arsyetojë mëkatin, por ta lavdërojë pendimin, e me të edhe kthimin kah Krijuesi.
Feja Islame me asgjë nuk e fajëson gruan e parë, nënën tonë Havën. Gabimin e prindërve të parë nuk pranon se përcillet mbi fëmijët e tyre dhe gjeneratat që pasojnë. Në Kur’an rreth kësaj thuhet:

“Ishin ata një popull besimtar. Erdhën e shkuan. Tërë atë që fituan është e tyre, ndërsa e juaja është ajo që është e juaja. Ju nuk do të përgjigjeni për veprat e tyre.”

[fisniku-student]

Gruaja nga aspekti i krijimit

“Se askush nuk bart peshën e (mëkatit) tjetrit. Dhe se njeriut nuk i takon tjetër vetëm se ajo që ka punuar”.

Krijimi i gruas sipas Biblës

Sipas Biblës krijimi i nënës Havë ndodhi kështu:

“Atëherë Zoti, Perëndi e vuri njeriun në një gjumë të rëndë. Gjatë gjumit i nxorri një brinjë dhe vendin e saj e mbushi me mish. Nga brinja që i mori njeriut, Zoti Perëndi bëri gruan dhe ia solli njeriut. Kur e pa njeriu, tha: “Më në fund ja një tjetër nga gjinia ime - eshtra e nxjerrur nga eshtra ime dhe mishi i nxjerrë nga mishi im. Grua e ka emrin sepse nga njeriu doli.”

Në Dhiatën e Vjetër, (Zanafilla: 3), nga druri i ndaluar i Xhennetit, gjarpëri e detyroi Havën ta lëshojë rrugën (e drejtë). Së pari Hava, pastaj me insistimin e saj, Ademi hëngrën nga pema e ndaluar. Dhe në freskun e ditës, duke shëtitur nëpër kopsht, kur dëgjuan zërin e All-llahut, Ademi dhe gruaja e tij, u fshehën ndërmjet drunjëve të kopshtit, duke i ikur ballafaqimit me Zotin. Kur e pyeti Zoti Ademin përse hëngri fruta nga druri i ndaluar, ai tha: “Gruaja që ma fale si shoqe, më dha (frute) nga ky dru dhe unë i hëngra”.

Atëherë All-llahu iu drejtua Havës: “Do t’i shtoj mundimet e shtatzanisë, me mund do të lindësh fëmijë dhe do të jesh e lidhur me burrin tënd, e ai do të ketë pushtet ndaj teje”-E Ademit i tha: “Pasi e dëgjove gruan edhe pse të urdhërova të mos hash nga druri i ndaluar, ti hëngre, prej sot është e mallkuar toka për shkakun tënd...”

Fajin që Bibla ia ngarkoi së pari Havës e përmes saj Ademit, si mëkate të prindërve të parë, sipas besimit të tyre nga të gjitha anët bartet prej gjenerate në gjeneratë. Për këtë arsye të gjitha gratë e botës janë të njollosura dhe të gabueshme.

[fisniku-student]

Barazia femër - mashkull,
revolucioni Islam

Deri në lindjen e Islamit, respektivisht deri në shekullin e VII gruaja askund në botë s’kishte kurrëfarë të drejtash. Pyetja, se është gruaja qenie njerëzore ose nuk është ishte temë diskutimi që i nxiti ligjëdhënësit dhe mendimtarët.

Ndërsa, në anën tjetër, feja Islame i erdhi në ndihmë gruas së shkelur. Të gjithë njerëzit, pa marrë parasysh gjininë e racën, në momentin e lindjes janë të njëjtë:

“O ju njerëz, vërtetë Ne ju krijuam juve prej një mashkulli dhe një femre, ju bëmë popuj e fise që të njiheni ndërmjet vete, e s’ka dyshim se tek All-llahu më i ndershmi ndër ju është ai që më tepër është ruajtur ( nga të këqijat), e All-llahu është shumë i dijshëm dhe hollësisht i njohur për çdo gjë.
O ju njerëz! Kini frikë Zotin që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra. Dhe kini frikë All-llahun që me emrin e Tij përbetoheni, ruajeni farefisin (akraballëkun), se All-llahu është mbikqyrës mbi ju”.

Në Islam gruaja zë vend të jashtëzakonshëm. Pejgamberi a.s. kur solli besimin e vërtetë dhe kur e shpalli atë, së pari i besoi një grua.

“All-llahu me Hatixhen nuk më dha grua më të vyeshme. Kur askush prej njerëzve nuk më besonte, ajo më besoi. Kur njerëzit iknin prej meje, ajo më ndihmoi me pasuri. Dhe Zoti mua më fali fëmijë, jo me gratë tjera por me të.”

Gruaja, në të njëjtën kohë është edhe shehidja e parë e Islamit. Nëna e Amarit, Sumejja, qe martirja e parë e Islamit, u bë sakrificë e maltretimeve më të mëdha. Vetë kurejshët ate, të shoqin e saj Jasirin dhe të birin, Amarin, i veshën me rroba të hekurta dhe në rërë përvëluese i lëshuan të përcëllohen në diell. Kur i pa i Dërguari i All-llahut u tha: “Keni durim, familja e Jasirit! Vendi i juaj në ardhmëri është Xhenneti.” Dhe në fund, Sumejja plakë lëshoi shpirtin nën shtizat e Ebu Xhehlit. Ishte kjo shehidja (dëshmorja) e parë e Islamit.
Sa shembuj të mirë tregon dhe Pejgamberi a.s. kur flet për dashurinë, mëshirën dhe respektin ndaj gruas. Ai thotë:

“Mua më është falë të më pëlqejë çdo gjë e pastër dhe e bukur në botë siç janë edhe gratë. Ndërsa momenti më i lumtur i imi është kur lidhem në namaz.”

Në kohën paraislamike arabët ndaj grave silleshin në mënyrë të vrazhdë. Shembull mjaft të mirë na jep një ngjarje e ‘Umerit r.a. që ishte i njohur me seriozitetin dhe rreptësinë e tij. Sa’d b. Ebi Vekkas thotë:

“Umeri një ditë kërkoi leje të hyjë tek i Dërguari i All-llahut. Tek ai ishin gratë kurejshite. Me të flitnin me zë të lartë dhe pyesnin për shumë gjëra. Kur e dëgjuan zërin e ‘Umerit, u ngritën dhe të shqetësuara filluan të fshihen. I Dërguari i All-llahut i dha leje ‘Umerit të hyjë brenda dhe u qesh ndërsa ‘Umeri iu drejtua: “O i Dërguar i Zotit, si të bëri All-llahu të qeshesh?”. Pejgamberi a.s. u përgjegj: “U habita me këto gra. Rrinin para meje. Kur e dëgjuan zërin tënd, shpejtuan të fshihen.” E ‘Umeri r.a. vazhdoi: O i Dërguar i Zotit, ti meriton më tepër që para teje të jenë më të rezervuara, tha, dhe duke u kthyer nga ato, shtoi me nervozitet: “O ju armiq të vetevetes, prej meje po frikësoheni ndërsa nga i Dërguari a.s. nuk kini fare frikë. E ato thanë: Ti, në krahasim me të Dërguarin e Zotit je shumë i rreptë. Lidhur me këtë Pejgamberi a.s. tha: “Betohem në Zotin që mban në dorë shpirtin tim. Shejtani duke shkuar rrugës së vet, lakon rrugën (kur e takon ‘Umerin) dhe shkon në rrugë tjetër.”

Derisa bota krishtere shekuj me radhë e llogariste gruan si një ndytësirë dhe nuk e lejonte të hyjë nëpër tempuj, një grua ia tregoi rrugën e drejtë ‘Umerit r.a., rrëfimin e të cilit e treguam pak më lartë. Halifi i dytë ‘Umeri r.a. një ditë, në Medine, në minberin e të Dërguarit të Zotit hipi dhe mbajti hutbe para të pranishmëve. Në hutbe ‘Umeri r.a. të pranishmëve u tha se kur të martohen, mos t’u japin shumë mehër (një shumë të hollash ose të mira materiale që bashkëshorti i jep gruas në vetë aktin e kurorëzimit) grave të tyre. Një zonjë shtatëgjatë u veçua nga xhemati dhe iu drejtua ‘Umerit r.a.:

“O ‘Umer, nuk ke të drejtë kur thua ashtu”. Kështu i tha dhe si argumente ia tregoi ajetet e Kur’anit Famëlartë (en-Nisa 20, 21). Halifi u çudit duke shqiptuar “All-llah, All-llah, një grua diskuton me ‘Umerin dhe atij ia mbyll gojën...”

[fisniku-student]

Zakonet e gabueshme dhe bestytnitë eliminohen

All-llahu rreptësisht ndalon vrasjen e fëmijëve të gjinisë femërore:

“Ju mos i mbytni fëmijët tuaj duke iu frikësuar varfërisë, se ne ua sigurojmë furnizimin e tyre dhe juve, e mbytja e tyre është mëkat i madh.”

Ai gjithashtu kritikon rreptë babanë i cili ndjen turp nga robërimi i saj (vajzës) në luftë, ose nga ajo se femra do t’i bëhet dikujt grua:

“Kur ndonjëri prej tyre lajmërohet me (lindjen) vajzë, fytyra e tij nxihet dhe bëhet plot mllef. Fshihet prej njerëzve për shkak të asaj së keqeje me të cilën u lajmërua (e konsideron bela, e jo dhuratë prej Zotit). Mandej, (mendon) a do ta mbajë atë, ashtu i përulur, apo do ta mbulojë atë (të gjallë) në dhe. Sa i keq është ai gjykim i tyre”.

Kur përshkruhet frika e Ditës së Gjykimit, në Kur’an thuhet:

“Dhe kur të pyeten ato vajza të varrosura të gjalla, për çfarë mëkati janë mbytur...”

Në realitet edhe vajzën edhe djalin njeriut ia falë Zoti. Robi i All-llahut këtu nuk ka kurrëfarë roli.
Veprat e Krijuesit nuk mund të jenë të turpshme e të këqia:

“Vetëm i All-llahut është pushteti në qiej e në tokë. Ai krijon çka të dojë; ai i falë femra atij që do, e i falë vetëm meshkuj atij që do. Ose u falë çifte, meshkuj e femra, por atë që do, e lë pa fëmijë (steril); ai është i Dijshimi e i Fuqishmi.”

Pejgamberi a.s. thotë:

“Ai që ushqen dy vasha deri sa të arrijnë në moshën e pubertetit, në Ditën e Gjykimit do të jemi së bashku kështu (dhe i bashkoi gishtin tregues dhe të mesëm).”

Idhujtarët e Mekkës mendonin se melekët janë bijat e Zotit. Deri sa ata mendonin se vajzat janë krijesa të thjeshta, bijnë në kundërthënie të palogjikshme duke i krahasuar engjëjt me Zotin. Përgjigje u dha Zoti në Kur’an:

“E Ti (Muhammed) pyeti ata (idhujtarët): A të Zotit tënd janë vajzat, kurse të tyre djemtë? Apo ne i krijuam melekët femra, e ata ishin dëshmitarë (kur thonë se melekët janë femra)?! Vini re se si ata janë gënjeshtarë (kur thonë se engjëjt janë bijat e Zotit)”. A thua vajzat ai i ka bërë më të zgjedhura se djemtë?”

Idhujtarët me një shikim të sëmurë meshkujt i konsiderojnë të vetët ndërsa femrat të Zotit. Një krahasim i këtillë në Kur’an quhet “ndarje e padrejtë”

[fisniku-student]

Barazia shpirtërore

Sipas Islamit besimi në Zotin (imani), fitimi i shpërblimit dhe i dënimit, (konform respektimit) të urdhërave dhe ndalesave të Zotit xh.sh. lidhur me botën dhe ahiretin (bota e amshimit), hyrja në Xhennet ose Xhehennem, në të gjitha këto midis gruas dhe burrit nuk ka asnjë dallim. All-llahu i është drejtuar edhe Ademit a.s. edhe Havës në të njëjtën mënyrë. Ashtu si hëngrën bashkarisht fruta nga pema e ndaluar, ashtu edhe u penduan bashkarisht.

Gruaja dhe burri, i varfëri dhe i pasuri, i ziu ose i bardhi, pa kurrfarë përjashtimi në qiej e në tokë, Ditën e Gjykimit do të dalin para All-llahut xh.sh. veç e veç, si një rob dhe nuk do të ketë asnjë dallim.

Zoti premton se kush beson dhe bën vepra të mira qoftë mashkull ose femër, do të kalojnë jetë shumë të mirë. E, duke hyrë në Xhennet, do të jetojnë në lumturi të amshueshme.
Gruaja e kurorëzuar, po s’pati filluar të besojë, burri i saj edhe po të jetë i mirë, edhe po të jetë pejgamber i Zotit, s’do të ketë kurrëfarë dobie. Shembull për këtë janë Nuhu dhe Luti a.s. të cilët ishin dy besimtarë të mirë të Zotit e në të njëjtën kohë ishin edhe pejgamberë, ndërsa gratë e tyre i tradhëtuan ata. Nëse gruaja beson e burri nuk beson, atëherë vepra e keqe e burrit nuk do ta dëmtojë gruan; ai do të shkojë në Xhehennem ndërsa ajo në Xhennet. Shembulli është gruaja e faraonit në kohën e Musait a.s., e cila si përgjigje të sjelljes zemrake të faraonit kur u tha egjiptasve: “Unë jam zoti më i madh” ajo i besoi Musait a.s. dhe luti Zotin: “Zoti im, më bën një vend pranë mëshirës sate në Xhennet dhe më shpëto nga faraoni dhe brutaliteti i tij nga populli mizor!”

[fisniku-student]

Kur’ani dhe gruaja

Nga aspekti i krijimit, besimit, lirisë së ndërgjegjës dhe jetës në botën e amshueshme, kur ia caktojmë vendin gruas në Islam, duhet përmendur se përveç sures “en-Nisa” (gratë) ekziston edhe një sure me emrin “Merjem” kushtuar nënës së Isait a.s. Në Kur’an, në mënyrë shumë të përshtashme përmend emrat e nënës së Isait dhe Musait a.s.

Në Egjipt, faraoni, bijtë e izraelitëve i mbyste ndërsa vajzat e tyre i linte të jetojnë. Kur Musa a.s. erdhi në këtë botë e ëma e tij u shqetësua:

“Ne, nënën e Musait e inspiruam t’i japë atij gji, e kur të kesh frikë për të atë hidhe në lum, e mos u frikëso dhe mos u pikëllo, se Ne do ta kthejmë të ty dhe do ta bëjmë atë nga të dërguarit”.

Pas këtij urdhëri nëna, e cila e hodhi atë në Nil, derisa nuk mori vesh për të, kaloi çaste të dhimbshme e shqetësuese! Kur’ani e përshkruan ndjenjën fisnike të nënës kështu:

“E zemra e nënës së Musait agoi e zbrazët...”

Ndërsa në lidhje me Merjemen, sureja që mori emrin e saj shpjegon në mënyrë të jashtzakonshme sjelljen e prindërve. E liron Merjemen nga të gjitha shpifjet dhe aku*zat. Kur’ani shfrytëzon shprehjen “Buhtanun adhim” (shpi*fje e madhe) për akuzat e hebrenjve lidhur me siç shprehen ata prosti*tucionin e Merjemes. Përsëri në Kur’an shfrytëzohet në mënyrë më gjentile, në mënyrë letrare dhe në mënyrë më të lartë shprehja për Merjemen. Shembulli më i mirë për këtë është edhe sureja Merjem. Engjëjt bise*dojnë me Merjemen:

“Përkujto kur engjëjt i thanë: Oj Merjeme, All-llahu të dalloi ty (me besim e karakter), të pastroi (nga shpifjet hebreje) dhe të lartësoi mbi gratë e botës.”

[fisniku-student]

Gjykimi lidhur me botën

Nuk ka ndryshim as me barabarsinë as me dënimet që u bëhen burrit dhe gruas. Fajet e bëra kundër gruas, edhe sikur të jenë personalisht kundër saj ose kundër pasurisë së saj, edhe kundër nderit të saj, duhet të dënohen njëlloj sikur kundër burrit. Madje janë edhe disa raste që flasin në in*teres të gruas. Nëse burri e akuzon gruan për prostitucion dhe nëse nuk ka argumente për të, do të dënohet për shpifje dhe deri në fund të jetës nuk mund të dëshmojë para gjyqit. Në fenë Islame, njeriu pas pranimit të Islamit, po iu kthye ndonjë besimit tjetër dhe po nuk u pendua për këtë, dënohet me vdekje. Sipas Ebu Hanifes gruaja murt*ede (që prej Isla*mit kalon në ndonjë besim tjetër) nuk ekzekutohet me vdekje. Po qe e nevojshme të zbatohet kisasi (vdekje për vdekje, sy për sy), për një sulm ndaj trupit të gruas, (edhe nëse agresori është burrë), ky dënim do të aplikohet. Nëse është i nevojshëm dëmshpërblimi, këtu ekzistojnë raste specifike për gruan.

Në rast se gruaja është fajtore, dënohet njëlloj sikurse edhe mashkulli.

Udhëheqja me familjen, trashëgimia, institucioni i dëshmisë dhe tematika të ngjashme me këto, të drejtat e ndry*shme midis burrit e gruas do të shqyrtohen në faqet e këtij libri që do të pasojnë.

[fisniku-student]

Mendimet e disa dijetarëve të Perëndimit lidhur me të drejtat e gruas në Islam

Stanley Lane-Poole thotë se:

“Atë që ka bërë Muhammedi për çështjen e ndry*shimeve relevante në favor të gruas, nuk e ka bërë asnjë ligjdhënës.”

Ndërsa Will Durant , sa i përket gruas, shkruan:

“Muhammedi i dha fund vrasjes së fëmijëve të gjinisë femërore tek arabët. Në punët ekonomike dhe juridike, gruan e solli në pozitë të barabartë me mashkullin. Gruaja mund të mirret me çdo profesion ligjor. Mund të disponojë me fitimin e vet, mund të trashëgojë pasuri dhe me pronësinë e vet mund të udhëheqë si të dojë ajo personal*isht. Muhammedi a.s. gjithashtu e ndërpreu edhe zakonin tek arabët që siguronte trashëgiminë e grave prej të jatit në të birin. Grave u pranohet gjysma e të drejtës trashëgimore të burrit.”

Për barabarësinë midis gruas dhe burrit, profesori nga instituti islamik, Jascques C. Risler thotë:

“Në proçeset juridike gruaja është ngritur në status të barabartë me burrin. Prej atëherë gruaja filloi t’i gëzojë të drejtat për trashëgimi, të lë trashëgimi, dhe të punojë ndonjë punë ligjore.”

Gaudefroy-Demombynes mendimin e vet e paraqet duke konstatuar se të drejtat e gruas në jurisprudencën Islame janë në nivelin më të lartë se sa në ligjet evropiane:

“Ligjet e Kur’anit janë në shkallën më të lartë në fa*vor të gruas dhe sigurojnë, së paku teoretikisht, pozitë më të mirë nga ajo që gruas i sigurojnë ligjet evropiane. Gruaja islame ka të drejta për kapital të veçantë në tran*sakcionet financiare. Ajo deri në fund të jetës disponon me pasurinë që e ka fituar si dhuratë ose me trashëgimi, apo me mallin e fituar me djersën e vet personale. Edhe pse në realitet real*izimi i këtyre të drejtave është i vështirë, asaj i janë sigu*ruar varësisht nga pozita e saj, ushqimi, strehimi dhe ku*jdesi për të.”

Filozofi frëng, Volter , thotë:

“Vëllait tim turk, do t’ia thoja këtë: Feja jote më duket se meriton respekt. I falesh vetëm një Zoti. Je i obliguar që një herë në vjet pjesën e 40 të fitimit ta japësh si zeqat dhe, në ditën e Bajramit të pajtohesh me armiqtë e tu. Priftërinjtë tanë ndoshta më mijëra herë ju akuzojnë para botës se ndoshta e keni aprovuar atë besim, vetëm për shkak se ajo i ka pranuar kënaqësitë. Këta të mjerë e kanë gënjyer tërë botën. Feja e jote është fe mjaft bu*jare.”

I njëjti filozof për martesën me më shumë se një grua thotë:

“Problem i vërtetë i priftërve tanë ishte me turqët mus*limanë. Duke mos mundur që me ndonjë mënyrë tjetër t’u kundërvihen pushtuesve të Stambollit, ata filluan të shkruajnë me qindra letra kundër tyre. Shkrimtarët tanë që në numër ishin më shumë se jeniçerët, u munduan që t’i përvetësojnë gratë. Gjoja Muhammedi nuk e llogaritte gruan si qenie intelegjente. Gjoja në ligjet e Kur’anit të gjitha gratë janë robëresha. Se nuk paskan kurrfarë të dre*jta ndaj s’kanë vend as në Xhennet.
Të gjitha këtyre gënjeshtrave, në fillim u besohej. Por, mjafton të lexohet sureja e III dhe e IV e Kur’anit dhe të zhveshen këto gënjeshtra.

Duket se pozita e gruas nuk është e keqe siç tregohej. Gjithsesi se si të krishterë nuk do ta argumentojnë se secila fjalë e Kur’anit është e vërtetë. Por, s’do të themi asnjë fjalë kundër doktrinës që e shtroi Islami për Zotin e vetëm, All-llahun. Që të pushtojë tërë Lindjen, më tepër se shpata, shërbyen këto fjalë të 122 sureve :

“Thuaj: Ai, All-llahu është Një. All-llahut i mbështetet gjithçka. Nuk ka lindur e as është lindur. Atij asgjë nuk i gjason.”

[fisniku-student]

Para lindjes së Islamit, kudo në botë gruaja, edhe para kurorës edhe pas saj, kishte të drejta shumë të kufizuara, ose nuk kishte fare të drejta. Në kohën e lulëzimit të civilizimit të Greqisë së Vjetër, deri në shekullin III të erës së re, në Kinë, në të drejtën hinduse, në të drejtën hebreje, gruaja gjendej nën presion. Nuk mund të bënte asgjë krye në vete. Gjendej nën dominimin e babait para kurorës, e në kurorë nën dominimin e burrit, e pas vdekjes së tij - nën dominimin e djalit më të madh ose nën dominimin e ndonjë mashkulli tjetër nga familja.
Edhe në siujdhesën e Arabisë pozita e gruas nuk ndry*shonte.

[fisniku-student]

Pozita e gruas në familjen islame

“Xhenneti gjendet nën këmbët e nënave.”

Muhammedi a.s.

Aftësitë fiziologjike dhe psikologjike të burrit dhe gruas

E vërtetë e pamohueshme është se gruaja dhe burri, nga pikëpamja e formimit, nuk janë të njëjtë. Shkencëtarët që bëjnë fjalë për të drejtat e gruas, tentojnë të shpjegojnë arsyet e ndryshme të këtij dallimi. Disa prej tyre vërtetojnë se ky ndryshim fiziologjik me kohë do të evitohet, kështu që gruaja dhe burri, edhe psikikisht një ditë do të barazohen. Nëse e lëmë në një anë këtë debat dhe nëse e shqyrtojmë pozitën e sotme, do të shohim se gruaja dhe burri, njeri prej tjetrit, ndryshojnë vetëm nga pikëpamja e formimit të trupit të tyre, organizmit të tyre dhe aktiviteteve. Fiziologjikisht mashkulli dhe femra veprojnë ashtu siç iu mundëson struktura trupore. Ashtu siç një mashkull nuk mund të lind fëmijë, ashtu edhe një femër nuk mund të mbarsë. Pasi që “instikti seksual nuk është vetëm vlerë e mëvetësishme psiko-fizike, por është element i personit me të cilin është i lidhur në mënyrë të pandashme... Duhet të dijmë edhe atë se analiza e instiktit seksual mund të na dërgojë kah veçantitë (specifikat) e karakterit të një njeriu.”

Me siguri do të ketë dallime të mëdha edhe në sferën psikike, varësisht nga struktura fiziologjike. Tek mashkulli nuk mund të gjenden emocione gjithnjë të ndryshme siç janë të hajthme ato te gruaja. Mashkulli është një qenie e tillë që mund t’u kundërvehet dukurive të ashpra të vazhdueshme të natyrës, si dhe sulmeve të numërta të jetës. Fiziologët i shpjegojnë dallimet shpirtërore midis mashkullit dhe gruas. Në familje për burrin gjë elementare është t’i dalë në krye gruas, ndërsa për gruan është kryesore t’i dhurohet mashkullit, ruajtja e personalitetit deri në shkallën e mundur dhe përpjekja që të jetë e simpatizuar dhe e pranuar nga ana e mashkullit, si dhe ruajtja e mashkullit në “pishinën e saj shpirtërore dhe trupore”. Për mashkullin, familja është një pasuri, ndërsa për gruan është fortifikatë. Gruaja disponon me veti varësisht nga fiziologjia dhe organizmi. Te gruaja janë më të shprehura: temperatura, pulsi dhe frymëmarrja. Forca muskulare ngadhnjen te mash*kulli. Një gjendje e këtillë gruan e vendos ndërmjet mashkullit dhe fëmijës.

Gina Lambroso e cila e ka studiuar psikologjinë e femrës me një mençuri dhe urtësi në veprat “L’ame de la famme”, “La famme dans la societe actuelle”, shqyrton shumë çështje interesante:

“Gruaja, për shkak të dashurisë që e ndjen ndaj të tjerëve, është e varur prej tyre. Egoizmi i burrit është një fanar i ndritshëm që tregon rrugët nëpër të cilat duhet kaluar. Ndaj, mashkulli nuk kërkon udhërrëfyes dhe nuk mbështetet në askë. Ndërsa flijimi i gruas, atë e shtyen të mbështetet në të tjerët dhe pengohet të përparojë pa udhërrëfyes. Diç e këtillë nuk i përket vetëm asaj të duash dhe të jesh e dashur, por, ndoshta edhe vetëkontrollimit. Gruaja është si një kacavjerrës, madje edhe sikur t’i thaheshin rrënjët, sikur të gjente ndonjë degë të thatë ose ndonjë mur, do ta vazhdonte jetën. Tragjedia më e madhe për të është kur ngel pa mbështetje. Ka njerëz, të cilët, një dobësi të këtillë - (e kjo për gruan është forcë e të kërkuarit të mbështetjes dhe të varësisë nga të tjerët) e shpjegojnë me mungesë të edukatës. Por, edhe gruaja që ka edu*katë më të madhe, përsëri ka nevojë për të (mbështetje).”

Akademiku Maz’har Osman Uzman, pas studimit të dallimeve organike dhe psikike midis mashkullit dhe femrës, konstaton:

“Në kohëra të vjetra nuk ka ekzistuar mendim për barazi juridike, siç është sot mendimi i feministëve të rinj. Barazia juridike nuk mund të kënaq dy gjenerata që s’janë krijuar në të njëjtën mënyrë dhe që nuk kanë dëshira dhe ideale të njëjta. Edhe kafshët e gjinisë mashkullore janë të vrazhda ndaj atyre të gjinisë femrore. Dikur gruaja këmbehej, blehej, vidhej, grabitej e shitej. Pra, ajo nuk ishte pro*nare e vërtetë e vetëvetes, por ishte vetëm një lëndë për vazhdimësinë e racës... Madje edhe në ato vende ku gruaja nderohej si kurorë, martesa akoma i sjellte mishërim, bënte që plotësisht të humbë personalitetin e vjetër. Kjo prej zonjushës do të bëhet zonjë, do të mbajë mbiemrin e bashkëshortit dhe do të njihet si pronë e filan fallanit. Por, nuk ndryshon te burri, asgjë. Martesa sado që të jetë zbukuruese, gruan përsëri e vë në shërbim të burrit.

Detyra e gruas në Angli, është të dashurojë, të shërbejë dhe të jetë e dëgjushme, e thënë kjo që përcillet prej gojës në gojë. Poeti Schiler thotë: “Në rruzullin tokësor, dëgjueshmëria është obligimi i gruas”. Kundër dominimit të dukshëm të burrit, gruaja ka rezistencën e fshehur. Që të mundë burrin, gruaja shërbehet me natyrën e vet të butë dhe në mënyrë të pa*hetuar, burrin mund ta sjellë deri në atë gjendje që e dëshiron. Në një martesë fatlume, hidhërimi ose zemërimi i njërës palë zëvendësohet me gjentilitetin e palës tjetër. Njëra palë dëshiron të dominojë deri në shkallën e dhunës, ndërsa pala tjetër fiton me modesti, me dorëzim të parez*ervë, me varshmëri e dëgjueshmëri. Ja, këto janë mëlmesat e bashkëshortësisë. Vetë krijimi i dy gjinive aq të ndryshme, lind respekt dhe dashuri të ndërsjellë.