Shtypi i huaj mbi konfliktin ushtarak në Maqedoni në 2001

[Renea]

Mediat britanike treguan interes të madh për konfliktin e vitit 2001 (1)


12.02.2008
Mr. Fati Iseni
Lufta e vitit 2001 në Maqedoni tërhoqi vëmendjen e të gjithë qeverive dhe diplomacive të superfuqive të botës dhe po ashtu shtoi kureshtjen e shumë analistëve politik, ushtarak dhe studiuesve që ishin marrë me historinë e Ballkanit.
Por si duket këtë interesim e shfaqën edhe vet gazetarët nga shtetet u fuqishme të botës në të cilët dhe sendërtohet politika globale. SHBA dhe Britania e Madhe në veçanti dhe Bashkësia Evropiane në përgjithësi ishin prezent gjatë gjithë kohës së luftimeve. Gjithashtu mjaft të interesuar ishin edhe gazetarët britanez të mediumeve të shkruara dhe elektronike të cilët nuk u vonuan dhe erdhën në vendngjarje menjëherë pasi kjo “Oazë e Paqes” u mjegullua. Raportet e tyre në Britani të Madhe padyshim se luanin një rol të rëndësishëm për të informuar si masën e gjerë ashtu edhe klasën politike që ata të ndërtonin qëndrim rreth ngjarjeve të cilët zhvilloheshin në këtë pjesë të Evropës, kur e dimë se në demokracitë e këtyre vendeve luan një rol të rëndësishëm “publik opinion” (mendimi i masës).
Në këtë studim e kemi marrë për bazë shtypin e shkruar të përditshëm britanez i cili i ka kushtuar një vëmendje të madhe zhvillimit të ngjarjeve ushtarake dhe politike në Maqedoni në periudhën në fjalë.
Materialet janë mbledhur nga gazetat më të rëndësishme ditore si: The Times; The Independent; The Guardian; The Daily Telegraph; The Finacial Times; The Mirror; The Evening Standard etj.
Qëllimi final i këtij studimi qëndron në atë se ne kemi nevojë të dimë se çka flasin dhe çka shkruajnë të tjerët për ne, në veçanti britanezët pasi pikërisht është Londra një nga krahët e boshtit politik që ndryshe njihet si ai anglo-amerikan, pra një nga sendërtueset më të fuqishme të politikave botërore.
Meqë rajoni i Karadakut të Kumanovës ka qenë një nga zonat më të rëndësishme ku u zhvilluan këto luftime, në këtë punim jemi përkufizuar kryesisht në këtë krahinë për të paraqitur reportazhet e gazetarëve anglez në terren dhe pikëpamjet e editorialeve të këtyre gazetave.
Pas ngjarjeve të Tanushës së Shkupit dhe pastaj shtrirjes së luftimeve në Tetovë të cilët ngjarje kanë qenë të mbuluara nga gazetarët anglez, tani nga mesi i muajit mars, respektivisht më 16 mars 2001 gazeta The Daily Telegraph me titull “Rebelët shqiptar e sjellin luftën e Ballkanit më afër”, ndër të tjera njofton se një ditë më herët pati luftime në Malinë, me ç’rast janë dëgjuar detonimet e artilerisë të cilët kanë bombarduar malet përreth për të “pastruar 200 rebelë” Përveç kësaj shkruan se “sipas disa lajmeve luftimet janë përhapur edhe në Likovë 12 milje në veri-lindje të Shkupit” . Më poshtë gazetari Patrick Bishop nënvizon se “Vazhdimi i dhunës i ka shuar shpresat se veprimet e UÇK- së do të ishin jetëshkurtra”, me çrast citon kryeministrin Georgievski i cili thotë se “Në fillim ne menduam se ata janë vetëm kriminel, por bazuar në informacionet tona, tani si duket ata kanë përkrahje të fortë politike dhe logjistike nga strukturat në Kosovë”.
Për futjen e njësiteve të UÇK në Likovë informon edhe gazeta The Times më 16 mars 2001, ku theksohet se janë futur në Likovë të armatosur me mitraloza dhe granata hedhëse.

Gazeta The Independent njofton më 6 prill 2001 për vizitën e Sekretarit të Jashtëm Britanik Robin Kuk një ditë më herët. Përveç takimeve protokollare që i kishte patur, gazetari Steve Crawshaw paraqet një theks të veçantë kur kryetari i PDSH Arben Xhaferi reagon ndaj Robin Kuk pasi ai përdor termin për UÇK-në, siç shkruan ai “Z. Xhaferri edhe pse i deklaruar oponent i UÇK ashpër kundërshtoi fjalën . Ai tha “Ata nuk mund të jenë terroristë, meqë ata kanë uniformë dhe vijë fronti, ata nuk kanë sulmuar civilë. Ne kemi një kryengritje”.

Më 5 maj 2001, gazetarët Nicholas Wood nga Sllupçani dhe Ian Black nga Brukseli në gazetën The Guardian njoftojnë se situata ka eskaluar edhe në rajonin e Likovës meqë forcat qeveritare kanë ndërmarrë ofensive nga ajri dhe toka ndaj kësaj krahine siç shkruajnë: “Helikopterë gjuajtës, tanke dhe minahedhëse u përdorën për të bombarduar fshatrat Sllupçan dhe Vaksincë përsëri dje pas kalimit të ultimatumit për civilët që të lëshojnë atë rajon. Sulmi erdhi pasi rebelët nuk treguan shenja të tërheqjes nga pozicionet veri-perëndim, aty ku forcat e sigurisë bombarduan për katër ditë. Një udhëheqës i lartë rebel u betua se njerëzit e tij nuk do të lëshojnë rajonin, ashtu sikurse njësitet rebele vepruan afër Tetovës më shumë se një muaj më parë kur u sulmuan nga ushtria. “Ne nuk do të lejojmë që Tetova të ndodhë përsëri”, tha komandant Sokoli në Shtabin e tij afër Sllupçanit.” Të paktën shtatë njerëz të gjithë civil duke u bazuar në të dhënat e UÇK janë vrarë gjatë luftimeve nga e enjtja e kaluar njoftojnë gazetarët në fjalë.

http://www.albeu.com/lajme/lajmi.php...t_from=&ucat=4

[Renea]

Lufta e UÇK-së në Karadakun e Kumanovës sipas shtypit britanez (2)


13.02.2008
Mr. Fati Iseni
(vazhdim i shkrimit te djeshem) Sa i përket spekulimeve se UÇK i mban civilët si mburojë e gjallë gazetari në mënyrë shumë korrekte e zbardh rastin duke intervistuar banorë lokal të cilët shprehen “ku do të shkojmë.
Nëse shkojmë te maqedonët ata presin për ne. Ato do t’i ndajnë burrat prej fëmijëve. Këtu gratë janë të friksuara dhe fëmijët janë duke qarë”, shprehet një banor me emrin Aledin Osmani 50 vjeç. “Në lagje asnjë shtëpi nuk kishte ngelur pa u prekur nga bombardimet…Guerilët thonë se kanë 2000 burra në 12 fshatra përreth Kumanovës. Pikat e kontrollit dhe istikamet e rebelëve mund të shiheshin në çdo hyrje të secilit fshat. Ata veshin uniformë të zezë apo ushtarake, të gjithë ato në kraharor bartnin bexhat me inicialet e grupit.”
Për ngjarjen në fjalë njofton edhe gazeta Wall Street Journal Europe më 7 maj 2001, nëpërmjet gazetarit Geoff Winestocks. Gazetari shkruan “Eskalimi i shpejtë në konfliktin tremujorë ndërmjet forcave të qeverisë së Maqedonisë dhe rebelëve etnik shqiptar, gradualisht i detyron liderët perëndimorë të pranojnë se edhe njëherë mund ti përlyejnë duart në Ballkan. Forcat këmbsorike të qeverisë së Maqedonisë të mbështetura nga helikopterët sulmues për disa ditë bombarduan fshatrat duke besuar se ata janë fortesat në veri-lindje të kryeqytetit të Shkupit. Diplomatët thonë se beteja ka shkaktuar të paktën shtatë civil të vdekur dhe 1000 refugjatë shqiptar kaluan kufirin më të afërt me Kosovën”.
Gjithashtu më 7 maj 2001 gazetari Christian Jennings për gazetën The Daily Telegraph njofton për situatën në rajonin e Likovës dhe për civilët të cilët kanë ngelur të ngujuar nëpër fshatra. Ai citon Anick Bouvier zëdhënës i komitetit të Kryqit të Kuq Ndërkombëtar i cili thotë: “Një nga arsyet që njerëzit qëndrojnë nëpër këto fshatra është një formë kërcënimi”.
Financial Times po më 7 maj 2001 shkruan për ngjarjet e lartpërmendura në rajonin e Likovës, për numrin e civilëve të vrarë dhe fatin e civilëve të tjerë që kanë ngelur në fshatra. Paraqet qëndrimet e Lubço Georgievskit për shpalljen e gjendjes së jashtëzakonshme dhe kundërshtimin nga ndërkombëtarët dhe Arben Xhaferi i cili deklaron: “Shpallja e gjendjes së jashtëzakonshme do t’i hedhë shqiptarët jashtë sistemit dhe do ti çojë edhe mëtej në polarizimet etnike…Është një presion emocional ndaj nesh të tërhiqemi nga qeveria mirëpo racionalisht është më mirë të qëndrojmë brenda. Ajo është rruga e vetme që të përpiqemi të kemi pak ndikim mbi ngjarjet”.

Një javë më vonë më 14 maj 2001, gazeta The Daily Telegraph i kushton një hapësirë të madhe duke kapur një faqe të tërë me raportin e Christian Jennings nga Likova, duke nxjerrë edhe një foto të një polici maqedon të maskuar. Edhe pse u zhvilluan luftime të rrepta UÇK mban më shumë se 200 Km² shkruan autori i tekstit. Ai kontakton me pjesëtarë të UÇK-së: ”“Maqedonasit e kanë çelësin. Paqe ose luftë. Situata varet prej tyre” tha komandanti shqiptar në fshatin Likovë të mbajtur nga rebelët, 20 milje në veri-lindje të Shkupit. Pavarësisht nga përpjekjet për zgjidhje politike kapiten Shpati tha “Ushtria çlirimtare kombëtare ka mijëra ushtarë nën armë të përgatitur të sulmojnë çdokund nëpër Maqedoni, aty ku kryengritja shqiptare është çuar kundër qeverisë nga janari”. Ai tha se “ne do ti lejojmë maqedonët të reflektojnë pak, para se ne ti sulmojmë përsëri për të pare nëse ka ndonjë shans për të bërë dialog me ato”.

Mëtej gazetari thekson “Një muaj nga bombardimi i vazhdueshëm i disa fshatrave të cilat ata i kanë të okupuar ndërmjet Kumanovës dhe kufirit të Kosovës ka pasur vetëm një ndikim të vogël në lëvizjen rebele.” Kapiten Shpati i mohoi deklarimet e qeverisë se 30 rebel kanë vdekur në ofensivat fundjavës. Mëtej gazetari konkludon sipas burimeve perëndimore të mbrojtjes se vështirë që armata e Maqedonisë prej 12.000 mund ti shpërngul rebelët.”

The Guardian më 14 maj 2001 paraqet situatën si shqetësuese në rajonin e Likovës. Për Sllupçanin dhe Vaksincën Nick Thorpe shkruan: ”…atje ka plot njerëz me uniforma të kamufluara të UÇK- së, por edhe më shumë të rinj me tesha civile. Gati se çdo kulm është dëmtuar nga granatimi dhe çdo dritare është thyer…Në një bodrum të një shtëpie ishin strehuar 70 vetë, burra, gra dhe fëmijë. Më i riu është foshnja katër muajshe dhe më i vjetri 84 vjeç…Fëmijët këndojnë balada për UÇK në mbrojtje të Slupçanit për të mbajtur lart (vullnetin) shpirtin e tyre. Mjeku i fshatit nënvizon se të paktën 3.700 nga 4.200 banorë janë këtu.”
Poashtu gazetari i njëjtë Nick Thorpe më 17 maj për The Guardian paraqet çështjen e civilëve të cilët Kryqi i Kuq Ndërkombëtar përpiqet që ti evakuojë nga fshatrat e Likovës. Përderisa gratë dhe pleqtë ishin në vetura të Kryqit të Kuq Ndërkombëtar një gazetar i pyet “A keni pasur kontakte me terroristët?” Nick Thorpe rrëfen se si një grua e morri veten nga lodhja dhe uria duke shikuar në sy gazetarin që pyeti dhe i tha me vendosmëri: “Burrat atje janë vëllezërit tanë, mbrojnë shtëpitë tona” Është me rendësi të theksojmë se gazetari nënvizon që “çdo granatë e hedhur nga armata e Maqedonisë , çdo fishekë i krisur nga pozicionet shqiptare, edhe mëtej e polarizon shoqërinë e Maqedonisë. Tensioni i rritur ndëretnik në vend nuk merr vend në hapësirë”. (G. Lajm)

[Renea]

Lufta e UCK-së në Karadakun e Kumanovës sipas shtypit britanez (III)


15.02.2008
nga Mr. FATI ISENI
Disa ditë më vonë shtypi britanez pushtohet nga artikujt që flasin për luftën në Maqedoni, respektivisht tani vatrën e nxehtë të rajonit të Likovës.
The Independent më 22 maj 2001 njofton publikun anglez se luftimet vazhdojnë në Karadak të Kumanovës. Aleksandar Vasovic shkruan: “Luftimet janë përqendruar në Opajë. Armët dhe tanket zbrazen mbi pozitat e shqiptarëve etnik për të fituar kontroll në një të tretën e fshatit që është në duart e rebelëve. Kryengritësit u kundërpërgjigjen me zjarr nga mitraloza.”
Ndërsa gazeta The Guardian po më 22 maj 2001 informon se “Qeveria e Maqedonisë dje ka përdorur helikopterë sulmues, tanke dhe artileri për të bombarduar pozicionet e rebelëve shqiptar në luftimet më të ashpra për më shumë se dy javë…Këmbimi i zjarrit u përqëndrua në fshatrat e Vaksincës dhe Sllupçanit, në veri-lindje të vendit. Rebelët thonë se 6 civilë janë plagosur dhe minarja e xhamisë në Vaksincë është shkatërruar. Kryqi i Kuq Ndërkombëtar konsideron se akoma rreth 10.000 njerëz jetojnë në territoret të mbajtura nga rebelët dhe ministri i qeverisë i ka akuzuar rebelët për përdorim të tyre si murr të gjallë. Javën e kaluar Kryqi i Kuq i ka evakuuar qindra gra dhe fëmijë, mirëpo thanë se shumë njerëz kanë vendosur të ngelin, duke u strehuar nëpër bodrume.” The Daily Telegraph më 22 maj 2001 informon për gjendjen e civilëve të cilët kanë ngelur në mes të zjarrit të luftës, ku citon Chris Janowskin zëdhënës i Komisionarit të Lartë të OKB i cili thotë se nëpër fshatra gjenden 5000 deri 1000 civilë. Mëtej thuhet: “Duke u ballafaquar me ofensivën e madhe nga qeveria, rebelët etnik shqiptar kërcënojnë të bartin luftën nëpër qytete.”
Më 25 maj 2001 reporteri Douglas Hamilton nga gazeta The Independent njofton për bombardimet e fshatrave të Likovës. E citon komandant Shpatin i cili thotë: “Ky ka qenë bombardimi më i ashpër deri tani që kemi qëndruar. Kemi informata të pakonfirmuara se janë qëlluar strehimoret e civilëve”. Gazetari më poshtë shkruan se shoqatat humanitare nuk kanë mundur të dërgojnë ekip në fshatrat Sllupçanë, Orizarë, Vaksincë dhe fshatrat tjera shqiptare pasi akoma po vazhdojnë luftimet përkundër bombardimit të dendur.
Sa i përket civilëve të cilët arritën të largohen nga vendet ku zhvilloheshin luftimet shtypi britanez shkruan shumë qartë për keqtrajtimin e tyre nga forcat maqedone.
Reporteri Julius Strauss që gjendet në Kumanovë i The Daily Telegraph më 28 maj 2001 shkruan: “Disa nga refugjatët ishin të rrahur dhe të torturuar nga forcat maqedone duke u përpjekur gjatë fundjavës që të shuajnë kryengritjen shqiptare…Një njeri tjetër që ishte liruar nga policia të shtunën deklaroi se .” Gazetari citon Peter Bouckaert nga Human Right Watch që përpilon një raport për abuzimet i cili thotë: ”Gati se çdo mashkull ka qenë i rrahur. Ajo është arsyeja kryesore që ata nuk e lëshojnë fshatin e tyre. Ne kemi raste të grave, fëmijëve dhe pleqve të cilët janë rrahur.”
Më 29 maj 2001 The Times boton një reportazh mjaft interesant të Richard Beeston i cili me një gjuhë historiko-poetike përshkruan disa minuta të luftimeve në rajonin e Likovës por lë të kuptosh shumë nga ato pak rreshta të thurura dendur. Ai shkruan: “Duke u tërhequr në skaj të rrugës me fushat me grurë dhe lule të egra në të dyja anët, një grup i spektatorëve erdhën dje këtu të shohin dy forcat kundërshtuese në ish-RJM që bëjnë betejë nën diellin e ndritshëm të Ballkanit. Fshatarë, ekipe televizive të huaja dhe vëzhgues ushtarak perëndimorë u ulën në distancë të sigurt nga beteja, përderisa tanket dhe helikopterët sulmues bombarduan mjaft fshatra që ishin bërë vijë frontale në konfliktin e pestë në ish-Jugosllavi. Pavarësisht nga krismat e pushkëve pas nesh dhe shkatërrimit të Matejçit, ne qëndruam dhe vështronim si aristokrat të shek XIX të cilët shikonin betejat e kontinenteve me shporta pikniku, venë dhe teleskop të fuqishëm.” (vazhdon G. Lajm)

[Renea]

Lufta e UÇK-së në Karadakun e Kumanovës sipas shtypit britanez (IV)


15.02.2008
Mr. FATI ISENI
Se si u përjetua nga gazetarët anglez dhe të huaj masakra në familjen Zymberi dhe si u paraqit para publikut britanez me mirë flet artikulli i gazetarit Justin Huggler në gazetën The Times më 5 qershor 2001.
Ai fillon shkrimin në këtë mënyrë: “Valbona Zymberi vdiq në agoni e tmerruar në spital larg nga shtëpia. Javët e fundit të jetës se saj i kaloi në një errësirë totale e mbledhur kruspull në një podrum të ndyrë së bashku me 65 vetë tjerë derisa eksplodimet e bombardimeve dhe raketave fishkëllenin mbi kokat e tyre. (...) Valbona qëndronte në skaj të podrumit, fshatarët mendonin se ishte me sigurt ku i vendosen fëmijët e lodhur dhe të frustruar, kur raketa e helikopterit maqedon ra në atë skaj ku ishin fëmijët të cilët u copëtuan. Qefajet Zymberi, nëna e Valbonës rrëfeu kushtet e vështira në podrum. Kur fshatarët mezi u futën nëpër ate qeli ata i gjeten trupat, gjithë të vdekurit ishin anëtaret e familjes Zymberi. Selvie Zymberi kushërira e Qefajetes kishte vdekur, anësh saj ishin dy trupat e fëmijëve të saj Mersimi 8 vjeçar dhe vajza e vogël 2 vjeçare Isnija. Suzana Zymberi 23 vjeç dhe Jonuz Zymberi 18 gjithashtu kishin qenë të vrarë. Zonja Zymberi tha edhe vajza 15 vjeçe Neale Zymberi vdiq pas gjysmë ore.”
Në një koment të editorialit të The Independent më 5 qershor 2001, me titull “Perëndimi nuk duhet ti mbyll sytë në dhunën në Maqedoni” ndër të tjera shkruan: “Rreth një e treta e qytetarëve të Maqedonisë janë shqiptar, në Maqedoninë perëndimore ata përbëjnë shumicën. Në ato rrethana bëhet dyfish esenciale që qeveria doemos duhet të jetë e gatshme të tregojë vullnet t’i trajtojë shqiptarët si të barabartë. Kjo nuk është akoma çështje. Edhe më keq, qeveria ka gatishmëri të përdorë force kundër civilëve në përpjekje për të frenuar rebelët. Vdekja e fëmijëve pas bombardimit të bodrumit të tyre ku fshiheshin…është një tregim i një brutaliteti të paparashikueshëm që duhet doemos të lihet mbrapa…Evidenca nga Human Rights Watch dhe të tjerëve tregon se armëpushimi i arritur po abuzohet; burrat të cilët i lëshojnë fshatrat janë dërguar në stacione policore dhe janë rrahur brutalisht.”


Më 11 qershor gazeta The Guardian nëpërmjet gazetarit Nicholas Wood informon se situata në Maqedoni është shqetësuese dhe se zhvillohen luftime në tre fronte, në Tetovë, Shkup dhe Kumanovë. Gazetari shkruan se “Forcat rebele janë koncentruar rreth Kumanovës, në veri-lindje të Shkupit. Rebelët vranë një ushtarë dje dhe plagosën tre të tjerë në atë pjesë përderisa ushtria tentonte të rimerrte fshatin Sllupçan, informon agjencia e lajmeve shtetërore…Arritja e njerëzve të armatosur në Haraçinë nënkupton që armata e vogël e lodhur ka probleme në të tre frontet”
Ndërsa po në The Guardian më 11 qershor 2001 Jonathan Steele komenton situatën në Maqedoni në një artikull me titull “Right of the map” (Rregullimi i hartës).
Gazetari komenton propozimin e Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Maqedonisë me ç’rast në mënyrë të hapur me një projekt të përpunuar mirë propozon ndarjen e Maqedonisë dhe këmbimin e popullatës. Tekstin e fillon me Franjo Tuxhmanin ish-presidentin kroat i cili i paraqet një hartë Paddy Ashdown për ndarjen e Bosnjës, projekt i cili tani sipas autorit të tekstit buron nga elita intelektuale e shtetit. Theksohet se një pjesë e politikanëve maqedon nuk u pajtuan me këtë propozim, por dhe se politikanët shqiptarë e kanë kundërshtuar këtë, siç citon autori “Politikanët shqiptarë gjithashtu kundërshtuan këtë hartë, pas sa akuzave se shqiptarët minojnë këtë shtet, ishte një grup i konsiderueshëm i maqedonëve të cilët hapur mbronin ndarjen” Mëtej citon kryetarin e parlamentit Stojan Andov i cili deklaron se “propozimi është interesant dhe provokativ” , në anën tjetër poashtu citon kryeministrin Lupço Georgievski i cili i publikon faktet e fundit demografike të cilat sipas tij flasin se nxënësit shqiptarë nëpër shkolla fillore janë përfaqësuar me 34 %, ndërsa maqedonasit me 52%. Kjo d.t.th. se për elitën politike maqedone është shqetësuese meqë sipas statistikave zyrtare në Maqedoni shqiptarët janë 23%, që nënkupton se për 11 % janë të përfaqësuar më tepër në shkollat fillore pra rritje e lartë e natalitetit dhe tek maqedonasit që zyrtarisht në kohën kur flasim ishin 67 % por janë përfaqësuar në shkolla fillore me 52 %, respektivisht 15 % më pak që d.t.th. një rënie drastike e natalitetit. Është kjo një paraqitje interesante e kryeministrit Georgievski që I kushton një theks të veçantë në tekstin e tij.Po më 11 qershor The Daily Telegraph njofton se në luftimet në Slupçan është vrarë një ushtarë maqedon dhe tre të tjerë janë plagosur. Gjithashtu e përditshmja The Times të njëjtën ditë konfirmon lajmin e njëjtë për luftimet në Sllupçan dhe se Ushtria Çlirimtare Kombëtare ka kapur zonën e Haraçinës 6 milje nga qendra e Shkupit. (vazhdon G. Lajm)