Duhet t’i pėrmbahemi katėr gjėrave gjatė javės sė ardhshme dhe duhet qė tė inkurajojmė dhe motivojmė njeri tjetrin pėr tė siguruar qė do t’i bėjmė tė gjitha. Ekspertėt e kėsaj fushe thonė: “Nėse dėshiron tė bėsh diēka atėherė fillo me njė kusht, pastaj vrojto dhe nė fund gjyko”. Tani dėshiroj qė tė vendosni njė kusht pėr vete ose premtoni vetes se do tė bėni si vijon:
1. Puna: ēdo ditė duhet tė punoni nė mėnyrė produktive
2. Ibadeti: ēdo ditė duhet tė bėni ibadet mė shumė se minimumi
3. Ushtrimet: ēdo ditė duhet tė bėni ushtrime trupore
4. Jeta shoqėrore: ēdo ditė duhet tė bėni diēka shoqėrore
Pika e parė ėshtė pėr veten tuaj, e dyta pėr shpirtin tuaj, e treta pėr trupin tuaj dhe e katėrta pėr familjen tuaj. Le tė i pėrmbahemi atyre meqė ato pėrbėjnė vetė esencėn e jetės. Idetė pėr kėtė projekt i kemi nxjerr nga jetė pėrshkrimi i Pejgamberit a.s. Kemi analizuar ditėn e tij, si e ka kaluar dhe kemi nxjerrė katėr pikat e mėsipėrme tė cilave ai u pėrmbahej ēdo ditė. Dėshirojmė tė imitojmė Pejgamberin a.s. nė atė se si e kalonte ditėn e tij. Ne nuk e kemi parė atė kurrė, e as qė dimė si ka ecur, si ka buzėqeshur, por dimė se si pėrbėhej njė ditė e tij dhe duhet ta imitojmė nė kėtė. Kur ta takojmė nė Ditėn e Gjykimit, dėshirojmė t’i themi: ”O i Dėrguari i Allahut, tė kemi imituar ty” (qoftė edhe pėr njė javė)
Allahu xh.sh. thotė nė Kur’anin famėlartė: Thuaj: "Nėse e doni Allahun, atėherė ejani pas meje qė Allahu t'ju dojė, t'ju falė mėkatet tuaja, se Allahu ėshtė qė fal shumė, mėshiron shumė” 3:31
Prandaj, nėpėrmes tė kėtij projekti ne do t’a imitojmė Pejgamberin a.s. do tė shpėrblehemi bollshėm nga Allahu xh.sh. do tė bėhemi njerėz mė tė mirė dhe do tė ēlirohemi nga pranga e humbjes sė kohės.
I. Puna:
Pėr pikėn e parė duhet tė mundohemi qė tė punojmė apo mėsojmė sė paku 6 orė nė ditė. Mesatarja e kohės neto tė shpenzuar pėr punė nė perėndim ėshtė 6-7 orė nė ditė, ndėrsa nė Botėn Arabe ėshtė vetėm 27 minuta. Koha neto d.m.th. pa ndėrprerje, pa telefonata dhe pa lojėra – asgjė pos punės sė pėrqendruar. Ky projekt ėshtė i pėrshtatshėm pėr secilin prej punėtorėve nė punė e deri te amviset qė kryejnė punėt e shtėpisė dhe edukojnė fėmijėt e tyre. Pejgamberi a.s. bashkonte ditėn me natėn, prandaj ishte nė gjendje tė zgjerojė kėtė fe nė botė pėr 23 vjet. Ai e bėri kėtė qė ne tė bėhemi myslimanė, prandaj duhet tė punojmė pėr t’i ndjekur hapat e tij. Omeri r.a. thoshte: “Kur tė flejė? Nėse fle natėn, i hi hak tė drejtės sė Allahut ndėrsa nėse fle ditėn do ti hyj nė hak tė drejtave tė njerėzve”
II. Ibadeti:
Pejgamberi a.s. kryente 4 veprime tė adhurimit ēdo ditė: namazin e natės, dhikrin, leximin e Kur’anit dhe duanė. Ju mund tė i falni sė paku dy reqate namaz tė natės dhe me kėtė rast tė lexoni sė paku njė faqe tė Kur’anit. Pas namazit bėni dhikr dhe bėni dua, bile pėr disa minuta. Nėse bėni kėtė atėherė ju keni kryer 4 llojet e ibadetit tė cilat Pejgamberi a.s. kurrė nuk i ka lėnė gjatė tėrė jetės sė tij.
E kam njė recetė qė mund tė ju ndihmojė pėr tė praktikuar kėtė ibadet.
Zgjohuni 15 minuta para agimit dhe falni dy reqate dhe lexoni Kur’an gjatė kėtij namazi. Kjo periudhė e kohės ėshtė koha mė e preferuar pėr tė falur namaz pėr Allahun xh.sh. Pastaj bėni dua sepse kjo ėshtė koha kur duatė mė sė shumti pranohen dhe pastaj falni namazin e sabahut. Dhe pas saj thoni lutjet e mėngjesit pėr pesė minuta. Nė kėtė mėnyrė ju keni kryer tė 4 llojet e ibadetit vetėm pėr 25 minuta. Tani paramendoni nėse mund tė zgjoni edhe tė tjerėt tė bėjnė kėtė. Paramendoni se sa i lumtur do tė jetė Pejgamberi a.s. po qese tė gjithė myslimanėt do tė zgjoheshin pėr t’i bėrė kėto ibadete.
III. Ushtrimet :
Nėse i shikoni myslimanėt e sotshėm, do tė shihni se shumė njerėz lėngojnė nga pėrdorimi i duhanit dhe ata rrėzohen edhe nga sfidat mė tė vogla. Pėr tė ngritur shėndetin trupor, ėshtė me rėndėsi qė secili nga ne tė bėjė ushtrime fizike sė paku 30 minuta nė ditė, qoftė nė shtėpi apo jashtė ku edhe femrat mund tė merren me sport por nė fusha tė mbyllura. Pejgamberi a.s. ishte sportist. Kur garonte me gruan e tij Aishen, ai gjithmonė fitonte edhe pse ishte 60 vjeēar e ajo i kishte vetėm 18 vjet.
IV. Jeta shoqėrore:
Planifikoni njė interval prej 30 minutash nė ditė kur do tė uleni me prindėrit e juaj dhe kushėrinjtė ose pėr tė kaluar me gruan dhe fėmijėt e juaj. Paramendoni se si do tė pėrmirėsoheshin marrėdhėniet familjare po qese do tė shpenzoni mė shumė kohė bashkėrisht. Kėrkojmė nga ju gjysmė ore tė kohės cilėsore.
Paramendoni nėse tė gjithė angazhohemi shumė pėr tė kryer kėto detyra. Allahu xh.sh. do tė shikonte popullin e Muhammedit dhe do tė shihte se ata janė duke kryer katėr gjėra tė cilat Pejgamberi a.s. i bėnte gjatė tėrė kohės. Mendoni se si do tė pėrmirėsohej marrėdhėnia e juaj me Allahun xh.sh. gruan e juaj dhe punėdhėnėsin dhe si shkathtėsitė e juaja dhe gjendja fizike pėrmirėsohet vetėm brenda njė jave.
Koha e nevojshme pėr tė arritur kėto ėshtė: 6 orė mėsim + 25 minuta ibadet + 30 minuta ushtrime trupore + 30 minuta aktivitete shoqėrore = totali ėshtė 8 orė dhe ju mbetet pjesa tjetėr e kohės tė bėni ēka tė doni. Provoni kėtė projekt dhe do tė jeni mė tė kėnaqur me veten tuaj.
Por kėtė herė nuk do tė kėrkojmė nga ju tė na dėrgoni rezultatet nė web faqe. Synimi ynė ėshtė tė zgjojmė secilin dhe njerėzit pėrreth tyre dhe, inshallah, nė Ditėn e Gjykimit do tė marrim vesh pėr numrat. Ēdo njeri duhet tė jetė i sigurt nė suksesin e tij personal. Nė kėtė mėnyrė ju do tė arrini sukses dhe njerėzit rreth jush do tė arrijnė sukses dhe rezultatet do tė shihen nė Ditėn e Gjykimit. Nė atė ditė do tė thuhet: “Filani dhe fallani kanė ndjekur hapat e Pejgamberit a.s. edhe pse nuk njihnin atė”. Paramendoni se sa i gėzuar do tė jetė Pejgamberi a.s.
T’i shikojmė tani disa tė dhėna statistikore.
Arabėt shpenzojnė 60% tė ditės sė tyre duke shikuar televizorin, 28% tė kohės janė tė angazhuar nė punė tė parėndėsishme e pastaj bien nė gjumė nė ora dy apo tre tė mėngjesit.
Perėndimorėt zgjohen nė ora 6 tė mėngjesit, flenė nė ora 10 tė natės dhe nuk argėtohen pos gjatė fundjavės.
Perėndimorėt lexojnė gjatė tėrė kohės; nė autobus; nė dhomėn e pritjes sė mjekut…
Arabėt harxhojnė kohėn e tyre duke lozur lojėra nė internet apo duke bėrė chat. Tė rinjtė shpenzojnė kohėn e tyre duke vozitur automjetet e tyre ose nė kafenetė ndėrsa vajzat e reja shpenzojnė nga dy tre orė ne telefon.
Mund tė pėrfundojmė se ne arabėt jemi duke funksionuar me 25% tė energjisė sonė duke pamundėsuar kėshtu qė tė arrijmė perėndimin ose tė bėjmė ndonjė ndryshim tė situatės pa marrė parasysh se sa i lutemi Allahut xh.sh. Mos harroni se ēdo ibadet ėshtė i lidhur me kohėn: namazi, zekati, haxhi.
“...faleni namazin nė mėnyrė tė rregullt, pse namazi ėshtė obligim (pėr kohė) i caktuar pėr besimtarėt.” 4:103
“…O i Dėrguari i Allahut, cila ėshtė vepra mė e mirė?”... “Namazi nė kohėn e vetė” u pėrgjigj ai.
Agjėrimi…numėr i caktuar i ditėve…“agjėroni kur tė shihni hėnėn e re dhe ndėrpritni agjėrimin kur tė shihni hėnėn e re.”
“Haxhi ėshtė nė muajt e caktuar” 2:197
Zekati; duhet tė kalojė njė vit pėr ta dhėnė atė.
Allahu xh.sh. na pėrkujton gjithmonė me ajetet apo mrekullitė e kohės;
“Ne i bėmė natėn dhe ditėn dy fakte (qė dokumentojnė pėr fuqinė Tonė), e shenjėn e natės e shlyem (e errėsuam), e shenjėn e ditės e bėmė tė ndritshme qė tė mund tė angazhoheni pėr shfrytėzimin e begative tė dhuruara nga Zoti juaj, dhe qė ta mėsoni njehsimin e vjetėve dhe llogaritjen (e kohės). Ne kemi sqaruar ēdo send nė mėnyrė tė hollėsishme.” 17:12
Allahu xh.sh. betohet nė kohėn nė shumė ajete tė Kur’anit. Allahu xh.sh. betohet nė diēka kur ajo ėshtė tepėr e rėndėsishme.
“Pasha paraditen! Pasha natėn kur shtrinė errėsirėn. 93:1-2
“Pasha agimin. Pasha dhjetė netėt” 89: 1-2
“Betohem nė kuqėrrimin e horizontit pas perėndimit,” 84: 16
“Pasha kohėn. Nuk ka dyshim se njeriu ėshtė nė njė humbje tė sigurt.” 103:1-2
O ju myslimanė, keni kujdes se koha ėshtė e vlefshme. Edhe pėrkundėr kėtyre ajeteve, ende dėgjojmė tė rinjtė qė thonė: “Jam duke e mbytur kohėn”. A nuk e kuptojnė se koha ėshtė vetė jeta dhe se janė vetėm duke mbytur vetveten? A ėshtė ky ummeti i Muhammedit a.s.? Njė pjesė e madhe e kohės ėshtė duke humbur kot por nė fund ne jemi duke humbur jetėn tonė. Si mund tė jemi tė kėnaqur me kėtė situatė?
Shembujt vijues tregojnė se sa ėshtė e vlefshme koha:
Franca ka emėruar njė ministėr pėr kohėn e humbur pėr tė shfrytėzuar kėtė kohė pėr gjėrat qė janė tė dobishme pėr shoqėrinė franceze.
Pejgamberi a.s ka thėnė: “Nxitoni pėr tė kryer 7 gjėra...” Mos vallė prisni vdekjen e befasishme, sėmundjen fatale apo varfėrinė para se tė kuptoni se ēka keni humbur?
Nė Kur’an thuhet: “Dhe ngutuni (me punė qė meritoni) nė falje mėkatesh nga Zoti juaj” 3:133. “Garoni njeri me tjetrin” 57:21
A kuptoni se sa ėshtė e vlefshme koha? Dijetarėt e islamit ēmonin lartė kohėn e tyre shumė kohė para perėndimit. Nė kėtė mėnyrė, ata arritėn ringjalljen e tyre.
Hasan El-Basriu ka thėnė: “Ēdo ditė agon dielli dhe thotė: “O ju njerėz! Unė jam dita e re dhe jam dėshmitar i veprave tė juaja. Mė shfrytėzoni sepse nuk do tė kthehem deri nė Ditėn e Gjykimit.”
“O i biri i Ademit, ti nuk je asgjė tjetėr pos njė grumbull i frymėmarrjeve. Kur frymėmarrja del, me tė ka dalė njė pjesė e jotja. Ashtu si ka shkuar kjo pjesė, sė shpejti tė gjithė ju do tė shkoni”
Ibn Kajimi ka thėnė: “Ēdo frymė qė del pėr ndonjė qėllim tjetėr e jo pėr hir tė Allahut xh.sh. do tė shndėrrohet nė pikėllim dhe pendim nė Ditėn e Gjykimit.” Ai po ashtu ka thėnė: “Shenja qė Allahu ju urren ėshtė se e gjeni veten tuaj duke u marrė me ēėshtje tė parėndėsishme; kėshtu qė ju e humbni mundėsinė e tė shkuarit nė xhenet. Ndėrsa shenja qė Allahu ju donė ėshtė se ju kryeni mė tepėr detyra se sa keni kohė”. Njė thėnie thotė: “Shejtani gjen punė pėr duart e papuna”. Nėse doni tė kuptoni se a ėshtė Allahu xh.sh. i kėnaqur me ju, atėherė mendoni: a rrini kot apo jeni tė angazhuar?
El-Muhasibi thotė: “Do tė kisha pasur dėshirė qė koha tė blihej me para pėr tė blerė kohėn ne atyre qė e shpenzojnė kot dhe qė janė jo mirėnjohės, pėr ta shfrytėzuar pastaj duke i shėrbyer Allahut xh.sh.”
Ibn Mesud ka thėnė: “Pėr asgjė nuk ndiej keqardhje pos pėr ditėn qė mė ka kaluar nė tė cilėn nuk kam shtuar veprat e mia”
Ibn Akil ka shkruar “Librin e Arteve” qė pėrmban 800 vėllime. Ai thoshte: “Unė nuk haj si ju, unė pėrziej bukėn e thatė me ujė derisa tė zbutet. Me kėtė unė fitoj nė kohė meqė e gėlltis ushqimin nė vend se ta pėrtypi atė”
Ju duhet tė dini se ku po shkon koha e juaj, duhet tė dini se kur mund tė dilni jashtė dhe kur mund tė keni kohė tė lirė. Nėse keni kohė tė lirė mos e shpenzoni kot – njė lojė e futbollit mjafton, nuk keni nevojė tė shikoni 6 lojėra futbolli.
· Ebu Jusuf, qė ishte nxėnės i Ebu Hanifes, njėherė tha: “Ebu Hanife ishte duke vdekur kur kėrkoi njė laps dhe njė copė letėr pėr tė zgjedhur njė problem tė jurisprudencės duke thėnė “Nėse mė ka mbetur vetėm edhe njė moment pėr tė jetuar, do ta shpenzoj nė atė qė e kėnaq Allahun xh.sh.”
Njė njeri kėrkoi nga Ibn Xhevziu tė ulet me tė tė bisedojė. Imami iu pėrgjigj: “Vetėm nėse e ndalon diellin sė rrotulluari”. Nė kėtė mėnyrė, kėto gjenerata i ofruan njerėzimit shumė pėrparime. Allahu xh.sh. ka bekuar jetėn e tyre; ata ishin nė gjendje tė bėjnė atė pėr tė cilėn neve do ta na duheshin vite tė tėra.
Kur ishte 16 vjeēar Usame Ibn Zejd ishte udhėheqės i ushtrisė. Ebu Bekri dhe Omeri r.a. ishin nėn komandėn e tij. Pejgamberi a.s. ka thėnė: “Pasha Allahun, Usame ėshtė plotėsisht i pėrshtatshėm pėr kėtė punė”. Usame ka luftuar kundėr romakeve dhe ka fituar. Ashabėt thanė: “Asnjė ushtri nuk ėshtė shpėrblyer si ushtria e Usames dhe myslimanėt nuk kanė pasur humbje”. Njė njeri i suksesshėm punon edhe gjatė pushimeve tė tija, nėse nuk gjen ndonjė punė tė rregullt, ai punon vullnetarisht.
Saad ibn Muadhi pranoi islamin kur ishte 30 vjeēar dhe vdiq 37 vjeēar. Edhe pse jetoi vetėm 7 vjet si mysliman, froni i Allahut xh.sh. u tund pėr shkak tė vdekjes sė tij dhe 70.000 melaqe zbritėn pėr funeralin e tij.
Mustafa Kemali luftoi okupimin e anglezėve dhe solli nė gjunjė perandorinė angleze. Ai vdiq nė moshėn 33 vjeēare
Omer el-Muhtar udhėhoqi luftėn kundėr okupimit italian prej moshės 60 vjeēare deri nė moshėn 70 vjeēare.
Muhammed bin El-Kasim pushtoi Indinė kur ishte 17 vjeēar. Ai luftoi nė 12 beteja pėr njė vit dhe i fitoi tė gjitha.
Zejd bin Thabit pranoi islamin qysh nė moshėn dhjetė vjeēare. Pejgamberi a.s. ia mėsoi tėrė Kur’anin pėrmendėsh qysh nė moshėn e tij 12 vjeēare. Ai mėsoi gjuhėn hebraike nė moshėn 14 vjeēare dhe u bė pėrkthyes personal i Pejgamberit a.s. nė moshėn 16 vjeēare, ndėrsa nė moshėn 17 vjeēare u bė njė nga ashabėt e zgjedhur pėr tė shkruar shpalljen. Nė moshėn 19 vjeēare ai ishte kryesues i komisionit pėr caktimin e trashėgimisė. Nė moshėn 21 vjeēare ai u caktua pėr detyrėn mė tė madhe nė histori – pėr grumbullimin e Kur’anit dhe pėrmbledhjen e tij nė njė dorėshkrim.
Ne humbim njė pjesė tė madhe tė kohės tonė: 8 orė flemė dhe 8 orė tjera i shfrytėzojmė pėr haje dhe nevoja tjera personale. Kjo do tė thotė se 2/3 e kohės tonė ėshtė harxhuar ndėrsa pjesa e mbetur ėshtė koha kur mund tė arrihet produktiviteti. Paramendoni qė ēdo frymėmarrje e juaj ėshtė ruajtur nė njė dollap e cila do tė hapet nė Ditėn e Gjykimit. A ėshtė ai dollap i zbrazėt? Apo nė to janė shėrbime tė shumta, ndihma, shpikje dhe ibadeti? Parafytyroni dikė duke gjuajtur 100.000 dollarė nė det. Me siguri se do tė konsiderohej i marrė dhe do tė vendosej nėn mbrojtjen e rreptė. Ju e bėni tė njėjtėn gjė nėse harxhoni kot kohėn e juaj sepse pasuria juaj mė e madhe janė frymėmarrjet e juaja nė kėtė jetė tė kufizuar.
Detyrė shtėpie:
Do tė pėrmbledhim atė nė pikat vijuese:
Ju nuk mund tė shfrytėzoni kohėn e juaj nė mėnyrė tė urtė pos nėse keni njė qėllim nė jetė. Nėse keni qėllim atėherė do tė jeni syēelė pėr kohėn e juaj dhe do ta ndani atė pėr tė arritur qėllimin e juaj nė mėnyrė efikase.
Krijoni njė plan si vijon:
Koha_____________________Puna_____________________ Koha e nevojshme
4:00 - 4:15
4:15 - 4:30
4:30 - 5:00
Nėse i pėrmbaheni kėtij plani, do tė shihni se 60% e kohės sė juaj ėshtė humbje. A jeni tė gatshėm pėr ndryshime apo tė gjitha mbeten fjalė pa zotime? A jeni tė gatshėm qė tė rirenditni kohėn e juaj? Nėse me tė vėrtetė jeni gati, atėherė tė merremi vesh pėr detajet qė do tė ju ndihmojnė tė organizoni kohėn e juaj.
Ēdo ditė shkruani atė qė planifikoni tė bėni nesėr.
Shkruani kėtė nė kalendarin ditor.
Pėrqendrohuni nė punėn e juaj dhe mos u ndalni pėr arsye tė parėndėsishme. Koha nė Lindjen e Mesme humbet kot pėr shkak tė ndėrprerjeve tė shumta. Angazhohuni fortė dhe do tė vėreni shtim tė madh tė produktivitetit.
Zvogėloni numrin e orėve tė gjumit; vetėm njė orė nė ditė d.m.th. ju shtoni 365 orė nė vjet. Mund ta shfrytėzoni kėtė kohė pėr tė pėrgatitur disertacionin e juaj apo pėr tė mėsuar pėrmendėsh Kur’anin. Paramendoni kėtė!
Largohuni nga njerėzit e papunė dhe tė pakujdesshėm
Bėni gjėrat paralelisht. P.sh. derisa pritni nė dhomėn e mjekut apo derisa udhėtoni me autobus, lexoni njė libėr. Nė vend se tė harxhoni kohėn duke pritur shfrytėzoni atė kohė dhe bėni diēka produktive. Njė shembull i madh ėshtė Ibn Kajimi i cili shkroi librin e tij “Zad El-Maad” gjatė udhėtimit tė tij pėr nė haxh.
Keni kujdes nga koha e lirė qė keni gjatė verės, pėrdoreni nė mėnyrė tė urtė, p.sh. duke punuar vullnetarisht.
Ēdo natė pyetni veten ēka keni bėrė atė ditė dhe sė shpejti do tė jeni tė ngazėllyer me rezultatet e juaja. Vlerėsoni se sa keni qenė nė gjendje tė kompletoni projektin e javės sė frytshme. Mund tė filloni po e zėmė me 30% por produktiviteti dhe efikasiteti i juaj do tė rritet ēdo ditė.
Nė fund, kur mos dilni nga shtėpia pa kalendarin ditor.
Besoj se nėse jemi nė gjendje tė shfrytėzojmė kohėn gjatė kėsaj jave tė efikasitetit, vlerėsimi ynė mbi kohėn, do tė ndryshojė. Ju lutem, punoni me ne nė kėtė projekt. Vendosni njė synim tė qartė ku dėshironi tė lartėsoni kohėn pėr hir tė Allahut xh.sh. dhe nga dashuria ndaj Pejgamberit a.s. Shpresoj se isha nė gjendje ta sqaroj mesazhin. Kėrkoj ndihmė nga Allahu xh.sh. dhe shpresoj se do tė takohemi javėn e ardhshme.
Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi ju.
pėrkthyer nga: Ekipi Dar Al-Tarjama – Konvoji shqipėtar
Nga libri "Krijuesit e jetės"
AmrKhaled.net ©
Ky artikull mund tė publikohet dhe shumėfishohet lirisht pėr nevoja personale, pėrderisa pėrmendet burimi i origjinalit. Pėr tė gjitha nevojat tjera, paraprakisht duhet tė pajiseni me aprovimin me shkrim tė administratės sė web faqes
Krijoni Kontakt