Shuhet Bilbili i Kosovės
Baresha iku… mes jehonės sė Bjeshkėve tė Nemuna
Kėngėtarja e madhe e muzikės sė kėngės popullore dhe asaj tė lehtė shqiptare, shuhet nė moshėn 86-vjeēare.
Nexhmije Pagarusha, do mbetet nė mendjen e shqiptarėve si ikonė e muzikės shqipe. Veprimtaria e saj muzikore 40-vjeēare ishte aq e gjerė, sa qė ėshtė vėshtirė tė thuhet se cilit zhanėr i takonte. Ishte e njohur pėr interpretimin e shkėlqyer nė muzikėn popullore, si dhe opera.
Pagarusha ishte e njohur edhe si aktore e suksesshme, nė film edhe teatėr. Nė Beograd, ajo vijoi shkollėn e muzikės pėr kanto, qė do ta ndėrpriste nė vitin e tretė, pėr tė mos e vazhduar mė. Po ashtu, nė Beograd kishte daljen e parė muzikore nė skenė. Nė vitin 1948, Nexhmije Pagarusha ėshtė pranuar soliste pranė “Radio Prishtina”.
Bashkėpunoi edhe me kėngėtarėt nga Shqipėria, ndėrsa u paraqit edhe nė kėtej kufirit me ansamblin “Shota”, me rastin e njė turneu. ”Baresha” ėshtė njė ndėr kryeveprat nga interpretimet e saj. Kjo kėngė u kompozua nga bashkėshorti i saj, Rexhep Mulliqi, me tekstin e poetit, Rifat Kukaj.
Nexhmije Pagarusha interpretoi nė njė koncert tė muzikės klasike, veprat e pėrkthyera shqip, tė Bethovenit, Puēinit, Verdit, etj. Ky koncert, ka qenė i pari i kėtij lloji. Ajo dhe muzika, ishin njė! Mendohet se, ajo ka interpretuar mbi 150 kėngė. Pagarusha ishte pjesėmarrėse e koncerteve nė Kosovė, Shqipėri, Bullgari, Izrael, etj. Karrierėn muzikore e pėrfundoi nė vitin 1984, pas njė koncerti nė Sarajevė.
***
Pagarusha, u lind mė 7 maj tė vitit 1933 nė fshatin Pagarushė tė Malishevės, pranė Prizrenit nė Kosovė. Babai i Nexhmijes Veseli ishte njė mėsues dhe nėna e saj Sehide Pagarusha, ishte nga fshati fqinj Nishora, ishte njė shtėpiake siē ishte zakon nė atė kohė. Nė moshėn 4-vjeēare, Nexhmie Pagarusha humb nėnėn, e cila ishte njė goditje e rėndė pėr tė, si pėr ēdo fėmijė.
Pak para Luftės sė Dytė Botėrore, familja e saj u shpėrngul nė Prizren ku Nexhmije Pagarusha mbaroi shkollėn fillore. Ajo vazhdoi gjimnazin nė Prishtinė ku kishte njė mike tė ngushtė, Melihate Hasani, e cila kėndonte shumė bukur. Kjo mike e kishte bindur Nexhmijen tė regjistrohej nė radio tė “Radio Prishtinės”. Ajo u paraqit dhe fitoi. 14-vjeēarja Nexhmije Pagarusha u bė kėngėtarja solo e “Radio Prishtinės”. Kjo nuk ishte e lehtė, sepse “Radio Prishtina” kishte gjithsej tre dhoma, vetėm njėra prej tyre ishte studio e mirė. Teknika e regjistrimit nuk ekzistonte dhe programi transmetohej drejtpėrdrejt.
Pėrveē kėtyre problemeve teknike dhe ngarkesės sė rėndė, pėr vajzėn e re u shfaq njė problem tjetėr. Nė atė periudhė nė njė mjedis tepėr konservator, ishte turp i madh qė njė vajzė e re tė kėndonte nė radio. Nė kėtė situatė shumė tė vėshtirė, sidomos pėr njė vajzė tė papėrvojė, meritori i saj qė ishte babai i saj nuk e la kėtė yll tė shuhej, po na e dhuroi tė gjithėve deri nė shkallė krenarie. Ai ishte shumė liberal nė kohėn e tij nė Kosovė, mbėshteti plotėsisht vajzėn e tij nė rrugėn e saj artistike si dhe e ndihmoi atė tė pėrballonte presionin dhe njė mjedis shumė konservativ.
Deri nė fund tė shkollės sė mesme, talenti artistik universal i artistes Nexhmije Pagarusha bėhet i dukshėm, pasi ajo gjithashtu bėhet aktore teatrale. Nė teatrin e ri nė Prishtinė Nexhmija Pagarusha, Katarina Josipi dhe Meribane Shala bėhen aktoret e para tė kėtij teatri. Shfaqja e saj e parė nė teatėr ishte nė dramėn “Zjarri dhe Ashi” nga shkrimtari rus Anton Ēehov.
Nė moshėn 18 vjeēare, shkon nė Beograd ku regjistrohet nė njė shkollė tė mesme muzikore. Nexhmija largohet nga shkolla e muzikės pas tre vjetėsh. Nė atė kohė, kėngėtarėt klasikė ishin rreptėsisht tė ndaluar tė kėndonin meloditė argėtuese. Ndėrkohė, Nexhmija Pagarusha me sukses mori pjesė nė njė provė qė u organizua nė internshipin e saj nė Beograd dhe u pranua nė Shoqatėn e Arteve Kulturore “Ivo Lola Ribar”.
Ajo njihej se kėndonte gjithė ditėn. Brenda kėsaj shoqėrie performoi performancėn e parė nė tė cilėn ajo kėndoi njė kėngė tė vjetėr tė qytetit, “Dashnor tu bana” dhe dy kėngė popullore “Nga rruga Krushqit” dhe “Ani mori nusen”. Nė Beograd ishte paraqitja e saj e parė muzikore nė skenė. Nė vitin 1948 ėshtė pranuar soliste nė “Radio Prishtinė”.
Nė atė kohė Nexhmije Pagarusha u takua me muzikantin dhe kompozitorin – Rexho Mulliqi i cili u bė bashkėshorti i saj. Qė nga ajo kohė janė bėrė njė ēift i pandashėm. Njė ndėr kėngėt mė popullore qė ajo kėndoi, kėnga “Bareshės” ishte kompozuar nga burrit tė saj. Nga kjo martesė qė nga viti 1955, kanė njė djalė, Leonard i cili sot jeton me familjen e tij nė Zvicėr.
Mė 1953, Nexhmije Pagarusha u kthye nga Beogradi nė Prishtinė dhe mbajti koncertin e tij tė parė tė muzikės klasike. Ajo kėndoi ariet nga opera “Traviata”, “Njė perfido” (Ludėig van Beethoven), “Njė ditė e bukur” (opera “Madame Butterfly”, Giacomo Puccini) etj. Pastaj kėndoi ariet opera me solistėt mė tė mirė kosovarė tė asaj kohe, ata ishin: Mile Jovanoviq (veteriner me profesion, por bariton i jashtėzakonshėm), Jordan Nikoliq (tenor), Qazim Dushku (bas). Nė atė koncert, orkestra simfonike u drejtua nga Oliver Ristić. Pėr fat tė keq, nga i vetmi, koncert i tillė i parė dhe i fundit i Nexhmije Pagarushės, pėrpara sallės sė plotė tė Teatrit Kombėtar nė Prishtinė, nuk ka regjistrim zanor. Menjėherė pas kėsaj, Radio Prishtina punėson Nexhmije Pagarushėn si soliste e “Radio Prishtinės”.
Nė vitet ’60 me Shoqatėn e Arteve Kulturore “Shota”, Nexhmija Pagarusha ishte nė turne me shfaqjet nėpėr Evropė dhe botė si nė: Austri, Belgjikė, Bullgari, Angli, Gjermani, Hollandė, Suedi … Ajo mbėrriti nė Amerikė dhe nė Lindjen e Mesme. Kėshtu qė u bė mė popullore edhe jashtė kufijve tė Kosovės. Bashkėpunoi edhe me kėngėtarėt nga Shqipėria dhe u paraqit edhe nė Shqipėri. Repertori i saj u bė gjithnjė e mė i pėrhapur si dhe mė i vėshtirė tė thuash ku qėndronte qendra e kėndimit tė saj. Nexhmije Pagarusha kėndonte kėngė argėtuese, kėngė origjinale, popullore dhe opera ariash, nė kėtė mėnyrė ajo ishte pjesė e njė grupi tė veēantė tė kėngėtarėve. Zėri i shquar dhe lėvizjet shumė tė hijshme nė skenė ēuan nė faktin se kjo kėngėtare e re u bė shumė e famshme. Sukseset e para ndėrkombėtare vijuan gjithashtu.
Nexhmije Pagarusha mori pjesė, dhe gjithashtu kėndoi nė festivalin e famshėm “Summer Song” dhe pėr herė tė parė regjistroi kėngėn e pėrmendur tashmė “Baresha”. Ajo mori pjesė nė tė gjitha garat muzikore tė festivalit “Akorde Kosova”.
Nė fund tė viteve 60 dhe fillimit tė viteve 1970, ēdo vit nė Shtėpinė e Komuneve tė Beogradit, pati njė koncert ku kėngėtarėt shoqėronin orkestrėn simfonike tė RTB kėndonin kėngė tė pėrpunuara popullore. Kėnga mė e kėrkuar e Nexhmijes ishte “Njė Lule”, njė kėngė e qytetit tė vjetėr, aranzhimi i tė cilit u krijua nga kompozitori dhe bashkėshorti i saj, Rexhep Mulliqi.
Zėri i shquar dhe lėvizjet shumė tė hijshme nė skenė ēuan nė faktin se kjo kėngėtare e re tė bėhej shumė e famshme. Sukseset ndėrkombėtare erdhėn gjithashtu. Nė fillim tė viteve 1970 radioja e famshme angleze, BBC, drejtoi dhe transmetoi njė bisedė tė gjerė me Nexhmie Pagarushėn.
Nė mars 1973, ajo mori pjesė nė konkursin “Jugovizija 1973” nė Opatija. Kjo ishte njė garė e ngjashme si pėr Konkursin e Kėngės nė Eurovizion. Ėshtė interesante po tė shikoni listėn e pjesėmarrėsve, tė cilėt me Nexhmia Pagarush kėnduan tė gjithė nė “Sallėn e Kristal” tė hotelit tė famshėm Opatija “Kvarner”.
Veprat muzikore & disa nga kėngėt e saj:
“Baresha”
”Ani mori nuse”
”Mora testin”
“Kur mė shkon si zog n’hava”
“Kur mė del nė derė”
”Ke selvitė”
“Ē’u ngrit lulja nė mėngjes”
“Ēil njat zemėr plot kujtime”
“Dallėndyshe”
“Njė lule”
“Zambaku i Prizrenit”
Nexhmije Pagarusha ishte edhe aktore e suksesshme, si nė film ashtu edhe nė teatėr. Ajo interpretoi nė filmat dhe shfaqjet teatrore, nė disa prej tyre interpretoi edhe rolet kryesore si:
1967 “Dasma e pėrgjakur”
1973 “Jugovizioni”
1976 “Gėzuar viti i ri”
1977 “E kafshoja terrin”
1980 “I ikuri”
1981 “Tre vetė kapėrcejnė malin”
“Lepuri me pesė kėmbė”
“Fluturimi i Micakut”
“Daullet e tė ēmendurve”,
“Rexha i nėnės nė grazhd tė kalit”
1997 “Vrasėsit bėjnė dasmė natėn”
Nė jetėn artistike, Nexhmija mori shumė ēmime tė cilat, ajo nuk mund t’i veēojė, ndėr tė tjera “Kėngėtare e Shekullit”. Nexhmije Pagarusha vulosi me emrin e saj, shekullin e XX.
Albumi i vitit 2013, nga kėngėtarja e madhe, pėrmbledh kėngėt e mėposhtme:
“Ēil’ nj’at zemėr plot kujtime”
“Kanga e Rexhės”
“Kanga e Prishtinės”
“Kenke nur’ i bukuris”
“Kur mė shikon si zog n’hava”
“Nji lule qė m’ka ēelė tash”
“Hajde tė dalim kah pazari”
“Vaj si kenka ba dynjaja”
“Kanga e krushqve”
“Njėmend qenke si m’kanė than”
“Lul’zoi fusha lul’zoi mali”
“Kapiteni i ri”
“Kosovarja e re”
“Mori sy luaneshe”
“Baresha”
https://konica.al/2020/02/arti-ne-zi...ije-pagarusha/
Pėrgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt