Kamata Lufta me Allahun dhe Rregullat e Shitblerjes

[abdurrahman_tir]

Nga Shejh Salih bin Feuzan El-Feuzan

Nga leksioni:

I gjithë lavdërimi i takon Allahut, Zotit të Botave, dhe paqja e bekimet qofshin mbi zotëriun e të gjithë Pejgamberëve, mbi familjen e tij dhe të gjithë Shoqëruesit e tij.

Ky është një shtjellim i shkurtë mbi çështjen e llojeve të ndaluara të transaksioneve të biznesit, i cili është kompiluar me qëllim që Muslimanët t’u shmangen atyre në përditshmërinë e tyre – ashtu që përfitimet të jenë nga e lejuara, me të cilën Allahu do t’u bëjë dobi në këtë botë dhe në Tjetrën. Fillimisht, burimi i këtij shtjellimi ishte një leksion të cilën e dhashë në Mesxhid Sumu Ueli el-Ehd El-Emir Abdullah bin Abdil-Aziz Ali Su’ud në Rijad, në muajin Xhumadel-Ule 1411H. Kjo që pason është transkriptim i atij shtjellimi:

O Vëllezër! Nuk ka dyshim se tregtia dhe biznesi janë dy gjëra të cilat janë të nevojshme dhe të domosdoshme. Kjo është për shkak se Allahu na ka urdhëruar që ta kërkojmë furnizimin dhe mbajtjen e vetvetes sipas kanaleve të duhura përgjithësisht, dhe specifikisht, Ai tha në lidhje me tregtinë (d.m.th. shitblerjen):

“Por, Allahu e ka lejuar tregtinë dhe e ka ndaluar kamatën (Riba).” (El-Bekare:275)

Dhe Ai thotë:

“O ju që besoni, kur të bëhet thirrja për namaz në ditën e Xhumasë, nxitoni që ta përkujtoni Allahun dhe lini tregtinë. Kjo është më mirë për juve, vetëm sikur ta dinit. Dhe kur namazi të përfundojë, atëherë shpërndahuni nëpër tokë dhe kërkoni prej të Mirave të Allahut, dhe përkujtoni Allahun shumë që të jeni të suksesshëm.” (El-Xhumu’a 9 -10)

Dhe Allahu thotë, duke i lavdëruar ata që e kombinojnë kërkimin e furnizimit (rizkun) me adhurim:

“Në shtëpitë (xhamitë) të cilat Allahu ka urdhëruar të ngrihen, dhe në të cilat përmendet emri i Allahut. Ai madhërohet në to mëngjes e mbrëmje. Njerëz të cilët as tregtia as biznesi nuk i shmang nga përkujtimi i Allahut, e as nga kryerja e namazit apo dhënia e zekatit.” (En-Nur 36-37)

Në këtë ajet, Allahu thotë se prej cilësive të Muslimanëve është edhe ajo se ata bëjnë tregti. Por, kur të vijë koha e namazit, ata e lënë shitblerjen dhe shkojnë për ta falur namazin.

“As tregtia as biznesi nuk i shmang ata prej përkujtimit të Allahut.” (En-Nur 37)

Allahu na ka urdhëruar neve që t’i kërkojmë mënyrat e furnizimit (rizkut) së bashku me urdhërimin që ta adhurojmë Atë, siç thotë Ai:

“Kërkoni furnizimin tuaj nga Allahu dhe adhurojeni Atë. Dhe të jeni falenderues ndaj Tij; Atij do t’i ktheheni.” (Ankebut 17)

Pra, udhëheqja e biznesit dukë bërë shitblerje apo çfarëdo lloji tjetër të lejuar të përfitimit është diçka që kërkohet sipas Fesë, pasi që prej saj do të rezultojë një dobi mjaft e madhe për individin dhe shoqërinë.

Shitblerja, në veten e vet, është e lavdërueshme dhe e domosdoshme, përderisa nuk i shkakton ndonjë dëm adhurimit apo të bëjë që ai ta vonojë kryerjen e namazit me xhemat në xhami.

Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) ka thënë: “Tregtari i ndershëm dhe i besueshëm do të jetë me Pejgamberët, martirët dhe njerëzit e drejtë.” Kjo do të thotë: Tregtari i cili kryen shitblerjen duke qenë i ndershëm do të jetë me këto grupe të njërëzve në Ditën e Gjykimit. Kjo është një pozitë madhështore, e cila tregon në bujarinë e profesionit të këtillë. Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) qe pyetur një herë se cili lloj i përfitimit është më i dëliri? Ai u përgjigj: “Tregtia e bekuar (e pranuar nga Allahu) dhe puna të cilën njeriu e bën me duart e tija.” (Transmetuar nga Et-Teberani)

Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) po ashtu ka thënë: “Dy persona që e zhvillojnë një biznes janë në mirësi përderisa ata të mos ndahen prej njëri-tjetrit. Pra, nëse ata të dytë janë të ndershëm dhe të hapur me njëri-tjetrin, ata janë të bekuar në transaksionin e tyre. Por, nëse ata gënjejnë dhe fshehin (të vërtetën), bekimi i transaksionit të tyre fëshihet.”

Bërja e biznesit me ndershmëri dhe me drejtësi është nga mënyrat më të mira për përfitimin e furnizimit. Sa i përket udhëheqjes së biznesit me rrena, mashtrime dhe hile, atëherë kjo është prej formave më të këqija për përfitimin e furnizimit.

Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) njëherë kaloi pranë një grupi të Muslimanëve të cilët qenë duke bërë shitblerje në një treg të Medinës, dhe tha: “O tubim i tregtarëve!” Ata e çuan kokën për të dëgjuar se çfarë do të thoshte. Ai tha: “Vërtet, tregtarët do të ringjallen si mëkatarë keqbërës (fuxhar) përveç atyre që i frikohen Allahut, që janë të drejtë dhe të ndershëm.” (Transmetuar nga Et-Tirmidhi i cili tha se ishte hasan sahi)

Vetë Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) mirrej me transaksione biznesi gjatë pjesës së parë të jetës së tij, kur ai menaxhonte paratë e Hatixhes (radiallahu anha). Kjo ishte para zbritjes së pejgamberllëkut të tij. Ai blinte, shitte dhe përfitonte.

Kështu ishte rasti edhe me Shoqëruesit e Pejgamberit të Allahut – ata blinin dhe merreshin me tregti. Në mesin e tytre gjindeshin edhe njerëz të pasur të cilët e shfrytëzuan pasurinë e tyre për përkrahjen e Xhihadit në Rrugën e Allahut, siç ishte Uthman bin Affan (radiallahu anhu) i cili i furnizonte të varfërit në ushtri me pajisje. I tillë ishte edhe Abdur-Rahman bin Auf (radiallahu anhu) i cili dononte para për Muslimanët kur ata kishin nevojë dhe kur ishte koha për xhihad.

I tillë ishte edhe Ebu Bekr es-Sidik (radiallahu anhu), ai po ashtu mirrej me shitblerje dhe e sakrifikonte pasurinë e tij në përkrahje të Islamit dhe Muslimanëve, gjatë kohës kur ishte në Meke para migrimit dhe po ashtu edhe pas migrimit. Ai jipte sasi shumë të mëdha të pasurisë së tij për kauzën e Allahut.

Prandaj, kërkimi i mënyrave sipas kanaleve të lejuara – më e madhja prej të cilave është shitblerja – ka shumë të mira në të.

Sidoqoftë, kjo shitblerje duhet të vendoset sipas direktivave fetare, ashtu që Muslimanët t’iu shmangen transaksioneve të ndaluara dhe formave të palejuara të përfitimit. Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) na ka ndaluar prej llojeve të caktuara të transaksioneve të biznesit, për shkak të asaj çka ato përmbajnë nga mënyrat mëkatare të përfitmit dhe ajo çka gjindet në to nga rreziqet ndaj njerëzimit dhe marrjen e paligjshme të pasurisë. Prej këtyre llojeve të transaksioneve të ndaluar janë:

1: Kur shitblerja e mban njeriun të preokupuar duke e shmangur atë nga adhurimi, d.m.th. ata e humbin kohën e adhurimit, siç është ajo kur personi mirret me shitblerje dhe nuk e falë namazin me xhemat në xhami, deri në atë masë sa që atij i kalon namazi apo një pjesë e tij. Kjo është e ndaluar. Allahu thotë:

“O ju që besoni, kur të bëhet thirrja për namaz në ditën e Xhumasë, nxitoni që ta përkujtoni Allahun dhe lini tregtinë. Kjo është më mirë për juve, vetëm sikur ta dinit. Dhe kur namazi të përfundojë, atëherë shpërndahuni nëpër tokë dhe kërkoni prej të Mirave të Allahut, dhe përkujtoni Allahun shumë që të jeni të suksesshëm.” (El-Xhumu’a 9 -10)

Dhe, Allahu thotë në një tjetër ajet:

“O ju që besoni! Mos lejoni që fëmijët dhe pasuria juaj t’ju shmangin nga Përkujtimi i Allahut. Dhe kushdo që e bën këtë, të tillët janë të humburit.” (El-Munafikun: 9)

Kini parasysh thënien e Allahut: “…të tillët janë të humburit.” Ai i kategorizon ata si të humbur, ndonëse ata mund të jenë të pasur, duke qenë se kanë grumbulluar para të mëdha – edhe nëse ata mund të kenë shumë fëmijë.

Kjo është për atë se, pasuria dhe fëmijët e tyre s’mund ta zëvendësojnë atë që e kanë humbur nga Përkujtimi i Allahut. Pra, edhe nëse ata përfitojnë pasuri në këtë botë, ata megjithkëtë do të jenë të humbur në çdo kuptim të fjalës.

Ata mund të përfitojnë realisht vetëm nëse e kombinojnë kërkimin e furnizimit dhe adhurimin e Allahut, duke bërë shitblerje kur është koha për shitblerje dhe duke prezentuar në namaz kur është koha për namaz; atëherë ata do të kishin kombinuar mes të mirës së kësaj jete dhe të mirës së Jetës së Përtejme. Dhe ata do të vepronin sipas thënies së Allahut:

“Kërkoni furnizimin tuaj nga Allahu dhe adhurojeni vetëm Atë”

“Dhe kur të përfundojë namazi, atëherë shpërndahuni nëpër tokë dhe kërkoni të mirat e Allahut.”

Prandaj, tregtia është dy llojesh – tregtia e e jetës së kësaj bote dhe tregtia e Jetës Tjetër. Tregtia e kësaj bote është me pasuri dhe me përfitime, derisa tregtia e Jetës Tjetër është me vepra të mira. Allahu thotë:

“O ju që besoni, a doni t’ju udhëzojë juve në një tregti e cila do t’ju shpëtojë nga dënimi i dhimbshëm? Besoni në Allahun dhe të Dërguarin e Tij, dhe përpiquni fort e luftoni ne Rrugë të Allahut me pasurinë tuaj dhe jetët tuaja. Kjo do të ishte më mirë për ju, vetëm sikur ta dinit! (nëse veproni kësisoji), Ai do t’ua falë mëkatet dhe do t’ju pranojë në Kopshtet nën të cilat rrjedhin lumenj, dhe në vendbanime të këndshme në Kopshtet e Adnit (Parajsë). Vërtet, ky është një sukses i madh. Dhe Ai po ashtu do t’ua japë një tjetër (bekim), të cilin ju do ta doni – ndihmën e Allahut dhe fitoren e afërt. Pra, përgëzoji besimtarët.” (As-Saff: 10 – 13)

Kjo është një tregti madhështore, e cila është dobiprurëse. Nëse tregtia e lejuar e kësaj bote i ngjitet asaj, ajo bëhet edhe më e mirë. Por, nëse personi e kufizon tregtinë vetëm në atë të kësaj bote, derisa e braktisë tregtinë e Jetës së Përtejme, ai do të humbë, siç thotë Allahu: “…të tillët janë të humburit.” (El-Munafikun: 9)
Prandaj, sikur njeriu ta përqendronte vëmendjen në kryerjen e adhurimit dhe faljen e namazit, dhe sikur ta përkujtonte Allahun shumë, duke e bërë atë që Allahu e ka urdhëruar ta bëjë, Allahu sigurisht do t’ia hapte dyert e furnizimit atij. Në të vertetë, namazi është mënyrë për përfitimin e furnizimit (rizkut), siç thotë Allahu:

“Dhe urdhëroje familjen tënde në namaz dhe bëhu i durueshëm në këtë. Ne nuk kërkojmë prej teje që të na furnizosh Neve. Ne do do të të furnizojmë ty dhe përfundimi i mirë është për ata që kanë frikë Allahun.” (TaHa: 132)

Pra, namazi për të cilin disa njerëz pohojnë se u merr kohë nga kërkimi i rizkut (furnizimit) dhe nga shitblerja, në të vërtetë është mu e kundërta e asaj çka ata pohojnë. Ai (namazi) ua hapë atyre dyert e furnizimit, komoditetit dhe bekimit. Kjo për atë se furnizimi është në Dorën e Allahut. Pra, sikur ju të kishit përqendruar vëmendjen në përkujtimin e Tij dhe në adhurimin e Tij, Ai do t’ua lehtësonte dhe do t’ua hapte derën e furnizimit. “Dhe Allahu është Furnizuesi më i mirë.” (El-Xhumu’a: 11)

Allahu thotë, duke përshkruar adhurimin e besimtarëve:

“Në shtëpitë (xhamitë), të cilat Allahu ka urdhëruar të ngrihen, dhe në të cilat emri i Tij përmendet. Ai madhërohet në to mëngjes e mbrëmje. (Ata janë) Burra të cilët as biznesi as shitblerja nuk i devijon nga Përkujtimi i Allahut, e as nga namazi apo dhënia a zekatit. Ata i frikohen një dite kur zemrat dhe sytë do të përmbysen nga frika (e tmerreve të Ditës së Gjykimit).” (En-Nur: 36-37)

Në shpjegimin e këtij ajeti, disa nga Selefi thanë: “Ata (sahabët) blinin dhe shitnin, por kur ndonjëri prej tyre dëgjonte muezinin duke thirrur për në namaz dhe peshoja ende gjindej në dorën e tij, ai e gjuante peshojën dhe nisej për ta falur namazin.”

Pra, siç thuhet më lart, qëllimi është se, nëse shitblerja të largon nga falja e namazit, atëherë kjo tregti është e ndaluar dhe e kotë. Dhe paratë e përfituara nga ajo janë Haram (të paligjshme) dhe të ndyta.

2. Dhe prej llojeve të ndaluara të biznesit është: Shitja e produktit të ndaluar. Kjo është sepse kur Allahu ndalon diç, Ai po ashtu e bën të ndaluar edhe marrjen e parave nga ajo, siç është kur dikush shet diçka që është e ndaluar të shitet. I Dërguari i Allahut (sallallahu alejhi ue selam) ndaloi që të shiten shtazët e vdekura, khamri (vera), derri dhe statujat. Pra, kushdo që shet shtazë të vdekura, d.m.t.h mish për të cilin s’është dhënë zekati i urdhëruar, atëherë ai ka shitur një shtazë të vdekur dhe ka përfituar para të paligjshme.

E njëjta vlen edhe për shitjen e verës (Khamr). Ajo që është menduar me fjalën Khamr është çdo gjë që deh, bazuar në thënien e Pejgamberit: “Çdo pije dehëse është khamr, dhe çdo lloj i khamrit është Haram.” Ai (sallallahu alejhi ue selam) mallkoi dhjetë njerëz në lidhje me khamr, siç është shënuar hadithin autentik: “Vërtet Allahu e ka mallkuar khamrin – njeriun që e prodhon atë, atë për të cilin ai (khamri) është prodhuar, atë që e shet dhe atë që e blen, atë që e pin dhe atë që përfiton nga shitja e tij, atë që e bart dhe atë tek i cili bartet, dhe atë që shërben me të.” (Transmetuar nga Et-Tirmidhi dhe Ibn Maxhe)

Khamr është çdo lloj i pijes dehëse pa marrë parasysh a quhet ajo khamr, pije alkoolike, verë apo viski. Nuk është me rëndësi se a quhet me njërin nga këta emra apo emra tjerë – ndryshimi i emrit nuk e ndryshon faktin se ajo është khamr. Është ashtu siç është transmetuar në hadith se: “Do të ketë njerëz gjatë ditëve të fundit, të cilët do ta quajnë khamrin me emër tjetër dhe do ta pijnë atë.”

Po ashtu, ajo që është edhe më e keqe se kjo, është shitja e narkotikëve, siç është hashishi apo opiumi, si dhe lloje tjera të drogave, të cilat u shpërndahen njerëzve në ditët e sotme. Pra, ai i cili e shet atë dhe e shpërndanë atë është kriminel – në shikimin e Muslimanëve dhe në shikimin e tërë botës. Kjo për atë se drogat mbysin njerëzit, dhe ajo është sikurse një armë shkatërruese.

Prandaj, kushdo që shet drogë apo e distribuon atë, apo ndihmon në distribuimin e saj – të gjithë ata bien nën mallkimin e të Dërguarit të Allahut (sallallahu alejhi ue selam). Marrja e parave nga ajo është prej akteve më të shëmtuara dhe përfitmi më i urryer. Për më tepër, ai i cili shpërndanë drogën, meriton të ekzekutohet sepse ai është njëri prej atyre të cilët bëjnë çrregullime në tokë.

E njëjta gjë vlen edhe për shitjen e cigareve dhe katit (gjethe të cilat përtypen në vendet Arabe). Cigaret janë të dëmshme dhe ato shkaktojnë sëmundje. Në të vërtetë, të gjitha karakteristikat e ligësisë janë të grumbulluara në cigare. Nuk ka absolutisht asnjë dobi në pirjen e cigares. Nëse duhanxhiu ulet pran jush në ndonjë veturë apo aeroplan, ju ndjeheni të ngushtuar nga tymi që ai e bën dhe nga kundërmimi i ndyrë. Mjafton vetëm era që del nga goja e tij kur ai fryn në fytyrën tuaj, pra si do të ishte rasti sikur ai të pinte cigare në praninë tuaj dhe tymi i cigares të pluskon në fytyrën tuaj! Çështja do të ishte edhe më e keqe.

Pra, pirja e cigares është e dëmshme nga të gjitha këndvështrimet dhe nuk gjindet asnjë dobi në të. Prandaj, ajo është e ndaluar pa asnjë hezitim apo dyshim. Pirja e cigares është e ndaluar bazuar në disa perspektiva, jo vetëm në një.

Kur personi pin cigare, ai humb paratë dhe kohën. Cigarja e shëmton fytyrën, i nxinë buzët dhe njollosë dhëmbët. Sa u përket sëmundjeve që shkaktohen nga ajo, ato janë shumë.

Shumë njerëz janë dëmtuar nga ajo dhe megjithatë, ata e trajtojnë atë me mendjelehtësi dhe si diçka të parëndësishme. Kjo madje është deri në atë masë sa që disa vuajnë nga efektet e saja edhepse ata kurrë nuk e kanë pirë atë dhe e urrejnë pirjen e duhanit. Sidoqoftë, ata ua shesin atë të tjerëve sepse dëshirojnë të përfitojnë para me çfarëdo mënyre. Por, këta njerëz nuk e dinë se ky lloj i biznesit i prish të gjitha përfitimet e tyre, sepse disa prej tyre i përziejnë paratë e fituara nga ajo me biznesin e tyre, dhe kështu e prishin atë, pasi që (bërja e kësaj) është e ndaluar dhe mosbindje (ndaj Allahut). Furnizimi nuk duhet të kërkohet prej Allahut përmes mosbindjes ndaj Tij. Më saktë, furnizimi dhe mjetet e jetesës duhet të kërkohen nga Allahu duke iu bindur Atij. Çfarëdo që Allahu ka paracaktuar për juve nga rrizku (furnizimi) me siguri do t’ju vjen. Nëse ju e kërkoni atë duke qenë të dëgjueshëm ndaj Allahut (në tërë atë që Ai urdhëron dhe ndalon), Ai do të ndihmojë dhe do të bekojë pasurinë tuaj.

3. Një tjetër lloj i biznesit të ndaluar është: Shitja e instrumenteve muzikore dhe argëtuese në të gjitha format e ndryshme të tyre, siç janë instrumentet me tela dhe ato me të fryrë, apo aplikimet muzikore dhe të gjitha instrumentet që përdoren për atë qëllim, edhe nëse ato emërtohen me emra tjerë s’i “aparate teknike” etj.

Pra është haram për Muslimanin që të shesë këto instrumente dhe aplikime, sepse është obligim të shkatërrohen ato dhe që asnjë prej tyre të mos mbetet në vendet Muslimane. Pra, nëse ky është rasti, si mund të shiten ato? Dhe si mundet njeriu të merr para për to? Kjo është prej akteve të ndaluara!

4. Dhe prej llojeve të ndaluara të transaksioneve të biznesit është: Shitja e fotografive (pikturave, statujave). Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) na ka ndaluar që të shesim statuja, dhe ajo që është patur për qëllim me statuja janë fotografitë (e qenieve të gjalla). Kjo është sepse fillimisht, statujat janë bazuar në paraqitjen e figurave, pa marrë parasysh se a paraqesin kuaj, shpezë, shtazë apo qenie njerëzore. Çdo gjë që ka shpirt (rruh), shitja e fotografisë së saj është haram, dhe paratë e fituar nga ajo janë Haram.

Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) ka mallkuar bërësin e fotografive dhe ai na ka informuar se ata do të jenë të cilët do të kenë dënimin më të keq dhe më të ashpër në Ditën e Gjykimit.

Ngjashëm, nuk është e lejuar që të shiten revista që janë të mbushura me fotografi, posaçërisht nëse këto revista përmbajnë fotografi të pamoralshme (femra të zhveshura). Kjo është sepse krahas faktit se ato përmbajnë fotografi, të cilat janë të ndaluara, ato po ashtu shërbejnë si fitne (sprovë) dhe nxitje në bërjen e akteve të këqija.

Kur burri shikon fotografinë e një femre të bukur e cila vë në dukje disa hollësi apo ajo zbulon një pjesë të trupit të saj (zhveshet), në shumicën e rasteve kjo do të zgjojë dëshirat e burrit. Dhe këto dëshira do ta çojnë këtë individ në bërjen e akteve të turpshme dhe kriminale. Kjo është pikërisht ajo çka djajtë në mësin e njerëzimit dhe xhinëve shpresojnë me distribuimin dhe shitjen e këtyre fotografive.

Po ashtu, nga një perspektivë më e lartë, është shitja e filmave amoral (filmave pornografik), posaçërisht videokasetat, me të cilat komunitetet Muslimane i kanë mbushur shtëpitë e tyre. Këta filma shfaqin imazhe të femrave të zhveshura si dhe imazhe të akteve të turpshme dhe amorale! Këta filma joshin dhe nxisin mashkujt dhe femrat e reja, dhe bëjnë që ata të edukohen në dashuri ndaj këtyre amoraliteteve.

Prandaj, s’është e lejuar që të shiten këta filma të turpshëm. Më saktë, është obligim për juve që të parandaloni, shkatërroni dhe t’i distanconi këta filma nga ambientet Muslimane.

Kushdo që hapë shitore që të shesë (apo të japë me qira) këto videokaseta të ndyta, ai ka në fakt ka hapur një vend për mosbindje ndaj Allahut dhe ai ka përfituar para të paligjshme, nëse ai i shpenzon apo përdor ato në familjen e tij. Më saktë, ai e ka hapur një vend të fitnes (çrregullimit) dhe një fortesë për Djallin.

5. Dhe po ashtu nga llojet e ndaluara të transaksioneve është: Shitja e Kasetave në të cilat janë të incizuara këngë amorale, me zëra të këngëtarëve mashkuj dhe femra të shoqëruar me muzikë. Këto këngë përbëhen nga fjalët që flasin për epsh, pasion dhe mani për femër. Pra kjo është e ndaluar (Haram) që të dëgjohet, incizohet dhe të shiten këto këngë. Dhe marrja e parave nga kjo konsiderohet përfitim i paligjshëm, të cilin i Dërguari i Allahut (sallallahu alejhi ue selam) e ka ndaluar rreptësisht, meqë ato përhapin të keqen dhe amoralitetin. Dhe ato e çorodisin sjelljen e individit dhe transportojnë të keqen në shtëpitë e Muslimanëve.

6. Prej llojeve të ndaluara të shitblerjes është: Shitja e diçkaje të cilën blerësi do ta përdorë në bërjen e Haramit. Pra, nëse shitësi e di se blerësi do ta përdorë atë produkt që e blen për të bërë ndonjë akt të ndaluar, atëherë të shiturit atë është e ndaluar dhe e pavlerë. Kjo është sepse ju do ta asistoni atë në mëkatim dhe shkelje (të ligjeve), dhe Allahu thotë:

“Dhe ndihmojeni njëri-tjetrin në devotshmëri dhe frikë ndaj Allahut, dhe mos e ndihmoni njëri-tjetrin në mëkatim dhe shkelje.” (El-Maide: 2)

Për shembull, nëse ndokush blen fruta apo hurma me qëllim të bërjes së verës (alkoolit) nga ato, apo ai blen një shpatë me qëllim që të mbys Muslimanë me të apo me qëllim që të plaçkisë njerëzit në rrugë apo që të jetë një ngatërrestar, dhe kështu me radhë. Kushdo që do të përdorë një produkt kundër asaj çka Allahu ka ndaluar apo do ta përdorë atë në mënyrë të cilën Allahu e ka ndaluar, atëherë shitja e këtij produkti atij personi s’është e lejuar. Kjo, nëse personi e di me siguri se blerësi do ta bëjë atë apo ai dyshon se ai do ta bëjë atë.

7. Dhe prej llojeve të ndaluar të shitblerjes është: Kur njeriu shet diçka të cilën nuk e posedon. Për shembull, një njeri shkon te një biznismen duke kërkuar ndonjë produkt specifik, por ky biznismen nuk e posedon atë produkt. Megjithkëtë, ata të dytë pajtohen që të bëjnë kontratë (për shitjen e produktit) dhe pajtohen për çmimin (e artikullit) menjëherë apo në të ardhmen. Dhe gjatë gjithë kohës, produkti nuk gjindet në posedimin e biznismenit apo blerësit. Pastaj, biznismeni shkon dhe e blen këtë produkt dhe ia dorëzon atë blerësit pasi që tashmë janë pajtuar për çmimin dhe kanë bërë kontratë, s’i dhe kanë caktuar vlerën ashtu siç ndërlidhet me kushtet e pranishme apo në të ardhmen.

Pra ky lloj i shitblerjes është Haram. Pse? Sepse ai ka shitur diçka të cilën nuk e posedon dhe ka shitur diçka para se ta përfitojë atë, nëse produkti ka qenë specifikuar. Sa i përket asaj nëse produkti s’ka qenë specifikuar dhe çmimi i tij qe vonuar, ai në të vërtetë ka shitur një borxh me kredi. I Dërguari i Allahut (sallallahu alejhi ue selam) na ka ndaluar që ta bëjmë këtë, siç ishte rasti kur Hakim bin Hazam (radiallahu anhu) erdhi tek ai dhe tha: “O i Dërguari i Allahut, çka nëse një njeri vjen tek unë dhe kërkon të blejë diç prej meje, ndërsa unë nuk e posedoj atë. Pastaj, unë shkoj në treg dhe e blej atë për të? Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) tha: “Mos e shit atë të cilën nuk e posedon.”

Kjo është ndalesë e qartë, prandaj s’është e lejuar për ndonjë person që të shesë ndonjë artikull specifik, përveç nëse ai e posedon atë para se të bëjë kontratë mbi të, qoftë nëse ai e shet atë menjëherë apo në të ardhmen.

Nuk është e lejuar që kjo çështje të zihet asgjë. Pra, kushdo që don t’u shesë diçka njerëzve, atëherë ai duhet ta magazinojë atë apo ta vendosë në shitoren e tij, në portbagazhin e tij apo në zyren e tij, ashtu që ta ketë produktin të gatshëm me vete. Pastaj, nëse ndokush që don ta blejë produktin vjen tek ai, ai mund t’ia shesë atë drejtëpërdrejt apo më vonë.

8. Dhe prej llojeve të shitblerjeve të ndaluara është: Shitblerja ‘Ijna. Ç’është shitblerja ‘Ijna? Kjo është kur një produkt i shitet personit për një çmim të shtyrë (d.m.th. me një çmimi të ngritur për t’u paguar më vonë), atëherë i njëjti produkt blihet prapë prej tij me vlerën aktuale më pak se çmimi i shtyrë për të cilën ai i është dhënë. Dhe, kur të vijë koha në të cilën pagesa e shtyrë duhet të kryhet, ai e paguan kreditorin plotësisht.

Kjo është ajo që njihet si shitblerja El-Ijna. Quhet ‘Ijna (derivat i ‘ejn – njëjtë), sepse produkti i njëjtë që qe shitur i kthehet prapë poseduesit të vet. Kjo është haram, sepse e mashtron dikë në kamatë (Riba).

Në realitet, kjo është sikurse të shitni euro me çmim aktual për euro të shtyrë (d.m.th. që të jepen më vonë), e cila është më shumë se sasia e vërtetë. Dhe ju vetëm jeni duke e përdorur produktin si mjet apo mënyrë për fitimin e kësaj kamate. (Sqarim: Një tjetër shembull i kësaj është kur ju ia shitni dikujt një artikull që vlen 25 euro për 50 euro për shkak se ai do t’ju paguajë muajin tjetër, e jo tash. Por për ndonjë shkak, blerësit i mungojnë paratë dhe dëshiron t’ua shesë artikullin prapë juve, ashtu që ai vjen tek ju ditën tjetër dhe ju e bëni atë që t’ua shesë atë me çmimin aktual në treg, i cili ende është 25 euro. Pra kur vjen data, muajin tjetër, në të cilën ju u pajtuat që ai t’ua paguajë 50 euro, ai ua paguan paratë. Pra, të gjitha së bashku ju i fitoni 25 euro ndaras nga artikulli, gjë që konsiderohet kamatë.)

Kjo është obligim për juve nëse ju ka borxh ndokush, sepse ju ia keni shitur një produkt për çmim të shtyrë që ta lini t’ia shesë atë dikujt tjetër, apo ta lini të sillet lirisht në këtë çështje – nese ai do, mund ta mbajë atë apo nëse ai do, ai mund t’ia shesë atë dikujt tjetër, nëse ka nevojë për para. Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) ka thënë: “Kur të mirreni me shitblerjen ‘ijna dhe të mbaheni për bishtat e lopëve, dhe të jeni të kënaqur me agrikulturën, Allahu do ta zbresë poshtërimin mbi ju. Ai nuk do ta largon atë prej jush derisa ju t’i ktheheni Fesë suaj.” (Transmetuar nga Ebu Daud dhe kjo ka dëshmi përkrahëse)

9. Dhe prej llojeve të ndaluara të shitblerjes është: En-Nexhesh. Ajo që mendohet me en-Nexhesh është kur ju e ekspozoni ndonjë produkt për shitje në një ankand publik. Pastaj vjen ndonjë person dhe ofron çmim më të lartë për artikullin, por jo me qëllim që ta blejë atë, më saktë, ai vetëm dëshiron që ta ngrisë çmimin për konsumatorët duke pasur qëllimin t’i mashtrojë blerësit. Kjo është njëjtë qoftë kur ai pajtohet me shitësin të bëjë këtë, qoftë kur e bën këtë vetë.

Kushdo që ofron çmim për ndonjë produkt dhe nuk e ka për qëllim që ta blejë atë, por më saktë, ai vetëm do që ta ngrisë çmimin e tij për konsumatorët, atëherë ky person është Naxhish, i cili e ka kundërshtuar ndalesën e të Dërguarit të Allahut (sallallahu alejhi ue selam). Bërja e kësaj është Haram, siç ka thënë Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam): “Dhe mos bëni Nexhesh me njëri–tjetrin”.

Personi i cili nuk e dëshiron apo nuk ka nevojë për artikullin, ai s’duhet të merr pjesë në auksion dhe të ofrojë çmim për të. Në vend të kësaj, ai duhet t’i lë konsumatorët, të cilët vërtet e dëshirojnë artikullin, që të pajtohen rreth çmimit.

Ndoshta personi don që ta ndihmojë shitësin, dhe simpatia ndaj shitësit e kaplon atë. Ashtu që ai e ngrit çmimin e artikullit me qëllim që ta ndihmojë shitësin – sipas perceptimit të tij. Apo ndoshta, shitësi mund të pajtohet me një grup të shoqëruesve të tij që të formojë grumbull rreth artikullit me qëllim që ta tërheq vëmendjen e njerëzve. Këto akte konsiderohen të jenë prej Nexheshit dhe janë haram, sepse këto janë mënyra për mashtrimin e Muslimanëve dhe mënyrë e marrjes së parave të tyre padrejtësisht.

Po ashtu, dijetarët e Fikhut kanë deklaruar qartazi se ajo që bie nën Nexhesh është kur shitësi i thotë konsumatorit: “Unë e kam ble këtë artikull me këtë çmim”, duke gënjyer për çmimin, ashtu që blerësi të mashtrohet dhe të blejë artikullin me një vlerë të ngritur.

Apo kjo është kur shitësi thotë: “Ky produkt më është dhënë me këtë çmim” apo thotë: “Unë e kam pranuar atë për kaq”, duke gënjyer në lidhje me çmimin. Ai vetëm do që t’i mashtrojë konsumatorët që ta ngrit çmimin për ta arritur këtë çmim të rrejshëm, të cilin ai pohon se e ka shpenzuar për artikullin. Kjo është prej Nexhesh, të cilin i Dërguari i Allahut (sallallahu alejhi ue selam) e ka ndaluar. Kjo është tradhëti dhe mashtrim i Muslimanëve, dhe kjo është rrenë dhe jobesnikëri, për të cilën ai do të mirret në përgjegjësi para Allahut.

Pra, ajo që është obligative për shitësin, është ajo se ai duhet ta thotë të vërtetën nëse blerësi e pyet atë se sa e ka blerë ai artikullin. Ai duhet ta thotë të vërtetën e jo të thotë se e ka marrë për kaq para, duke gënjyer për çmimin. Ajo çka po ashtu bie në definicionin e En-Nexhesh është nëse njerëzit e tregut apo pronarët e dyqanit pajtohen të mos e ndryshojnë çmimin me njëri tjetrin kur të prezentohet ndonjë artikull për shitje, me qëllim që ta detyrojnë pronarin ta shesë atë me çmimi më të lirë. Prandaj, ata të gjithë janë pjesëmarrës në këtë akt, i cili është haram. Dhe kjo është En-Nexhesh. Kjo po ashtu është formë e marrjes së parave të njerëzve padrejtësisht.

10. Dhe prej llojeve të ndaluara të shitblerjes është: Kur Muslimani udhëheq ndonjë shitje krahas shitjes së vëllait të tij. Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) ka thënë: “Dhe asnjeri prej jush nuk duhet të bëjë ndonjë shitje krahas shitjes së vëllait të tij (Musliman).” Si bëhet kjo? Kjo bëhet, për shembull, kur një person i cili dëshiron të blejë ndonjë produkt të caktuar vjen dhe e blen atë prej njërit nga biznismenët, i cili i jep atij zgjidhje që të finalizojë marrëveshjen në dy apo tri ditë apo më shumë. Në këtë rast, s’është e lejuar për ndonjë tjetër biznismen të vijë dhe të ndërhyjë, duke i thënë blerësit: “Lëre këtë produkt. Unë do të ta jap të njëjtin produkt, madje edhe më të mirë se ky, për një çmim më të ulët.” Kjo është Haram sepse ai është duke udhëhequr një shitje krahas shitjes së vëllait të tij.

Prandaj, përderisa ai ia shet atij artikullin dhe i jep atij zgjidhjen (që ta finalizojë marrëveshjen më vonë), lereni ta arrijë atë dhe mos ndërhyni në marrëveshje. Pra, nëse ai e anulon marrëveshjen për shkak të zgjedhjes së tij (d.m.th. duke mos qenë i detyruar apo i ndikuar), atëherë s’ka asgjë që të parandalon që t’ia shesish (tash) atij artikullin tënd.

(Në anën tjetër) udhëheqja e blerjes krahas blerjes së tij, po ashtu është Haram. Pra, nëse Muslimani vjen dhe e blen një produkt nga njëri prej biznismenëve për një çmim fiks, dhe pastaj i jepet zgjidhje për një periudhë kohore (që ta finalizojë marrëveshjen), s’është e lejuar për një tjetër blerës që të ndërhyjë duke shkuar te biznismeni apo shitësi, duke i thënë: “Unë do ta blejë produktin tuaj prej juve për një çmim më të lartë se ai personi që e ka blerë nga ju.”

Kjo është haram, sepse këto lloje të shitblerjeve u shkaktojnë dëme Muslimanëve dhe i shkelin drejtat e tyre, dhe vendosin urrejtje në zemrat e tyre (ndaj njëri-tjetrit). Kjo është pasi që Muslimanit i bëhet e njohur se ju keni ndërhy në shitblerjen e tij dhe ju keni qenë shkak për prishjen e marrëveshjes që ishte në mes atyre dyve, ai do të mbushet me urrejtje, keqdashje dhe neveri.

Apo ndoshta ai mundet edhe të bëjë lutje kundër teje, sepse ju i keni bërë padrejtësi atij. Dhe Allahu thotë: “Dhe punoni me njëri-tjetrin në devotshmëri dhe frikë nga Allahu, e mos punoni me njëri-tjetrin në mëkat dhe shkelje (të dispozitave). (El-Ma’ide: 2)

11. Dhe po ashtu prej shitblerjeve të cilat janë të ndaluara është: Shitja Mashtruese, e cila është kur ju e mashtroni vëllain tuaj Musliman duke shitur produktin i cili ka defekte dhe ju dini për këto defekte, megjithkëtë ju nuk e informoni atë për këto. Pra, ky lloj i shitblerjes s’është i lejuar dhe është mashtrim, hile dhe gabim.

Është e obligueshme për shitësin që t’ia sqarojë këto defekte shitësit dhe ta njoftojë atë për këto. Por, nëse ai dështon që ta informojë atë për këto, atëherë kjo është prej mashtrimeve të cilin i Dërguari i Allahut (sallallahu laejhi ue selam) e ka ndaluar në thënien e tij: “Dy persona të cilët udhëheqin ndonjë tregti janë në gjendje të mirësisë përderisa ata të mos ndahen prej njëri–tjetrit. Nëse ata të dytë janë të ndershëm dhe të hapur me njëri-tjetrin, ata janë të bekuar në tregtinë e tyre. Por, nëse ata gënjejnë dhe fshehin (të vërtetën) prej njëri-tjetrit, bekimi i tregtisë së tyre fshihet.”

Pra, është obligim për ne, O rob i Allahut, që të jemi të sinqertë. I Dërguari i Allahut (sallallahu alejhi ue selam) ka thënë: “Feja është sinqeritet, feja është sinqeritet, feja është sinqeritet.” Ata (Shoqëruesit) thanë: “Ndaj kujt, O i dërguar i Allahut?” Ai tha: “Ndaj Allahut, Librit të Tij, të Dërguarit të Tij, udhëheqësve Muslimanë dhe Muslimanëve të rëndomtë.”

Pra, Muslimanët duhet të jenë të sinqertë. Ajo çka mendohet kur personi është i sinqertë ndaj diçkaje është ajo kur ai është i lirë dhe i pafajshëm nga gjëra të caktuara. Pra të qenit i sinqertë do të thotë të qenit i pastër nga mashtrimi (shembull).

Një herë, i Dërguari i Allahut (sallallahu alejhi ue selam) kaloi pranë një personi i cili shitte ushqim në treg, dhe ushqimin e kishte të grumbulluar. Pejgamberi (sallallahu alejhi ue selam) e vendosi dorën e tij bujare brenda grumbullit të ushqimit dhe gjeti disa pjesë të lagështa në fund të grumbullit. Ashtu që ai tha: “Çfarë është kjo, O posedues i ushqimit?” Ai tha: “Qielli ka ndikuar në të” – d.m.th. shiu ka ndikuar që të bëhet e lagësht. I Dërguari i Allahut (sallallahu alejhi ue selam) tha: “A s’do ta bësh që kjo të duket, ashtu që njerëzit ta shohin? Kushdo që na mashtron, nuk është prej nesh.”

Ky hadith konsiderohet njëra prej parimeve fundamentale në udhëheqjen e transaksioneve të biznesit në mes Muslimanëve. Nuk është e lejuar për një Musliman që t’i fshehë të metat (e artikullit). Nëse artikulli i tij ka ndonjë defekt, atëherë ai duhet ta bëjë atë të dukshme, ashtu që blerësi ta shohë atë dhe të jetë i vetëdijshëm për të, dhe që ai të marrë artikullin me çmim i cili është i arsyeshëm për atë defekt. Ai s’bën ta marrë artikullin me çmimin i cili do të ishte me vend sikur të ishte pa gabime, sepse atëherë shitësi do të ishte mashtrues dhe hilexhi, bazuar në thënien e të Dërguarit të Allahut: “A s’do ta bësh që kjo të duket, ashtu që njerëzit ta shohin? Kushdo që na mashtron, nuk është prej nesh.”

Pra, O robër të Allahut! Sa shumë mashtrimet i shihni në kohën e tashme? Sa herë shihni njerëz duke i vendosur artikujt e prishur në fund të enëve dhe kutive, ndërsa artikujt e shëndoshë i vendosin në maje – qofshin ato perime apo artikuj ushqimor? Ata qëllimisht i vendosin artikujt e prishur në fund derisa në maje i vendosin të paprishurat. Ky është mashtrim, i cili bëhet qëllimisht.

Lusim Allahun që të na falë ne dhe juve, dhe që Ai të na bën furnizimin (rizkun) dhe përfitimet tona Hallall. Dhe ne e lusim Atë që të na furnizojë neve prej Mirësisë së pakufijshme të Tij.

O Allah, na e bëj të mjaftueshme atë të cilën e ke bërë Hallall mbi atë të cilën e ke bërë Haram, dhe (na e bëj të mjaftueshme) Mirësinë Tënde mbi atë të të tjerëve krahas Teje. Dhe na fal, na mëshiro dhe na e prano pendimin. Vërtet, Ti je Ai që e pranon pendimin, Mëshiruesi. Dhe paqja e bekimet qofshin mbi të Dërguarin e Allahut.

[fisniku-student]

Kamata dhe historiku i saj



Kamata në kohërat e lashta:

Koncepti i kamatës ka një histori mjaft të lashtë; e veçanta e saj është se shkrimet e para vërtetojnë se ajo konsiderohej e urryer dhe e keqe. Ndoshta citati më i vjetër i shkruar për ndalimin e kamatës dhe trajtimit të saj si vepër e shëmtuar është ajo e kohës së faraonëve; legjislacioni i faraonit Buhures nga familja e njëzet e katërt e faraonëve.

Trajtimi i kamatës si gjë e keqe përcillet edhe nga shumë filozof të vjetër. Vërtetohet se teoreticienti dhe oratori i shquar romak Marcus Tullius Cicero e kishte ndaluar kamatën në shkrimet e tij. Gjithashtu edhe filozofët e vjetër grekë si Platoni, te libri “Republika”, dhe Aristoteli, te “Politika”, e ndalojnë marrjen e kamatës.

Kamata në fenë Hebraike:

Kamata ish e ndaluar dhe e papranueshme edhe në fenë hebraike, sikundërse ish edhe në atë të krishterë. Kjo vërtetohet në librat e mëhershme të shpallura si në Tevrat (Dhiata e vjetër) dhe në Ingjil (Dhiata e re). Por çifutët (hebrenjtë), pas të dërguarit Musa (alejhi selam) e lejuan marrjen e kamatës nga jo çifutët, duke pretenduar se pasuria e jo çifutëve është e lejuar për ta. Dihet se besimi hebre është i ndërtuar në parimin se populli hebre është populli i zgjedhur, prandaj ata kanë përparësi dhe vlerë ndaj të gjithë popujve të tjerë. Kështu që njerëzit e tjerë që janë jo hebrenj i trajtojnë si më të ultë, më të pavlerë dhe ata kanë të drejtë të manipulojnë me ta si të duan. Allahu i Lartësuar në Kur’an përcjell pretendimin e tyre: "Ata (Ehlu Kitabi, pasuesit e librit) thoshin: "Ne nuk kemi kurrfarë përgjegjësie ndaj (pasurisë që u marrim) të paditurve (të tjerëve)" (Suretu Ale Imran, 75).

Ajeti tregon se si çifutët i trajtonin të tjerët që nuk ishin si ata (pra, i quanin të paditur). Edhe çifutët që jetonin në Medinë gjatë kohës së Muhamedit, lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të, njiheshin për intriga dhe keqpërdorime të ndryshme duke u bazuar me këtë parim të tyre. Prandaj vërtetohet se ata me këtë pretendim, ia lejonin vetes të manipulonin me çfarëdo forme dhe pune për të marrë pasuritë e të tjerëve që nuk ishin çifutë në Medinë.

Në kohën bashkëkohore vërehet edhe më qartë dominimi të cilin e kanë arritur me intriga të këtilla, derisa janë ngritur mbi shtetet më të fuqishme të botës. Mësimet çifute rreth superioritetit të popullit të tyre ndaj të tjerëve dhe trajtimi i të gjitha nacionalitete tjera të jenë në shërbim të tyre, nuk është një shpifje apo reflektim i urrejtjes ndaj tyre, por është një realitet që mbështetet në citatet e shumta në Talmundin e tyre. Prandaj edhe reagimet dhe akuzat e çifutëve (se ai që flet për këto gjëra është antisemitist) është shumë i madh, pasi i bën të identifikohen realisht ashtu si janë. Në Talmund vërtetohet qartë se u lejohet marrja e kamatës nga jo çifutët. Allahu i Lartësuar i kritikon hebrenjtë për këtë pretendim dhe u tërheq vërejtjen se për këtë i pret dënim i rëndë: “Dhe për shkak të mizorisë së atyre që ishin jahudi (hebrenj) dhe për shkak se penguan shumë nga rruga e Allahut, Ne ua ndaluam (ua bëmë haram) disa (lloje ushqimesh) të mira që u ishin të lejuara, për shkak të marrjes së kamatës, edhe pse e kishin të ndaluar atë, dhe ngrënies së pasurisë së njerëzve në mënyrë të padrejtë. Ne kemi përgatitur dënim të mundimshëm për ata që nuk besuan prej tyre.” (Nisa, 160-161). Kamata të cilën e merrnin çifutët nga të tjerët ish shtesa që merrnin nga jo çifutët, të cilëve u jepnin pasuri në hua. Kjo shtesë ish si rezultat i pritjes së kthimit të borxhit. Kjo formë e punës është mjaft e përhapur në kohën bashkëkohore vetëm se janë shpikur metoda të ndryshme; edhe pse emërtohen me emra të tjerë, esencën e kanë nga kjo formë e hershme e njohur te njerëzit.

Kamata në fenë e Krishterë:

Edhe në krishterim kamata trajtohet si e ndaluar dhe e urryer. Në Dhiatën e re kemi disa citate që vërtetojnë ndalimin e kamatës. Gjithashtu ndalimin e kamatës e vërtetojnë shumë njerëz të krishterimit, sikurse Toma Akuini (1225-1274); pastaj, edhe Martin Luteri (themeluesi i protestantizmit) dhe shumë të tjerë, sa që Skopari i krishterë thekson: “Kush thotë se kamata nuk është mëkat llogaritet dezertor dhe ka dalë prej fesë6”, që do të thotë se ka dalë prej fesë së krishterë.

Bota e krishterë ka vazhduar për një kohë të gjatë t’i urrejë dhe t’i diskreditojë çifutët për marrje të kamatës. Këtë e vërteton edhe shfaqja teatrale e Uilliam Shekspirit “The Merchant of Venice”, “Tregtari i Venedikut”, të cilin e ka shkruar viteve 1596-1598. Në këtë shfaqje bëhet fjalë për një çifut fajdexhi që quhet Shylock. Karakteri i këtij personazhi çifut është mjaft diskreditues, pasi paraqitet nënçmues dhe neveritës ndaj borxhliut nevojtar, të cilit i jep hua me kamatë. Shekspiri me anë të këtij personazhi i paraqet çifutët dhe natyrën e tyre si të dhënë pas lakmisë dhe grumbullimit të pasurisë. Hebrenjtë, që nga koha e daljes së kësaj shfaqjeje, kanë pasur ankth dhe kanë zhvilluar betejë kundër saj. Madje e akuzojnë Uilliam Shekspirin si antisemitist dhe po të mos ishte vlera artistike e kësaj vepre dhe shkruesit të saj, do të humbej fare nga arkeologjia kulturore-letrare.

Kjo vepër e Shekspirit është e përkthyer edhe në gjuhën shqipe nga Skënder Laurasi dhe është botuar nga shtëpia botuese “Mësonjëtorja e parë” në vitin 2000.

Legjislacionet e vendeve evropiane kanë vazhduar ta trajtojnë kamatën si të ndaluar deri në kohën e revolucionit francez të vitit 1789. Pas kësaj është lejuar kamata në borxhe me disa kufizime. Ky lejim është transformuar edhe në kodifikimet ligjore të Napoleonit, të cilat janë nxjerrë në vitin 1804.

Pas vitit 1808 Franca përcaktoi sasinë e kamatës 5-7% e cila lejohet të merret gjatë transaksioneve tregtare dhe punëve të tjera. Në Francë, në gusht të vitit 1935 doli një ligj që përcaktoi se kush përfiton nga kamata jashtë shumave të kufizuara, llogaritet se ka shkelur kodin penal. Ndërsa në legjislaturën italiane, neni 644 i kodit penal pohon se, ai që punon me kamatë jashtë shumës së përcaktuar llogaritet se ka shkelur ligjin penal.

Edhe në ditët tona shohim se ndërgjegjja njerëzore nuk ka arritur të çlirohet nga urrejtja e kamatës dhe konsiderimin e saj krim, mëkat, vepër e pamoralshme, qoftë edhe nëse te disa lejohet me disa përkufizime dhe përqindje të caktuara që i kanë vënë në transaksionet e ndryshme.


>>>> Vazhdon

[fisniku-student]

>>>

Kamata dhe Kanuni i Lek Dukagjinit:

Ndonëse dihet se burimet e mirëfillta të kanunit të Lek Dukagjinit janë nga feja e krishterë dhe ne sqaruam qëndrimin e saktë të krishterimit të hershëm rreth kësaj, vlen të ceket se edhe në këtë libër kamata është e ndaluar dhe nuk lejon që njerëzit në mes vete të huazojnë para me kamatë. Në të thuhet:

500. “Kanūja njef uhį tė fjeshtė: sį tė dhaēė ké mė dhānė.”, do të thotë ashtu si të ka dhënë (huadhënësi) ashtu duhet t’ia kthesh. Pra, Kanuni nuk e pranon kamatën; nëse dikush huazon diçka, aq ka për të kthyer, s’ka huazime me interes. Ata që e njohin mirë këtë tekst dhe ligjet që përmban ky libër e kanë të qartë qëndrimin që ka ndaj kamatës.

Kamata në Islam:

Më lart përmendëm një historik të shkurtër rreth qëndrimit të ligjeve dhe sistemeve të mëhershme për marrjen e kamatës. Kjo ishte me qëllim që lexuesi të kuptojë se ndalimi i kamatës nuk është specifikë e jurisprudencës Islame, siç mund ta kuptojë tani në kohën bashkëkohore, pasi për dëmin e saj flasin vetëm myslimanët. Vërtet kamata është trajtuar gjithmonë si vepër e shëmtuar dhe mëkat. Kjo më së qarti vërehet në mësimet hebraike dhe të krishtera, e posaçërisht në mësimet e krishtera, pasi ata theksojnë se (Dhiata e re) numërohet si vazhdimësi e mësimeve që i ishin dërguar profetit Musa (paqja qoftë mbi të) në Tevrat (Dhiatën e vjetër).

Por, me gjithë këto që u thanë dhe, pavarësisht se në zemrat e njerëzve në përgjithësi mbretëron bindja se puna me kamatë nuk është e pastër, prapëseprapë të gjitha sistemet që njihen te njerëzit sot, nuk i kanë mbijetuar vrullit bashkëkohor, që shkel të gjitha normat dhe bazat e njerëzimit dhe ndërgjegjes së lirë. Të krishterët, edhe pse e dinë qartë se kjo është mëkat në fenë e tyre, nuk arritën t’i bënin ballë furtunës së transaksioneve të shumta që realizohen me kamatë, kështu ata u dorëzuan dhe në vend që t’i kundërvihen, i hapën rrugën lejimit të kamatës. Ata në fillim e lejuan, duke vënë kushtëzime dhe kufizime në përqindje, por tani askush nga ata nuk përmend dëmin e këtij mëkati.

Në anën tjetër Islami është sistemi i vetëm i cili ka mbetur në këtë betejë dhe vazhdon ta luftojë këtë ves, edhe pse është bërë përditshmëri e shumë njerëzve. Fatkeqësisht kamata është e pranishme edhe te disa myslimanë, të cilët iu dorëzuan këtij vrulli bashkëkohor, që s’mëshiron askënd. E megjithatë, prapëseprapë shumica e myslimanëve që kanë njohuri dhe janë të vetëdijshëm për mësimet Islame i largohen asaj. Me qëllim që lexuesi të njoftohet rreth kamatës dhe ta kuptojë se sa është e dëmshme ajo, në vazhdim të kësaj teme do të flasim rreth përkufizimit dhe llojeve të kamatës, pastaj do të sjellim edhe dispozitën përkatëse rreth këtyre llojeve duke u mbështetur në argumentet e jurisprudencës Islame.

Përkufizimi i Kamatës në Islam:

Në gjuhën arabe, kamatës i thonë "Riba". Ky emërtim rrjedh nga folja "reba, jerbu", që do të thotë: “shtim, teprim dhe rritje".

Trajtimet e fukahave rreth përkufizimit të kamatës në aspektin terminologjik janë të shumta, disa janë më gjithëpërfshirëse dhe disa të tjera më pak. Për të mos e rënduar këtë shkrim duke përmendur përkufizime të shumta, do ta sjellim vetëm përkufizimin e juristëve hanefi, i cili është më i qartë dhe më i kuptueshëm. Ata thonë: “Kamatë është ajo sasi e pasurisë e cila kushtëzohet të shtohet pa kompensim, gjatë transaksioneve (këmbimeve) të ndërsjella të pasurisë me pasuri”.

Në kohën bashkëkohore, krahas termit “Kamatë”, përdoren edhe disa emërtime tjera, sikurse "Fajde" dhe "Interes". Këto terma janë më të përdorshme në fushën e ekonomisë dhe të bankave dhe kryesisht kanë për qëllim:

1. Pjesa e shtuar të cilën ia jep huamarrësi huadhënësit si kompensim për pasurinë që ka huazuar, konform kushteve të caktuara.

2. Sasia e shtuar e kapitalit të cilin e fiton si kompensim depozituesi në bankë apo në arkat e kursimeve.

Edhe pse gjatë kontratave bankare apo lidhjeve tregtare bashkëkohore bëhet dallim në mes të kamatës dhe interesit, në aspektin e dispozitave përkatëse rreth këtyre transaksioneve në jurisprudencën Islame nuk ka dallim. Në Islam nuk ka dallim dispozita në mes kamatës, fajdesë apo interesit, por këto të gjitha janë të ndaluara (haram). Kjo është kështu qofshin këto transaksione akte të shitblerjeve apo kontrata të huamarrjeve dhe kredive (borxheve).

Klasifikimi i kamatës në Islam:

Pak më lart sqaruam se kamata në kohën tonë ka disa emërtime, varësisht prej fushës dhe formës së kontratës që realizohet. Në jurisprudencën Islame, fukahat gjatë shtjellimeve të tyre bëjnë një ndarje tjetër të kamatës nga ajo që njihet tek ekonomistët. Ata theksojnë se ajo klasifikohet në dy lloje:

a) Riba en-nesie -Kamata e shtyrjes apo vonesës.

b) Riba el-fadël - Kamata e shtesës apo tepricës.

Në vazhdim do të paraqesim se çfarë nënkuptojnë fukahat me secilin lloj.

1) Riba En-nesie (Kamata e shtyrjes apo vonesës):

Ky lloj quhet edhe “Kamata e borxhit” dhe nënkupton shtimin e kushtëzuar, të cilin e merr huadhënësi nga huamarrësi për shkak të kohës që i ka lënë në dispozicion huamarrësit të paguajë borxhin.

Ky lloj i kamatës ka qenë prezent dhe shumë i përhapur tek arabët në kohën para ardhjes së Muhamedit, salAllahu alejhi ue selem, për atë disa dijetarë e kanë quajtur “Riba el-Xhahilije” do të thotë: “Kamata e injorancës”.

2 - Riba el-fadël (Kamata e shtesës apo tepricës):

Kjo kamatë quhet edhe “Kamata e tregtisë” dhe nënkupton shitjen e një malli që i takon mallrave të kamatës me një mall tjetër të njëjtë duke qenë njëri mall më tepër, apo shitja ose këmbimi i dy mallrave të njëjta me shtesë.

Format e këtyre llojeve janë të shumta e të ndryshme dhe të sqarohen këto nevojitet një zgjerim të cilin nuk do ta bëjmë në këtë vend, shpresojmë se në ndonjë temë tjetër të veçantë do ta bëjmë.

Dispozita Islame rreth kamatës:

Kamata në jurisprudencën Islame është e ndaluar (haram) e tëra, qoftë sasi e madhe apo vogël dhe pa marrë parasysh në çfarëdo formë kontrate realizohet ajo. Kjo dispozitë mbështetet në tri baza thelbësore, që janë edhe burimet kryesore të legjislaturës Islame. Pra bazat nga të cilat nxirret dispozita e kamatës janë:

a) Kur’ani, b) Suneti, c) Konsensusi (Ixhmai).

Kamata është nga mëkatet e mëdha (kebair) dhe llogaritet një nga shtatë mëkatet shkatërruese (elmubikat), së bashku me shirkun, magjinë etj. (më poshtë do të sjellim hadithin që sqaron këtë).

Nëse njeriu e mohon ndalimin e kamatës, atëherë ai ka bërë kufër (mosbesim), por nëse punon me kamatë duke mos e mohuar ndalimin, atëherë ai është mëkatar (fasik), i cili ka shkelur njërin nga mëkatet e mëdha.

A. Ndalimi i kamatës në Kur’an:

Dijetari i njohur hanefij Shemsudin es-Serhasi në librin e tij “El Mebsut” përmend pesë përfundime të ashpra me të cilat kërcënohet njeriu që punon me kamatë.

1) Do të ringjallet sikurse ai që e ka kapluar shejtani: Allahu i Lartësuar thotë: "Ata që e hanë kamatën (ditën e gjykimit), nuk ngrihen ndryshe vetëm se si ngrihet ai i çmenduri nga të prekurit e djallit. (kjo ndodh kështu) ngase thanë: "Tregtia është njësoj sikurse edhe kamata"! E Allahu e ka lejuar tregtinë, por e ka ndaluar kamatën." (Bekare, 275).

2. Asgjësimi dhe zhdukja e pasurisë: Allahu i Lartësuar thotë: "Allahu e zhduk kamatën dhe e shton lëmoshën, Allahu nuk e do asnjë mohues dhe mëkatar" (Bekare, 276). Nënkupton zhdukjen dhe çrrënjosjen e pasurisë, apo largimin e bereqetit, mos përmbushjen e kënaqësisë dhe mos arritjen e dobisë nga ajo pasuri që fitohet me kamatë.

3. Shpallje luftë Allahut: Allahu i Lartësuar thotë: "E në qoftë se nuk e bëni këtë (nuk hiqni dorë nga kamata), ta dini se do të jeni në luftë me Allahun dhe të dërguarin e Tij. E nëse jeni penduar, atëherë juve ju takon kryet e mallit tuaj, askënd nuk dëmtoni, e as vetë nuk dëmtoheni." (Bekare, 279).

4. Mosbesim (kufri): Allahu i Lartësuar thotë: "O ju që besuat, kini frikë Allahun dhe nëse jeni besimtarë, hiqni dorë prej asaj që ka mbetur nga kamata." (Bekare, 278).

Gjithashtu Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu e zhduk kamatën dhe e shton lëmoshën, Allahu nuk e do asnjë mohues dhe mëkatar.” (Bekare, 276).

Fjala “Kef-far, mohues”, e cila ka ardhur në fund të këtij ajeti do të thotë mohues i Islamit, nëse thotë se kamata është e lejuar dhe “Ethim, mëkatar”, nëse e ha dhe punon me kamatë.

5. Përhershmëria në zjarr të xhehenemit: Allahu i Lartësuar thotë: “E kujtdo që i vjen këshilla nga Zoti i tij e shmanget prej kamatës, malli i tij, i fituar më parë (para ndalimit të kamatës), është i tij dhe çështja për këtë i takon Allahut. E, kushdo që i kthehet (punës me kamatë, pas ndalimit) ai do të jetë banues i zjarrit, në të cilin do të qëndrojë përgjithmonë.” (Bekare, 275).

Këto ajete të sures Bekare që u përmendën ishin vetëm disa prej ajeteve që aludojnë për ndalimin kamatës dhe se sa mëkat i madh është kjo vepër. Kemi edhe ajete tjera që vërtetojnë këtë gjë, por do të mjaftohemi me kaq.

>>>>

[fisniku-student]

>>>

B. Ndalimi i Kamatës në hadithe pejgamberike:

Sa i përket thënieve të Muhamedit, lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të, të cilat flasin rreth kamatës janë të shumta dhe mund të ndahen në dy lloje:

a) Hadithe që flasin për ndalimin, dëmin dhe rrezikun e kamatës dhe njeriut i cili merret me të.

b) Hadithe që tregojnë disa forma konkrete të shitblerjeve dhe akteve të cilat përmbajnë kamatë dhe janë të ndaluara.

Ne do të përmendim vetëm disa thënie që tregojnë dëmin dhe ndalimin e kamatës:

1. Xhabiri, Allahu qoftë i kënaqur me të, thotë: "I Dërguari, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshi mbi të, ka mallkuar atë që e ha kamatën, ai që ushqen kamatën (e jep atë), ai që e evidencon atë si dhe ata që janë në cilësinë e dëshmitarëve në kontratën ku ekziston kamata.” Dhe tha: “Të gjithë këta janë të barabartë” (Shënon Buhariu dhe Muslimi). Të argumentuarit e hadithit për ndalimin e kamatës është shumë i qartë, sepse i Dërguari, lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të, nuk mallkon për një vepër, e cila nuk është e ndaluar dhe nuk sjell mëkat. Gjithashtu ky hadith, siç shihet, i përfshin të gjitha palët në mallkim, edhe atë që e jep po edhe atë që e merr, edhe atë që e shkruan edhe atë që dëshmon për këtë kontratë.

2. Ebu Hurejre, Allahu qoftë i kënaqur me të, transmeton se i Dërguari i Allahut, salAllahu alejhi ue selem, ka thënë: “Largohuni prej shtatë mëkateve shkatërruese (rrënuese). Shokët e tij i thanë: O i Dërguar i Allahut, cilat janë këto mëkate? (Ai) Tha: ”Të bërit rival Allahut (shirku), magjia (sihri), mbytja e njeriut që e ka ndaluar Allahu me përjashtim nëse këtë e kërkon drejtësia (e fesë), keqpërdorimi (ngrënia) i pasurisë së jetimit, ngrënia e kamatës, ikja nga fushëbeteja dhe shpifja ndaj grave të ndershme besimtare” (Shënon Buhariu dhe Muslimi).

3. Semure b. Xhundub transmeton se i Dërguari i Allahut, salAllahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kam parë natën e (Miraxhit) dy melekë. Erdhën dhe më nxorën në tokën e shenjtë. Pastaj u nisëm dhe arritëm te një lum prej gjaku. Në këtë (lum) qëndronte një njeri. Ai qëndronte në mes të lumit, e në (breg të lumit) qëndronte një tjetër, përpara të cilit gjendeshin gurë. Sa herë që njeriu në mes të lumit rrihte të dilte, tjetri (nga bregu i lumit) e gjuante me gurë në gojë dhe e kthente në vendin ku qëndronte. Kështu vepronte sa herë që rrihte të dilte, e gjuante me gurë në gojë dhe njeriu kthehej përsëri aty ku qëndronte. Pyeta: Kush është ky? (Meleku) M’u përgjigj: Ai që gjendet në mes të lumit është njeriu që ka ngrënë kamatën”. (Shënon Buhariu).

4. Ebu Hurejre transmeton se i Dërguari i Allahut, salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kamata është shtatëdhjetë lloje mëkatesh, më e lehta është sikur njeriu të martohet me nënën e vet.” (Shënon Ibn Maxheh dhe Albani e cilëson të saktë).

5 - Ibën Mes’udi transmeton prej të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem, se ka thënë: “اdonjëri që merr kamatë shumë, në fund përsëri pasuria do t’i pakësohet”.

C. Ndalimi i kamatës me konsensus (Ixhma) të myslimanëve:

Me konsensus (Ixhma) nënkuptojmë unitetin e dijetarëve islamë (muxhtehidëve) për një dispozite sheriatike rreth një çështje të caktuar. Ixhmai është argument i fuqishëm legjitim për të vërtetuar dispozitat e jurisprudencës Islame.

Duke u mbështetur në këtë, theksojmë se në ndalimin e kamatës kemi ixhma te myslimanët. Këtë konsensus e përcjellin një numër i dijetarëve dhe ata theksojnë se, edhe pse kemi disa mospajtime të thjeshta rreth disa formave të caktuara të kamatës në përgjithësi në këtë ka unanimitet (ixhma) të dijetarët e meti. Për këtë vërtetohet nga myslimanët e parë, shokët e Muhamedit, lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të, se u tërhiqnin vërejtjen njerëzve që merreshin me tregti të mos e bënin këtë para se të mësonin gjërat thelbësore që kanë të bëjnë me tregtinë. Kjo ishte me qëllim që të mbroheshin nga tregtitë e ndaluara (haram) dhe syresh që përmbajnë kamatë. Prandaj vërtetohet se Omeri, Allahu qoftë i kënaqur me të, thoshte: "Mos të tregtoj në tregun tonë ai i cili nuk ka mësuar (rregullat e tregtisë), përndryshe ai do ta ngrejë kamatën (duke mos ditur)".

Shkruan: Alaudin Abazi

Marrë nga revista Albislam nr: 58


Alaudin Abazi,
16.3.2009

[fisniku-student]

AZHIOTAZHI (EL MUDARABE)

Ç'është azhiotazhi.
Azhiotazhi (el mudarabe) është marrë nga udhëtimi nëpër tokë, që do të thotë udhëtim me qëllim tregtie.
Allahu i Lartësuar thotë:

"…Dhe të tjerë udhëtojnë nëpër tokë duke kërkuar begatitë e Allahut…"

Në arabisht quhet Kirad (ndarje, shkëputje), sepse i zoti i pasurisë ndan një pjesë të pasurisë së tij për ta futur në tregti, si dhe një pjesë të fitimit me ortakun që bëri tregti me pasurinë e tij.
Me azhiotazhin këtu është për qëllim: "Marrëveshja ndërmjet dy palëve për të paguar njëra palë shumën që duhet për aktivitetin e caktuar palës tjetër, e cila do t'i punojë ato në atë aktivitet dhe fitimin do ta ndajnë sipas asaj që bien në një mendje që në fillim (njëra palë ka të hollat kurse tjetra përvojën dhe mundimin)"



Gjykimi për azhiotazhin.

Ibën Mundhir (Allahu qoftë i kënaqur me të!) thotë në librin tij "el Mexhmu'", f.124:
"Dijetarët janë bashkuar në mendimin se azhiotazhi me ar e argjend (të holla, para) është i lejuar. Janë bashkuar, gjithashtu, edhe në fjalën se punëtori ka të drejtë t'i vendosë kusht financuesit për të marrë një të tretën e fitimit, gjysmën e tij ose aq sa bien në një mendje që në fillim të marrëveshjes, me kusht që të jetë e ditur nga të dyja palët që në fillim."

Edhe shokët e të të Dërguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) kanë punuar me azhiotazh.
Zejd ibën Eslem transmeton nga babai i tij se ka thënë: Abdullahi dhe Ubejdilahi, dy bijtë e Umer bin Hatabit (Allahu qoftë i kënaqur me të!), dolën me një ushtri për në Irak. Kur mbërritën, kaluan nga Ebu Musa el Eshari i cili ishte kryetar i Basras. Ai u uroi mirëseardhjen dhe pastaj u tha: “Nëse do të mund të bëja diçka për ju, do ta bëja. Ah, po, këtu kam prej pasurisë së Allahut (të hollat e zekatit të banorëve të Basras), të cilën desha t'ia dërgoj prijësit të besimtarëve. Unë po ua jap juve që të bleni prej mallit të Irakut dhe pastaj ta shisni në Medine. Pasi ta shisni mallin, jepini origjinën e të hollave prijësit të besimtarëve, ndërsa fitimin e keni ju të dy”. Ata thanë: “Do ta donim një gjë të tillë. Ashtu bëri dhe i shkroi Umer bin Hatabit (Allahu qoftë i kënaqur me të!) që të marrë të hollat (e zekatit) prej tyre. Pasi erdhën në Medine dhe fituan prej tregtisë, shkuan tek Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) për të paguar lekët e zekatit që u dha Ebu Musa.
-A i dha të gjithë ushtrisë kështu si juve? – pyeti Umeri.
-Jo.
-Domethënë ju dha meqë jeni bijtë e prijësit të besimtarëve! Dorëzojeni pasurinë e zekatit bashkë me fitimin!
Abdullahi nuk foli, kurse Ubejdilahi tha: “Nuk duhet ta bësh këtë, o prijësi i besimtarëve, sepse nëse kjo pasuri do të ishte pakësuar në tregti apo do të kishte humbur e gjitha, atëherë ne do ta kompensonim atë!
-Dorëzojeni! – tha Umeri.
Abdullahi përsëri heshti, kurse Ubejdilahi tha të njëjtën gjë.
Atëherë dikush prej të pranishmëve tek Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) tha:
-O prijësi i besimtarëve! Përse nuk e llogarit si azhiotazh?
-Si të tillë po e llogaris. Atëherë Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) mori origjinën e pasurisë (të hollat e zekatit) dhe gjysmën e të gjithë fitimit (për t'i vënë në arkën e pasurisë së muslimanëve) ndërsa Abdullahi me Ubejdilahin, dy bijtë e Umer bin Hatabit, morën gjysmën tjetër të fitimit."88


Besnikëria e punëtorit.
Azhiotazhi është i lejuar në çdo formë, qoftë i kufizuar (nga i pasuri, si p.sh. të thotë që bëj këtë lloj tregtie apo mos e ngarko mallin në anije etj.) apo i pakufizuar (si p.sh.: të thotë që bëj çdo lloj tregtie që do) dhe punëtori nuk kompenson asgjë vetëm në rast se e prish diçka me dashje apo duke bërë diçka që ia ka ndaluar i zoti i pasurisë.
Ibën Mundhiri thotë: “Dijetarët janë bashkuar në mendimin se nëse i zoti i pasurisë e ndalon punëtorin të shesë mall pa lekë në dorë dhe ai shet, atëherë punëtori duhet ta kompesojë atë (nëse nuk ia kthejnë borxhin)”.

Hakim ibën Hizami (Allahu qoftë i kënaqur me të!), shok i të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) kur i jepte dikujt pasuri me qëllim azhiotazhi, i vendoste kusht që mos ta fuste atë para në mëlçi të njoma (ushqime që prishen), mos të kalonte me të detin dhe mos të kalonte nëpër barqet e luginave. Nëse bën ndonjë prej këtyre, atëherë do të kompesosh mallin tim."

[fisniku-student]

PARAPAGIMI


Ç'është parapagimi (es selem).

Es Selem është shitja e diçkaje të përshkruar e të përcaktuar, e cila nuk është present, por që pritet të vijë duke paguar çmimin para dorëzimit të mallit.


Gjykimi për të:

Allahu i Lartësuar thotë:

"O ju që keni besuar! Kur të lidheni për një borxh për një kohë të caktuar, shkruajeni atë!"

Ibën Abasi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) thotë: "Betohem se parapagimin e siguruar për në një kohë të caktuar, Allahu e ka bërë të lejuar në Librin e Tij. Pastaj lexoi ajetin e mësipërm."

Gjithashtu, ibën Abasi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) thotë:

"Kur i Dërguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) erdhi në Medine, ata shisnin hurmat me paradhënie dy apo tre vjet para. Ai (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) tha:
"Kush parapaguan për diçka, atëherë të jetë pesha e caktuar, masa e caktuar dhe koha e caktuar!"


Parapagimi atij që nuk e posedon bazën e mallit (farën).

Nuk është kusht në es selem që i parapaguari për një mall të caktuar ta posedojë atë në çast.
Muhamed ibën ebi Muxhahid thotë: “Më dërgoi Abdullah ibën Shidad dhe Ebu Burde tek Abdullah ibën ebi Auf (Allahu qoftë i kënaqur me të!) dhe më thanë: “Pyete atë nëse parapaguanin shokët e të Dërguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) në kohën e tij për grurin? Abdullahi tha: "Parapaguanim fise të Shamit për grur, elb dhe vaj, për sasi të caktuar dhe kohë të caktuar." I thashë: “A i paguanit vetëm atij që e kishte farën?” Tha: “Nuk pyesnim fare për këtë gjë. Pastaj më dërguan te Abdurrahman ibën Ebza dhe pasi e pyeta më tha: "Shokët e të të Dërguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) parapaguanin në kohën e tij dhe nuk i pyesnim nëse kishin farë apo jo."

[dallendyshi]

[fisniku-student]

BORXHI

Dobia e borxhit.

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Kush i heq muslimanit një ankth e brengë në këtë botë, atij Allahu do t'i heqë një nga ankthet e Ditës së Gjykimit; kush ia lehtëson atij që është ngusht (duke ia falur borxhin ose duke ia larë atë, apo duke iashtyrë afatin), Allahu do t'ja lehtësojë atij në dynja dhe ahiret. Allahu është në ndihmën e robit të Tij derisa ai të jetë në ndihmën e vëllait të tij."

Ibën Mesudi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Çdo musliman që i jep borxh vëllait të tij dy herë, i shkruhet sikur ka dhënë sadaka sa vlera e njërës herë."


Shtrëngimi në borxh.

Theubani, shërbëtori i të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Atij që i ndahet shpirti nga trupi dhe është i pastër nga tre gjëra, do të hyjë në xhenet: nga mendjemadhësia, fshehja e plaçkës së luftës, dhe borxhi."

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Shpirti i besimtarit qëndron i lidhur me borxhin e tij, deri sa t'i shlyhet."

Ibën Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:
"Kush vdes duke pasur borxh një dinar apo një dirhem, do t'i shlyhet nga punët e tij të mira. Nuk do të ketë atje as dinar, as dirhem."
Transmeton Ebu Katade (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) u ngrit dhe foli. U përmendi atyre se xhihadi në Rrugën e Allahut dhe besimi në Allahun, janë punët më të mira. Një burrë u ngrit dhe tha: “O i Dërguari i Allahut! Nëse unë vritem në Rrugën e Allahut, a më fshihen gjynahet? I Dërguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) i tha atij: "Po, nëse ti vritesh në Rrugën e Allahut, duke duruar dhe kërkuar shpërblimin e Allahut, në ballë dhe jo në shpinë (nuk ke qenë duke dezertuar dhe kthyer shpinën armikut)." Pastaj tha i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!): “Si the?” Tha: “Thashë se nëse
vritem në Rrugën e Allahut, a më fshihen gjynahet?” I Dërguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) tha: "Po, nëse vritesh në Rrugë të Allahut duke qenë se ke duruar dhe ke kërkuar shpërblimin nga Allahu, në ballë dhe jo në shpinë, përveç borxhit (d.m.th. borxhi nuk të falet). Xhibrili ma tha këtë gjë (tani)."


Ai që merr të hollat e njerëzve duke pasur për qëllim t'i kthejë ato apo t'i prishë.

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:
"Ai që merr të hollat e njerëzve dhe ka për qëllim që t'i kthejë ato, Allahu ia shleftë ato (e ndihmoftë në kthimin e borxhit). Ai që i merr duke pasur për qëllim shpërdorimin e tyre, Allahu e shpërdoroftë atë!"

Shuajb ibën Amër thotë: “Na ka treguar Suhejb el Hajër se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:
"Ai burrë që merr një borxh dhe ka për qëllim që mos ta kthejë atë, do ta takojë Allahun duke qenë hajdut."


Urdhëri për shlyerjen e borxhit.

Allahu i Lartësuar thotë:
"Sigurisht që, Allahu ju urdhëron t'ua ktheni prapë atyre që u takojnë gjërat e dhëna juve amanet për ruajtje në besim dhe që kur të gjykoni mes njerëzve, të gjykoni me drejtësi. Vërtet sa i shkëlqyer është mësimi që Allahu jua jep juve! Vërtet Allahu është gjithnjë Gjithëdëgjues, Gjithëshikues."


Mirësjellja në kërkimin e kthimit të borxhit.

Ibën Umeri dhe Aishja (Allahu qoftë i kënaqur me të dy ata!) transmetojnë se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:
"Kush kërkon një të drejtë të tij (borxhin), ta kërkojë atë me butësi…"



Shtyrja e afatit të personit që ndodhet ekonomikisht keq

Allahu i Lartësuar thotë:
"Në qoftë se borxhliu është në vështirësi, atëherë i lini kohë atij derisa t'i lehtësohet mundësia për t'i kthyer detyrimet, por nëse ju ia falni në shenjë mirësie, kjo është shumë më mirë për ju, vetëm sikur ta dinit."

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) tregon se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:
"Një njeri gjithmonë u jepte borxh njerëzve dhe i thoshte shërbyesit të tij sa herë që e çonte për këtë punë te njerëzit: "Nëse borxhliu është i varfër, falja atij, që kështu të mund të na falë Allahu neve." Kështu, kur ai shkoi tek Allahu (ndërroi jetë), Allahu e fali atë."

Ebu el Jusr (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:
"Kush dëshiron që Allahu ta fusë në Hijen e Tij (në Ditën e Kiametit), atëherë le t'ia shtyjë afatin borxhliut i cili është ngushtë ose t'ia falë borxhin atij!"


Mosshlyrja e borxhit nga ai që ka mundësi, është padrejtësi.

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:
"Shtyrja e shlyerjes së borxhit nga ai që ka mundësi, është padrejtësi."


Izolimi i atij që ka mundësi të shlyejë borxhin dhe nuk e shlyen

Transmeton Amër bin Sherijd nga babai i tij se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:
"Shtyrja e shlyerjes së borxhit nga ai që ka mundësi, e bën të lejuar hapjen e fjalës se ai ka bërë padrejtësi dhe dënimin e tij me izolim e kërcënim."


Çdo borxh që sjell fitim është kamatë.

Ebu Burdeh thotë: “Shkova në Medine dhe takova Abdullah bin Selam. Ai më tha: “Eja me mua në shtëpinë time që të të jap të pish me kupën në të cilën ka pirë i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!)dhe të sjellë bashkë me të një sasi në të cilën ka një dhuratë. Ruaju asaj sasie dhe asaj që ka në të!" dhe të falesh në një xhami në të cilën ai është falur”. Shkova me të dhe më dha të pija dhe hurma për të ngrënë, pastaj u fala në xhaminë e tij. Më tha: “Ti je në një tokë, në të cilën është shfaqur kamata. Prej llojeve të kamatës është që njëri prej jush të marrë borxh për një afat të caktuar dhe kur të vijë afati të shlyejë borxhin.

[fisniku-student]

PENGU

Ç'është pengu.

Pengu në kuptimin gjuhësor është izolimi.
Allahu i Madhëruar thotë:

"Secili është peng për atë që ai ka fituar."

Në kuptimin legjislativ, pengu është të lësh një plaçkë (peng) të lidhur me borxhin, në mënyrë që borxhdhënësi të marrë prej asaj plaçkeje të drejtën (hakun) e tij, nëse borxhliu nuk e shlyen dot borxhin.


Gjykimi për pengun.

Allahu i Lartësuar thotë:

"Dhe nëse jeni në udhëtim dhe nuk mundeni të gjeni dot shkrues (të borxhit), atëherë merrni ose lini peng diçka!"



Përkufizimi i lënies së pengut me udhëtimin në këtë ajet është përmendur se në udhëtim ndodh më shpesh kjo gjë, por kjo nuk do të thotë që në raste normale dhe joudhëtimi, kjo gjë (pengu) të jetë e ndaluar, sepse hadithet e të Dërguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) tregojnë lejueshmërinë e saj.

Tregon Aishja (Allahu qoftë i kënaqur prej saj!) se:

"I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) bleu ca drith te një çifut, me qëllim që t'ja paguajë në një afat të caktuar dhe i la atij peng mburojën e tij të luftës."


A lejohet përdorimi i pengut.

Nuk i lejohet atij që e merr pengun ta përdorë dhe të përfitojë prej tij, për arsyen që thamë tek borxhi: çdo borxh që sjell fitim është kamatë.

Në rast se pengu është kafshë ngarkese apo kafshë që i merret qumështi, atëherë i lejohet pengëmbajtësit që t'i hipë asaj apo ta mjelë atë, nëse ai i ushqen ato.

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) tregon se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Kafsha e ngarkesës mund të përdoret për t'i hipur nëse është lënë peng dhe nëse shpenzohet për të. Qumështi i kafshës mund të pihet nëse është lënë peng dhe nëse shpenzohet për të. Ai që i hipën asaj apo i merr qumështin ka për detyrë ta ushqejë atë."

[fisniku-student]

TRANSFERIMI I PARAVE

Ç'është transferimi i parave.

Transferimi i parave është kalimi i borxhit prej dikujt tek dikush tjetër.
Nëse dikush i ka marrë dikujt para borxh dhe atij i ka marrë borxh një i tretë, e ky e transferon borxhin që i ka dhënë të tretit tek i pari (d.m.th. që borxhin që i ka marrë këtij ai i treti mos t'ia kthejë këtij, por atij të parit që



ky i ka marrë borxh), atëherë borxhdhënësi i parë ka për detyrë që t'i drejtohet borxhliut të tretë, nëse ai ka mundësi ta shlyejë borxhin.

I Dërguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) thotë:

"Shtyrja e kthimit të borxhit nga ai që ka mundësi është padrejtësi dhe nëse ndokush nga ju transferohet tek ndonjë që ka mundësi financiare, atëherë le të transferohet!"