Germezimi i sakte i shqipes

[Albo]

E hapa kete teme, ne menyre qe te mbulojme disa fjale qe shkruhen keq ne germezimin e tyre. Fjala e cila me shtyu te hap kete teme eshte muaji Nendor. Shume media dhe shume njerez perdorin "Nentor" dhe ky "version" eshte i gabuar mendoj une.

Shembuj:

"Nendori i Dyte" - filmi
Eduard - emer njeriu
etj.

Ka njeri qe ta mbeshtesi kete konstatim timin, ose ta hedhi poshte?

[illiriani]

...për grupin e tingujve shqip - ND, kam shkruar tek studimi im Ethymologjia e fjalës - Linguistika...

Kemi dy grupe tingujsh shqip ND, e NG, të cilët në të folur theksohen me një tingull - n+d=? dhe n+g=?, që nuk është në abecenë shqipe...(mandej, nderi, ndija, perëndia, nandë-nëntë...,
poashtu: nga (ngamje-ngarje-ngasje) përgamje (përngjamje), ngushtë, ngat, ngarkim, ngë (kam ngë, s'kam ngë - kohore)...

Tek numrori shqip - nandë-nëntë (linguisti,Çabeji thekson, se nuk din nga erdhi ky grup tingujsh - ND - Vepra III e tij...) kurse, linguisti, Franz Boopi, numrorin shqip gege - nandë, e krahason me numrorin e sanskritishtes - navan dhe thotë: 'sikur mos të ishin këta dy tinguj nd, në Gegënishten Shqipe, numrori shqip, nandë, do të spjegohej shumë më mirë përmes shqipes, se sa përms greqishtes...' dhe nuk e dinte, se ky grup tingujsh ND paraqet vetëm një tingull shumë me rëndësi fonetike, në shqipen e folur...që në origjinal, janë tre tinguj nan(d+ë), me a-hundore gege, ashtu sikurse është me - e(ë) hundore toske... dhe më e spjegueshme edhe para sanskritishtes do të dilte - na^n(d)...

Tash, tingulli - d, nuk ka të bëjë aq me emrat - Nëndor e Eduard,
sepse është grup tingujsh - nd, tek numrori (a muaji i 11. i vitit), por për shumë shkaqe linguistike, do ta pranoja numrorin - nandë, nandë-Nandor. Grupi i tingujve - nt, humbë gjurmimet linguistike i.e. e PIE dhesi i tillë realisht duhet të jetë - NANDË, NANDOR-I, ashtu sikurse edhe jo Dhjetor, por Dhetor (pse ajo - j)
panevojë? Kjo vlen edhe për estetikën e të folurit shqip, si më kumbuese, tingëlluese pa shtrëmbërim vizual të gojës, sepse në të dy dialektet shqipe e kemi me zanore hundore, bile do të thosha se në Gegënishte del zanore e paster A...

Kishja me shtua, se edhe emri i muajit - Janar, është një greqizëm i kulluar, ku do të preferoja, të jetë - Kalendor (Kallnor-i), ngase niset nga emri kalendarik - kalendar-i, që thohet gabimisht se vie nga fjala latine - kalende=i pari, kur është krejt, fjalë illire - kalendë ( ka lee, ka lindë...epoka e re, viti i ri...ka+le(lindë), mbiemrori - ka (kam, ke, ka ai/ajo) dhe folja - me lee, me lindë - për të lindur... që mendoj se është vet rilindja e Krishtit...
që e kam në një studim tjeter... Pra, duhej të ishte emërtimi i muajit të parë të vitit - KALENDOR (jo Janar greqizëm, kur është me ethymologji edhe paragreke, se lene ma paralatine...) - kur lidhet me vet fjalën - kalendar-i, që është me ethymologji shqipe!

Poashtu, edhe emri i muajit - Shkurt, nuk është bërë për shkak të numrit të ditëve, paksimit (28-29 dit), sa është ndërruar gabimisht (nga shqiptarët) dhe qëllimisht nga tjerët...sepse, emri
FROR, është paraardhës i emrit e fjalës i.e. froze, frozen =ngricë, ngrimje-ngrirje, frost, freez, frize...që vie pikërisht nga rrënja shqipe - fri - frymë e ftoftë (frimë), fri-gë, dridhje trupi nga tuta friga...poashtu edhe dridhje trupi nga të ftoftit e muajit FROR (jo Shkurt)!

Poashtu edhe emërtimi për frigoriferin (ftofësi elektrik), do të ishte ma mirë - friz, frizi - në shqipen (ashtu si e mori ang. tëvona)

Pra unë mendoj se duhet realisht të jenë këto emërtime shqipe:
NANDOR, DHETOR, KALENDOR (Kallnor-Janar, të hiqen goje e gjuhe), FROR (Shkurt, që nuk paraqet ndonjë rëndësi)... që janë shumë ma origjinale shqipe dhe me fuqi ethymologjike i.e.

[Puhiza]

Eshte shume e veshtire Ilirian qe fjale te tilla si fror apo kalende te futen ne fjalorin e gjuhes shqipe dhe te zene vendin e fjaleve te mirefillta te gjuhes standarte. Kjo gje kerkon te pakten perdorimin e shpeshte te ketyre fjaleve ne vepra shkrimtaresh, gazeta, media, etj, ne menyre qe te thyhet veshi i degjuesve.
Ne fakt kane humbur dhe shume fjale te tjera dhe eshte bere nje si lloj percudnimi, atehere kur u be, dhe nga ata qe e bene. Por them se gjuha shqipe do ta marre veten kuptohet duke iu pershtatur progresit te gjitheanshem.

Meqe jemi te gjuha, a mendoni se kjo e jona eshte me e varfer flas si leksik?
Une them se po, se psh. nje here m'u desh te perktheja nje fjali te tille te Kantit dhe ngeca ne vend: Ecouter c'est une acte physiologique ; entendre c'est un acte psychologique. Jane dy folje ne frengjisht qe ne shqip perkthehen: degjoj, nderkohe qe kuptimisht nuk jane te njejta dhe varen nga konteksti ku perdoren ; thuhet psh degjoj nje zhurme qe vjen nga larg dhe degjoj muzikeose degjoj dike dhe ky akt te degjuari shprehet me dy fjale te ndryshme.
Nejse, une mendoj se eshte normale, pasi kur Franca kishte universitete, ne akoma ishim neper kasolle....
Gjithsesi, me shqipen duhet punuar....

[Albo]

Ka mundesi dikush te hapi Fjalorin e Gjuhes Shqipe dhe te me heqi kete kuriozitet se si germezohet muaji qe po jetojme, Nendor apo Nentor?

[Siara]

Une jam me mendimin e Puhizes persa i perket fjaleve qe ILiriani kishte paraqitur. Une nuk e di nga jeni me origjine ju Ilirian, kam nja dy dyshime por per momentin nuk po i shpreh. I vleresoj argumentat tuaja ne lidhje me etimologjine e ketyre fjaleve por gjithsesi per mendimin tim ju bazoheni me teper ne teorite me te cilat jeni ngjizur gjate karrieres universitare dhe postuniversitare... une mendoj qe duhet te bazoheni me teper tek praktika dhe tek gjuha standarte, pasi pikerisht nga ky aspekt po marrin shkas dhe hartimet e teorive bashkekohore ne Linguistike. Kam asistuar ne konferenca te ndryshme ne kete fushe dhe konkretisht persa i perket fjaleve per te cilat Albo kerkonte mendim une them se ato ne thelb, nuk kane lidhje me njera tjetren (sikurse e thate dhe ju) pamvaresisht se ne dukje per nga ndertimi mund te duken te peraferta per shkak te tingullit "d". Une do te thoja qe tashme eshte verifikuar teorikisht dhe praktikisht qe fjala korrekte eshte "nentor" dhe jo "nendor". Kjo vihet re dhe ne gjuhen standarte por edhe ne shtyp dhe neper fjalore do gjeni po keshtu.
Persa i perket pyetjes se puhizes mendoj se vertet gjuha shqipe nuk ka leksik shume te pasur. Edhe une kam pasur dilema gjate perkthimit frengjisht-shqip sidomos ne tekste filozofike ku eshte vertet shume e veshtire te kapesh thelbin e asaj çka autori ka dashur te shprehe; gjithsesi nuk duhet hedhur poshte dhe gjuha shqipe, perkundrazi duhet te krenohemi qe kemi gjuhen tone te trasheguar brez pas brezi dhe megjithe problemet qe kemi pasur si komb, ka mundur ti rezistoje te gjitha koherave. ( hec me t'ja bejme nje çike qejfin vetes, jo vetem kritika lol )

[lum lumi]

NÊNTOR,~I m. Muaji i njëmbëdhjetë i vitit, që vjen pas tetorit;
vjeshtë e tretë, brymor. Ditë nëntori. Festat e nëntorit. Shirat e nëntorit. Më 28 nëntor.
------------------(sipas FJALOR I GJUHÊS SË SOTME SHQIPE)

[ornament]

Analize: SHTA(TOR), TE(TOR), NEN(TOR), DHJE(TOR), ruhen njekohesisht mbaresat TOR, ne numeror kjo behet TE, shta(te), te(te), nen(te), dhje(te).

ps, Puhiza ajo shprehja e Kantit eshte nje (jeu de mots). Ai luan me fjalen, duke shpjeguar se ECOUTER nuk eshte ENTENDRE, ne ket rast (dhe ne me te shumtat e rasteve) Entendre do te thot KUPTOJ (comprendre). Entendre vjen nga fjala latine Intendere, (Appliquer son esprit), pra ka pak lidhje me DEGJOJ (nga veshet), me teper eshte degjoj nga truri, nga shpirti, kap sensin, NDJEJ.

Shqipja nuk eshte gjuhe e VARFER, mosnjohja mire e saj, sigurisht eshte VARFERI intelektuale dhe shpirterore.

[lum lumi]

ORNAMENT:

(tor) nuk është mbaresë e as prapashtesë në këtë rast.

[AsgjëSikurDielli]

Nandori, eshte fjala e vertete.

Me kalim te kohes dhe me disa forca artificiale (Kongrese famekeqe) e ka marre formen e sotit.

Puhiza,

gjuha shqipe eshte e varfer sepse ate e varferuan ata qe i pranuan vendimet e Kongresit dhe qe punuar per futjen e vetem nje dialekti ne perdorim me perjashtim te vogla. Sepse zoterinjte (e zonjat) e kuptuan se psh Udheheqesit te Shtetit nuk mund ti thoshon Koketar simbas toskerishtes, por doemos duhej thene Kryetar simbas gegnishtes.

E varfer eshte sepse u perjashtua totalisht dialekti i saj me i bukur, lehte dhe i pasur.

Disi s'me vjen cudi se pse Lahuta e Malcis, Vargjet e Lira, e shume vepra te medha u shkruan ne dialektin geg.

Shihe njehere poetiken e Fishtes dhe e sheh se sa fjale jane aty qe nje "ushtar" i "ushtruar" neper shkollat e sotme te shqypeve nuk mundet ti kuptoj dot.

Se ai eshte nje "Brainwashed victim" asgje tjeter.

Edhe njehere, Nandori asht'


Un

[illiriani]

Përshëndetje!

Faktorët që drejtojnë gjuhën kur merr drejtime jo të duhura janë linguistët, shkrimtarët dhe akademitë e shkencave. Të gjithë këta sëbashku formojnë rishqyrtime, plotësime, drejtime të gjuhës nëpër kongrese. Nuk është e thënë që një kongres të japi vulën e plotfuqishmërisë, se nuk bën të preket në standardizimin e gjuhës. Përndryshe, merret si politizim me vet gjuhën dhe gjuha mbetet nën hijen e politikës së kohës - gjuhë nën diktaturë!

Fjalët që emërtojnë muajt: nëntor, dhjetor, janë me prejardhje nga numrat, si numrorë - nëntë, dhjetë dhe sufiksalet (prapashtesat) e tyre janë - or, nga shtat-or-i, tet-or-i, nënt-or-i
dhjet-or-i. Ato sufiksale mund të jenë: or, ur, ar etj., shtaur-shtatuer, tetur-tetuer...por, e vërteta qëndron në faktin se, dikush ka 'luajtë' me rolin e tre emërtimeve të muajve të vitit: nandor-nëntor, kallnor- kalendor - janar dhe fror - shkurt, ku tek emri - nandor, gjindet grupi i tingujve - nd, që jep vetëm një tingull, që nuk është në alfabet, e flitet në gjuhën e folur edhe ka shumë rëndësi në gjurmime ethymologjike shqipe dhe indo-europiane - respektivisht edhe paraindo-europiane... kurse grupi
i tingujve prezent - nt (nëntor-i), largon nga gjurmimet linguistike
sepse nuk e kemi në ato shumë fjalë shqipe, sa e kemi grupin - nd
ku i ka hutuar edhe linguistët më të mëdhej...duke mos e njohur historikun e vërtetë të dialekteve të shqipes...

Puhiza, më vjen shumë mirë që jeni e interesuar dhe bashkveproni në këtë drejtim...është e vërtetë, që lexuesi, shtypi, shkurt - mediat informative, por edhe letërsia, nuk i ka qitë në dritë këto emërtime
kur dihet se fjala - janar, është një greqizëm, që dëmton shumë leksikun e historikun e shqipes, tok me fjalën - shkurt (fror) - këto emërtime duhet të qiten në propozime konkrete të realizohen - Kalendor, që nuk është vështirë të mësohemi (rimësohemi), mbase vjen edhe nga emri - kalendar-i (ka lende- ka lindë...) dhe sufiksi - or. Ashtu edhe për emërtimn - fror (muaji i ftoftë) është më i plotfuqisëm në çdo aspekt gjuhësor, se sa - shkurt...

Po e përsëris - emërtimet e qëndrueshme janë: Nandor, Dhetor,
Kalendor, Fror - për këta muaj të vitit dhe duhet të qiten në një kongres të ardhshëm, sepse nuk mjafton vetëm fjala - standarde, për një modernizëm qorr, që i mvishet një konference, mbase edhe fjala - standard-e, është marrë vetëmsa t'i hidhet pluhur syve publikut, gjoja si modernizim titulli.... Kurse, emërtimet e tashme - nëntor, dhjetor, janar, shkurt...janë bastardhime direkte të gjuhës dhe historikut linguistik e leksikografik shqip!

Shqipja ka një leksik madhështor, poqëse shfrytëzohet gjuha e dialekteve në përkthime, e shqipërime mund të bëhen gjithfare...
psh. për fjalën - dëgjoj, ne kemi disa variante: ndëgjoj, ndigjoj (ndigoj-ndij), ndiej, ndjej, marr vesh, ku pikërisht është dyzanori - nd, si grup tingujsh që kërkon studim të mirëfilltë... Pikërisht, këtë - nd, e kemi edhe tek emri - nandor (nuk bën - nëndor, por. ose NANDË (gege), ose NËNTË (toske), sepse, asnjeri dialekt nuk plotëson kuptimin - nëndë (kjo fjalë - nëndë, merret si lajthitje...) nuk i takon as e ka asnjë dialekt, e fjala e fortë, e qëndrueshme
vie nga dialektet (të folmet)... Ashtui sikur është emri - perëndi, Perëndia, që nuk thohet - Perënti, Perëntia, e perandori, perandoria (jo perantori, perantoria), poashtu edhe për fjalën - nëntor, duhet të jetë - NANDOR! NANDOR, DHETOR, KALENDOR, FROR...se është vetëm dytingullori - nd, një tingull!

Është e qëndrueshme ajo fjalë që i dhet ethymologjia, prejardhja e saj e sigurtë dhe e paqëndrushme është fjala pa ethymologji - prejardhje të saktë. Tash, kah e ka preardhjen fjala
nentor, janar (kur iu ka mveshë me pluhur - shkurt - pas saj?
Mu për atë edhe është thirrë - kallnor, si deformim i illirishtes - kalendor, me ethymologji të saktë nga shqipja illirishte, që përfaqëson si muaji i parë i vitit - vet kalendarin e vitit (të ri)!

ecuter (ndigjoj), si akt fiziologjik dhe - entendre (ndij- ndiej) si akt psikologjik...ku edhe kjo fjalë është deformuar në shqipen 'standarde' (dëgjoj e ndiej, ku na dalin dy fjalë krejt të ndryshme panevojë, kur rrjedhin nga e njejta rrënje - ndi-gjoj, ndi-ej, ndjej), që plotëson të dy fjalët frenge (ecutee, entendree)
sepse është bërë 'lojë' me rrënjen - ndi-j, ndi-gjoj ...ashtu sikr tek fjala - dëftesë, dëftesa, që kur flasim - difton (dëfton), ku lidhet me illirishten - diftim, që formon fjalën e hershme - diftong, diftongu (nuk thohet as shkruhet - dëftong, dëftongu, por diftong, diftongu, diftongjet... Këtu është njera ndër aktet fillesa
për të shpërthyer në historikun paraindo-europian, ku shqipja ka leksik thesari shumë më të madh se secila gjuhë i.e., por duhet thelluar në gjuhën e vjetër shqipe, gjatë përkthimeve, që të ripasurohet gjuha dhe të dali në dritë lashtësia e SHQIPES!

Siara, kur flasim për gjuhën si koncept historik, nuk duhet të jemi të njëanshëm, pr t'i shfrytëzojmë të gjitha të folmet shqipe, e ta marri atë fjalë më të fuqishmen, më të qëndrueshmen,më domethënsen, duke ia ditur prejardhjen e saj...fjala pa prejardhje është si bima pa rrënje! Ç'kuptim ka fjala - janar? (janullatos

post skript:
Për ato dy dyshime, e/i nderuar-a Siara - mos ngurro e çlirohu e fol, se të bëhet brëngë
përndryshe jam nga Gjakova (i lindur në Dushkajë, veri të Gjakovës, një trevë mjaftë strategjike - të them universale) dhe i çmoj të gjita trevat shqiptare, bile do thoja se rrënjet e vërteta të illirishtes janë në gjuhën arbanite (arvanite, thyame-çame, ku kam cekë diçka edhe në studimin tim - Ethymologjia e emrit - Çamëria...) Atje janë rrënjet e gjuhës pellgazgjike, të gjetura ujdhesave e brigjeve të Egjeut... Pushtuesit, kanë dijtë ku e kah të pushtojnë... THELBIN - esencen, për të cilën vuajmë, për ta hedhur në dritë!

Kurrë mos thuani se Shqipja ka leksik të varfër! E nëse sot ka leksik të varfër, atëherë është veprim i gjuhës (pikërisht), standarde!

Asgjë nuk është absolute në natyrë, madje as një kongres i drejtshkrimit tonë '72! Mos harroni, se ashtu sikurse është aktualiteti ynë gjeneral, ashtu është edhe ai gjuhësor! Për atë dikush thot, se Shqipja na qenka e varfër...!

shih me sy, ndigjo me vesh e ndiej me mendje (me shpirt e zemër, me psikë)!