Xhelozia dhe kurimi i saj
Kujdes nga xhelozia sepse vertet ajo shkatrron veprate mira siē shaktrron zjarri drunjtė
Nga Shawana A. Aziz
Hasedi (xhelozia dhe lakmia,inati)ėshtė njėra nga emocionet mė shkatėrruese ose ndjenjė e cila njė njeri ka drejt qenies njerėzore tjetėr. Ajo,shkakton te njeriu njė dėshirė tė ligė pėr tė tjetėr dhe tė jetė I gėzuar kur fatkeqėsitė bien mbi ta.
Profeti{s.a.w.s}ka paralajmėruar kundėr fatkeqėsisė duke krahasuar atė me zjarrin qė plotėsisht djeg drunjtė. Ai{s.a.w.s}ka thėnė:”Keni kujdes xhelozinė,ajo vėrtetė shkatėrron veprat e mira siē zjarri shkatėrron drunjtė”[Ebu Davud}
Hasedi ėshtė njė sėmundje e zemrės dhe ajo shkakton ndotje tė zemrės,kur i Dėrguari i Allahut ėshtė pyetur se cilėt janė njerėzit mė tė mire?Ai{s.a.w.s}iu pėrgjigj:”Ai me zemėr tė pastėr dhe me gjuhė tė besueshme”Ata pyetėn :”ne kuptuam gjuhė tė besueshme por ēka nėnkupton zemėr te pastėr? u pėrgjigj ai{s.a.w.s}:”Kjo ėshtė zemra e atij qė ėshtė besimtarė, i dėlirė dhe i pastėr nga mėkatet,shkeljet urrejtjet dhe inati,xhelozia{Ibn Maxheh}.
Hasedi ėshtė aq i rrezikshėm sa qė Allahu shfaq ajete nė Kur’an qė tė recitohen si mbrojtje nga xhelozia:”Thuaj unė I mbėshtetem Zotit tė agimit…pėr demit tė ēdo krijese qė Ai krijoj{Surja Felek:1)Tirmidhiu transmetoi prej Zubejr ibn el Avam se Profeti[s.a.w.s}ka thėnė:”Kanė ardhur te ju sėmundje tė popujve para jush, xhelozia dhe urrejtjet. Kjo ėshtė”rruan”(shkatėrron);unė nuk them se rruan kokėn,por rruan (shkatėrron )besimin.{(Hasen) Xhani et Tirmidhiu(2434)}
Xhelozia mund tė bej personin tė plotėsoj mosbesimin sepse kjo shkakton tek individi pėr tė ndjej qė Allahu nuk ka qenė i drejtė me tė; ai harron tėrėsisht mėshirėn dhe bekimet qė Allahu i ka dhuruar atij.
I Dėrguari I Allahut [s.a.w.s}ka thėnė:”Ata janė armiq tė bujarisė sė Allahut.”Ata pyetėn :”Kush janė ata?”Ai [s.a.w.s}tha:”Ata qė i urrejnė njerėzit pėr atė qė Allahu i ka dhėnė atyre nga bujaria e Tij.{et Teberaniu}.
Allahu me dijen e Tij absolute u ka dhėnė disa njerėzve mė shumė furnizim,inteligjencė,bukuri,force etj,se sa tė tjerėve. Besimtari musliman duhet tė kėnaqet me atė qė Allahu i ka caktuar atij. Allahu thotė:”Allahu I ka favorizuar disa prej jush mbi tė tjerė nė furnizim ….A duan ata tė mohojnė dhuntinė e Allahut(Surja Nahl(6)17)Dhe:”A u kanė zili atyre njerėzve pėr atė qė Allahu u dha nga mirėsitė e Tij (En Nisa (14):54}
“Ne kemi pėrcaktuar ndėr ta gjendjen e jetės nė ketė botė:Ne kemi dalluar disa nė shkallė mė tė lartė se tė tjerėt qė tė shfrytėzojnė njėri tjetrin nė shėrbime. Por mėshira e Zotit tėnd ėshtė mė e mire…”{sure Zuhruf(43):32}.
Tė kuptuarit mėshira e Allahut ėshtė mė e mirė se komoditetet e botės,tė mirat materiale tė kėsaj bote nuk e bėjnė dike mė superior se tjetrin nė Gjykimin ė Allahut. Superioriteti mė i lartė ėshtė Takvallėku (devotshmėria,drejtėsia dhe frika nga Allahu.).
Ai tha:”Sigurisht,mė i titulluar ėshtė ai qė mė sė shumti i frikėsohet Allahut”.{Sure el Huxhurat(49):13],”Dhe nė botėn e ardhshme(pėrtejme)me Zotin janė (vetėm)ata qė kanė Takva”
Ajo qė I takon botės kalimtare nuk ka kurrfarė vlere para Allahut Profeti{s.a.w.s}ka thėnė:”Nėse kjo botė do tė vlente sa njė krahė i mushkonjės te All-llahu,Ai nuk do ti lejonte asnjė jo besimtari tė pijė uje ne te{Tirmidhiu}.
Favorizimet nė kėtė bote janė njė test nga Allahu;sa mė shumė favorizime aq mė shumė teste.Hasan el Basriu ka thėnė:”Omer bin Hatabi i ka shkruar kėtė letėr Ebu Musa el Ashariut”Ji i kėnaqur me furnizimin nė kėtė botė,se me i Mėshirshmi ka nderuar disa nga robėrit e Vet mbi tė tjerėt nė furnizim si njė test pėr te dy. Atij qė iu dha bollėk ėshtė testuar se a do ta falemderoj Allahun dhe pėrmbush detyrimet tė cilat janė si mirėsi e furnizimit{Ibn Hatim}.
All-llahu i Lartėsuar na ka ndaluar qė tė tė lakmojmė atė qė kanė tė tjerėt:”Mos lakmoni nė atė qė All-llahu gradoi disa nga ju mbi disa tė tjerė.”{sure en Nisa(4)32}
Me qėllim tė dekurajimit tė lakmisė,Profeti[s.a.w.s]ka thėnė:”Mos shikoni ata qė janė mė lartė se ju. Shikoni ata qė janė mė poshtė se ju,se kėshtu mė shumė do tė kujtoni mirėsitė e Allahut tė dhuruara mbi ju”.{Sahih el buhari dhe sahih el Muslim}
”Nėse ndonjėri prej jush shikon dikėnd mė tė furnizuar mė tė nderuar se ai ai gjithashtu duhet tė shikoj dikė me standarde mė tė ulta se ai(Sahih Muslim)
Kur Islami lejon zilinė
Atė qė Allahu lejon ne kontrast tė hasedit(xhelozisė shkatrruese) ėshtė zilia(lakmia qė ėshtė e lire nga zilia,zilia pa qellim te keq)qė nėnkupton jo as tė dashurit e humbjes sė bekimit as urrejtjes sė tepricės me personin, por tė dėshiruarit tė njėjtė pėr dike pa hequr bekimet nga tjetri. I Dėrguari{s.a.w.s}ka thėnė:”Lakmia ėshtė e lejuar nė dy raste,nė rast se ndonjė njeriu Allahu I ka dhėnė Kur’anin dhe lexon atė ditėn dhe natėn;dhe personi qė Allahu i ka dhuruar pasuri dhe jep ditėn dhe natėn(Sahih el Bukhari dhe sahis el Muslim)dhe ai{s.a.w.s}gjithashtu sqaroj se ēka mund tė thuhet:”Do tė doja tė kisha ēfarė ai ka dhe tė bėja atė qė ai bėn”.
I Dėrguari I Allahut{s.a.w.s}ka thėnė:”Ngjashmėria e personit tė kėtij ummeti ėshtė si pėr katėr individ. Atij qė Allahu I ka dhėnė pasuri dhe dituri, kėshtu qė ai pėrdor pasurinė me diturin e tij. Atij qė Allahu ia ka dhėnė dituri por nuk i ėshtė dhuruar pasuri dhe ai thotė”O Zot sikur tė kisha edhe unė pasuri ashtu do ta pėrdorja si ai. Kėshtu te dytė e kanė tė njėjtin shpėrblim. Njė person i tillė dėshiron pasurinė si te tjerėt kėshtu qė ai mund tė bėn mire me to,pa dėshiruar qė tė tjerėt ta humbasin atė pasuri. Personit tjetėr ,Allahu i ka dhėnė pasuri por jo edhe dituri dhe ai e shpenzon atė pasurin nė mos bindje ndaj Allahut. Dhe sė fundmi,njė person te tė cilit Allahu as nuk i ka dhuruar dituri dhe as pasuri dhe ai thotė:”Sikur tė kisha edhe unė pasuri ashtu do e shpenzoja nė atė mėnyrė qė e shpenzon ai. Kėshtu,te dytė do ta kenė mėkatin e njėjtė kundėr tyre.[Et Tirmidhi dhe Ibn Maxheh}
Disa arsye qė e bėjnė njė person tė ketė Xhelozi
Hidhėrimi dhe keqdashja
Kur njeri ėshtė i lėnduar pa ndonjė arsye,ai ėshtė i hidhėruar dhe hidhėrimi i tij prodhon keqdashje dhe nxit pėr hakmarrje nė zemrėn e tij. Robi fillon tė dėshiroj lėndim pėr personin tjetėr, ai kėnaqet kur e sheh atė nė vuajtje dhe ai mė tutje mendon qė Allahu ia ka bėrė kėtė atij si njė dhuratė e keqe!
Dhe nėse personi ėshtė I bekuar si dhuratė, ai ofendon dhe kjo ėshtė hasedi qė nuk dėmton personin qė lakmohet por kjo lėndon dhe e e shkatėrron vet personin lakmuesin,ziliqarin.
Me qėllim qė ta mbyllim derėn e kėsaj sėmundje Islami kėshillon muslimanėt tė jenė pėr nga natyra (karakteri) falės dhe kontrollues tė hidhėrimit tė tyre. Allahu thotė nė Kur’an:”Tė cilėt japin kur janė shlirė dhe kur janė nė vėshtirėsi dhe qė frenojnė mllefin dhe qė u falin(tė keqen) njerėzve. Vėrtet Allahu I do bamirėsit.{Sure Ali Imran(3):134}
Arroganca, krenaria dhe pasioni pėr fame
Kur njė person arrin status tė lartė dhe pozite nė shoqėri ose ai arrin pasuri ai urren te sheh dikė qe ėshtė me larte se ai ose te kalohet nga gjerat e lartė pėrmendura (pozita,pasuria) kėshtu qe ai xhelozon personin e tille.
Njė shembull pėr kėtė marrim pėr jehudėt dhe xhelozin e tyre drejtuar Profetit Muhammed{s.a.w.s}pėr pejgamberllėkun qė Allahu i besoi atij. Lakmia e tyre i bėri ata tė mohojnė porositė hyjnore tė cilat iu dhanė, sepse ishte arab dhe jo njeri i Beni Israilėve. Ishte hasedi I tyre qė shkaktoi qė ata tė marrin qėndrime tė tilla"a atė Allahu e favorizoi me shume se ne?(Ali Imran(6):53] ''dhe ata thane: pse nuk iu zbrit ky Kuran njė njeri te madh nga dy qytetet?''(el zuhruf(43):31]dhe " E nėse i pėruleni njė njeriu qe ėshtė si ju ,vėrtet ,atėherė do te jeni te humbur"( El Muminun(23):34].
Kjo gjithashtu tregon rrezikun e madh te xhelozisė dhe shfaqjen e saj nga personi pasi mund ta largoj personin nga ndjekja e te vėrtetės dhe pranimi i kėshillės nga te tjerėt ashtu siē xhelozia e pabesimtareve qe i ndalon ata nga te pranuarit e Islamit.
Natyra ligė e personit
Disa njerėz edhe pse mendojnė se nuk mund tė dėmtohen dhe kėrcėnohen nga suksesi i tė tjerėve hidhėrohen kur dėgjojnė ndonjė ndonjė lajm pėr suksesin e tė tjerėve dhe kėnaqen me kėtė fatkeqėsi(mjerim. Ata as nuk kėrkojnė progres pėr vetveten as nuk dėshirojnė qė tė tjerėt tė pėrparojnė!!! Njė defekt i tillė ėshtė vėshtirė tė shėrohet pėr arsye se mbrapa kėtyre qėndrimeve tė liga ėshtė natyra e ligė e personit qė nuk e lejon atė ta pranoj suksesin tė tjerėve.
Pendimi dhe tė gjeturit shpėtim nga xhelozia
Sė pari,duhet tė ketė sinqeritet nė tė penduarit nga xhelozia. Siē ka thėnė Profeti{s.a.w.s.}:”Tri gjėra janė qė zemra e besimtarit qė nuk duhet ti urrej ti ketė janė: sinqeriteti nė punė, dhėnia(ose interpretimi) I kėshillave drejt udhėheqėsit dhe tė mbajturit pėr xhemati tė muslimanėve, pėr lutjen e tyre qė brengos ēdo njėrin prej tyre{Ahmedi dhe Ibn Maxheh}
Sė dyti,nevoja pėr tė shpėtuar nga xhelozia ėshtė qė tė shpėtohet nga ato jete qė shkaktojnė ndonjėrin tė ketė xhelozi si hidhėrimi, urrejtje, dashuria pėr pafundėsinė dhe pakėnaqėsitė.
Pakėnaqėsia vjen nga injoranca e robit pėr Zotin e tij. Nėse ai e njeh Zotin dhe atributet e Pėrsosmėrisė, Gjithėdijshmi dhe i Drejti pėr robėrit e vet, ai nuk do tė jetė i pakėnaqur dhe si rezultat nuk do tė zhvillojė xhelozinė.
Imam Ibn Kajim{rahimehullah}ka thėnė:”Ajo(pėrmbajtja)e hap derėn e paqes dhe sigurisė pėr robin.”Ajo e bėnė zemrėn e tij tė pastėr nga urrejtja, zemėrligėsia dhe mėria. Aq mė shumė tė jetė i kėnaqur personi aq mė e pastėr ėshtė zemra e tij. Sidoqoftė, kjo nuk do tė thotė qė robi tė mos bėj pėrpjekje tė pėrmirėsoj situatėn. Robi duhet tė punoj tė arrij sukses dhe zhvillim por nuk duhet tė urrej ata tė cilėt Allahu e ka graduar me mė shumė furnizim ose pasuri por ai duhet tė jetė i kėnaqur me vendimet nga Allahu.
Sė treti, robi duhet tė drejtohet drejt Ku’anit i cili ėshtė shėrim pėr sėmundjen e zemrės. Allahu thotė:”O ju njerėz! Juve iu erdhi nga Zoti i juaj kėshilla(Kur’ani)dhe shėrimi i asaj qė gjendet nė kraharorin tuaj(zemra) dhe udhėzim dhe mėshirė pėr besimtarėt{surja Junus(10):58}
Lutu Allahu tė ta pastroj zemrėn-Allahu thotė nė Kuran:’Dhe ata qė kanė ardhur pas tyre e thonė: O Zoti ynė na fale neve dhe vėllezėrit tanė qė para nesh u pajisėn me besim dhe mos lejo nė zemrat tona fare urrejtje ndaj atyre qė besuan. Zoti ynė Ti je i butė, mėshirues”{El Hashr(51):10}
Jep sadakė (lėmoshė) sepse ajo pastron zemrėn dhe pastron nga mėkatet. Pėr kėtė arsye Allahu i ka thėnė Profetit{s.a.w.s}tė Tij: ”Merre prej pasurisė sė tyre lėmoshė qė ti pastrosh me tė dhe t’u shtosh (tė mirat) dhe njėkohėsisht lutu pėr ta, se lutja jote ėshtė qetėsim pėr ta. Allahu dėgjon sheh.{Tewbe(9):103}
Nėse mendime tė xhelozisė kalojnė nė mendjen e ndokujt, Ai duhet tė kėrkoj mbrojtje prej Allahut prej shejtanit tė mallkuar dhe ta angazhoj veten me diēka qė t’iu largohet nga kėto pėshpėritje dhe mendime shtytėse.
Por nėse shejtani menaxhon tė fut nė xhelozinė nė zemra, pastaj hap sytė se mos do tė shohė ose bėnė diēka qė do ta shfaq xhelozinė.
Njė person nuk do tė sjell ose llogarisė pėr ēfarėdo qė i shko nė mend, por ai do tė sjellė ose llogarinė se ēka tha ose bėnė. Shejh el Islam Ibn Tejmiu(rahimehullah)thotė:”Asnjė njeri nuk ėshtė i lire nga xhelozia, por njeriu fisnik e shfaq derisa i ulti e manifeston atė (Amėr el Kulub)
Nėse e ndjeni se jeni xheloz nė njė person specifik atėherė blej njė dhuratė shtrėngoja dorėn dhe jepi selam nė emėr tė xhelozisė qė ėshtė rezultat urrejtjes e Profeti{s.a..w.s} ka thėnė:”Shtrėngojini duart sepse kjo do tė largon mėrinė, dhe kėmbeni dhurata dhe duanė njėri tjetrin, kjo do ta largoj urrejtjen .Treguar nga Malik ibn el Muwata{1413}
Nga Ebu Hurejre (r.a)transmetohet se Profeti{s.a.w.s}ka thėnė:”Pasha Allahun nė dorė te tė Cilit ėshtė shpirti im;ju nuk do tė hyni nė Xhennet derisa nuk besoni..Dhe nuk do tė besoni derisa nuk duheni. A t’u tregoj pėr njė gjė qe nėse e thuani do te duheni? Pėrhapeni selamin ndėrmjet jush.”(Ibn abdul Barr thote: Kjo dėshmon se pėrhapja e selamit e largon xhelozinė dhe prodhon dashuri.
“NJĖ NJERI NGA BANORĖT E XHENNETIT DO TĖ HYJ TASH…’
Enes ibn Maliku(r.a)transmetoj se ai dhe shokėt e tij ishin ulur me Profetin{s.a..w.s},i cili tha:”Njė njeri nga banorėt e Xhennettit do tė hyj tash”.Dhe njė njeri nga ensarėt do tė hyri nga mjekėrra e te cilit pikonte uji nga abdesi dhe mbante kėpucėt nė dorė e djathtė. Ditėn e ardhshme, Profeti[s.a.w.s}ka thėnė tė njėjtėn gjė dhe personi i njejt hyri.
Ditėn e tretė, pason vazhdimisht qėndrimin dhe njėjti person hyri duke i pikuar fytyra nga uji dhe duke i mbajtur kėpucėt e tija. Kur, Profeti{s.a.w.s}shkoi, Abdullah Ibn Amr el Asi(r.a)e pėrcolli njeriun dhe i tha:”Unė jam fjalosur me babain tim dhe jam betuar se s’do shkoj te ai tre ditė dhe tre net. A mund tė strehohem tek juve kėto ditė? Personi ia ktheu :Po
Enesi tha:”Abdullahu tha se do tė qėndroi me kėtė person pėr tre ditė dhe ai nuk e pa atė duke u falur natėn por ēdo here kur lėvizte natėn dhe e ndėrronte pozitėn nė shtrat ai pėrkujtonte Allahun duke thėnė” Allahu Ekber”deri nė faljen namazit te sabahut.
Abdullahu tha:”Unė nuk dėgjova nga ai vetėm se mire. Ku tre ditė kaluan unė thash:”O rob i Allahut, me te vėrtet nuk jam fjalosur me babain e as qė jam hidhėruar me tė. Por e dėgjova Pejgamberin{s.a.w.s}e Allahut nė tre raste duke folur pėr ty, I dėrguari i Allahut{s.a.w.s}ka thėnė se njė njeri nga banorėt e Xhennetit do tė hyj tash dhe ti ke qenė ai qė ke hyrė nė tė tri rastet. Kėshtuqė, unė doja tė qėndroja me ty tė shoh se ēka bėn ti nė mėnyrė qė tė ndjek(veproj si ti). Por unė nuk kam pa se ti bėn shumė. Pra ,ēka bėn ti Pejgamberin{s.a.w.s} tha atė qė ai tha?
Njeriu iu pėrgjigj asgjė mė shumė se atė qė ti ke pa! Kur ishte koha tė ndaheshim ai mė thirri dhe tha:”Po,nuk ėshtė asgjė mė shumė se atė qė e pe pėrveē se nuk ka vend nė mua pėr qėllime keqdashėse ose xhelozi, zili, drejtuar ndonjė muslimani dhe pėr atė qė Allahu iu ka dhėnė atyre”
Adullahu tha:”Kjo ėshtė ajo qė tė ka bėrė qė tė meritosh lėvdatėn dhe kjo ėshtė ajo qė ne nuk mund ta bėjmė{Musnad Ahmed}
Pėrktheu nga anglishtja: Mirsene Isufi
Burimi: Krenaria
Krijoni Kontakt