BIOLOGJIA! te pergjithshme rreth saj!

[Dolceamara]

Biologjia (nga greq. βίος, vios - jetë, dhe λόγος, logos - fjalë, mësim, dije) është degë e shkencës që merret me studimin e jetës. Ajo studion veconritë fizike dhe sjelljen e organizmave, klasifikimin e tyre, prejardhjen dhe zhvillimin e llojeve (specieve) dhe ndërveprimin që kanë njëra me tjetrën në lidhje me mjedisin



Biologjia molekulare është degë e biologjisë që merret me formimin, ndërtimin, dhe veprimtarinë e makromolekulave thelbësore për jetën, si p.sh. proteinat, acidet nukleike (ADN dhe ARN), dhe veçanërisht rolin e tyre në riprodhimin qelizor dhe përçimin e të dhënave (informacioneve) genetike.

[Dolceamara]

1 - Sëmundja e malarjes shkaktohet nga plazmodiumi i malarjes

2 - Kodi gjenetik përmban instruksionin për renditjen e aminoacideve ne proteine.

3 - Ne spermatozoidin e njeriut ndodhen një kromozon Y

4 - Tek njeriu individi femër ndryshon nga individi mashkull sepse ne perberjen kromozoike te tij ai ka një kromozon Y

5 - Kromozonet e seksit janë te pranishme ne
qilizat vezë
ne spermatozoide

6 - Numri i kromozoneve te zigota e njeriut është diploid

7 - Hemofilia është semundje qe takohet kryesisht tek meshkujt.

8 - Ne një familje e cila ka katër vajza, pritet te linde femija e peste. Mundësia qe ky fëmijë te linde djalë është 50 %

9 - Probabiliteti për te qenë i sëmurë një fëmijë i lindur nga dy prinder, mbartes te një semundje tresheguese recesive është 25%

[Dolceamara]

1 - Astigmatizmi është crregullimi i te shikuarit

2 - Siperfaqa e lekures se trupit arrin deri ne 2 m katror

3 - Hormoni Adreno- kortikotrop prodhohet nga adenohipofiza

4 - trashesia e lekures se njeriut luhatet ne 0,5- 5 mm

5 - Gjendrat qe prodhojne hormone janë
hipofiza
tiroidia
vezoret
neurohipofiza
termisheza

6 - Ne zhvillimin fizik te organizmit ndikojne hormone te prodhuara ngagjendrat e meposhtme
Hipofiza
Tioridia
Gjendrat seksuale

7 - Ne zhvillimin seksual te njeriut ndikojne hormonet te prodhuara nga
gjendrat
seksuale
hipofiza
tiroidia



Bazat e azotuara te ADN janë

Adenina
Guanina
Citozina
Timina

2 - Uracili është baze e azotuar qe takohet te ARN m dhe nuk takohet te ADN

3 - Gjeni ndërtohet nga ADN

4 - Aleli është formë alternative e një gjeni.

5 - Gjeni është pjesë e ADN pergjegjese për transmetimin e një tipari.

6 - ADN ndodhet ne Berthame e ne Mitokondri

7 - ADN ndryshon nga ARN .. nga një prej baza te azotuara.

8 - ARN i ndodhet ne Berthame

9 - Gameti femeror i një lloji shtazor ka një numer haploid kromozonesh.

10 - Dukuria e pranise se një numri kromozonesh me të madh se 2n dhe sa një shumefish i numrit n emerohet Poliploidi.

11 - Një individ quhet homozigot për një tipar te dhënë nqse për këtë tipar ka dy alele te njëjtë.

[Dolceamara]

Hormoni i rritjes GH i cili ndikon ne procesin e rritjes se kockave dhe muskujve si dhe ne proceset metabolike prodhohet nga adenohipofiza

2 - Hormoni kundër urinimit ADH prodhohet nga neurohipofiza

3 - Estratioli është hormon qe prodhohet nga vezorja

4 - Kifoza është një semundje e shtylles kurrizore e cila pasqyrohet me e dalë

5 - Fortesia e kockave është e lidhur me kriperat e karbonatit dhe fosfatit te kalciumit




Bakteret, rezistenca e tyre ndaj antibiotikeve

Bakteriet ndahen në shumë varietete brenda llojit të tyre. Disa prej këtyre varieteve mbajnë në vetvete informacion gjenetik rezistent ndaj ilaçeve, kimikateve dhe substancave të tjera të ndryshme. Kur bakteriet ekspozohen ndaj një lloji të caktuar ilaçi, ato që nuk janë rezistente ndaj tij shkatërrohen, ndërsa ato që janë rezistente mbijetojnë dhe arrijnë të kenë mundësinë për t'u riprodhuar. Bakteriet jorezistente zhduken nga popullata dhe zëvendësohen nga ato rezistente, të cilat riprodhohen shpejt. Në fund mbetet një koloni bakteriesh e përbërë vetëm nga individë që janë rezistentë ndaj këtij antibiotiku dhe, duke filluar që nga ky moment, ky antibiotik bëhet i paefekshëm kundër këtij lloji bakteriesh. Pika e rëndësishme është se këto bakterie janë përsëri të njëjtat bakterie dhe lloji është i njëjtë.

[Dolceamara]

1 - Jeta e një spermatozoidi ne rrugët gjinore te femres është rreth 3 deri ne katër ditë

2 - Jeta e një vezë ne rrugët gjinore te një femre është 24 ore

3 - Një spermatozoid është me i vogël se një qelize vezë rreth 10 000 here

4 - Spermatogjeneza ndodh ne moshen e pubertetit

5 - Dy qeliza bija te formuara nga ndarja e pare e qelizes vese te fekonduar tek njeriu quhet Blastomere



1.çdo sekond prodhohen rreth 1000 spermatozoide...

2.një vezë ka 48 ore kohe qe te fekondohet...

3.zigotes i duhen 6 ditë qe te vendoset ne uterus...

4.zigota ne vetvehte është një qelize burimore (nuk po them klasen e ndarjes këtu)

5.zigota nuk sulmohet nga sistemi imunitar edhe pse ka gjysmen e materialit gjenetik të huaj për faktin sepse ndodh një bllokim i sistemit imunitar tek femra

[Dolceamara]

1 - Uji ndodhet ne Plazem ne një sasi prej 90%

2 - Sasia optimale e sheqerit ne gjak është rreth 70 - 110mg/ 100ml gjak

3 -Jetegjatesia e rruazave te kuqe te gjakut është rreth 120 ditë

4 - Numri e leukociteve ne gjakun e një njeriu te shëndoshë është 6000 - 8000 për mmkub gjak

5 - Ne kushtet normale numri e eritrocitevene gjakun e indivedit mashkull tek njeriu është rreth 5 200 000 - 300 000 mmkub gjak
ndërsa i femres 4 700 000 - 300 000




1 - Shkenca qe meret me studimin e etapave te para te zhvillimit te organizmit quhet Embriologji

2 - Seria e stadeve nëpër te cilat kalon zhvillimi nga zigota deri ne organizmin e rritur permblidhet ne Embriogjeneze

3 - Adenohipofiza është dhe një gjender endoktrime

4 - Amniosi është një cipe qe rrethon embrionin

5 - Asteri është karakteristike gjatë Mitozes

6 - Hormonet te gjallesat shtazore janë produkte te gjendrave endokrime

7 - Auksinat janë hormone bimore





1 - Skeleti i vertebroreve është i formuar nga ind kockor dhe kartilagjinor.

2 - Embrioni i një gjitari e mer oksigjenin nga limfa e nenes.

3 - Glomerulonefriti është semmundje qe shkaktohet nga baktere.

4 - Pielonefriti është semundje qe shkaktohet nga Bakteret

5 - Neurotejcuesit janë lende kimike

6 - Neurotejcuesit sintetizohen ne trupin e neuronit

[Dolceamara]

1.diabeti i formes 1 vjen si pasoje e sulmimit te pankreasit nga sistemi imunitar.

2.diabeti i formes 2 vjen si pasoje e një sintetizimi te paket te insulines,ose ne probleme te percimit te senjalit ne qelize ose ne një rezistence te qelizes kunderjt këtij hormoni.

3.disa nga komplikancat qe ka diabeti është sëmundjet ne sistemin kardiovaskular,neuropaatia diabetike,nefropatia diabetike,ketoacidoza.

4.diagnoze e diabetit bëhet me glicemine mbi 126 mg/dl kur je pa ngrënë, dhe 200 pas ushqimit.

5.disa shenja janë urinimi i shpeshet,nevoja qe te pish ujë shpesh etj




1 - Pinocitoza - tip endocitoze , përmes te cilës qeliza thith lengje

2 - Tal - formacion si gjethe i trupit te shumë alqave dhe bimeve te tjera te ulta.

3 - Taksonometria - shkenca qe klasifikon organizmet ne kategori të ndryshme.



Proteza dhe dhembet
Grumbullimet e ushqimit të cilat hyjnë ndërmjet pjesëve plastike (metalta) të protezës, në qiellzë dhe nofull apo në pjesët ndërmjet dhëmbëve nuk mund të largohen në mënyrë natyrale me pështymë apo gjuhë.
Mos mirëmbajtja e higjienës shkakton grumbullim të baktereve në thellësi të protezës ku edhe vie deri te era e keqe nga goja, grumbullim të gurëzave, pamje të keqe (sidomos tek pirsit e duhanit) dhe në fund deri te inflamacioni i gingivës (gingivitisi).
Tek protezat parciale duhet të kemi parasysh se mbetjet e ushqimit dhe bakteret më së shumti grumbullohen në vendet rreth dhëmbëve të mbetur në gojë çka dhe mund të shkaktojë gjakderdhje dhe inflamacion të tyre.
Pastrimi i rregullt i protezës (pas çdo ngrënjë) është mbrojta kryesore nga bakteret.
Këshillohet edhe pastrimi njëherë në javë i protezës për shkatërrimin e baktereve me anë të tabletave apo pluhurit.

[Dolceamara]

Mutacion - çdo ndryshim ne renditjen e bazave te ADN se një organizmi qe trashegohet

Mutagjene - faktore ose kushte jofiziologjike qe skaktojne mutacione.



Hidrofil - perberje te tilla si kripa, qe tretën me lehtesi ne ujë. Janë molekula polare.
Hidrofob - perberje te tilla si vaji, qe nuk tretën me lehtesi ne ujë,. Molekula jopolare.


Hipertonik - Një leng qe ke perqendrim te lartë te substances se tretur ne tretesire, ne krahasim me një leng tjetër.

Hipotonik - Një leng qe ka perqendrim me te ulet te substances se tretur ne tretesire, krahasuar me një leng tjetër.

Izotonik - dy lengje qe kanë perqendrim te njëjtë te lendes se tretur ne tretesire.

Kapsit - mbuloje proteinike e virusit

Kambiumi enezor - tip meristemi anesor qe prodhon druine.

Meristema - ind i padiferencuar te bimet, nga i cili formihen qeliza të reja.




Aerob - Quhen gjallesat te cilat jetojne ne kushte ku oksigjeni është i konsiderueshem.
Anaerob - Quhet dhe një proces biologjik qe ndodh ne prani te oksigjenit



Insulina - hormon hipoglicenizues. Peptid i perbere nga 51 aminoacide. Ul permbajtjen e sheqerit.

Glukagon - hormon hiperglicenizues. Peptidhormon i perbere nga 20 aminosäuren. Kundertrup i insulines. Rrit permbajtjen e sheqerit


Dawn-Syndrom - Trisomi 21. Ky kromozon është tre here i pranishem

Nukleazen - Enzima qe realizojne "prerjen" e ADN

Polimeraze - Enzima te cilat krijojne lidhje midis Nukleotideve.



Trapjantim i embrioneve - është procesi i shperndarjes se embrioneve nga nëna e vërtetë ne nenat e adoptuara.
Me ndihmën e e nxitjes hormonale mund te perfitohen disa hre qeliza vezë.
Kështu nga një lope race, brenda vitit mund te meren rreth 6o vica race.
Embrionet e gatshme për trapjantim ruhen ne azot te lenget ne temperature - 197°C



Fermentim - Nxjerrja e energjise nga karbohidrate pa oksigjen. Zakonisht si produkt prodhohet Acid laktik dhe alkol etilik


Celuloza - perberes kryesor i paretit te qelizave te bimeve.


Po të krahasohen nevojat për ujë te një bime me një kafshe me masë te barabarte, do të vihej re se bima kërkon me tepër ujë. Ndodh kështu sepse pjesa me e madhe e ujit ruhet ne trupin e kafshes dhe qarkullon përsëri.
Të bima perkundrasi mbi 90% e ujit qe meret përmes rrenjeve, del ne ajër ne formën e avujve te ujit.


Dikotiledone - është një nga klasat e angiospermeve (bimet me lule) Këto kanë dy gjetheza embrionale ( katiledone) dhe pjeset e lules me nga 4 ose 5 perberes.

Dioike - Të angiospermet ku bima ka lule vetëm te një seksi.

Bima e dafines është bime qe ka vetëm lule femerore


Koenzimat!

Disa enzima për te ushtruar funksionin e tyre kanë nevojë për një molekule shtese. Këto molekula shtese nuk janë proteina sikurse enzimatpor ndikojne ne shpejtesine e reaksionit. Pikërisht këto molekula quhen Koenzima. Të tilla janë p.sh. vitaminat.



Transpozonet

Me anë te metodave Biologjike dhe Gjenetike është percaktuar e gjene te vacanta ose grupe gjenesh te kromazomeve prokariote, e braktisin pozicionin e tyre të parë dhe leviin për ne një vend tjetër te gjenomit.
Të tillë elemente gjenetike te levizshme janë emertuar elemente te levizshme qe transeferohen ose transpozone


Disa lloj mikroorganizma ne vende të ndryshme përdoren si ushqim. Perdorimi i alges Spirulina maxima u be për here të parë nga meksikanet..
Perdorimi i majase Torula është bërë nga gjermanet gjatë luftës se dytë botërore. Tani vonë këto i përdorin dhe shumë shtete te tjera.

[suarda]

Hi! Mund te me ndihmoje njeri me informacione rreth etologjise. Kam kerkuar ne google po nuk po gjej. Faleminderit.