Kujtime te Mero Bazes..

[Brari]

Kush mundet te na i sjelle komplet keto kapituj do beje nje pun te mrekullueshme..



--

Gazeta Tema

--

Delegjitimimi zyrtar i opozitës

Nga Mero Baze

Vijon nga e diela e kaluar

Kapitulli V




Sali Berisha nuk ishte i përgatitur për këtë goditje. Në mesnatën e 1 tetorit, ai gjendej i shtrirë në kolltukun e zyrës, duke mos dashur të dëgjonte më raportet e zeza që mbërrinin nga rrethet. Njerëzit e paktë që ishin afër tij, kishin arritur me intuitë të kapnin mekanizmin kryesor të manipulimit, listat e spastruara pas një hetimi politik që i ishte bërë listës së votimit për Kushtetutën në vitin 1998. Në atë kohë, PD kishte abstenuar dhe votuesit ishin të identifikuar në shumicë. Ishte goditur politikisht një brez gjeografik që mund të rrezikonte dukshëm fitoren e PS në zgjedhje. Por, shihej qartë se më shumë sesa një fitore e PS, rezultati pritej të përdorej si një goditje ndaj opozitës. Në shënjestër ishte Sali Berisha. Ishte gati në këmbë një mekanizëm i tërë poshtërues për të. Media e kontrolluar thuajse e gjitha nga qeveria dhe ish-bashkëpunëtorë të tij ishte gati të fillonte linçimin e tij të dytë politik. Nuk e kisha parë kurrë aq afër të shtrirë. Ishte gati të mos dëgjonte asgjë. Po përpiqej të bindte veten për mekanizmin që kishte devijuar thellë rezultatin. S’i dukeshin shumë bindëse listat. As dhuna nuk i dukej aq bindëse, ndoshta, ngaqë kishte qëndruar në zyrë. Nuk kishte përvojë tjetër të ngjashme ta krahasonte. Durrësi e kishte shokuar dhe filloi të llogarisë efektet e devijimit të votave nga listat dhe dhuna. Llogaritë e para ishin shumë të qarta. Aty rreth orës 3 pas mesnate, filloi të mbledhë veten. Shkëlzeni, djali i tij student në Jurdik, i cili hyri në atë kohë në zyrë, i forcoi me disa detaje tezën e tij të humbjes për shkak të listave. Kjo sikur e ripërtëriu pakëz. Ishte vonë dhe dy-tri vetë që kishin mbetur në zyrën e tij, ishin shumë të lodhur për t’u bindur edhe vetë mbi racionalitetin e qëndrimit për nesër.

E nesërmja pas 1 tetorit ishte një ditë pa shumë dinjitet për të gjitha palët. Opozita qartësoi qëndrimin e saj se listat dhe policia kishin devijuar rezultatin, kurse qeveria filloi të përdorte pa mëshirë gjithçka kundër Sali Berishës. Por vetë opozita ishte e paqartë se ç’do të bënte me mosnjohjen e zgjedhjeve. Shumë komuna që ishin në balotazh, udhëhiqnin dhe mund të fitonin mandatin në raundin e dytë. Selia qendrore ishte e dyzuar në vendimin e saj, por, përfundimisht, i dha rëndësi mosnjohjes politike të rezultatit. Kundërshtarë të tij politikë, media, gazetarë të njohur, diplomatë dhe vëzhgues zgjedhjesh, gati shpallën si problem kryesor faktin që opozita drejtohej nga Sali Berisha dhe se ai ishte shkaktari i humbjes. Ishte një situatë paradoksale, pasi ata që kishin drejtuar masakrën mbi zgjedhjet, tashmë po gjenin dhe alibinë, e cila ishte viktima e tyre.

Vetë opozita, realisht, nuk ishte e qartë për atë që mund të ndodhte. Problemi i listave ishte bërë problem gjatë fushatës, por, në fund, askush nuk deshi t`i dekurajonte zgjedhësit. Ambasadori i OSBE në Tiranë, Gert Ahrens, bëri një lëvizje taktike që e vuri disi në gjumë opozitën. Ai deklaroi se askush nuk do të largohet nga kutitë e votimit, pa votuar. Nëse qeveria dhe Komisioni Qendror i Zgjedhjeve do të kishin vullnet, mënyra për të votuar të gjithë do të gjendej. Por, në Durrës kishte pasur shenja të frikshme qysh të shtunën. KQZ ishte rrethuar me policë dhe kryebashkiaku nuk ishte lejuar as të hynte në bashki. Partia Demokratike gjendej kështu para një vendimi historik, i cili do të ndikonte mbi fatin e saj në të ardhmen.

Zgjedhjet ishin një shembull i shëmtuar sesi manipulimi mund të bëhej i pranueshëm dhe të triumfonte duke devijuar rezultatin dhe duke penalizuar një forcë të madhe politike. Ky ishte transformimi më i rrezikshëm që kishte pësuar një proces zgjedhor në Shqipëri që nga viti 1991. Ajo që kishte ndodhur në vitin 1996 kishte qenë brutale dhe flagrante dhe si e tillë, e patolerueshme. Ky ishte një manipulim i frikshëm, pasi ishte shpallur i pranueshëm. Institucionet ndërkombëtare, me kujtesë ende të freskët nga viti 1997, i ishin gëzuar realisht këtij rezultati dhe nuk i ishin trembur aspak krijimit të një tradite të re, dërrmuese për demokracinë e brishtë shqiptare.

Kishte shenja të qarta se mbështetja reale për opozitën kishte qenë më e fortë nga sa e priste vetë opozita. Në Durrës, së paku, dukej se goditja kishte ulur në dhjetë për qind rezultatin, në rrethe të tjera të veriut, po ashtu. Në jug, shumë komuna shkuan në balotazh, ndërsa qytetet kryesore fituan, po ashtu duke kaluar topin me katër-pesë për qind manipulim.

Përpara opozitës ishin dy opsione, ai i integrimit në këtë sistem ose i bojkotimit të tij. Të dyja ishin sfida të forta. Të gjitha llogaritë të çonin te një qëndrim i ashpër i opozitës. Ajo duhet të ishte në anën e njerëzve që iu ishte mohuar e drejta e votimit. Nga ana politike, PD realisht nuk priste një fitore të pastër të saj, por nuk priste një goditje të tillë. Ajo nuk kishte llogaritur degradimin e strukturave të saj elektorale dhe mungesën e strukturave të pushtetit në zgjedhje. Komisionerët e saj të dëshpëruar, të lënë fillikat të vetëm prej ligjit zgjedhor, ishin shumë të manipulueshëm. Komisionerët e partive aleate që iu bashkangjitën PD, shpesh bënin lojën e pushtetit dhe ishin njerëz të tyre. Për të gjitha këto arsye, politikisht, PD duhet të mbante distancë nga çdo përpjekje për t’i relativizuar defektet e këtyre zgjedhjeve. Ajo duhet t’i qëndronte larg idesë së njohjes së këtyre zgjedhjeve, qoftë dhe për arsyen e vetme se ajo ishte sprova e parë e militantëve të saj pas vitit 1997 dhe goditja ishte dhënë mbi ta. Nuk ishin një palë zgjedhje, ku PD shpresonte të merrte të zhgënjyerit nga socialistët. Nuk ishin zgjedhje që provonin moderacionin e PD. Ishin zgjedhje që provonin qëndrestarët e saj dhe pushteti e kishte sulmuar në kështjellë. Për këtë arsye, PD i kishte të gjitha gjasat të zgjidhte rrugën radikale, e cila i mbante afër saj ata që ishin baza e saj.

Kjo rrugë po ashtu ishte e detyrueshme dhe për vetë zhvillimet brenda opozitës. Një e djathtë e përçarë dhe kolaboracioniste me qeverinë e majtë mund të rirreshtohej vetëm me një distancë të fortë nga qeveria. Fushata antikorrupsion e Berishës në fillim të vitit 2000 kishte pasur në fakt një popullaritet të madh, por nuk kishte shumë shanse të përkthehej në votues. Vlera e saj e vetme ishte një lloj ngritje morali e elektoratit të opozitës dhe një tërheqje nga agresiviteti i së majtës.

Zgjedhjet në Durrës ishin një shembull i frikshëm i dhunës shtetërore. Furgonat e policisë shtonin pa asnjë shkak shpejtësinë në rrugët e një qyteti gati të vdekur, para muzgut, më 1 tetor. Një shi i imët që kishte filluar të binte dhe vërshëllima e sirenave kishin zbrazur tërësisht rrugët e Durrësit, qytet që po eksperimentonte përmbysjen e rezultatit të zgjedhjeve përmes falsifikimit flagrant. Arqile Goreja, kandidati për kryetar bashkie dhe kryebashkiak në detyrë, ndjehej i braktisur. Një telefonatë nga zona e Spitallës e kishte çoroditur gjithë llogarinë e tij elektorale. Një nga personazhet e njohura të familjes Koka në Durrës, Leonard Koka, ishte lidhur me një grup djemsh të rinj nga periferia perëndimore e qytetit dhe kishte bllokuar qendrat e votimit. Emrat e tyre më vonë u bënë të njohur, pasi thuajse eliminuan njëri-tjetrin dhe u ndanë në dy grupe, ku në një anë ishte Lul Berisha dhe në anën tjetër, Klodian Saliu me Indrit Doklen. Me përdorimin e tyre për vjedhjen e votave, ky grup mori një status të paprekshëm politik dhe në vitet në vazhdim thuajse qeverisi Durrësin deri në vitin 2005, kur pushteti ndryshoi.

vazhdon..

[Brari]

..

Policia patrullonte rrugët dhe ndalonte çdo makinë, targat e së cilës ishin raportuar si të opozitës pranë komisariatit. Qytetarët, të cilët dukeshin të fyer nga kjo skenë, ishin strukur brenda mureve me një lloj zemërimi pa adresë. Së bashku me një kolegun tim gazetar u endëm për rreth një orë nëpër qytet dhe gati nuk takuam askënd. Ishte një qytet, ku dukej se dikush kishte dhënë alarmin. Në degën e PD së qytetit ishte e njëjta situatë. Drejtuesit e degës, të mbledhur në një sallë të përbashkët, rrinin pa folur ose bënin garë kush merrte më shumë ankesa për parregullsitë dhe manipulimet. Vetë Goreja nuk lejohej prej policisë të shkonte në zyrat e tij në bashki dhe sillej korridoreve të partisë së tij i revoltuar. Në Spitallë, periferia ku familja Koka kishte marrë përsipër të nxirrte fitues rivalin socialist të Goresë, zbrazëtia ishte dhe më kërcënuese. Në katin e dytë të shkollës ku zhvillohej votimi, para se ai të niste, ishin strehuar njerëzit që do të ndryshonin procesverbalet. Sapo mbaroi orari, ata zbritën në kat të parë dhe filluan masakrën. Komisioneri i vetëm i opozitës në komision u torturua barbarisht, por nuk pranoi të firmosë. U desh të bëhej njëherë rezultati normal dhe, pasi të ikte i masakruar komisioneri, të grisej procesverbali dhe të rimbushej një tjetër. Aty ishin tri qendra votimi. Masakër e njëjtë kishte ndodhur dhe në një qendër votimi në Kënetë, një zonë e tejmbushur me të ardhur nga veriu. Rezultati i qendrës u përmbys me rreth 800 vota. Po ashtu, te një shkollë me emrin “Demokracia”, ku ishin tri qendra votimi, si dhe te libraria e qytetit. Te qendra nr. 61 ndodhi dhe skandali, të cilin pa dashje e kapi dhe OSBE. Procesverbali real tregonte se Arqile Goreja kishte marrë 260 vota, kurse procesverbali i falsifikuar dhe i pranuar tregonte vetëm 25 vota për të. ODIHR në Durrës i kishte në dorë të dyja. Por, Komisioni pranoi vetëm atë që ishte false dhe që shpallte humbës Gorenë. Pas kësaj, PD u shpall fituese e zgjedhjeve, ndërsa kandidati i saj, i humbur. Rivali socialist, Miri Hoti, bëri kujdes të mos dukej shumë i gëzuar, por e pranoi mandatin që nuk i takonte. Njeriu që kishte përmbysur rezultatin filloi të ankohej me humor se donte disa ditë raport të qetësonte krahun e lodhur nga vulosjet e fletëve të votimit. Durrësi u bë kështu simboli i qytetit ku rezultati u përmbys me dhunë, pasi nuk u arrit te përmbysja përmes listave të ndryshuara dhe përjashtimeve të qytetarëve nga e drejta e votimit. Goreja, një nga ish-bashkiakët e suksesshëm të PD dhe shumë kooperues edhe me qeverinë socialiste, ishte nxjerrë nga gara me dhunë.

Rezultati i ngjashëm pasoi dhe Tiranën, Korçën, Elbasanin dhe dhjetëra komuna të këtij brezi, ku gjeografia politike e PD rrezikonte partinë në pushtet.

Mosnjohja e rezultatit të zgjedhjeve ishte një fakt i kryer. Me gjithë presionin e fortë ndërkombëtar dhe legjitimimin me urgjencë të zgjedhjeve prej tyre, PD i qëndroi idesë së saj për mosnjohje të rezultatit. Filluan ndërkohë joshjet e para.

Ndërkombëtarët filluan të ofrojnë kompromise për Durrësin, në shkëmbim të njohjes së rezultatit në Tiranë. Kandidati për Bashkinë e Tiranës, Besnik Mustafaj, realisht e pranoi humbjen, megjithëse jo me zë të lartë. Ai la të shkruhej se kishte uruar Edi Ramën për fitore në zgjedhje, por më pas tha se nuk ishte citimi i tij. Ai tha se nuk kishte qëndrim individual për zgjedhjet, fushatën dhe rezultatin. Komisioni Zonal i Tiranës, në fakt, ishte kthyer në një prodhues procesverbalesh. Opozita largoi prej andej të vetmin anëtar komisioni që kishte dhe 6 anëtarët socialistë i plotësuan ato si deshën.

Mustafaj, një ish-ambasador i moderuar dhe i pranuar nga shumë të majtë në Tiranë, në të vërtetë u përpoq të merrte rolin e një kandidati të sakrifikuar dhe iu largua debatit publik për manipulimet. Ai përdori një bursë si shkrimtar, një udhëtim disamujor me tren nëpër Evropë, për të ikur nga rrëmuja elektorale e Tiranës.

Pika e tij më e dobët u tha se ishte debati me Edi Ramën. Në të vërtetë, ai ishte një debat i balancuar dhe i pari i atij lloji në Shqipëri. Rivali i tij tentoi ta fyente në minutat e fundit, duke aluduar për jetën e tij private. Nga ana tjetër, Mustafaj nuk arriti t’i artikulonte fort faktet kompromentuese për jetën private të kundërshtarit. Duke mos qenë agresiv si natyrë, ai gati injoroi shkatërrimin e familjes së rivalit, gjyqet me ish-bashkëshorten për pensionin e të birit, si dhe prirjet e tij anarkiste liberale, të cilat mund t’i krijonin atij një hendek me konservatorët e majtë.

Mustafaj iu përmbajt në debat etikës, kurse Rama zgjodhi stilin afirmues të punëve publike dhe në fund, sulmin ndaj jetës private të Mustafajt. Kjo e la në mjegull rezultatin e debatit, por shtypi i kontrolluar gjerësisht prej Ramës, natyrisht e shpalli atë fitues, siç e shpalli fitues dhe disa ditë më pas, të dielën në mesnatë.

Një pikë e debatueshme në rezultatin negativ ishin dhe votat e qytetarëve të vjetër të Tiranës. Lideri i tyre real në Tiranë, Bamir Topi, kishte dështuar për herë të dytë t`i përfaqësonte ata. Fillimisht, ai kishte kërkuar të bëhej kryetar i degës së PD në Tiranë, para Kuvendit të vitit 1999, por mbështetja e Berishës kishte qenë e hapur për Vili Minarollin dhe ky i fundit fitoi qartazi. Por brenda komunitetit të tyre mbeti hija e ndarjes. Nuk reaguan publikisht, por një lloj krisje vërehej qartë. Nuk ishte e sigurt se Berisha ishte kundër tyre në bllok, por nuk kishte nevojë për asnjë koment, se ai ishte kundër kandidaturës së Bamir Topit. Rasti i dytë ishte kandidimi për Bashkinë e Tiranës. Në përpjekje për të aplikuar metodën e zgjedhjes nga baza e partisë, për Tiranën hynë në garë tre kandidatë, Bamir Topi, Besnik Mustafaj dhe Spartak Ngjela. Ky i fundit sapo ishte afruar me PD. Mbështetja e Berishës shkoi sërish qartazi te Besnik Mustafaj. Dhe ky u kualifikua i pari në një votim që u bë në pallatin e sportit “Fahrie Hoti”, te rruga e Kavajës, që ishte nën administrimin e Bashkisë së Tiranës, ende nën drejtimin e Albert Brojkës. Natyrisht, zgjedhjet ishin korrekte dhe Berisha ishte shumicë. Besnik Mustafaj u rendit i pari, duke lënë pas Topin dhe Ngjelën, por dhe një hendek të madh me komunitetin e tiranasve të vjetër. Krisja u ndje shpejt dhe më shpejt nga të gjithë e ndjeu Berisha. Për këtë ai nuk la gjë pa bërë që ta korrigjonte më pas duke e rritur në detyra partiake Bamir Topin. Por hija mbeti. Dhe Edi Rama e përdori shumë mirë këtë gjatë fushatës. Megjithëse Mustafaj po ashtu korrigjoi plot nga problemet që krijoi ftohtësia e qartë e Berishës me Topin dhe tiranasit e vjetër në përgjithësi, ky problem u rëndua me kalimin e kohës. Dy herë rresht më pas Topi arriti ta përdorë mjeshtërisht këtë kartë, duke mos bërë asgjë, thjesht duke mos pranuar më ofertën për të kandiduar në Tiranë. Kjo përhapte një lumë të tërë thashethemesh dhe në tri zgjedhje lokale rresht në Tiranë, Edi Rama e ka pasur përparësi këtë ngërç të krijuar brenda PD, nga një elektorat që është në mënyrë natyrale i djathtë, por që ka problem përfaqësimin. Vetë Bashkia e Tiranës në fushatën elektorale të vitit 2000 ishte inaktive ose kundër Mustafajt. Kryetari Albert Brojka nuk doli asnjë ditë në fushatë, qoftë dhe për të mbrojtur punën e tij, ndërsa gjithë administrata e tij duke filluar nga drejtorë e deri te specialistë të thjeshtë ishin inaktivë. Ata mes të tjerash ishin dhe përgjegjës formalë për hartimin e listave të zgjedhësve që ishin një katastrofë e vërtetë me pasaktësi dhe emra të ngatërruar. Të gjitha këto ia rënduan bilancin Besnik Mustafajt.

Dita e votimeve në Tiranë i ngjasonte Durrësit. Ushtarë komando ruanin dikasteret kryesore në përpjekje për ta mbajtur të ngritur tensionin politik, ndërsa ushtarë me rroba të fryra nga armët poshtë tyre shëtisnin rrugëve. Rreth orës 11.00 paradite, në bulevardin qendror të Tiranës u panë tri personazhe. Kryeministri Ilir Meta, kandidati socialist për Bashkinë e Tiranës, Edi Rama dhe Mit’hat Havari, në atë kohë Drejtor i Policisë Ndërtimore. Ushtarë gardistë dhe punonjës të policisë kriminale i shoqëronin ata në distancë, ndërsa kuptohej qartë se ata nuk bisedonin. Thjesht demonstronin. Kishte ditë që shtypi afër qeverisë kishte mbushur faqet e veta me tituj të frikshëm që paralajmëronin se “kush prek institucionet, do të marrë plumbin në ballë” ose “komandot kanë marrë urdhër të qëllojnë”.

Në një qendër votimi në shkollën “Sami Frashëri”, polici rrinte te dera e komisionit, si të ishte derë qelie. I kërkova leje të hyja dhe pyeta komisionerët si po shkonin. “Shumë mirë”, - thanë të gjithë në një zë. “Kush është i PD?”, - pyeta. Një djalë trupvogël tundi kokën, por nuk kishte dëshirë të vazhdonte biseda. Dukej qartë që ishte një i “caktuar” si i PD në atë rresht. Kishin votuar 30 për qind deri në orën 14.00 dhe turma e njerëzve që zmbrapsej, merrte me vete premtimin se mund të votonte në fund, kur të mos kishte më radhë. Në fakt, nuk votuan dot kurrë. Në mbrëmje, disa makina xhip, ku shkruhej qartë “Dogana”, shoqëruan kutitë e votimit në Komisionin Zonal dhe disa djem të pakujdesshëm brenda tyre filluan të festojnë nga dritaret.

Opozita shpalli shifrat e atyre që nuk votuan dot dhe që ishin në dy kategori. Një kategori që nuk ishte e regjistruar dhe nuk ishte futur në lista me qëllim dhe kategoria tjetër, e atyre që kishin karta votuesi, por që nuk u lejuan të votojnë. Bëhej fjalë për mbi 100 mijë vetë në Tiranë dhe mbi 300 mijë në gjithë Shqipërinë.

Në të vërtetë, qysh më 10 shtator, kisha parandjerë rrezikun dhe në një editorial të gazetës “TemA” paralajmërova se qeveria shqiptare kishte arritur të identifikonte përkatësinë politike të trupës zgjedhore në Shqipëri, duke analizuar listat e votuesve për Kushtetutën e vitit 1998 dhe po e përdorte këtë analizë për të spostuar nga listat të gjithë njerëzit që besohej se do të votonin për opozitën. Nga vëzhgimet e fundit, të bëra orë pas ore në listat e publikuara nga qeveria shqiptare për zgjedhjet, kuptohej se shumica e njerëzve që nuk kishin marrë pjesë në referendum, thuajse nuk ishin përfshirë fare në listat e zgjedhësve. Aq e qartë ishte linja e ndjekur nga qeveria dhe Shërbimi Informativ në këtë pikë, sa në disa raste ishte përjashtuar nga listat djali, nusja dhe fëmijët dhe ishin futur vetëm dy pleq, me idenë se këta ishin me Partinë Socialiste.


...

[Brari]

Ky ishte një skandali i madh politik, pasi ndaj qytetarëve shqiptarë ishte zhvilluar një proces i hetimit politik të tyre, pa qenë ata në dijeni të tij dhe iu ishte hequr e drejta e tyre themelore për të votuar, për shkak të bindjeve politike. Realiteti pas shpalljes së listave zgjedhore dëshmoi se njerëzit e opozitës ishin përjashtuar me shumicë nga listat e votimit dhe kriter bazë për këtë shërbyen pikërisht listat e pjesëmarrjes në votimet për Kushtetutën.

Skandali po merrte përmasa kombëtare dita-ditës, sapo mbërrinin njoftimet për mënyrën sesi ishin regjistruar nëpër rrethe qytetarët.

Komisionet treshe, të përbëra nga njerëz të bashkive dhe dy forcat politike, ishin përdorur vetëm si fasadë e regjistrimit në terren dhe kuponat e tyre as që ishin përfillur fare në listat që ishin publikuar. Kështu, shumica e atyre që ishin publikuar, ishin kopje të listave të referendumit, ku ishin eliminuar veprimtarët e spikatur të opozitës dhe ishte llogaritur që të kishte një manipulim që lëvizte nga 17 deri 30 për qind, sipas zonave dhe rretheve të ndryshme, ku kjo përqindje ishte e nevojshme që socialistët të ktheheshin në shumicë.

Nga ana tjetër, fuqia e rritur politike e opozitës, shpërthimet e saj në Fier, Elbasan, Korçë, zona këto ku raportet kishin qenë përgjithësisht të ekuilibruara, tregonte se ajo përbënte një problem në vend, një energji në shpërthim, në rast se qytetarëve që e përkrahnin atë do t´iu hiqej e drejta e votimit. Përdorimi i listave të referendumit si një bazë për hetimin e përkatësisë politike të qytetarëve shqiptarë ishte një shkelje e rëndë kushtetuese.

Pas regjimit politik të Enver Hoxhës, kur njerëzit survejoheshin zyrtarisht për bindjet e tyre politike, ky ishte akti institucional më i rëndë që kishte ndodhur në historinë e politikës shqiptare. Tani, të gjithë të përjashtuarit ishin njerëz me kryq sipër emrit, të cilët dihej përse ishin përjashtuar nga lista. Ata ishin njerëz që votonin kundër qeverisë.

OSBE në Tiranë dukej se e kishte të qartë atë që po ndodhte. Të premten, ditën e fundit të fushatës elektorale në Tiranë, kontaktuam nga redaksia me Xhovani Portën, një zëdhënës italian i OSBE në Tiranë. E pyetëm kur do të dilnin listat, pasi qeveria kishte premtuar si afat të fundit pas disa shtyrjesh ditën e premte. Porta nuk na u përgjigj. Atëherë vendosëm të bënim një dredhi. Një gazetar ndryshoi adresën dhe tha se punonte për një gazetë të Kosovës. Porta, i cili duket se nuk kuptoi gjë, iu përgjigj: “Lista përfundimtare s’do të ketë deri të dielën”, - tha. “Por, mos e shkruaj, se kush e duron Sali Berishën”. Biseda ishte një shok i vërtetë. Porta, një punonjës fanatik kundër opozitës, në të vërtetë dekonspiroi skenën reale se ç`do të bëhej me listat. Në mbrëmje, Berisha ishte në një televizion privat para tre gazetarëve, mes të cilëve dhe unë. Ia shpjegova deklaratën konfidenciale të Portës. Berisha u step, por nuk donte të dekurajonte votuesit.

“Do të votojnë të gjithë”, - tha. “Nuk i ndal dot askush!”

Ishte një deklaratë patetike, një deklaratë, e cila në të vërtetë donte të shpëtonte ç‘të mundte në minutat e fundit. OSBE ishte qartazi e informuar për listat. Thjesht, po bënte sikur nuk shikonte. Porta u gjend keq nga deklarata ime publike dhe kuptoi kurthin. Disa ditë pas zgjedhjeve, ai sajoi se kishte marrë kërcënime dhe u largua nga zyra e OSBE në Tiranë për në Beograd. U harrua si personazh fanantik i OSBE, por mbeti shija e hidhur e përdorimit të tij. Si për ta bërë dhe më tragjikomike situatën, kryeministri Ilir Meta publikoi një deklaratë më 3 tetor, se gjatë takimit me ambasadorin Ahrens ishte rënë dakord që dhe zgjedhjet parlamentare të 6 qershorit të vitit të ardhshëm të ishin “të mira” si këto zgjedhje. Në të vërtetë, 6 qershori i binte e mërkurë dhe nuk dihej pse ata e kishin caktuar atë datë. Dukej një nga ato shantazhet e minutës së fundit që bënte zyra e shtypit e kryeministrit për të dekurajuar opozitën të merrej me problemin e zgjedhjeve të tetorit. Sipas zyrës së kryeministrit Ilir Meta, zoti Ahrens “ishte i impresionuar nga zgjedhjet e rregullta që u zhvilluan në Shqipëri”.

Por, atë ditë foli zyrtarisht dhe Sali Berisha. “Nuk i njohim zgjedhjet”, - tha ai dhe shpjegoi përse kishte marrë pjesë në zgjedhje. “Nuk kam qenë i bindur se duhet të bojkotonim zgjedhjet para zhvillimit të tyre”, - tha ai dhe shtoi se “kjo frymë nuk kishte ekzistuar në PD”. Berisha tha se në rrethe të tilla si Durrësi, Tirana, Korça, Elbasani dhe Fieri ishin përjashtuar rreth 30 për qind e emrave të listës. Sipas tij, kriteri i përjashtimit kishte qenë mospjesëmarrja në referendumin e Kushtetutës të vitit 1998.

Rreth 40 për qind e bashkive dhe komunave ishin në balotazh dhe tërheqja e PD prej tij ishte një shans i madh për socialistët për të kontrolluar pushtetin lokal. Kushtet që vuri PD ishin qartazi të parealizueshme. Ajo kërkoi shtyrjen e balotazhit, ndryshimin e KQZ dhe shpalljen e listës së zgjedhësve para votimit. Kushte, të cilat as që kishte ndërmend njeri t`i plotësonte.

Në fakt, reflektimet për atë që ndodhi më pas ishin dhe më të hidhura. Fushata e vitit 2000 ishte fushata e parë ku u shfaqën paratë, media elektronike dhe keqpërdorimi i pushtetit si instrumente të një manipulimi të maskuar të zgjedhjeve. Pabarazia në mjete financiare në fushatë, një media e re elektronike pa përvojë dhe me anësi të plotë me qeverinë, si dhe paratë e zeza të ofruara për komisionerë të opozitës, prodhuan standardin e zgjedhjeve të manipuluara në Shqipëri. Ndryshe nga zgjedhjet e destabilizuara të 26 majit 1996, apo zgjedhjet e dhunshme të vitit 1997, këto ishin zgjedhje të deformuara cilësisht. E gjithë kjo situatë bëhej edhe më e rëndë nga ideja që rezultati i zgjedhjeve të përdorej për të zëvendësuar opozitën reale me një opozitë të dirigjuar prej shtetit. Ishte një hije e qartë e totalitarizmit që kishte zënë vend në kokat e pushtetit. Tashmë, opozita filloi t’i bezdiste edhe fizikisht. Eksponentë të lartë të PD që ishin larguar prej saj pas konflikteve me Berishën, tashmë erreshin në ekrane, duke shpjeguar përse duhet të ikte Sali Berisha dhe përse opozita duhet të bashkohej rreth tyre. Ishte një skenë sa nervozuese, aq dhe e frikshme, nëse evoluonte. Tendenca ishte e qartë. Ajo mund të përballohej vetëm me një rezistencë. Rezistenca në ato momente ishte një vlerë që mund të sillte shpresë. Diplomatët kryesorë perëndimorë qysh para fushatës ngulnin këmbë tek ideja se pala humbëse duhej të pranonte rezultatin. Gati sa nuk thoshin Sali Berisha. Dhe nuk kishin asnjë kusht për standardin e zgjedhjeve që duhet të pranoheshin. Pranohej vetëm humbja e opozitës, pa asnjë kusht.




++++




Rezultati i deformuar i zgjedhjeve kishte prodhuar një realitet të ri politik në Shqipëri. Partia Demokratike duhet të llogariste tani koston politike të një manipulimi dhe duhet të bënte llogari jo mbi rezultatet e saj reale, por mbi pasojat e asaj që ishte deformuar. Qeveria, nga ana tjetër, ishte e detyruar të vazhdonte në spiralen ku kishte hyrë. I duhej një shkak i madh për të penalizuar protestat e opozitës dhe për të ekstremizuar situatën duke trembur Perëndimin dhe shqiptarët me mungesën e stabilitetit në vend.

Duke analizuar atë që po ndodhte më 8 tetor, botova një analizë të gjatë mbi nevojën e shmangies së qëndrimeve të ndërmjetme nga opozita. Duke arsyetuar se ishin para një deformimi thelbësor të rezultatit, theksoja që opozita kishte dy rrugë, ose ta bojkotonte fare sistemin dhe të mbante të ndezur një bërthamë të luftës morale për zgjedhje të lira, ose të fillonte hapjen e saj të madhe dhe krijimin e një fronti real opozitar. Ishte shumë herët për një gjë të tillë, të cilën unë e përkufizova si një spektër politik që nis nga një centrist si Preç Zogaj, deri te një ekstrem i djathtë, si Abdi Baleta. Shkrimi krijoi plot probleme. Problemi i parë si gjithmonë ishte Abdi Baleta që në disa shkrime në vazhdim te një gazetë shqiptare në Perëndim, zbulonte ide të rrezikshme që synonin të shkatërronin opozitën në Shqipëri. Problemi i tij i madh ishte pse unë kisha bërë thirrje për hapje pa kushte të PD dhe ekspozim të një spektri nga qendra e majtë deri në ekstrem të djathtë. Analiza po ashtu theksonte nulitetin e aleatëve formalë të PD në Bashkimin për Demokraci dhe nevojën për partnerë realë që sjellin votat e tyre në opozitë. Shkrimi, nga ana tjetër, zgjoi interes te centristë si Zogaj dhe fraksione të tjera të pakënaqura me qeverinë.

Por, kulmi i ironisë ishte interesi, me të cilin Shërbimi Informativ merrte analiza të tilla. Një punonjës i analizës së shtypit në SHISH kishte analizuar shkrimin dhe kishte bërë rekomandimet e tij. Sipas “analistit të SHISH, njëfarë B.A, fakti që unë kisha propozuar si opsion edhe bojkotin përfundimtar, ishte thjesht taktikë për të qetësuar radikalët brenda PD. Sipas tij, opsioni im real ishte ai i dyti, krijimi i një fronti të gjerë opozitar, ku të luhej me radikalë dhe të moderuar. Po citoj me poshtë disa nga përfundimet e tij.

- Pohimi se “pa një ristrukturim të energjive të opozitës, rruga e saj e gjatë për të shkatërruar sistemin e manipulimit të zgjedhjeve do të jetë e vështirë”, ...nënkupton qetësimin dhe parapërgatitjen për një mosardhje të shpejtë në pushtet.

- Është e pritshme që lideri i PD të rrisë përpjekjet për të forcuar pozitat e veta në krye të PD, duke bllokuar kthimin e grupit reformator të Pollos.

- Dallohet qartë tendenca për të krijuar tre pole nga qendra në të djathtë dhe për t’i kombinuar të tre në një koalicion.

- Është e mundur që brenda çrregullsisë në pamje të parë, të ekzistojë një projekt për ardhjen e së djathtës në pushtet, duke bërë koalicion në finale me Pollon dhe të djathtët ekstremë.

Këto përfundime ishin sa banale, aq dhe ilustruese për vëmendjen me të cilën shteti ndiqte opozitën. Ishte një klimë përgjuese ndaj saj. Çdo veprim përpiqej të lexohej dhe të ndërmerreshin masa. Ishte një shtet që përgjonte kundërshtarin, ngaqë nuk ishte i qetë. Zgjedhjet nuk kishin prodhuar qetësi, nuk kishin prodhuar fitues dhe mbi të gjitha nuk kishin prodhuar energji pozitive në vend. Të gjitha palët kishin humbur. Mbi të gjitha kishin humbur rregullat e lojës.

Dhe tensioni filloi të ndihej. Shteti filloi të provokojë në dy skaje ekstreme të lidhura me opozitën, në Tropojë dhe Lazarat. Në Tropojë tensioni nisi qysh ditët e para pas zgjedhjeve. Pastaj pasuan dy vrasje misterioze të dy rojeve civile, njëri në SHISH dhe tjetri në gjykatë. Në Lazarat u tha se është sulmuar një kushëri i socialistes Makbule Çeço. Meqë Berisha ishte duke marrë një vendim përfundimtar ndaj zgjedhjeve, ideja e paraqitjes së një rreziku për destabilizim ishte një klishe që po vihej në zbatim. Realisht, problemi i shtetit ishte Sali Berisha dhe ai ishte në Tiranë, as në Tropojë, as në Lazarat. Por zgjerimi i tensionit në dy skaje dhe krijimi një klime mbytëse për protestat e opozitës për votën e lirë ishin parametra të nevojshëm për të prodhuar një asfiksim të opozitës.

Ambasadori amerikan në Tiranë, Jozef Limpreht, një mbështetës entuziast i qeverisë, u desh të debatonte ashpër me Berishën në hotel “Rogner” për këtë situatë. Të dy ishin shumë larg njëri-tjetrit. Limprehti me gëzimin e fitores së merituar të PS, Berisha me argumentet e manipulimit. Limprehti me dyshimin se Berisha po destabilizonte vendin nga jugu në veri, Berisha me shpjegimet se këto ishin provokime të qeverisë. U ndanë pa asnjë llojë etike dhe Berisha bëri publike gjithë bisedën. Po ashtu, u nda dhe me shefin e Misionit të ODIHR në Tiranë, Eugenio Polizzi, të cilit i theksoi publikisht se “ishte dëshmitar i manipulimit”. Dy ditë më pas, takimi me ambasadorin Ahrens ishte më pak i ashpër, por jo miqësor. Berisha i kujtoi atij premtimin se askush nuk do të mbetet pa votuar dhe theksoi se OSBE tradhtoi opozitën.

Kacafytja e Berishës me ambasadorët në Tiranë, në të vërtetë, të krijonte ndjesinë e një gjyqi mes opozitës dhe faktorit ndërkombëtar në Tiranë. U bënë disa takime me të njëjtin profil. Në opinion gati filloi të mbretëronte ideja se, nëse ambasadorët nuk do të mbështesnin Ilir Metën, ky i fundit mund të mos i prishte zgjedhjet. Në të vërtetë, shumë diplomatë i gëzonte kjo sjellje e Berishës. Ata ishin të interesuar për të paraqitur një opozitë agresive, të nervozuar dhe jo bashkëpunuese, çfarë ishte në ato ditë opozita shqiptare. Ishte e vërtetë se ata e dinin mirë se cilat rregulla ishin shkelur në zgjedhje dhe nuk kishte nevojë ta dëgjonin nga Berisha. Ata prisnin që ky i fundit të pranonte fatin që i kishin caktuar. Gjë që s’ndodhi.

Balotazhi erdhi shpejt dhe PD nuk mori pjesë, me përjashtime të vogla në disa komuna, ku kandidatët nuk përfillën vendimin politik.

Por, për ta mënjanuar tensionin e brendshëm dhe për ta mbytur atë me një lloj nacionalizmi, në balotazh u shpik një problem i ri, bashkia e Himarës. Aty konkurronte Partia Socialiste dhe PBDNJ, po ashtu anëtare e koalicionit qeveritar. Në përpjekje për të ngritur tensionin dhe për të izoluar shqetësimin real të opozitës, qeveria mobilizoi aty gjithë arsenalin e vjetër nacionalist për të tërhequr vëmendjen.

Në një mënyrë krejt aksidentale, atje ishin përballë njëri- tjetrit kandidatë, politikanë dhe mbështetës të tyre në Athinë dhe Tiranë që tri vjet më parë, në të njëjtin vend, ishin në krah të njëri- tjetrit.

Tashmë, socialistët shqiptarë po përpiqeshin të shpallnin një betejë hipotetike kundër nacionalizmit grek në Himarë, një nacionalizëm që në fakt nuk ekzistonte. Arsyeja reale nuk ishte se socialistët shqiptarë ishin realisht të shqetësuar nga ndonjë rrezik grek në jug të Shqipërisë, por të shqetësuar nga tensioni me opozitën. Për ta bërë më kompromentuese luftën e tyre, ata shpallën një deklaratë të pabazuar askund, se në Himarë do të ishte bashkë PS me PD. Sipas kësaj deklarate, të dy forcat bashkoheshin para një rreziku të madh që në të vërtetë nuk ekzistonte.

[Borix]

vdiq mero??

[Brari]

Ditën e diel në Himarë u bë masakër. Gazeta “TemA” botoi një foto rrëqethëse, ku një civil me pistoletë në dorë dhe një polic me kallashnikov në dorë hynin në qendër të votimit duke zbuar andej një grua plakë me rroba të zeza që largohej e tmerruar.

Athina zyrtare shpalli luftë. Në Bruksel filloi të flitej për zgjedhje të manipuluara dhe filluan të dëgjohen me vëmendje ankesat e opozitës. Listat e zgjedhësve në Himarë kishin plot probleme, por ndërhyrja brutale e socialistëve i bëri ato dhe më problematike. Rasti më me humor ishte ai i prindërve të shefit të CIA-s, Xhorxh Tenet, të cilët ishin ende në listën e votuesve në Himarë. Nëna dhe babai i tij ishin respektivisht në Himarë dhe Qeparo në listat e votuesve. Kjo e bënte edhe më qesharak seriozitetin e zgjedhjeve atje dhe shumë të besueshme ankesat e përfaqësuesve politikë të minoritetit grek. Raporti i ODIHR, i dalë në mesjavë, i shpalli zgjedhjet në Durrës, Himarë dhe Tiranë me probleme të rënda. Diplomatët në Tiranë heshtën. Më problematiku për opozitën, Jozef Limpreht, do të nisej në SHBA, ku do të raportonte për zgjedhjet. Por diplomatët grekë folën dhe për herë të parë sulmuan qartë qeverinë për atë që kishte bërë në Himarë. Më tej nuk folën, por shihej qartë që filluan ta kuptojnë se votat ishin prekur.

Opozita ndërkohë kishte filluar protestat në Tiranë. Protestat synonin të rrisnin besimin se përmes tyre do të mund të arrihej një standard i ri për zgjedhjet në të ardhmen. Por, taktika mungonte. Ato ishin të paorganizuara, spontane dhe të mbushura me elementë provokativë nga shërbimi sekret. Në krye të tyre në Tiranë mungonte Mustafaj, kandidati, i cili ishte vjedhur më 1 tetor. Drejtuesit lokalë të PD në Tiranë dhe Durrës nuk mund t’i jepnin ton protestave. Kështu, ato shpesh degraduan në dhunë sporadike dhe shfaqje izolacioni. Problemi se ato nuk drejtoheshin nga njerëzit e duhur, ishte kryesor. Opozita e kishte bërë si zakon që të tjerë njerëz të fuste në listat e pushtetit, por kurrë të njëjtët për të dalë në krye të protestuesve. Kjo në fakt përbënte një pikëpyetje të madhe për njerëzit që meritonin pushtet në atë parti. Ndërsa protestat po shtoheshin, një gjyq legjendë i gruas së kryeministrit ndaj disa gazetarëve përkoi me protestat dhe ashpërsoi ndjeshëm gjuhën e shtypit opozitar me qeverinë.

Ajo çfarë pritej të prodhohej nga zgjedhjet e 1 tetorit, stabiliteti politik, po mungonte. Zgjedhjet nuk kishin prodhuar frytin e tyre, për të cilin parimisht u investuan të gjithë. Ato kishin prodhuar tension, nacionalizëm dhe pasiguri.




+++




Produkti i 1 tetorit filloi të përcillte shijen e hidhur edhe te diplomatët më të rëndësishëm në Tiranë. Në shumicë ata ishin dakord me produktin, por donin doemos të neutralizonin protestën e opozitës dhe pasigurinë që po krijohej. Ambasadori amerikan, në një takim me përfaqësues të komunitetit shqiptar në SHBA, dërgoi mesazhe të qarta kundër Berishës. Më pas dhe në një intervistë në VOA. Por kjo vetëm sa i hidhte benzinë zjarrit. Sidoqoftë, një muaj pas zgjedhjeve, të dyja kampet po përpiqeshin ta përdornin qëndrimin e Perëndimit. Një arkivim i kujdesshëm i deklaratave pro perëndimore, tregonte një lloj relativizmi për pastërtinë e zgjedhjeve dhe dyshimet filluan të ngrihen. Institucionet kryesore perëndimore si BE, KE, ODIHR kishin deklarata publike të kujdesshme që flisnin qartë për parregullsi në zgjedhje. Po ashtu, pati zëra dhe nga Kongresi amerikan, siç ishte deklarata e kongresmenit Gillman. Në njëfarë mënyre zërat nuk ishin të intonuar dhe herë-herë dalloje qartë dy qëndrime ose tifozllëk me palët në vend.

Referencën te qëndrimet perëndimore e ndezi në atë kohë dhe fushata e zgjedhjeve në SHBA. Në të vërtetë, publikisht askush nuk shprehej, por bëhej një lloj tifozllëku i fshehtë që gjeneronte vëmendje te zgjedhjet amerikane. Fitorja problematike e Bushit atje gati sa nuk prodhoi festë në Shqipëri, si një alibi e shkëlqyer që dhe në SHBA zgjedhjet mund të kenë probleme. Madje, kjo filloi të ishte kryefjala dhe e disa diplomatëve perëndimorë, kur iu ankoheshe për zgjedhjet shqiptare. Ata të përmendnin Floridën.

Por dhe e kundërta funksionoi. Fraksionet antiopozitare brenda së djathtës filluan të shërbejnë si ilustrues të idesë se zgjedhjet ishin të lira dhe të drejta dhe se Berisha kishte humbur. Fraksione të tilla filluan të shpërndanin raportin e qeverisë për zgjedhjet si qëndrim të tyre dhe bindën shumë diplomatë perëndimorë se problemi i vetëm ishte opozita.

Për më tepër, kjo frymë forcohej, kur binte fjala te detyrimet që kishin disa organizata ndërkombëtare në Shqipëri për zgjedhjet e veçanërisht OSBE. Ajo ishte përgjegjësja e infrastrukturës zgjedhore dhe e menaxhimit të kësaj infrastrukture dhe si e tillë, ajo ishte e detyruar të mbronte produktin e zgjedhjeve si produkt të saj.

Por mbi të gjitha më i ashpër mbeti qëndrimi i ambasadorit amerikan, Limpreht. Nga SHBA, në një intervistë të ashpër, ai sulmoi opozitën për protestat dhe qëndrimin ndaj 1 tetorit. Ishte gati një kërcënim për izolim. Një leje për t’u ndëshkuar shtetërisht. Çka ndodhi disa ditë më pas.







Arrestimi i Sali Berishës




Në afërsi të “Ushtarit të Panjohur”, vetëm pak metra larg selisë së Partisë Demokratike, rreth orës 00.20, makina e kryetarit të Partisë Demokratike, Sali Berisha, u rrethua nga makina të shumta policie dhe së paku dy autoblinda. Kjo nuk ishte një skenë e papritur për eskortën e ish-presidentit. Qysh në mesditë policia kishte rrethuar selinë e PD dhe gati kishin paralizuar lëvizjet rreth saj.

Rrethimi pasoi një ngjarje të dhimbshme në qytetin Bajram Curri. Ngjarja ka plot mistere dhe e vetmja gjë e qartë është se shteti aty kishte kurdisur një provokacion, ndoshta duke përdorur dhe njerëz afër ose brenda PD. Ka qenë e vendosur që do të bëhej një tubim proteste. Këtë e kishte njoftuar PD lokale. Por, po atë ditë, qyteti u mbush me zëra se një drejtues i PD po dënohej në gjykatë arbitrarisht. Dhe dikush e orientoi turmën e protestuesve andej. Protestuesit ishin në shumicë gjimnazistë dhe disa qytetarë, por papritur mes tyre mbinë disa njerëz me maska, që koordinuan të shtënat e armëve me njerëz brenda komisariatit, në distancë rreth 150 metra larg. Merret me mend tmerri i nxënësve dhe për me tepër paniku që përhapën disa granata ofensive që u hodhën afër tyre. Kjo ndezi situatën dhe njerëzit e egërsuar u drejtuan nga komisariati. Policët e komisariatit u gjendën të befasuar, pasi ishin të papërgatitur për këtë. Ata dyshonin ende në një skenar që synonte eliminimin fizik të tyre. Përleshjet kushtuan disa të plagosur rëndë dhe Syl Lushën të vrarë. Gjimnazistët e plagosur me cifla bombe tronditën qytetin dhe Tiranën. Qeveria po ashtu e ndjente se ishte ciflosur keq skenari për të përdorur Tropojën si qendër për provokim. Në Tiranë, Ilir Meta filloi t’i jepte zemër vetes. Nxitoi me çdo mjet të përhapte lajmin se ai mbështeste dhe do të shpërblente policët e Tropojës për qëndresën e tyre. Në të vërtetë, policët ishin viktima të një provokimi të ulët. Ata ende nuk kishin një version të tyre se çfarë kishte ndodhur dhe pse ishin gjendur mes zjarrit dhe bombave. Kolegët e tyre në Tiranë ishin më të qartë. Të thirrur nga reparte speciale të vendit, kryesisht nga Dragoti i Tepelenës, ata ishin instruktuar në planin e veprimit me idenë e eliminimit të një bande të madhe që udhëtonte me një eksortë me tri-katër makina, ndaj së cilës do të hapej zjarr. Natyrisht, nuk iu ishte thënë që në makinë ishte Sali Berisha. Ata kishin bllokuar rrugët rrotull PD, para selisë së “ATN1”, te “Ushtari i Panjohur” dhe te “Guva e Qetë”. Sapo u errësua mirë, rreth orës 19.00, lulishtja përpara parlamentit u mbush me njerëz të armatosur me uniforma dhe helmeta, të sjellë aty me kamiona ushtarakë. Pak më përpara dritat që normalisht ndriçonin lulishten, u fikën në të njëjtën kohë me dritat e rrugës. E vetmja gjë që mund të shihej qartësisht për shkak të hënës që ndriçonte shumë atë natë, ishin helmetat e njerëzve të armatosur që zbrisnin nga kamionët dhe rreshtoheshin diku në errësirë mes pemëve matanë kangjellave. Autoblinda që deri në atë moment qëndronte thuajse e parkuar si makinat e tjera në trotuarin përballë ish-bustit të Qemal Stafës, lëvizi dhe mori pozicion në rrugicën përbri godinës së “ATN 1”, duke drejtuar mitralozin e kullës së saj drejt godinës së PD. Pikërisht aty, nën ballkonin e godinës ku ndodhej “ATN 1”, u vendos edhe postoblloku i maskave që godisnin dhe arrestonin çdo individ që vinte nga rruga që të sillte nga PD. Ky postobllok kontrollohej rregullisht në intervale kohe thuajse të rregullta nga komandanti i Gardës së Republikës, Arben Çuko. Pas rreth 45 minutash, në territorin brenda këtij perimetri, lëvizte vetëm një kope qensh rrugaçë, edhe ata të frikësuar.

Ata e kishin më të qartë detyrën e tyre, kur vinte puna te kalimtarët. Duhet të rrihnin dhe qëllonin gjithkënd që gjendej në atë zonë në atë orë. Skenat e filmuara nga kameramani i “ATN1” tronditën Tiranën dhe e lanë atë zgjuar dhe ndoshta e bënë më të frikshëm lajmin për ndalimin e Sali Berishës.

Në ngushticën që krijohet në rrugë prej bustit të “Ushtarit të Panjohur”, makinës së ish-presidentit Berisha, targuar me RSH 054, me ngjyrë jeshile, shenjë dalluese vetëm për personalitetet që ruheshin nga Garda e Republikës, i prenë rrugën duke e rrethuar menjëherë rreth 20 maska, të cilat ulërinin njëkohësisht pa pushim “Ndal! Ndal! Policia, ndal!” Ndërkohë mbushnin armët për të treguar se ishin të vendosur të hapnin zjarr.

Bilbil Mema dhe Niko Brahimaj qëndronin jashtë rrethimit të krijuar prej tyre, duke mos ia kthyer kurrizin asnjërës prej armëve të mbushura që kishin përpara sipas instinktit të vjetër oficerësh, çka e bënte edhe më të frikshëm momentin ...

Pasi u ndal makina, një prej oficerëve kërkoi të kontrollonte makinën dhe i kërkoi eskortës të dorëzonte armatimin personal, me shpresë se do të gjenin armë pa leje dhe jo ato të shërbimit.

Në vendndalim ishin drejtues të lartë të Ministrisë së Rendit, Bilbil Mema, zëvendësi i tij, Niko Brahimi, ndërsa pak më tutje, thuajse i fshehur në makinë qëndronte komandanti i Gardës së Republikës, Arben Çuko, personi, i cili me ligj kishte përgjegjësinë e ruajtjes se ish-presidentit, si dhe prefekti i Tiranës, Taulant Dedja, i cili sillej rreth e qark pa guxuar të afrohej, por herëpashere ngrihej në majë të gishtave për të parë se ç’ndodhte me makinën e rrethuar nga maskat. Një makinë tip “Golf 4”, ngjyrë gri metalizato me targa të huaja, u ndal pothuajse ngjitur me makinën zyrtare të Jozefina Topallit, e cila mbyllte vargun prej tri makinash që shoqëronte Sali Berishën. Dy burra që ndodheshin në të, filluan të filmonin gjithçka po ndodhte pa dalë nga makina me një kamera të vogël dixhitale, me sa duket me shpresën për të fiksuar si provë reagimin e dhunshëm të eskortës së Berishës.

Pas kontrollit rutinë, te dera e makinës u shfaq zëvendësdrejtori i policisë, Niko Brahimi, i cili i kërkoi zotit Berisha të vinte në polici, pasi ai nuk kishte më imunitet dhe se me të kishte punë prokuroria. Në një skenë të tillë, ku të gjitha palët kanë qenë me nerva të tendosura dhe qetësia është një dhuratë e shtrenjtë, sidomos për Sali Berishën, ndodhi mrekullia dhe Sali Berisha me qetësi i kërkoi urdhrin e prokurorisë. I zënë ngushtë oficeri i policisë i tha se do ta sillte dhe u largua. Rojet e Berishës dolën nga makina duke qëndruar në këmbë rreth saj, por pa dhënë përshtypjen se do të kundërshtonin. Kishin pamjen e njerëzve të shqetësuar që prisnin të sqarohej keqkuptimi... pritje, e cila zgjati rreth 15 min.

Kjo ishte një fitore e të dyja palëve. Në ato pak sekonda që shoqëronin afrimin dhe largimin e Niko Brahimit nga makina e kryetarit të opozitës, mund të kishte ndodhur masakra. Mjaftonte që maskat që rrethonin vendin ku ishte ndalur autokolona të kuptonin se bëhej fjalë për mosbindje. Ata ishin udhëzuar tashmë se kishin rrethuar një grup kriminal që duhet të asgjësohej, nëse largohej nga vendngjarja. Në të vërtetë, dhe për Niko Brahimin nuk ishte i lehtë afrimi dhe verifikimi i njerëzve në makinë. Nuk jam i sigurt, nëse ai u ndje i lehtësuar, kur pa brenda vetëm Edi Palokën, por me siguri që shpëtoi nga detyrimi për të vazhduar skenarin. Sali Berisha ruajti qetësinë dhe nuk foli.

Në vend të tij, te makina u afruan njerëz me maska në fytyrë. Makina ndërkohë ishte e rrethuar. Niko Brahimaj nuk e kaloi kurrë rrethimin e parë të maskave të armatosura, komunikoi me Arianin, oficerin e Berishës. Kontrolluan me imtësi makinën “Toyota” të shoqërimit që ishte pas “Benz”-it. Urdhëruan fillimisht shoferin të ndiqte pas makinën e policisë. Shoferi nuk iu bind dhe kishte bllokuar dyert e makinës nga brenda. Atëherë, tri njerëz me maska hapën me forcë derën, zbritën andej me forcë oficerin Arian Adhami, komandanti i truprojave të Berishës me gradën Kolonel i Gardës së Republikës. Atë e morën zvarrë, edhe pas përpjekjes së tij për t’iu treguar ligjin dhe se duhej të lidheshin me Drejtorinë e Ruajtjes së Personaliteteve në Gardë. Një moment më pas bënë të njëjtën gjë me Agron Kuliçin dhe Ibrahim Ndreun, të cilët përfunduan me duart prapa në furgonin e policisë që u afrua në çast. Makina në këtë mënyrë për të paktën 10 minuta mbeti në mëshirë të fatit, e rrethuar me maskat e armatosura gati për të qëlluar dhe shoferin. Një prej maskave hipi në timon dy të tjerët nga pas duke futur në mes Sali Berishën. Dyert e pasme të makinës nuk u hapën kurrë. Berisha mbeti aty ku ishte ulur me Edi Palokën në krah. Vetëm një nga maskat hipi në timon, pasi shoferi zhbllokoi dyert me urdhër të Sali Berishës. Dukej sikur maskat dhe personat që i drejtonin ishin në pritje të urdhrave për veprime të mëtejshme. Fakti është që nga ora 00.20, kur u ndaluan, deri në orën 00.55, kur lëvizën makinat dhe prita u shpërbë, nuk ndodhte asgjë, dukej sikur ora kishte ndalur. Nga telefoni i Gazmend Dibrës u lidhën me Jemin Gjanën e Shaban Meminë që në momentin e parë të ndalimit. Gjatë 35 minutave në vazhdim ata nuk mbërritën dot, të ndaluar me vendosmëri, siç thanë, nga postoblloqet e shumta që shtriheshin deri në sheshin “Skënderbej”.

Makina u fut në radhë si një makinë e marrë peng. Tre furgona policie të vendosur kryq në ngushticën e “Ushtarit të Panjohur” dhe dy të tjerë në drejtim të PD, futën në mes tri makinat e ndaluara. Makina e Jozefina Topallit i ndoqi nga pas duke u përpjekur në një moment të futej midis furgonëve që e ndanin nga makina e Sali Berishës. Turma e maskave që kishin rrethuar vendin zuri pozicion në tri skalione, duke kthyer armët nga godina e PD gati për të qëlluar. Dukej se i trembeshin reagimit me armë të “bandës së armatosur” që ndodhej brenda saj. Qëndruan ashtu edhe për rreth 15- 20 minuta, derisa, me sa duket, morën urdhër dhe u futën nëpër furgonat që kishin rrethuar PD, të cilët u ndezën, por nuk lëvizën nga vendi edhe për rreth 40 minuta të tjera.

[Brari]

mos vdiq plaka jote o burracak..

--

Disa prej tyre po i përcillnin lajmin njëri-tjetrit se “ai qenka Sali Berisha”. Pritat u shformuan.

Pyetjes se ku po e çonin makinën, nuk ishte në gjendje t’i përgjigjej askush.

Në makinë ishte Sali Berisha, Edi Paloka, shoferi dhe njerëz me maska. Makina ndali në Drejtorinë e Policisë së Tiranës. Ish-presidenti hyri në zyrat e Drejtorisë së Policisë. Veli Myftari që e priste në korridor ishte hutuar e zverdhur në fytyrë dhe të jepte përshtypjen se nuk e dinte se kë do t’i sillnin në zyrë të shoqëruar. Dialogu i tij me Berishën është një skaner i qartë i tensionit që mbarte ngjarja dhe rrezikut të madh që ajo mund të kthehej në një shkëndijë për t`i rivënë zjarrin Shqipërisë.

Në përpjekje për ta poshtëruar atë, qoftë dhe përmes procedurës së marrjes në pyetje, një kasetë e filmuar u çua në “TV Klan”, në atë kohë ekrani më i egër kundër Berishës. Thashethemi se kaseta do të transmetohej filloi të qarkullonte shpejt. “TV Klan” ishte në konflikt me PD, pasi ajo i kishte hequr akreditimin prej një viti, kur pas një ngjarjeje tragjike në Vlorë në një përleshje mes bandës së Zani Çaushit dhe disa rivalëve, “TV Klan” hapi lajme se njëra palë ishte ish-bodyguard-i i Sali Berishës. Kjo i kishte shkatërruar raportet formale me opozitën. Më pas, në korrik të vitit `99, pasoi një incident i dytë që kishte të bënte me botimin e dëshmisë së Sali Berishës për vrasjen e Azem Hajdarit. Berisha ia kishte dorëzuar këtë dëshmi ambasadorit amerikan në Tiranë dhe ky i fundit prokurorisë. Pas një jave ajo u botua në revistën “Klan”, duke shkaktuar tërmet. Berisha dyshonte se botimi u bë me qëllim eliminimin e tij fizik dhe dëshmitarëve që ai përmendte. Ky acarim i pafre mes tij dhe “TV Klanit” dhe fakti që Ilir Meta kishte vendosur raporte shumë të ngushta me ta bëri që thashethemi se Fatos Klosi kishte çuar kasetën e regjistrimit të Berishës në “TV Klan” të tingëllonte i besueshëm. Vetë Berisha nuk shprehej, nëse kjo ishte gjë e mirë apo e keqe. Spekulimet rreth pyetjeve në polici po rriteshin, por askush nuk transmetoi asgjë. Vetë Berisha sqaroi pak a shumë tipin e pyetjeve që iu bënë dhe përgjigjet e tij.

Sipas tij, në sekondën e fundit, Veli Myftarit i kanë sugjeruar fjalët që duhet të thoshte: “Zoti Berisha, ju kemi thirrur t’ju këshillojmë që në mitingjet që organizoni të mos bëni thirrje antikushtetuese për prishjen e rendit dhe qetësisë publike..” Berisha e ndërpret, duke i thënë: “Ti sot nuk me ke thirrur këtu, por më ke rrëmbyer...dhe kjo është e krejtësisht e paligjshme”. Duke iu referuar radios së policisë që qëndronte e takuar dhe vendosur mbi tavolinë, në mënyrë që dikush të dëgjonte mirë pas saj, Berisha vazhdoi: “Ai që të ka dhënë këtë urdhër ty dhe që tani fshihet pas kësaj radioje, është i paburrë. Ai e di se ç’është duke bërë, prandaj nuk guxon të nxjerrë fytyrën...”

Radioja e policisë që ishte në duart e njërit prej shoqëruesve të Berishës, i cili nuk ishte në makinë, filloi të skanonte thirrjet në radiot e policisë. Ilir Meta shfaqej në të gjitha frekuencat. Dikë kishte në zyrë që e inkurajonte, dikë që i jepte forcë.

Këto janë ato çfarë Berisha tregoi për miqtë e tij, pasi doli nga policia. Ndërkohë, SHIK kishte regjistruar gjithçka.

Tashmë, ishte më i qetë. Kishte mundur ta mbyllte pa ndonjë kosto të lartë atë që kishte orë të tëra që bluante në mendje dhe që i kishte sterrosur festën e 28 Nëntorit, ditë kur ai mbushte vitin si kryeministër. Dukej se u lehtësua. Lehtësimi ndihej dhe te gjithë liderët e së majtës, madje dhe te Fatos Nano, i cili nuk donte që kjo lavdi t’i mbetej në dorë Ilir Metës. Reagimi i tyre ishte i frikshëm.

Fatos Nano tha se “ky është paralajmërimi i fundit që i bëhet liderit demokrat, Berisha. Një shoqërim i Berishës në komisariat do të thotë së shteti nuk i dallon qytetarët nga racat apo bindjet e tyre politike. Edhe Berisha është qytetar i këtij shteti dhe duhet të respektojë policinë dhe shtetin demokratik”.

Ilir Meta tha se “nëse ka banditë politikë, ai është Berisha. Jeta e policëve të përgjegjshëm është më e vlefshme se jeta e politikanëve të papërgjegjshëm” Sipas këtij të fundit, policia gëzonte mbështetje të plotë nga qeveria në veprimet e saj. Të nesërmen deklarata zyrtare e Ministrisë së Rendit, ku shprehimisht thuhej se “mes të tjerëve, gjatë kontrolleve të ushtruara nga policia, u shoqërua edhe shtetasi Sali Ramë Berisha, i cili, pasi u verifikua, u la i lirë”. Komunikata mbyllej me vendosmërinë për të ruajtur me çdo kusht rendin.

Skënder Gjinushi, i cili kishte vite që jetonte politikisht për shkak të arsenalit anti-Berishë që prodhonte, tha se ndalimi i kryetarit të PD, Sali Berisha, po ashtu e kishte gati skenarin para syve: “Me makinat e Berishës lëvizin njerëz të armatosur, që nuk janë të regjistruar në asnjë strukturë shtetërore që iu jep të drejtën për të mbajtur armë”.

Nga sa shihej prej gjithë deklaratave, bëhej fjalë për një skenar të gatshëm për njerëz brenda makinës së Berishës, të cilët nuk u gjenden kurrë. Brenda në makinë ishte vetëm Edi Paloka, zëdhënësi i shtypit i Partisë Demokratike, Sali Berisha dhe dy rojet e Gardës. Megjithëse kjo u vërtetua nga policia, të gjithë politikanët e qeverisë përdorën si argument atë që ata kishin vendosur se do të ndodhte dhe jo atë që ndodhi.

Vendimi për arrestim nuk kishte qenë aq i lehtë. Ilir Metës i ishte dashur të konsultohej disa orë rresht me stafin e tij, pastaj me ministra dhe deputetë. Në kokën e tij vërtitej diçka sfiduese, diçka që të mbyllte një kapitull paqartësie për raportet e tij me Sali Berishën. Kishte arritur të fitonte në Tropojë, duke provokuar gjakderdhje të lehtë dhe skenari kishte mbërritur në Tiranë. Ekzistonin të gjitha variantet, që nga ai i poshtërimit të Sali Berishës, duke e thirrur në zyrë dhe duke e akuzuar publikisht si destabilizues rendi, deri te mundësia e ndalimit, arrestimit, por kishte dhe një mundësi të artë, përfundimtare, shumë historike, eliminimi i tij. Njeriu që e mbronte këtë ide ishte Edi Rama. Ai së bashku me një këshilltar të Ilir Metës për Sigurinë Kombëtare, një ish-oficer Sigurimi në universitet, e kishin të thjeshtë dhe radikal planin. Sali Berisha asgjësohej në një pritë për shkak të njerëzve të armatosur që kishte në makinë dhe pastaj hakmarrja bënte punën e vet te ndonjë pallat në Tiranë të Re, afër stadiumit “Dinamo”. Identiteti i pallatit nuk thuhej për etikë zyrash, por, natyrisht nënkuptohej pallati i Fatos Nanos.

Dikush në korridoret e PD, sipas tij, kishte raportuar se në makinën e Sali Berishës kishte njerëz me armë që ishin persona në kërkim dhe kjo e bënte të lehtë skemën e eliminimit. Nuk është e sigurt se Ilir Meta e ka pranuar këtë version, por e sigurt është se iu ka pëlqyer të gjithëve, kur është recituar prej Edi Ramës, i cili ka sugjeruar më tej dhe detajet e reagimit popullor, “turmat palestineze” me arkivol në krah dhe asgjë më shumë.

Ilir Meta nuk mori qëndrim për asnjë propozim. Por, pasi foli për herë të fundit me Ilir Gjonin, kërkoi të rrijë vetëm. Më parë duhet të bëhej verifikimi. Niko Brahimi, polici që kreu verifikimin dhe pa se brenda nuk kishte njerëz të panjohur, prishi padashje skenarin. Nëse do të ishte qoftë dhe një i tillë brenda, pas largimit të tij do të hapej zjarr mbi makinën dhe komunikata do të ishte e gatshme, siç ishin të gatshme deklaratat e politikanëve të qeverisë pas ngjarjes. Dhe më tej mund t’i jepej jetë skenarit ogurzi. Askush nuk e merr përsipër autorësinë e këtij skenari, por të gjithë e shpjegojnë si diçka që iu ishte thënë, por që nuk ishte bërë. Po përse nuk ishte bërë?

Nuk jam i sigurt se nuk do të ndodhte, nëse në makinën e Sali Berishës nuk do të gjendej qoftë dhe një njeri i huaj dhe i panjohur. Inskenimi i vrasjeve zinxhir më pas ishte një skenar që e kishte bazën më 12 dhe 14 shtator 1998, kur shteti përdori vrasjen e Azem Hajdarit si një shkëndijë për të ndezuar urat e hakmarrjes dhe duke përdorur të njëjtët njerëz edhe si vrasës, edhe si hakmarrës për vrasjen, duke manipuluar turmën e zemëruar të njerëzve. Në atë kohë, Fatos Nano arriti të ikë prej skemës falë instinkteve të tij vetëmbrojtëse. Më 28 Nëntor do të kishte më pak shanse, nëse euforia që ishte ngjallur në zyrën e kryeministrit do të kishte gjetur aktorë për ta zbatuar. Në të vërtetë, ai që u shpall si arrestim i bujshëm, nuk ishte arrestim. Ishte thjesht një pritë e policisë dhe një rrëmbim personi, jashtë të gjitha rregullave. Ishte fytyra e një shteti të pasigurt, i cili donte të prodhonte politikë përmes forcës për të mbuluar krizën reale.

Në mesnatë, Sali Berisha i shoqëruar nga gruaja e tij dhe disa miq u kthye në shtëpi. Ndaj tij nuk u ngrit asnjë akuzë, nuk u vërtetua asnjë deklaratë publike e bërë nga kryeministri dhe nuk u ndërmor asnjë hap i mëtejshëm. Gjithçka ishte një demonstrim i arbitraritetit për të dëshmuar se fuqia qëndron në anën e shtetit dhe jo të opozitës dhe se zgjedhjet e 1 tetorit nuk duhet të viheshin në diskutim.

Në qelitë e policisë mbetën një sërë veprimtarësh të opozitës që kishin qenë në selinë e PD. Edi Paloka, anëtar i kryesisë dhe zëdhënës i PD, Kolin Gjoka, anëtar i kryesisë dhe kryetar i Forumit Rinor të PD, Flamur Noka, Arben Qirjako, Donika Dhales, anëtarë të forumeve drejtuese të PD, ushtarakët në lirim Sokol Mulosmani, Shemsi Prençi, si dhe dhjetëra aktivistë të tjerë të opozitës mbushën qelitë e komisariateve. Emrat e atyre që bëri të njohur policia ishin, Perikli Dhales

Ded Doçi, Vladimir Deda, Besim Rexha, Dul Lohja, Lulëzim Goca, Astrit Beqiri, Gent Kullakshi, Sokol Mezini, Kliton Dorja, Arian Verzinolli, Ardian Cirjaku.

Për arrestimin e tyre u përdorën disa makina me targa private si MR 1299 A, “Benz Mercedes” me targë TR 5336 A, “Toyota” me targë TR 2331 E, “Benz Mercedes” 190 me targë TR 1186 G, “Opel Askona” me targë TR 8126 A, “Ford Sierra” me targë TR 1421 D, “Benz Mercedez 240” me targë TR 3771 B.

Ata u arrestuan nga persona të veshur me uniforma të forcave speciale pas një shtetrrethimi që vendosën rreth e qark selisë qendrore të Partisë Demokratike, të njëjtët që masakruan barbarisht kalimtarë të rastit, të cilëve iu binte rruga andej. Pamje filmike të këtyre skandaleve u transmetuan vetëm nga dy televizione lokale afër PD, “ATN1” dhe “Shijak TV”. Televizionet e tjera hezituan t’i transmetojnë. Në vend mbretëronte frika dhe shtypi ishte thjesht një instrument në duart e kryeministrit Ilir Meta.

Zëvendësministri i Rendit, Bujar Himçi, i cili u ftua të komentonte pamjet filmike, tha se nuk kishte asnjë njoftim zyrtar për to, megjithëse pamjet rrëqethëse mbi dhunën kishin tronditur kryeqytetin.

Të nesërmen, dita u gdhi me një protestë të qytetarëve mbështetës të opozitës në sheshin “Skënderbej”. Ilir Meta u përpoq ta injoronte reagimin dhe tentoi ta trajtonte ngjarjen si një akt policor që lidhej me ruajten e rendit dhe stabilitetit në vend. Ndihej i mbështetur nga rritja e frymës revanshiste të socialistëve ndaj opozitës. Filloi ta shikonte veten si një simbol të tyre.

“Nuk është aspak e rëndësishme, nëse unë apo ndonjë qeveritar tjetër ka qenë apo jo në dijeni të veprimeve që ka kryer policia dje, ndaj cilitdo, qoftë edhe Sali Berishës. E rëndësishme është që policia zbaton dhe ka zbatuar në çdo rast ligjin. Dhe, së dyti, në zbatimin e ligjit kam deklaruar si kryeministër dhe në emër të qeverisë se policia gëzon mbështetje absolute të qeverisë në zbatimin e ligjit”. Deklarata e bërë pasdite në radion “Zëri i Amerikës”, në të vërtetë rrezatonte gjithë arbitraritetin e këtij akti. Ai u përpoq të përdorte ngjarjet e Tropojës si një arsyetim se opozita qëndronte pas përpjekjes për destabilizim të rendit në vendlindjen e liderit të opozitës, por argumentet nuk ngjisnin.

Nuk ngjiste mbi të gjitha arsyeja përse ishte ndaluar Sali Berisha. Cila ishte vepra e tij e fundit penale që detyroi policinë t’i zinte pritë dhe ta rrëmbente? Kryeministri nuk kishte përgjigje për këtë. Kishte vetëm një lloj gëzimi që e shprehte, ndoshta ngaqë i vërshonin mesazhe solidariteti nga segmentet fanatike të PS. Ndoshta, ngaqë nuk i thoshin dot më “delfin i Sali Berishës”.

Sali Berisha nga ana tjetër ishte në dilemë mes rëndësisë që duhet t’i kushtonte hetimit ndërkombëtar të zgjedhjeve të tetorit dhe profilit të ashpër politik që po prezantohej pas provokimeve prej Tiranës. Qindra protestues të opozitës ndaloheshin përditë nga policia, rriheshin në komisariate dhe të nesërmen dilnin të egërsuar në rrugë. Ata ishin gati të bëheshin kamikazë. Provokimi i përditshëm i shtetit mbi ta dhe sidomos arbitrariteti i policisë në ndalime, kishte kthyer klimën e një republike në shtetrrethim.

Po përse Ilir Meta mori përsipër këtë konflikt, tashmë antagonist dhe çfarë synonte të korrigjonte në karrierën e tij politike me këtë akt?

Të gjitha arsyet të çojnë vetëm te një kryearsye: te rruga që kishte nisur kryeministri shqiptar për të vendosur nën kontroll Partinë Socialiste dhe qeverinë përmes forcimit të pushtetit të tij. Dobësimi i përditshëm i pozitave të tij brenda Partisë Socialiste jo vetëm nga përpjekjet e tij për të vendosur kontrollin mbi partinë përmes emërimit të shokëve dhe miqve nga Skrapari në kabinet, por edhe nga keqqeverisja, e bënë atë një kryeministër në krizë që ishte në kërkim të rrugëve për të riparuar figurën e vet. Në këto kushte, kryetari i socialistëve, Fatos Nano, kishte në dorë një dosje të bollshme për të filluar një betejë politike kundër tij, siç kishte paralajmëruar, përfshi dhe kartën e “defekteve të pjesshme” të zgjedhjeve nga qeveria. Në këto kushte, kryeministri Meta kishte vetëm një armë të fundit në dorë për të ngjallur militantët e Partisë Socialiste pro tij. Ai ishte dhe mbetej arrestimi i Sali Berishës, liderit të opozitës, i cili ishte i vetmi faktor që i humbiste qetësinë koalicionit të majtë. Me aktin e 28 Nëntorit, Ilir Meta mendonte se ndihej i kompensuar si kryeministër i fortë brenda socialistëve.

Ai parashihte se në ditët që do të vinin, situata do të vështirësohej për të gjithë, por mbi të gjitha për kryeministrin dhe atij i nevojitej një militantizëm socialist për të rezistuar në karrigen e kryeministrit. E sigurt tani e tutje ishte se opozita nuk mund t’i besonte procesin e mëtejshëm të pajtimit kombëtar në vend një njeriu që arreston si bandit në mes të sheshit liderin e saj.

Pas kësaj, askush nuk mund të detyronte palët të uleshin në tryeza për të diskutuar ligje dhe kode elektorale, formula komisionesh për zgjedhje apo marrëveshje politike, pasi kryeministri krijoi klimën më antagoniste të krijuar ndonjëherë në historinë e politikës shqiptare dhjetë vitet e fundit.

Në këto kushte, kryeministri kishte hyrë në një rrugë pa krye, pasi atij do t’i duhej të bëhej çdo ditë e më radikal për të mbajtur gjallë frymën e militantizmit fanatik të falangave të Partisë Socialiste dhe kjo rrugë do ta degradonte atë dita-ditës në një bej të vogël enverist që do t’i ofronte Shqipërisë militantizëm falangash dhe burgosje opozitarësh. Në njëfarë mënyre, ai po shkonte drejt veshjes së kostumit ushtarak dhe siç i ndodh rëndom atij me kostumet, edhe ky kishte gjasa t’i rrinte pak i madh dhe të mos i dukeshin duart. Konfliktualiteti që ai ngjalli me këto akte në politikën shqiptare dhe shoqërinë shqiptare në përgjithësi, ishte meritë e tij personale.

Por degradimi i tij në dhunë vinte dhe nga një shkak tjetër që kishte të bënte me të kaluarën e tij si opozitar. I angazhuar në beteja të vogla kundër Fatos Nanos brenda Partisë Socialiste, ai kishte përdorur jo rrallëherë pushtetin e dikurshëm të Sali Berishës për të mbijetuar. Tashmë, kjo biografi po e pengonte dhe ai donte patjetër ta mbyllte këtë histori me një demonstrim të fortë anti-Berishë. Në këto kushte, atij do t’i duhej, si gjithë racave hibride, të intensifikonte luftën kundër opozitës, për të dhënë prova se tani nuk ishte më një tradhtar i socialistëve, por një radikal i tyre.

Çdo krizë nuk është e vështirë, kur nis dhe shpërthen. Ajo është e lehtë në fillimet e saj, madje me emocione revolucionare. Por problemi që po krijohej në opinion me gjestin e Ilir Metës, ishte se po shtynte në horizont zgjidhjen e krizës. Opozita nuk mund të ulej më në një tavolinë me një njeri që e kishte arrestuar dhe socialistët, të futur në spiralen e arbitraritetit, nuk do të ndërronin për një kohë të gjatë njeriun që kishte demonstruar arbitraritet mbi armikun e tyre politik.

Vendi po luhatej mes frikës së kthimit të destabilitetit të vitit 1997 dhe frikës së mungesës së lirisë qytetare. Skenat e policëve që rrihnin natën kalimtarë, filmuar nga një operator klandestin i televizionit “ATN1”, ishin të frikshme dhe poshtëruese.

Krekosja e kryeministrit ishte banale në pamje të parë, por thellë-thellë ngjallte hijen e frikës së një regjimi, i cili kishte vendosur të përdorte dhunën politike si mjet triumfi mbi kundërshtarët.

Reagimet ndaj ngjarjes ishin të dyshimta. Vetëm dy politikanë të qendrës, Vasil Melo dhe Preç Zogaj, ngritën zërin. Por e ngritën me shumë ashpërsi dhe qartësi, aq qartë sa kishte vite që nuk ishin dëgjuar zëra të tillë në Shqipëri. Zogaj tha: “Jam i vetëdijshëm se të gjithë shqiptarët dëshirojnë rend, dëshirojnë shtet të së drejtës, dëshirojnë shtet ligjor, dëshirojnë zhvillim, mirëpo fakt është se po konstatojmë se shteti ligjor në njëfarë mënyre përdoret edhe si një alibi për të ushtruar dhunë, në radhë të parë ndaj vektorëve opozitarë të shoqërisë dhe, nëqoftëse shteti ligjor ka kuptim të drejtohet kundër opozitës, cilado qoftë ajo, atëherë kemi të bëjmë me një cenim të themeleve të demokracisë.”

Zogaj tha se “ndalimi i Sali Berishës ishte një shantazh mbi opozitën”. Ai shtoi se “kjo histori kishte bazë kundërshtitë për zgjedhjet e 1 tetorit”. “Unë nuk mund të logjikoj sesi mund të lihet pafund një parti politike në rrethimin ose përballë kordonëve të policisë për disa probleme që shtron. Është e domosdoshme që të ketë edhe një reagim politik për këto kërkesa, për këto pretendime”.

Në të vërtetë, te historia e 1 tetorit vërtitej gjithë regresi i politikës 2 muaj pas zgjedhjeve. Aty kishte ndodhur diçka që nuk sillte qetësi për askënd. As për fitimtarët.







Perëndimi dhe tezat kundër opozitës




Reagimet nga Brukseli pas ngjarjeve të 28 Nëntorit reflektonin kujdesin e Tiranës zyrtare për t’i mëshuar me for

[BlueBaron]

Fillimi i Ri


Nga Mero Baze
Kapitulli VI

(Vijon nga e diela e kaluar)




Ndërsa zbriste në Rinas pas udhëtimit të tij në SHBA, gati pas 5 vitesh, Sali Berisha shqiptoi para gazetarëve një fjali që do të startonte një rrugë të vështirë për të: fillimi i ri. Dy ditë më parë, në një transmetim direkt nga studioja e radios “Zëri Amerikës”, ai përmendi se për Partinë Demokratike do të jetë një fillim i ri në përpjekjet për të ndërtuar vlerat e përbashkëta në Shqipëri. Vizita e tij në Uashington në ceremoninë e fitores së presidentit Xhorxh Bush ishte paraprirë nga një letër zyrtare që kandidati për Sekretar Shteti, Kolin Pauell, i kishte dërguar disa javë më parë dhe një mesazh miqësor i ish-presidentit, Xhorxh Bush. Në Shqipërinë që mahnitet nga skemat dhe konspiracionet politike, ishte një moment i mirë për të artikuluar diçka të re. Sali Berisha e kishte gjetur atë moment. Pas një dimri të vështirë me mungesa të forta energjie elektrike, pas një rivaliteti në heshtje mes Fatos Nanos dhe Ilir Metës në përpjekje për të diktuar lidershipin e ri parlamentar të PS në zgjedhjet që dukeshin në horizont, Sali Berisha u duk se do të përdorte një strategji të re elektorale për të mos qenë më i përjashtuari i madh i politikës shqiptare.

Për më tepër, në krye të problemeve qëndronin marrëdhëniet e tij jo të mira me ambasadorin amerikan në Tiranë, Jozef Limpreht. Ky i fundit kishte lejuar të citohej se kishte miratuar muaj më parë ndalimin e Berishës dhe kishte pasur me liderin e opozitës përplasje të qarta publike. Berisha nga ana e vet nuk ia kish lënë mangut, duke e etiketuar si “guvernator të paemëruar” në Shqipëri.

Udhëtimi i tij drejt Uashingtonit ishte lajm i papritur në Tiranë dhe qeveria bëri maksimumin për ta bërë atë sa më banal. Për këtë, ajo nisi me urgjencë në Uashington Ndre Legisin, një zyrtar të qeverisë, që e konsideroi të dërguar të qeverisë në ceremoninë e fitores së Bushit. Kjo dhe disa mizanskena të tjera që shoqëronin dyshimet nga një përfillje e re e Uashingtonit për Berishën, filluan ta bëjnë më misterioz udhëtimin normal dhe fare të qartë të Berishës në një ceremonial fitoreje të presidentit Bush. Për këtë arsye, zbritja në Rinas e Berishës dhe deklarata e tij për një “fillim të ri” të PS u mor seriozisht dhe mpiksi një linjë të re politike të tij që i paraprinte fushatës elektorale që do të vinte pas gjashtë muajsh.

Kjo linjë e re duket se u mor seriozisht dhe nga qeveria, e cila tentoi të provokojë menjëherë, duke rihapur dosjen e arrestimit të Berishës. Ndërsa Berisha ishte duke udhëtuar për në Shqipëri, forcat RENEA me maska dhe policë të egërsuar arrestuan në mesnatë në shtëpinë e tij në Tropojë Azgan Haklajn, kryetar i PD në këtë qytet, me arsyetimin se kishte nxitur trazirat e nëntorit të vitit 2000, pas të cilave policia ndaloi Sali Berishën. Konteksti ishte i qartë. Shqiptarët duhet të jetonin me lajmin e Berishës tropojan dhe sulmit mbi komisariat dhe jo me ardhjen e tij nga Uashingtoni. Arrestimi i Haklajt pasoi akuzat e tij ndaj kryeministrit Ilir Meta, se ky i fundit kishte përdorur bomba ndaj demonstruesve të paarmatosur. Përpjekja e qeverisë për ta mbajtur peng opozitën në beteja të vogla dhe ngjarje lokale dhe për ta izoluar atë nga vëmendja ndërkombëtare ishte e qartë.

Ditën që ndodhi arrestimi i Haklajt, ndodhesha në Romë, në një tryezë të organizuar nga “Observatoria Parlamentare” së bashku me disa politikanë dhe gazetarë nga vende ish-komuniste. Në tryezë ishte Xhanfranko Fini, Kazini, Butilione dhe disa politikanë të tjerë të së djathtës italiane. U përpoqëm t’iua shpjegojmë çfarë kishte ndodhur një natë më parë në Shqipëri, por ishte e vështirë ta kuptonin. Një prej tyre na la një takim pasdite, me qëllim që të informohej më mirë. Bisedimet i udhëhiqte Pjetër Arbnori. Në të vërtetë, biseda ishte shumë e shpifur, pasi ai kishte pyetur në Tiranë dhe i kishin thënë se janë provokime të Berishës. Ai nuk mund të mos e besonte bashkëbiseduesin që më parë kishte qenë kryetar i Partisë Demokratike të Shqipërisë. Kishte folur pra, me Tritan Shehun. Pjetër Arbnori u përpoq t’ia shpjegonte se këto janë meskinitete politikanësh dhe se Sali Berisha kishte qenë në Uashington e nuk kishte lidhje me asnjë provokim. Aleati i PD në Romë tundi kokën dhe tha se do të ishte mirë të bashkoheshim me njëri-tjetrin, pasi kështu nuk na ndihmonte dot. Kjo frymë denigrimi ndaj opozitës reale, duke marrë për referencë disidentët e saj antiopozitarë, ishte në të vërtetë sëmundja më e rrezikshme e shfaqur ndonjëherë në politikën shqiptare.

Gjatë tryezës me të djathtën italiane shpërndava një raport rreth mënyrës sesi kryeministri Ilir Meta kishte vendosur shtypin nën kontroll gjatë një viti. Iu shpjegova gjyqet e gruas së kryeministrit me gazetarët joqeveritarë, raportet personale të kryeministrit me shtypin proqeverisë, korruptimin dhe blerjen e botuesve, futjen nën kontroll të medias elektronike dhe kontrollin mbi organizatat e gazetarëve. Raporti i përkthyer në anglisht dhe italisht u botua më pas në disa raporte ndërkombëtare dhe e shoqëroi për një kohë të gjatë kryeministrin në vërejtjet e rezervuara që ndërkombëtarët i bënin për lirinë e medias në Shqipëri.

[BlueBaron]

Dështimi i qëllimshëm i përpjekjeve për konsensus


Në horizont ishin zgjedhjet parlamentare, ndërsa kryetari i KQZ, Fotaq Nano, ishte detyruar të jepte dorëheqjen. Ai kishte firmosur dorëheqjen e tij nën premtimin e një pune tjetër në diplomaci dhe presidenti po nxitonte të ribënte një KQZ të re, po ashtu të kontrolluar prej socialistëve. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve të vitit 2000 ishte me gjashtë anëtarë të qeverisë dhe me një pro qeverisë. I riu pritej të ishte paksa më i zbutur, por thuajse njësoj. Ambasadori i ri i OSBE në Tiranë, Gert Ahrens, filloi të ngrejë paksa tonet për mungesën e seriozitetit të qeverisë në përgatitjet për zgjedhjet. Problemi ishte se qeveria po punonte përditë për të mbajtur një klimë të tensionuar politike. Mungonte realisht klima e besimit, kushti më i domosdoshëm për të filluar një bashkëpunim normal.

Gërmadhat e papastruara të 1 tetorit ishin një pengesë serioze. KQZ, listat e votuesve dhe mënyra sesi qeveria po përpiqej ta shikonte infrastrukturën zgjedhore si çështje administrative ishin sinjale të këqija. Edhe më keq akoma dukej situata, kur një grup deputetësh socialistë deklaruan se do të ndërmerrnin inciativë ligjore për të votëbesuar anëtarët e mbetur të KQZ, iniciativë që përveçse ishte e dyshimtë në qëllimin e saj, donte t’ia jepte gjithë mundësitë për lëvizje politike vetëm qeverisë.

Përpjekja për të kontrolluar gjithçka po kthehej në mani. Qeveria kishte thuajse nën kontroll të plotë median, institucionet e pavarura, institucionet kushtetuese, infrastrukturën e zgjedhjeve dhe tashmë po vendoste të hidhte hapin e fundit për të vënë nën kontroll dhe partitë politike të deklaruara si të opozitës. Tentativa reale po bëheshin deri në Partinë Demokratike. Në disa degë lokale të saj, njerëz të shërbimit sekret nxisnin grindje dhe dhunë dhe shpesh shkatërronin konferencat e saj. Një gjë e tillë ndodhi në Lezhë, Sarandë dhe disa degë të tjera të PD. Por përpjekja më e qartë ishte ndikimi në grupet antiopozitare.

Në horizont po përgatitej krijimi i një opozite të re të pranueshme për qeverinë, e cila të shërbente si presion për zëvendësimin e opozitës reale. Disa parti të vogla, të dala nga Partia Demokratike pas vitit 1997, po shkriheshin me njëra-tjetrën për të formuar një grupim të ri opozitar. Lëvizja për Demokraci dhe Partia e Djathtë Demokratike u bashkuan me njëra-tjetrën në një Lëvizje Reformatore. Në të morën pjesë figurat kryesore të ish-Partisë Demokratike, Dashamir Shehi, Genc Pollo, Albert Brojka, Genc Ruli, si dhe disa figura të dorës së dytë të ish-administratës së PD. Ky ishte realisht grumbullimi më i madh antiopozitar që kish ndodhur ndonjëherë në Shqipëri. Të gjitha fraksionet i bashkonte qëndrimi armiqësor ndaj PD dhe përpjekja për të izoluar Sali Berishën. Iniciativa mbështetej drejtpërdrejt nga qeveria shqiptare dhe veçanërisht Ilir Meta. Mbështetës të kësaj lëvizjeje filluan të ndjehen komodë me qeverinë dhe ishin njerëz të preferuar për t’u punësuar apo për të përfituar nga bashkëpunimi me qeverinë. Por goditja më e madhe që po i jepej opozitës ishte përpjekja për t’i quajtur zgjedhjet e 1 tetorit si zgjedhje të rregullta dhe të lira. Në krye të kësaj fushate ishte grupimi antiopozitar.

Përballë tyre, për hir të së vërtetës, ishte vetëm opozita dhe Fatos Nano. Ky i fundit filloi të përmendë defektet e mëdha të 1 tetorit dhe nevojën për një tryezë politike. Por, ndërkohë, një ftesë të tillë e kishte bërë publike Sali Berisha. Nga qeveria nuk kishte përgjigje. Presioni për bisedime pozitë-opozitë rritej çdo ditë nga Partia Demokratike. Objektivi ishte të pengohej procesi i emërimit të njëanshëm politiko-administrativ i infrastruktrës zgjedhore dhe krijimi i një klime besimi para zgjedhjeve. Kryetari i Partisë Demokratike nisi kështu një tur thuajse nervoz takimesh me ambasadorët më të rëndësishëm të Perëndimit në Shqipëri, ambasadorin amerikan, Jozef Limpreht dhe atë të OSBE, Gert Ahrens. Pas takimeve, Berisha bëri kujdes të ishte i palexueshëm për publikun. Ai kishte pasur me ta takime shumë të vështira, të hapura me debate dhe polemika, sidomos rreth parregullsive të 1 tetorit. Berisha po përpiqej të ishte i rezervuar, pasi, sipas tij, ndërkombëtarët po bindeshin për abuzimet e 1 tetorit, të cilat kishin bërë shumë dëm, duke iu fshehur opinionit publik. E angazhuar në këtë proces dukej dhe zyra e ODIHR. Ambasadori Stoudman bëri thirrje për një Memorandum Mirëkuptimi mes KQZ dhe qeverisë shqiptare për procedurat e votimit, por kjo, në një vend ku qeveria me KQZ ishin shumë të unifikuara, ngjante si tallje.

Dhe, ndërsa tryeza e parë ishte planifikuar të mbahej më 11 shkurt, më 9 shkurt, presidenti Rexhep Meidani dekretoi emrat e rinj të KQZ. Opozita ia kish dalë të bindte shumicën për të nisur të dielën, më 11 shkurt, një tryezë për infrastrukturën zgjedhore. Meidani kishte marrë vendim të emëronte Klement Zgurin dhe Andrea Varfin sërish në KQZ, si dy kandidatura të tij. Mediani kishte bërë të qartë publikisht se ligjet e shtetit nuk mund t’i diktonin tryezat e partive. Shihej qartë se në lojë ishte qeveria, por, në këtë rast, duke përdorur institucionin e Presidentit. Në këto kushte, tryeza e 11 shkurtit ishte një formalitet thuajse i panevojshëm.

Dekretimi i Meidanit u mbështet menjëherë nga Partia Socialiste, çfarë e bëri dhe më të qartë taktikën e tyre. Problemi i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve në të vërtetë ishte problem i fortë politik. Ai u rrëzua jo se nuk i përmbahej ligjit, por se ishte kthyer në një ngërç për debatin politik në vend, duke qenë tërësisht i njëanshëm.

Nëse Presidenti i Republikës do të kishte vullnet të ndryshonte KQZ me emra të balancuar, ai mund të priste tryezën e partive, të merrte dy emra prej saj që mund të shkonin deri te zyra e tij duke ndjekur procedurën formale kushtetuese, nga Konferenca Gjyqësore dhe Këshilli i Lartë i Drejtësisë. Të gjitha këto institucione ishin nën kontroll të tij dhe, nëse do të kishte pak vullnet, gjithçka arrihej. Deri në atë moment, thelbi i krizës ishte Komisioni Qendror i Zgjedhjeve me formulën e tij thuajse kriminale, 6 anëtarë të qeverisë, një pro qeverisë.

Prezenca ndërkombëtare e kishte toleruar këtë situatë, i kishte trimëruar socialistët. Kishte toleruar një provokim të hapur të një presidenti që doli në punë ditën e shtunë për të prishur konsensusin e së dielës. Komuniteti ndërkombëtar i tulatur nga mosmarrja e përgjegjësisë për zgjedhjet e 1 tetorit dhe nxitimi për t’i legalizuar ato, ishte në një krizë besimi dhe në opinionin publik.

Ekzistonte një mendim thuajse në formën e bindjes, se qeveria aktuale nuk i pyet perëndimorët dhe ata nuk kanë shumë mjete në duar për t`iu bërë presion. Pastaj, nën zë, kishte dhjetëra zbërdhime të këtyre versioneve që nga korruptimi i ndonjë nëpunësi deri te shantazhet ndaj tyre. Problemi ishte se nevoja për konsensus mes dy forcave kryesore politike po minohej rregullisht. Prej gushtit të vitit 1998, kur tryeza e thirrur për Kushtetutën u minua nga arrestimi një javë më i parë i gjashtë zyrtarëve të PD e deri më 1 shkurt, kur tryeza e hodh poshtë prej presidentit Meidani, kishte një histori të qartë të mungesës së dëshirës për të përfshirë opozitën në tryezë.

Pas dështimit të qartë të përpjekjeve të opozitës për konsensus, socialistët filluan përpjekje anësore për ta zbutur përgjegjësinë e tyre. Arben Malaj, në atë kohë kryetar i grupit parlamentar, propozoi një takim në nivel ekspertësh. Në të vërtetë problemi qëndronte te formula politike dhe jo zgjidhjet teknike. Dialogu institucional i propozuar prej tij nuk kishte asnjë kuptim, nëse nuk kalonte përmes dialogut real politik.

Ilir Meta, i cili nuk donte të ngelej mbrapa as në paqe, as në luftë me opozitën, filloi të japë sinjale pajtimi. Një muaj më parë ai kishte arrestuar kryetarin e PD të Bajram Currit dhe e kishte torturuar atë, i dhuroi një makinë fuoristradë kryetarit të Bashkisë së Tropojës, për të treguar se ai nuk e urrente atë qytet. Banalizimi në këtë nivel i autoritetit shtetëror dhe përpjekja për t`i ndërtuar privatisht marrëdhëniet me opozitarët dhe kundërshtarët e tij ishin tipike për të. Ky gjest, i cili nuk ishte shumë larg gjestit të halabakëve që paguajnë, kur humbasin ndonjë bast, u përpoq të shitej si shenjë e uljes së tensionit të tij me opozitën. Në të vërtetë, nuk pati asnjë efekt. Opozita kishte dështuar në tentativën e saj të parë për një fillim të ri me qeverinë.

Ndaj medias vazhdonte e njëjta klimë lufte. Gazeta “TemA” ishte e vetmja që botoi një kasetë të regjistruar në audio të bisedës mes një doganieri dhe një bodyguard-i, të cilët ishin nën akuzë për trafik kafeje. Në bisedë dilte emri i kryeministrit Ilir Meta dhe ministrit të Financave, Anastas Angjeli. Reagimi ishte i pashembullt. Ne e paralajmëruam botimin dy ditë më parë. Filluan të trokasin njerëz që donin të dinin përmbajtjen. U mor vesh se ishte një kasetë e regjistruar nga vetë prokuroria dhe e marrë nga sirtaret e saj prej Sokol Koçiut, një ish-zyrtar i lartë i hetimit, që përfundoi vetë në burg. Filluan ofertat për pará. Një miku im nga Durrësi ngulte këmbë të takoja një ndërtues që kishte rikonstruktuar ish-vilën e Mehmet Shehut në bllokun qeveritar në Durrës dhe kishte shumë pará. U takuam të tre me të. Ofertat për të mos e botuar ishin marramendëse. Ndjeja një lloj kënaqësie që mund t`iua prishja rehatin. Gazeta u botua me një tirazh prej 15 mijë kopjesh dhe u shit shpejt. Por efekti publik u izolua. Asnjë televizion dhe asnjë gazetë tjetër nuk rimerrte lajmin. Sikur s`kishte ndodhur gjë. Tentova të prodhohej qoftë dhe një lajm në ‘TV Klan’, në ‘TVA’ apo diku tjetër, por gjithkund dyert e mbyllura. E vetmja që e transmetoi ishte ‘ATN1’. Por jehona e saj mbyllej brenda opozitës. Disa ditë më pas ndërtuesi nga Durrësi kërkoi të më takonte përsëri me mikun tim. Ishte i dëshpëruar që s`kisha pranuar ofertën, por tha që do të mbeteshim miq bashkë. Tha diçka pa kuptim rreth gazetës dhe rëndësisë që ka ajo. Më vonë u qartësova se ai kishte krijuar një adhurim fals për shtypin. Disa vjet më vonë ai u bë botuesi i një gazete që fillimisht u tha hapur se ishte e Anastas Angjelit, por më vonë u prish dhe me të.

Rreth dy javë pas botimit makina ime personale u godit me një plumb, ndërsa isha duke ecur në rrugën nga Kuvendi drejt urës së Lanës. Një “Benz” i madh me targa italiane, pasi tentoi disa herë të rrinte ngjitur me mua, xhiroi gomat dhe së fundi parakaloi frikshëm. Nuk ndjeva gati asgjë dhe s`do ta kisha parë plumbin sikur mos ngjitej lart shoferi i alarmuar, pasi kisha parkuar makinën. U përpoqa ta qetësoja dhe fillova të rikujtoj skenën. Thirra policinë. Erdhi një ekspert i policisë dhe mori makinën për ekspertizë. Ma mbajtën aty dy javë. Kishin bërë qitje mbi të dhe e kishin bërë shoshë me plumba. Nuk më njoftuan fare për rezultatet e hetimit, por pashë të botuar te gazeta “Zëri i Popullit” ekspertizën që thoshte: “...makina është qëlluar nga një send metalik me fuqi dinamike në momentin e takimit me objektin...”. Ishte një përkufizim prej Shvejku i fjalës plumb, por nuk thuhej plumb. Ishte “objekt metalik me fuqi dinamike në momentin e takimit me objektin”. Ishte për të qeshur, por dhe për të pasur frikë. Shkova në komisariat dhe fillova të ngre zërin kundër atij që kishte bërë ekspertizën. Më thirri në zyrë një shef. Më tha të qetësohesha se nuk ma kishin bërë me qëllim të keq. “Thjesht është plumb artizanal, - tha, - ndaj nuk kanë thënë se ç`plumb është.” Mora makinën e bërë shoshë nga plumbat dhe dola. Vendosa t`i gjej vetë. Pas gati dy muajsh arrita të shikoj fytyrën e njeriut që më kishte parakaluar me makinë. Ishte një pjesëtar i policisë kriminale që rrinin te një repart policie afër bar “Kalasë”. I dërgova dikë të sqarohej, “dikë” që dhe mund të vritej me të. Reagimi kishte qenë njerëzor. Thjesht kishte pranuar se nuk donin të më vrisnin, por të më trembnin. Dhe kishte shtuar, se kishte respekt për mua, por ishte porosi.

Kjo klimë tensioni vazhdoi të shoqërojë redaksinë, ndërkohë që kishte botuar foton e familjes së Arben Rakipit në vilën e një trafikanti droge duke festuar Vitin e Ri në Greqi, si dhe disa tabulate telefonash të Zani Çaushit dhe Gaxhait me politikanë shqiptarë. Sulmet kishin ngritur një stuhi politike të opozitës kundër qeverisë dhe kishin bërë të besueshme shumë nga akuzat e saj verbale.

[BlueBaron]

Depërtimi në shoqëri i “Fillimit të Ri”




Opozita kishte njoftuar më 18 shkurt një takim me intelektualë në Pallatin e Kongreseve. Do të debatohej mbi një format të ri, mbi një frymë të re bashkëpunimi politik në vend, për një fillim të ri në politikë dhe shoqëri civile. Sali Berisha do të fliste para tyre për të shpjeguar ‘Fillimin e Ri’. Me një ton natyral, jo shumë patetik dhe shpesh epik ai iu drejtua sallës, duke cituar Tomas Mein në një nga momentet më dramatike të SHBA, i cili ka thënë se “është në duart tona, në forcën tonë që ta ribëjmë botën përsëri”. Ai tha se është e vështirë t`i bashkosh shqiptarët, nëse vetë nuk jep shenja bashkimi. Shqetësimi i tij kryesor në fjalim ishte vota e lirë, të cilën ai e quajti një të vërtetë të madhe që nuk duhet t`i mohohet askujt. Ai u angazhua për një fillim të ri në formën e një platforme që do t`iu jepte përgjigje problemeve madhore të shoqërisë. Përmendi me radhë qeverisjen e keqe, korrupsionin, mungesën e shtetit ligjor, kontrollin mbi median dhe dhunën në shoqëri si të vërteta të hidhura. Ai iu drejtua intelektualëve në sallë se “opozita ka nevojë për mbështetjen tuaj.” “Nëse politikanët nuk arrijnë të interpretojnë si duhet kritikën tuaj ose të përfitojnë sa duhet nga mendimi juaj vizionar, atëherë ata janë larg qëllimeve, për të cilat rrinë në politikë.”

Visar Zhiti, që drejtonte panelin e diskutimeve, ma dha fjalën mua. Kisha fiksuar disa pika mbi një tezë themelore që brente shoqërinë shqiptare prej vitit 1996-1997. Ishte “Antiopozitarizmi”. U përpoqa të jem i qartë në këtë pikë për të evidentuar antiopozitarizmin në shoqëri, në politikë, në media dhe në tërësi në indiferencën e intelektualëve. Ishte një fjalim që trazoi shumë sallën, edhe pse aty disa vetë e gjenin veten të prekur nga ato që thashë. U përpoqa të prek thelbin e problemit, me të cilin ndeshej opozita në atë kohë, lufta me hijen e saj që sponsorizohej nga shteti, lufta me antiopozitën. Takimi i opozitës me intelektualët ishte një lajm që ngjallte kureshtje te kundërshtarët. Natyrisht, salla nuk ishte vendi ekskluziv i intelektualëve, por një listë cilësore ishte aty prezente. Përpjekja ime për të provokuar sallën me tezën e antiopozitarizmit pati sukses. Në mënyrë të përmbledhur iu referova faktit që të shkosh në një takim të organizuar nga opozita më 2001 quhet ende disidencë dhe ky është një ogur i keq. Pastaj theksova tri pikat ku godiste antiopozitarizmi politikën e opozitës.

“Për herë të parë gjatë këtyre dhjetë viteve jam ndeshur me njerëz, të cilët kanë pasur dilema në vendimin e tyre për të marrë pjesë në një takim të organizuar nga opozita. Ka pasur shumë qytetarë shqiptarë që donin me çdo kusht të ishin këtu, ka pasur të tjerë që donin të ishin dhe të flisnin, ka pasur të tjerë që vetëm donin të ishin dhe të dëgjonin dhe një kategori që nuk donin të ishin dhe nuk donin të dëgjohej më për opozitën.

Fakti se kjo ftesë ka ngacmuar ndërgjegjen e një shumice cilësore të shoqërisë shqiptare për të marrë një vendim, është një dëshmi se ka një reflektim të intelektualëve ndaj politikës dhe ideve të saj. Ngacmime të tilla ndodhin vetëm në ato momente, kur shoqëritë janë në prag të degradimit ose të riciklimit të vlerave. E gjithë kjo është një klimë që ofron për shqisat e stërvitura të intelektualëve shqiptarë, ndjesitë e klimës së disidencës që shfaqet sa herë një regjim ka shkuar në ekstrem dhe ka nevojë për ringjallje shprese ose refuzim në emër të vlerave. Ju që jeni sot këtu dhe ata që janë menduar gjatë dhe nuk kanë ardhur, janë njësoj të respektuar për qytetarët shqiptarë, pasi po japin së bashku sinjalin se shoqëria ka degraduar aq shumë, sa vlen të kontrollosh veten dhe për një vendim, i cili disa vite më parë ishte shumë i lehtë për t'u marrë. Pra, në njëfarë mënyre është kthyer në disidencë përgjigjja pozitive e një ftese të bërë nga opozita.

Në këtë prizëm do të doja të bisedoja me ju për një fenomen shumë specifik të viteve të fundit, atë të ANTIOPOZITARIZMIT. Ky është fenomeni më negativ që është institucionalizuar ndonjëherë në Shqipëri, fenomen, ndaj të cilit pati kurajë gati kolektive të reagohej dhe në vitin 1946 nga një grup deputetësh dhe intelektualësh. Ky është një fenomen i shëmtuar, pasi po institucionalizohet në një shoqëri, e cila vjen nga një mungesë e madhe tradite pluralizmi politik. Antiopozitarizmi në një shoqëri të re postkomuniste është vdekje klinike e pluralizmit dhe, kur identifikohet me shtetin, është diktaturë me kostum pluralizmi ose pluralizëm me leje.

Për të qenë të sinqertë, shenja të lindjes së antiopozitarizmit ka pasur dhe në kohën, kur në pushtet ka qenë Partia Demokratike. Edhe atëherë ka pasur qëndrime të ashpra dhe shpesh pasionante ndaj opozitës, por nuk është synuar të mbërrihet te një lëvizje antiopozitare. Së paku, shteti i atëhershëm, administrata në pushtet nuk bëri përpjekje zyrtare për të krijuar një opozitë kundër opozitës. Antiopozitarizmi i para vitit 1997 ishte më shumë një emocion ndaj së drejtës historike që kishte e djathta shqiptare për të qeverisur dhe pamundësisë së saj për t`i vënë të gjitha gjërat në vend të vet. Në këtë klimë nervozizmi, ajo shpërthente herëpashere emocionet e saj kundër opozitës, duke rritur konfliktet, por jo duke u përpjekur të blinte opozitën dhe mendimin opozitar. Qeveria e sotme qysh nga viti 1997 e ka gati si objektiv të parë antiopozitarizmin.

Në planin politik ajo u përpoq të krijonte një zinxhir partish antiopozitare, të cilat në thelb nuk bëjnë gjë tjetër veçse përpiqen të shumëfishojnë zërin e qeverisë, duke i mbyllur rrugën shfaqjes së mendimit të vërtetë opozitar, duke i marrë asaj racionin e oksigjenit të rralluar të lirisë shqiptare. Këto janë parti që lindin gjithandej, në holle hotelesh, në paradhoma ministrish dhe kulisa ambasadorësh, me mision të vetëm për të relativizuar opozitarizmin e vërtetë.

Përpjekja e dytë e qeverisë është blerja e opinionit publik. Media shqiptare asnjëherë nuk ka qenë më e blerë dhe më e kontrolluar nga qeveria sesa është sot. Në këtë moment që ne flasim në këtë sallë, ministri i Financave me një avion luksoz ka marrë kryeredaktorët e disa gazetave, televizioneve, radiove, gratë dhe fëmijët e tyre dhe kanë ikur për weekend në Greqi, me shpenzime të paguara nga qeveria shqiptare. E gjithë kjo bëhet që kryeredaktorët të heshtin dhe të mos iu paraqesin shqiptarëve vjedhjet monstruoze të njeriut që i shëtit me avion dhe iu fal pará. Këto redaksi janë themeli i shtypit antiopozitar në Shqipëri, një shtyp i verdhë, pa dinjitet, por i bollshëm, si kashta që ta bën gjithmonë të vështirë gjetjen e kokrrave të grurit në një lëmë rrëmujë siç është Shqipëria. Gjatë kohës kur Partia Demokratike ishte në pushtet, ka pasur tetë gjyqe ndaj gazetarëve dhe rrjeti i OJQ-ve shqiptare të të Drejtave të Njeriut ngriti në këmbë gjithë botën. Sot, vetëm kryeredaktori i gazetës “Rilindja Demokratike” është dënuar tetë herë dhe dje ka marrë dënimin e fundit me 800 mijë lekë. Por rasti më flagrant është ai i një redaktori përgjegjës të gazetës, Shemsi Peposhi, i cili është dënuar nga gjykata, pse i ka kërkuar Monika Kryemadhit të përgënjeshtrojë akuzat që i bëhen asaj si përgjegjëse për vdekjen e punëtorëve. Është njësoj sikur të dënoheshe në kohën e Enver Hoxhës, po t`i kërkoje atij të mbrohej nga akuzat që i bënin “reaksionarët”. Është një absurditet që ndodh vetëm në shoqëri, të cilat kanë trauma në kujtesën e tyre historike dhe një sasi të pamjaftueshme vlerash intelektuale për të formuar një guxim qytetar për mbrojtjen e vlerave.

Përveç partive antiopozitare dhe shtypit antiopozitar qeveria po mban rreth vetes dhe një eskortë intelektualësh antiopozitarë. Nuk doja të citoja për keq asnjë prej tyre, por është e rëndë t`i thuash një shoqërie, më mirë të vidhen votat sesa të fitojë opozita. Hidhini një sy biografisë së tyre. Është një histori e tëra antiopozitare dhe jo një histori intelektualësh që kritikojnë qeveri dhe regjime. Është historia e atyre pak njerëzve që unë nuk po i shoh sot në këtë sallë dhe që pesë vjet më parë ishte problem i madh t`i ndalje së lavdëruari Sali Berishën. Është ushtria e atyre kolegëve të mi, që kurrë nuk kanë guxuar të thonë të vërtetën, por gjithmonë janë përpjekur të përdorin nevojat e qeverisë për të qëndruar në pushtet, si një rast për të sulmuar kundërshtarët e tyre. Lexoni shkrimet e tyre dhe e kuptoni lehtë cilët janë. Ato fillojnë gjithmonë me kritika të pudrosura për qeverinë dhe arrijnë në përfundimin se më shumë faj ka opozita. Ata nuk kanë asnjë mision tjetër veçse të frenojnë opozitën, ta kompleksojnë atë, ta bëjnë të merret me veten e vet dhe jo me qeverinë. Kjo çetë e intelektualëve antiopozitarë i bashkangjitet çetës së politikanëve antiopozitarë dhe shtypit antiopozitar. Antiopozitarizmi i tyre nuk është kurrsesi i barabartë me konformizmin klasik të intelektualëve. Është e qartë se shumë intelektualë janë konformistë me qeverinë dhe administratën e saj dhe janë gjithmonë të përmbajtur në reflektim. Por raca e intelektualëve antiopozitarë të Shqipërisë nuk është raca e intelektualëve konformistë, ajo është racë e shërbëtorëve të errësirës së mendimit të lirë. Ne duhet t`i lëmë në errësirën e tyre dhe duhet të bashkojmë zërat për të pasur mendim intelektual opozitar, shtyp opozitar, parti të vërteta opozitare, për t`i dhënë fund kësaj kënete. Unë ju ftoj ta shikoni këtë si një problem të madh të mendimit intelektual në Shqipëri dhe të përpiqeni jo vetëm sot, kur në këtë sallë na kanë thirrur partitë opozitare, por dhe nesër, kur këta që na kanë ftuar, do të jenë në pushtet. Ne duhet të kemi gjithmonë kurajën të diskutojmë kështu.”




Më pas Preç Zogaj, Visar Zhiti, Bamir Topi dhe Mimoza Ahmeti i mëshuan fort idesë së bashkëpunimit të intelektualëve me opozitën. Zogaj, një ish-disident i vjetër i Partisë Demokratike, i rikthyer në atë tribunë atë ditë, ishte me të vërtetë një sinjal i fortë për opozitën. Ai tha qartë se vendi po vështron opozitën, por opozita e lodhur në atë sallë më së shumti i kishte sytë tek ai dhe tek ata që do të afroheshin me të. Ishte një kohë, kur ajo kishte nevojë të ndjente se diçka po ndryshonte në historinë e saj.

Jehona e takimit ishte më e fortë seç pritej. Salla me gati 2000 vetë brenda ishte një mbështetje e fortë për “Fillimin e ri” të opozitës. Në ditët që pasuan po vërehej një ulje e toneve dhe një përpjekje për të nisur dialogun e hedhur në erë. Më në fund, më 28 shkurt, të dy palët nën ndërmjetësimin e OSBE arritën një marrëveshje politike, e cila në thelb synonte rehabilitimin e institucionit të zgjedhjeve. Partitë politike ranë dakord të ngrejnë një komision, i cili të propozonte amendamente në Kodin Elektoral për formulën e KQZ, hartimin e listave dhe mbikëqyrjen e procesit të votimit. Rëndësia më e madhe e këtij vendimi ishte njëfarë penalizimi që merrte procesi i mëparshëm elektoral, i cili deri në atë kohë mbrohej si i ligjshëm dhe i drejtë. Efekti i marrëveshjes u ndje menjëherë dhe te grupimet antiopozitare, të cilat e konsideronin gabim dhe tradhti marrëveshjen me Berishën. Nga një krah sulmonte Abdi Baleta, i cili i quante mbeturina të PD ata që po tentonte të mblidhte rreth vetes “PD e mbetur” dhe nga ana tjetër sulmonin “reformatorët” që e konsideronin PD “fraksion i vulës” dhe veten PD e vërtetë.

Reagimi më solid erdhi nga Preç Zogaj, një ish-ministër Shteti në kabinetin e parë të Ilir Metës, por që kishte qenë një nga themeluesit e Partisë Demokratike. I larguar nga PD pas vitit 1992, në përpjekje për të krijuar më shumë hapësirë politike për idetë e tyre, ai iu bashkua një grupi që më vonë formuan Aleancën Demokratike. Grupi i krijoi shumë telashe politike PD dhe në periudhën 1996-1997 kishte shumë herë më tepër kredo morale se vetë partia kryesore e opozitës në atë kohë, Partia Socialiste. Por shumë gjëra kishin ndryshuar dhe brenda këtij grupimi vërehej qartë pjesa që ndjehej e lidhur me PD dhe pjesa që mezi kish pritur të ikte nga PD. Zogaj argumentoi qartë pafuqinë për të refuzuar një ftesë për paqe nga Berisha dhe u angazhua qartë në favor të opozitës.

Ndërkohë, në radhët e opozitës vërehej një lloj paqartësie për procesin e nisur. Pjesa më rezistente e opozitës, ata që në njëfarë mënyrë i dhanë jetë opozitës në vitin 1997 e më pas, kur ajo rrezikonte të zhdukej, ishin tashmë jo vetëm të faktorizuar, por kishin mandat të ofronin paqe politike në Shqipëri. Por, duke u ndjerë të lodhur nga stërmundimi për të mbijetuar, ata kishin më pak nerva të merreshin me sfondin estetik të hapjes së opozitës dhe “Fillimit të ri”. Sidoqoftë, shumë tabu po thyheshin dhe një fillim i ri ndjehej jo vetëm në politikën e PD, por dhe në sjelljen e kundërshtarëve ndaj saj.

I vetmi problem që po shfaqej në horizont ishte rivaliteti mes kryeministrit, Ilir Meta dhe kryetarit të PS, Fatos Nano, për të dominuar listën e re të deputetëve të PS.

Në funksion të qëllimeve të tyre ata shpesh po mbanin peng dhe po minonin procesin e reformës elektorale. Kështu, anulimet e herëpashershme në Kuvend të konsensuseve që jepeshin në tryeza partish, reflektonin këtë ndarje. Por, në fillim të prillit, u duk se çështja e konsensusit për lista po minohej përfundimisht. Opozita kishte bindur bashkëbiseduesit në tryezë se me dokumentet që ajo kishte, pretendonte se 30 për qind e shqiptarëve mungonin në lista. Por ky propozim u hodh poshtë nga komisioni parlamentar i ngritur për çështjen e listave që drejtohej nga Ylli Bufi. Arsyetimi publik ishte se ky vendim nuk u mbështet realisht nga OSBE, e cila, sipas tyre, kishte shifra të tjera. Për herë të dytë socialistët po e prishnin konsensusin e arritur në tryezë rreth çështjes së listave dhe kjo po dëmtonte ndjeshëm besimin te procesi i reformës elektorale. Reagimet nga opozita ishin të ashpra. Spartak Ngjela, në atë kohë i afruar ndjeshëm me Partinë Demokratike, deklaroi se OSBE sabotoi kompromisin për të mbrojtur procesin e 1 tetorit. Ai tha se forca të caktuara duan të diktojnë ndryshimin normal të pushteteve nga vota e lirë. OSBE dhe IFES në të vërtetë ishin kundër verifikimit të listave nga KQZV. Rishikimi i listave zgjedhore përveçse kishte bllokuar punën e komisionit të posaçëm parlamentar, kishte bllokuar dhe dialogun mes dy partive. Arsyetimi i OSBE dhe IFES ishte se ky propozim, nëse pranohej, shkelte gjithë afatet kohore. Fakti që KQZV nuk ishin formuar, sipas tyre, përbënte arsye të fortë që kjo procedurë të mos miratohej. U duk ndërkohë se pati një reagim nga Këshilli i Evropës, i cili nxiti palët të zbatonin marrëveshjen mes dy partive. Ky ngërç krijoi konfuzion paralel dhe për vetë opozitën, e cila ishte në një proces formimi koalicioni. Problemi më i madh i formimit të koalicionit mbetej mekanizmi i shpërblimit të partive të vogla, i cili ishte i tepruar. Ftesa e gjerë e Berishës pati njëfarë ndikimi dhe koalicioni i ri i formuar kishte brenda vetes një fraksion të Ballit Kombëtar, Lëvizjen e Legalitetit, republikanët, një grupim ish-socialdemokrat dhe Partinë Demokratike. Ngjizja e koalicionit “Bashkimi për Fitore” ishte një standard i ri për të dalë nga izolimi, ku ishte zhytur PD. Aleatët e saj të rinj nuk kishin kapital politik, por kishin rrezikun e keqpërdorimit nga shumica si opozitë fiktive. Tashmë, në këtë pozicion kishte mbetur grupimi i quajtur i reformatorëve, të cilët kishin nisur përpjekjet për t`u regjistruar me emrin Partia Demokrate dhe të ruanin siglën PD në fletën e votimit. Me gjithë reaksionin e ashpër të PD, shteti funksionoi në favor të tyre dhe në fletën e votimit të vitit 2001 sigla PD i përket grupimit antiopozitar, ndërsa kandidati i PD ishte i fshehur pas siglës “Bashkimi për Fitore”.

Nga ana tjetër, kishte një ndryshim të madh dhe në konceptin sesi po hynin në zgjedhje të dy palët. Gjithë filozofia e koalicionit opozitar dukej se udhëhiqej nga pasiguria në fitore, pasi të gjithë liderët kërkonin vendet e sigurta në lista. Nga ana tjetër, e majta po fuste në zona të vështira figurat e saj kryesore për t`i fituar ato. Memorandumi i Mirëkuptimit, i firmosur nga opozita në mes të muajit prill, i dha Partisë Republikane 5 deputetë, Legalitetit dhe Ballit Kombëtar 4 deputetë, liberalëve të Laços 2 deputetë dhe nga një deputet Selfos dhe Ndreut. Memorandumi i propozuar nga republikanët u kthye në një problem të madh. Në qendër të debatit u vu siguria që pjesëtarët e koalicionit të sigurojnë deputetët e tyre në listë proporcionale, duke u mbështetur te disa mesatare aritmetike të historisë së tyre elektorale. Por grindjet për vende të sigurta në listë po forcoheshin dhe PD i duhej të sakrifikonte figurat e saj të forta në zona të diskutueshme për të marrë fitoren.

Afrimi i disa figurave të diskutueshme me PD nga grupi i disidentëve të vjetër thuajse dështoi. Së bashku me Spartak Ngjelën u angazhova të afroja me opozitën Genc Rulin dhe Eduard Selamin. Berisha ishte dakord, por nuk donte të investohej, duke parandjerë përgjigjen negative. Ruli refuzoi tërthorazi propozimin për të qenë pjesë e listës së PD, ndërsa Eduard Selami nuk iu përgjigj thirrjes për t`u kthyer në Shqipëri. Zogaj po ashtu do të kandidonte si i pavarur përballë Anastas Angjelit për të bërë një betejë simbolike. PD ngeli te lista e saj tradicionale, duke promovuar disa emra të rinj nga shoqëria civile dhe bota e krijuesve. Ftesa e Berishës për PAD dhe PBDNJ e kishte përmirësuar klimën, por nuk ishte shkuar drejt një aleance konkrete.

Përballë tyre shumica kishte problemet e veta. Fatos Nano kishte nxjerrë papritur si kandidat të mundshëm për kryeministër pas zgjedhjeve Arben Malajn dhe kjo e kishte acaruar atë ndjeshëm me Ilir Metën. Të dy së bashku mezi arritën të rakordohen për listën e deputetëve dhe secili filloi të luftojë për objektivat e tij afatgjata. Fatos Nano synonte 84 vota të majta për t`u bërë president në 2002, kurse Meta te një shumicë e qëndrueshme pro tij. Për të shkuar te kjo skemë, doli në dritë një marifet elektoral që kishte të bënte me paraqitjen si të pavarur të deputetëve në zona të sigurta. Hileja qëndronte te fakti se deputeti që fitonte në zonë si i pavarur, dublonte mandatin, pasi, në të njëjtën zonë e njëjta parti, nëse merrte shumicën, fuste një deputet nga lista. Kështu shtohej artificialisht lista e deputetëve. Në këtë mënyrë problemit të mbetur pezull për verifikimin e listave i shtohej dhe problemi i të pavarurve. Problemi i verifikimit të listave u zgjidh më 25 prill nga komisioni i posaçëm kuvendor, kurse problemi i të pavarurve u shty deri në javën e fundit, ndërkohë që fletët e votimit u shtypën, duke e dokumentuar kështu përpjekjen për të deformuar sistemin.

Ky objektiv në dy drejtime brenda PS, njëri për votat presidenciale të Fatos Nanos dhe tjetri për një shumicë personale të Ilir Metës, tronditi rëndë procesin zgjedhor të 2001, i cili, siç dhe u dokumentua më pas, prodhoi së paku 40 mandate të dyshimta përmes Gjykatës Kushtetuese, përkundër mbytjes së procesit zgjedhor në terren.

[BlueBaron]

Zgjedhjet e vitit 2001 dhe frytet e antiopozitarizmit




Zgjedhjet e 24 qershorit 2001 janë një rast emblematik i zgjedhjeve, ku manipulimi shtetëror u bë legjitim dhe arriti t`i imponohet politikës. Pas një rezultati befasues për opozitën, e cila arriti thuajse të triumfojë në raundin e parë, filloi një fushatë e paprinciptë përmes policisë dhe Gjykatës Kushtetuese për të kthyer 40 mandate në favor të qeverisë së majtë. Kjo i bëri zgjedhjet e 24 qershorit 2001 si një proces që legjitimoi manipulimin dhe la virusin e tij vrasës në historinë elektorale të Shqipërisë. Problemet e mëparshme si ato me zgjedhjet e vitit 1996 dhe 1997 kishin qenë po ashtu të forta, por ato nuk u pranuan si standarde, përkundrazi u dënuan. Zgjedhjet e 24 qershorit 2001 janë problem real i historisë së zgjedhjeve në Shqipëri, pasi arritën të bëjnë legjitim një rezultat tërësisht të falsifikuar me dhunë. Duke mos u ndëshkuar manipuluesit e atyre zgjedhjeve, Shqipëria mori një kosto të rëndë, pasi për vite të tëra do të duhet të ndeshet me skepticizmin e zgjedhësve për të votuar dhe me mospranimin e rezultateve. Goditja ndaj zgjedhjeve erdhi së pari nga lufta e brendshme në Partinë Socialiste. Kryetari i rilegjitimuar i Partisë Socialiste, Fatos Nano, kishte objektiv t`i përdorte këto zgjedhje si një betejë për të fituar shumicën presidenciale, ndërsa kryeministri Ilir Meta si një betejë, ku do të fitonte një shumicë qeverisëse të sigurt pro tij. Të dy së bashku bashkoheshin në idenë se opozita duhej lënë larg podiumit të fitores, duke përdorur edhe mekanizma të manipulimit politik me opozitën false. Në anën e tyre me ndonjë rezervë të vogël ishte faktori ndërkombëtar, i cili në mënyrë të sinqertë besonte te një shumicë e majtë.

Beteja ligjore para fillimit të zgjedhjeve njohu kulmin e saj me çështjen e deputetëve të pavarur, e cila u anulua në minutat e fundit, duke lënë pa eksploruar “Fenomenin Dushku”, i cili lindi pikërisht në ato zgjedhje. Loja me deputetët e pavarur synonte që të përdorte hapësirat e ligjit elektoral për të dyfishuar deputetët në zonat e sigurta. Fjala vjen, në një zonë elektorale, ku e majta ishte e sigurt, kandidati real i së majtës shpallej i pavarur dhe merrte mbi 50 për qind, duke qenë deputet, ndërsa e majta merrte po mbi 50 për qind, duke futur një deputet tjetër nga lista. Kjo manovër ishte në interes të Partisë Socialiste dhe Partisë Demokratike si dy parti të mëdha. Megjithatë, PD nuk e përkrahu dhe u tregua e gatshme deri në fund që të anulonte kandidatët e saj. Tri ditë para zgjedhjeve deputetët e pavarur u anuluan, por në fletën e votimit mbetën të tillë.

Beteja administrative ishte dhe më e fëlliqur. Përmes një vendimi gjyqësor të përshpejtuar Partia Demokrate e Genc Pollos ishte regjistruar si subjekt më vete me siglën PD, një sigël e ngatërrueshme dhe nga politikanë të së djathtës, ndërsa vetë Partia Demokratike u detyrua të rreshtohet në një koalicion me emrin “Bashkimi për Fitore” që shoqërohej nga 5 parti me siglat e tyre. Kjo bëri që masivisht në zonat ku PD ishte e fortë dhe kryesisht në veri, militantët të ngatërronin siglën dhe sigla PD të merrte 5 për qind të votave në mënyrë fiktive.

Një sërë betejash ligjore para zgjedhjeve për aktet normative dhe për listat nuk kishin funksionuar. Opozita hyri në zgjedhje me shpresë se fushata do shërbente si një betejë e fortë për të dëshmuar se ajo ishte faktor vendimtar në vend.

Të veshur me këmisha të bardha dhe me tone të qeta opozita nisi një fushatë simbol që ngjante më shumë si një betejë për t`iu nxjerrë frikën qytetarëve. Unë pranova ftesën e zotit Berisha për të kandiduar në një zonë elektorale në Durrës, një zonë thuajse e sigurt nga pikëpamja elektorale, por që do të bëhej epiqendra e dhunës elektorale dhe përdorimit të policisë.