Takimet e Ramiz Alise me Intelektualet

[RaPSouL]

Ramiz Alia ka thirrur, me 12 gusht 1990, disa nga intelektualet kryesore te Shqiperise per nje bisede mbi gjendjen e vendit, vetem nje muaj per hyrjes ne ambasadat e huaja te mijera shqiptareve dhe shume ndryshimeve ne vendet e Lindjes. Ne ate kohe, President i vendit dhe drejtues i Partise se Punes, Alia ka biseduar perreth kater ore ne Pallatin e Kongreseve me rreth 60 intelektuale, mes te cileve Dhimiter Shuteriqi, Luan Omari, Ismail Kadare, Dritero Agolli, Ylli Popa, Sali Berisha dhe Fatos Nano. “Koha Jone” nis sot botimin e kesaj bisede te gjate, ku ne fillim te saj Ramiz Alia bene nje prezantim te ceshtjeve per t’i diskutuar me intelektualet dhe me tej debaton me Berishen dhe intelektuale te tjere. Pjeset me pikante te kesaj bisede u transmetuan mbremjen e djeshme ne emisionin “Opinion”, te Blendi Fevziut, ne Tv “Klan”.

(Flet nje bashkebisedues ne salle, nuk arrihet te degjohet mire)

Ramiz Alia: “Ne thelb ti ke te drejte, ne kuptimin qe duhet medoemos, informacioni te jete me i gjalle, me i shkathet dhe qe duhet menduar per kete ceshtje”.

Sali Berisha: “Me fal shoku Ramiz . Para se gjithash, une mendoj se informacioni duhet te jete i vertete. Ja une po jap nje shembull: U dha komunikata per ngjarjet e 2 korrikut. Plagosje te lehta”.

Ramiz Alia: “Si?”

Sali Berisha: “Pati plagosje te lehta”.

Ramiz Alia: “Po!”

Sali Berisha: “Gjejme 16-vjecarin qe ishte duke vdekur ne spitalin nr.2 dhe qe, sic dihet, vdiq! I bente roje nja dy dite rresht ambasada gjermane. Tashti thuaj sa te duash ti atij personelit tim qe pati plagosje te lehta. Qe ketu, keto fakte, jane 6 mije veta...”

Ramiz Alia: “Po mire me fal, me fal. Dale ti. Prit. Kush ishte ai qe u plagos rende? Jo, jo po dale. Meqe po e thua ti, na e thuaj ti, na u pergjigj ti? Kush ishte ai qe u plagos rende?”

Sali Berisha: “Nje nga ata...”

Ramiz Alia: “Ku u plagos?”

Sali Berisha: “Nuk e di!”

Ramiz Alia: “Epo kur s’e di si e thua ti? Ti po na dezinformon ne tani”.

Sali Berisha: “Pse?”

Alia: “Po ja se s’po na e thua! Na e thuaj! Ti thua... Jo, jo Sali... Ti po ngrihesh me nje teze te drejte qe informacioni duhet te jete i drejte. Keshtu? Bukur. Atehere beje edhe ti te drejte. Ti me thua qe ky djale ishte keshtu, dakord jam me ty. E para e punes, ai djale nuk ju erdhi ate dite ne spital se e di kete ceshtje mire. Ai djale u plagos kur hyri makina me vrull. Hodhi... domethene, cau murin e ambasades nje makine dhe nje polic i qelloi. Bukur. Qarte. Po ai djale ka ndenjur tri dite ne ambasaden gjermane dhe pas tri ditesh ka ardhur ne spital. Keshtu eshte historia. Kur u dha komunikata, ai djale ishte brenda ne ambasade. Jam dakord me ty ne parim qe duhet t’i bejme te sakta dhe ne qofte se do saktesi t’i themi sakte gjerat”.

Dhimiter Shuteriqi: “Ketu ka nje gje, shoku Ramiz. Ketu ka nje te mete, per mua, konsekuence ne informacion. Domethene, kete ngjarje, spitali, nuk e njoh keshtu. Jo, doktori nuk e ka njohur keshtu edhe une keshtu e kam degjuar. Me falni! Neve nese ngjau ndryshe dhe krijoi nje dezinformacion te ketille, duhet te ishim neve konsekuent ose drejt, pernjeheresh te pergjigjeshim me informacionin tone, me vone se komunikata u dha, me vone se u dha dezinformimi, me vone vajti djali atje. Menjehere te ishim pergjigjur!”

Sali Berisha: “Une jam ne spitalin numer 1, po Veliu qe punon aty, djali thote qe ka ardhur menjehere”.

Ramiz Alia: “Kur menjehere, pra? Ka ardhur me daten 4 korrik. Ngjarja ka ndodhur me 2 korrik. Ai ka djale ka hyre atje, ne ambasaden gjermane ne ate kohe, me 2 korrik. E mbajten gjermanet dhe kerkuan autorizim qe ta dergonin ne spital se eshte shume semure etj., etj. Ne fillim kerkuan te vinte aeroplani i tyre me mjek e gjera te tilla. Dakord, eshte e qarte. Vetem ka nje gje, qe ky informacion, tani ky informacion ai shoku atje thote, pse nuk u botua? Cfare te botohej? Si te botohej? Ne kete ceshtje ka nje gje, ne pushuam direkt nga puna drejtorin e policise, ai qe qelloi. Kete e keni marre vesh besoj?! Apo jo?!”

Pergjigje nga salla: “Jo, jo, shume veta nuk e dine”.

Ramiz Alia: “Jo, jo, jo. Nese do ndokush ta thote ne pazar kete, nuk pranohet. Zevendesministri i Brendshem u pushua, dy zevendesministrat u pushuan. Tani thashethemet jane edhe majtas edhe djathtas. Po mire, o vellezer, shiko, dakord jam me ju. Vetem ju lutem, nje gje keni parasysh, shqetesimi mbi informacionin eshte i drejte. Por, shembujt qe merrni juve nuk jane shume, si te thuash, nuk jane shume simpatik, po i quaj keshtu. Domethene, shqetesimi i shokut atje eshte se pse nuk u tha qe nje njeri qe hyri ne ambasade u plagos. Cfare te benim ne? Hero ta benim kete njeri qe po hyn ne ambasade dhe po arratiset? Cfare kerkon me teper? Ne deklaruam qe eshte plagosur, pike! Cfare ti themi me teper? Ngushellime t’i them familjes se tij dhe atij djalit vete? Kete kerkojme ne? Kjo nuk eshte korrekte. Opinioni ketu gjera kerkon, keto gjera i vlon. Po pse nuk me thote anen e kundert? Pse nuk me thote te kunderten? Se ajo makine sulmon policin. E kupton? Gjermani vete qe ishte vajti i ra policit me hekur kokes. Kete e di ti?! Apo nuk e di ti, prit ta them une atehere. Jo, jo, prit. Gjermani hyri, i ra policit kokes dhe i mori revolen. Revolen erdhi dhe e dorezoi i ngarkuari me pune i Gjermanise ne Ministrine e Jashtme te nesermen. Por, tha: Polici hyri ne territorin e ambasades! Tani, cfare t’i bej une kesaj ne gazete? T’i qaj hallin atij djalit? E kam ketu ceshtjen, nga nje pikepamje duhet pasur kujdes. Domethene, ne nuk duhet absolutisht te mbyllemi me informacionin tone. Une thashe dhe u them, qe eshte nje nga dobesite tona. Dikush tha se ndodhi nje aksident ne rruge, pse nuk japim. Nuk japim ne! Dakord jam une. Eshte gabim, ne nuk japim. Ne kemi shume gjera qe nuk japim informacion. Duhet te them une qe duhet te jepni per thatesiren, se del ai bukuroshi dhe thote: kaq kilovat/ore edhe nuk thote qe ne po importojme! Po marrim kredi, ja kete energji qe po marrim sot ne, ¼ eshte kredi. Ja, ketu! E dini kete apo s’e dini?! Edhe ai nuk e thote hic. Pra, as kete informacion s’ia jep publikut. Dua te them qe pika e dobet e jona eshte informacioni me siguri. Por, une mendoj qe revolta nuk duhet te jete ne keto lloj informacionesh qe po i shqeteson disa njerez. Nuk eshte ky shqetesimi qe duhet te kemi. Ky shqetesim sikur i ben jehone disa gjerave jo shume... Domethene keto prekin masen, po i prekin ne nje rruge te gabuar. Cfare t’i them une mashalla ketyre qe u futen ne ambasada? Jo, jo,jo ti thua ne asnje menyre, por une e kam me te shkruar, qe me thuhet qe ky ka pas te drejte qe eshte fut. E kam te shkruar zyrtarisht. E kam ne leter”.

******

Sali Berisha: “Shoku Ramiz, dy informacionet jane: i joni qe duhet te jete kompletiv me informacionin e armikut. Ne qofte se s’japim ne, informacionet duke filluar qe nga vete Komiteti Qendror, po i japin radiot e huaja”.

Ramiz Alia: “Jo, s’eshte e vertete. Ne qofte se t’i u beson ate qe thote radio e huaj eshte puna jote. Kjo nuk eshte e vertete”.

Sali Berisha: “Po e dezinformojne informacionin”.

Ramiz Alia: “Po nuk eshte e vertete!”

Sali Berisha: “Jo, me fal shoku Ramiz ata jo se po japin informacion te pavertete, prandaj shtova tezen per vertetesine e informacionit. Se ketu ne kete kompeticion fiton informacioni i sakte dhe i vertete. Prandaj edhe ne duhet te jemi shume vigjilent”.

Ramiz Alia: “Dale, dale”. E para, nuk eshte e goditur fjale kompeticion, nuk bejme ndonje gare per informacion. E dyta, per sa i perket Komitetit Qendror, Komiteti Qendror i Partise u mblodh ne date ‘x’ dhe ne darke, jo te nesermen, por ne darke u dha njoftimi edhe u dha fjalimi qe mbajta une ne Plenumin e Komitetit Qendror per arsimin. Te nesermen u diskutuan probleme te tjera dhe u dha materiali per plenumin. Prandaj, nuk pati asnje kompeticion dhe nuk pati ... Po per cfare e kishe fjalen?”

Sali Berisha: “Une e kisha fjalen per informacionin si informacion shoku Ramiz. Po jap nje shembull tjeter. Per ngjarjet e Kavajes. Asnje fjale nuk eshte thene per kete gje, une e konceptoj qe ne duhet te informohemi. Ne nuk dime asgje vetem cfare kemi marre vesh rrugeve”.

Ramiz Alia: “E drejte eshte”.

Sali Berisha: “As per ngjarjet e Shkodres. E konceptoj qe duhet te informohemi”.

Ramiz Alia: “Ne Shkoder nuk ka ndodhur gje, me perjashtim te atyre te janarit. Ne qofte se do te dish ti ...”

Sali Berisha: “Po, per janarin e kam fjalen, per janarin”.

Ramiz Alia: “Ah, per janarin! Po per janarin nuk ka ndodhur asgje, por per Kavajen po, s’eshte thene asgje, shume e drejte”.

*****

Sali Berisha: “Me lere te them nja 2, 3 gjera shkurt, shoku Ramiz. Do te doja qe shokeve te organeve te puneve te brendshme t’u dergoja vetem nje mesazh, se cdo rrahje e paligjshme, dhe qe te themi te drejten kane qene te shumta. Une cdo dite shihja njerez te spitali, te stacioni i trenit kur merrja autobusin, cdo dite policia do te mbante njerez. I kapte, i keqtrajtonte, ndonje burre edhe me te pashem e me te veshur se une. Po une dua te them se cdo rrahje e paligjshme eshte rrahje per te gjithe ne. Ata jane pjese e njeriut, cdo shqiptar, cdo pjese territoriale, eshte pjese e ndergjegjes shoqerore kombetare e secilit prej nesh. Ne qofte se ata i rrahin ne kete menyre njerezit, eshte njelloj sikur na kane rrah ne, ne kete menyre e perjetojme, ne kete menyre e suportojme. Dhe une ju them qe ndihemi edhe te fyer e te ofenduar qe ne menyre kaq te pashpirt kane thyer urdhrat dhe ligjit. Per mendimin tim, per te cuar se, ... se ju e keni hap shume drejte qe problemi eshte poshte kesaj, eshte e vertete, eshte ne baze. Por ama, ti prijme mekanizmit, une nuk di c’ka thone zbulimet, por veprimi kryesor i mekanizmit eshte ngjallja e mosbesimit per kete c’ka ben partia. Partia ka bere shume edhe po te marresh masat te cilat jane marre nga janari e deri tashti une kam pasur bindjen time personale qe jane shume pas psikologjise se pergjithshme shoqerore te Shqiperise. Ama i rrahu ai ata djemte qe u futen per te marre pasaporten? I rrahu. Per mendimin tim, ata duhet te denoheshin se ne qofte se dy punetore rrihnin dy oficere sigurimi, qe shkojne per detyre ne nje ndermarrje, ata dy punetoret humbasin vendin e punes dhe futeshin brenda per rrahje.

Pra, une them qe nje komision hetimor, publikisht ... se ky problem ka shqetesuar shume, per t’u dhene nje pergjigje te merituar atyre qe e kane tejkaluar kompetencat dhe qe kane thyer urdhrat ma thote mendja qe eshte ne dinjitetin e shoqerise sone dhe te forces se saj, nuk eshte asnje gje. E dyta, kisha nje problem lidhur, shoket folen edhe per problemin e informacionet, e mira eshte qe ne te informojme dhe detyrimisht qe eshte kerkese shume e drejte qe ne te informohemi nga partia, nga asnje format tjeter. Ne duhet te informohemi nga partia per ate cfare ka ndodhur dhe te japim mendimet tona, te mira si t’i kemi, por edhe te themi fjalen tone.

Se fundi, kam nje problem per vete partine. Tani partia ka bere gjithe keto ndryshime gjate ketyre muajve, mendoj eshte marksiste, duke ndryshuar realiteti ndryshon veten e tij njeriu, edhe partia duhet te ndryshoje veten e vet ne disa aspekte, ne disa gjera. Po marr per shembull mendimin, une e konsideroj te domosdoshme pluralizmin e mendimit”.

Ramiz Alia: “Pluralizmin e mendimit apo pluralizmit partiak?”

Sali Berisha: “Jo, pluralizmin partiak nuk mund te them se eshte”.

Ramiz Alia: “Do ta thosha nje cike keshtu, thashe sikur te hapim dhe disa probleme te tilla”.

Sali Berisha: “Une po jap disa mendime, sic e mendoj une. Qe ne kete periudhe ku nuk ka ekzistuar mungesa e pluralizmit, me te thene te verteten, nuk e di si mund te jete. Une po konsideroje ne kete stad pluralizmin e mendimit dhe nuk humbet shoqeria jone nga pluralizmi i mendimit, perkundrazi, ato dege dhe ato shkenca qe kane privuar veten nga pluralizmi mendimet, ato jane perthare dhe nuk jane zhvilluar si duhet. Ato dege dhe ato shkenca qe kane pasur, kane ecur me mire edhe po te shohim kontributin tyre qe kane dhene ne zhvillimin e vendit. Une jam fillimisht per pluralizmin e mendimet, jam per shoqata te pavarura, shoqata mjekesore. Po marr shoqata mjekesore. Ne sapo dalim dhe u themi kolegeve tane neper bote qe varemi nga Ministria e Shendetesise, ore thote, qenka shteterore. Cili shtet nga shoqatat profesionale ka pesuar ne historine e njerezimit?! Asnje. Lidhja e Shkrimtareve eshte pothuajse e tille te ne”.

Ramiz Alia: “Une nuk besoj qe ajo tjeter efekt i frikes se mos peson gje nga shoqata mjekeve. Ajo eshte efekt i mentalitetit tone burokratik qe cdo gje duam ta lidhim me nje teme. Ne edhe kur mendojme te krijojme, ku di une cfare, do te themi ku do ta lidhim, se medoemos duhet lidhur dikur. Por, nuk besoj se eshte motiv politik”.

Sali Berisha: “Une po them qe shoqatat te pavarura edhe ato mund te kontribuojne shume ne zhvillimin e sektoreve. Keshtu qe, nuk besoj se te varura nga dikasteret mund te lulezojne ose mund te japin ndihmesen e tyre dhe te realizojne statutin per qellimet te cilat jane krijuar. Po tek pluralizmi i mendimit po rri. Une shtroj nje problem qe, pluralizmi i mendimit natyrisht nuk duhet te ekzistoje vetem ne mbledhje. Per mua duhet te ekzistoje ne shtyp, te ekzistoje edhe ne mjetet e informacionit te partise. Po shoh per shembull, shtypin e partise, nje koncept. Zeri Popullit eshte organi Komitetit Qendror te partise, shume e drejte. Por, Zeri i Popullit mund te jete edhe organ i Partise Punes se Shqiperise. Madje po te pyetem tani si anetar partie jam me te dyten dhe pse jam. Jam me te dyten sepse ky Zeri i Popullit eshte shpallur organ i Komitetit Qendror te partise, partia ka pasur nje mije anetare dhe ka pasur mundesi te zgjedhe njerezit me koeficient mendor me te mire. Ne 120 mije anetare kjo eshte praktikisht e pamundur, por vete stadi i zhvillimit te sotem eshte i tille. Saqe, per te mbuluar, ashtu ne ate forme te centralizuar aq shume, duhet te behet 1 mije e 300 vete Komitetit Qendror, cka nuk shkon kurrkund kjo pune. Cka eshte mali i diskutimit, mali diskutimit eshte qe edhe vete Komiteti Qendror nepermjet shtypit do te mesoje per probleme te ndryshme cka thone specialistet e vet, per kete fushe, per kete ceshtje e ate ceshtje”.

Ramiz Alia: “Problemi me duket me i thelle nga kaq sa e thua ti, se e thjeshtezon problemin. Me fal, duke thene Komiteti Qendror dhe duke i thene i partise, per mendimin tim, nuk i ben ndonje ndryshim te madh ose ti nuk po e sqaron mire idene tende. Pasi Komiteti Qendror apo i partise, nuk jane dy vija. Prandaj ke ndonje mendim tjeter ti”.

Sali Berisha: “Po, do te dal. Po marr fare mire nje grup njerezish... Dakord, ja ta zeme disa njerez qe merren me kete gazete ne linjen e punes se tij, mund te kete mendime, ky shoku ketu apo tjetri, mendime me te dobishme, te cilat edhe frenohen. Prandaj dhe cila del si ashtu, thuhet eshte organi i Komitetit Qendror te Partise. Nje verejtje tjeter shoqerore ketu, gjate ketyre rremujave qe ka qene muaji me probleme, me gjithe ato, po nga ky parim, po te numerohen artikujt qe jane shkruar nga anetaret e Plenumit as nga gishtat e njeres dore nuk dalin. Keshtu qe, edhe kjo eshte nje tregues i asaj qe them une. Pra organi Komitetit Qendror te Partise shprehet ndaj partise, vija e partise nuk eshte vetem, ka nje shpirtgjeresi”.

Ramiz Alia: “Me fal, o Sali. Te behemi te qarte une edhe ti njehere. Qe ta kem edhe une te qarte idene. Ti e nise mire, por nuk e bitise mire fjalen. Ti thua nje here i komitetit qendror jo, i partise po. Une shtroj ceshtjen ketu, organ, nje organ gazetaresk, qofte ky i komunitetit qendror apo i partise, domethene ai do te udhehiqet nga nje vije e caktuar politike. Prandaj kjo vije e caktuar politike, prandaj te thashe, si e komitetit qendror, si e partise, eshte po e njejta vije partie politike. E kupton?! Mua me duket se ti nuk ma ke hallin pse shkruaji anetari i Komitetit Qendror, apo pse shkroi nje anetar ... Ti e ke hallin ketu qe ne kete gazete a mundet te shkruhen mendime qe s’perputhen me vijen e partise”.

Sali Berisha: “Tregonte spektrin, me fal shoku Ramiz, tregonte spektrin”.

Ramiz Alia: “Spektrin jo, se spektri eshte qe... vete fakti eshte qe kater faqet e gazetes e shkruajne per te tera problemet”.

Sali Berisha: “Ate po them dhe une. Kur doli ky problem? Ky problem doli pasi gazeta botoi disa artikuj. U tha fjala. Por une ne ato artikuj nuk kam pare qe jane kundra vijes se partise ama!”

Ramiz Alia: “Ne qofte se ka dale fjala ... une pikerisht ketu doja te dilja. Ne qofte se ka dale fjale qe keto artikuj jane kunder vijes se partise per mua nuk ka rendesi se c’thote organi i Komitetit Qendror apo organi i partise, ne qofte se ka dal keshtu fjala. Ne qofte se ka dale fjala eshte kunder Komitetit Qendror te Partise atehere ke te drejte ti. Po une nuk besoj te kete dale fjala keshtu. Po pse flasim me doreza ne. Fjala eshte per artikullin e Ylli Popes, besoj, se ky botoi ne “Zeri i Popullit”. Fjala eshte se kane thene qe artikulli i Ylli Popes eshte kunder partise. Mirepo prit, ai nuk ka thene kunder Komitetit Qendror po kunder partise! Dua te them qe tema, domethene, ajo titulli i “Zeri i Popullit” eshte organ i partise apo organ i Komitetit Qendror, nuk ndryshon gje ketu. Pra, ai del qe artikulli eshte kundra vijes se partise. Keshtu paska menduar dikush. Une nuk e mendoj keshtu sa per dijeni. Te jete i qete edhe shoku Ylli ketu. S’eshte keshtu. Prandaj nuk e di s’po sqarohemi bashke ne”.

Sali Berisha: “Mua me duket qe ky emertim do te ishte me afer, me demokratik”.

Ramiz Alia: “Mire dakord, mundet”.

*****

Ramiz Alia: “Kjo ceshtje qe thua ti tani eshte e lidhur nje cike me rolin e partise, vecanerisht me pushtetin. Domethene, ceshtja e marredhenieve partise shtet dhe partive te organizatave te masave, eshte nje problem qe do thelluar dhe do shikuar medoemos. Nuk ka dyshim qe kerkon perpunim, sot nuk jam ne gjendje t’ju them... Ndonjehere tjeter bejme nje diskutim mbi kete ceshtje”.

Sali Berisha: “Ndoshta edhe ligji qe e sanksionon”.



Ramiz Alia: “Cilin?”

Sali Berisha: “Ligji qe sanksionon rolin e vet, ligji qe e shpall force udheheqese, te Kushtetuta e kam fjalen”.

Ramiz Alia: “Po mire, po the ligji, pavaresisht, aty vijme...”

Sali Berisha: “Te Kushtetuta e kam fjalen”.

Ramiz Alia: “E mora vesh une ku e ke fjalen ti. Por, po the qe mohohet roli i udheheqjes, te kuptohemi, asgje nuk vendosim ne ketu, por ajo presupozon te kesh parti te tjera. Domethene, ti je me kete?”

Sali Berisha: “Me fal, por une nuk e kuptoj keshtu”.

Ramiz Alia: (Qesh) “Ore po ti je edhe malesor or derezi, bjeri mer cope edhe ti tani”.

Sali Berisha: “Une ne radhe te pare i permbahem nje shprehjeje: Never say never! Kurre me thene kurre, dhe kurre eshte tjeterkund. Une jam bindur se ne stadin aktual ky popull nuk eshte i pergatitur edhe po t’ia japesh, ta zeme...”.

Ramiz Alia: “Jo, po shikoje edhe ti kete ceshtjen e pergatitjes... Ore ti, ti je nje mjek kirurg, kur fut thiken e di se cdo te gjesh! Sidoqofte, nese do te pranosh nje teze, duhet te shikosh fundin”.

Sali Berisha: “Qe te mos jete e sanksionuar me Kushtetute. Une jam i prere, qe te mos jete e sanksionuar me Kushtetute. Partia duhet te tregoje veten e vet me gjithe veprimtarine e saj e te zere vendin qe meriton dhe jo ate qe i jep ligji”.

[RaPSouL]

Ramizi: Jo kundershtime me Nexhmijen

“Koha Jone” vijon botimin e pjeses se dyte te bisedes se Ramiz Alise me intelektualet, zhvilluar me 12 gusht 1990. Ne kete pjese, biseda zhvillohet kryesisht per gjendjen ekonomike, disa ndryshime te bera me vendime te plenumeve te Partise se Punes, si dhe menyren e trajtimit te informacionit. Ramiz Alia, President i vendit dhe drejtues i Partise se Punes, u shpjegon rreth 60 intelektualeve propozimin e tij per rritjen e pagave dhe afatet e zbatimit te tij. Pikerisht ne kete pike, Alia sqaron se ekonomistet, duke permendur Fatos Nanon, nuk jane ne nje mendim me te per masen e rritjes se pagave. Gjithashtu, Alia shprehet se ne PPSH nuk ka liberale dhe konservatore, duke hedhur poshte zerat se ai ka divergjenca me Nexhimje Hoxhen, te vene e ish-udheheqesit komunist, Enver Hoxha.

(vijon nga numri i kaluar)

Ramiz Alia: “Ne po ndertojme nje shoqeri te re, nuk dime a duhet apo nuk duhet. Teorikisht prona e vogel po zhvillon kapitalizem. Pra, c’eshte te ne prone e vogel? Eshte nje pikepyetje te ciles duhet t’i japim nje pergjigje. Por, sidoqofte, realiteti eshte ky. Ne hodhem nje hap te nxituar ose te marresh aspektin e drejtimit ekonomik, ka dominuar me shume mendimi administrativ, me pak koncepti ekonomik. Per konsekuence, burokratizmit dhe subjektivizmit i eshte lene fushe te lire veprimi, duke zbehur keshtu ligjin, forcen e ligjit, jo vetem te ligjeve ekonomike po e po, por edhe te ligjeve te shtetit. Pra, ceshtje te tilla objektive dhe subjektive, nuk ka dyshim qe kane ndikuar ne krijimin e veshtiresive qe ekzistojne. Sot ne ekonomine tone, ju nuk jeni te huaj, e dini, pse e them une nuk bej ndonje te keqe, ka padyshim nje mos perputhje ne zhvillimin e teknikes dhe te teknologjise. Madje mund te themi se ne fushen e teknikes dhe teknologjise kemi nje dobesi shume te madhe, eshte ne renie. Per konsekuence, pika me e dobet eshte rendimenti shoqeror i punes, qe eshte i ulet. Ekonomia jone nuk ka forcen konkurruese, ne e perballojme mungesen e teknologjise, teknikes, mungesen shoqerore te punes, me sasi njerezish, duke perdorur me shume fuqi punetore se sa duhet. Keto kushte na kane detyruar te bejme edhe sakrifica, edhe privacione dhe nuk ka dyshim qe keto kushte armiqte i shfrytezojne ne veprimtarine e tyre kunder nesh. Keto veshtiresi dhe keto pengesa qe ekzistojne, i shfrytezojne ne veprimtari kunder nesh. Keto situata nuk eshte qe partia i sheh sot. Kushdo qe lexon dokumentet e partise, ne ka kohe qe po flasim per keto dobesi, per keto te meta. Natyrisht pervoja e vendeve te Lindjes na ka bere te shikojme me sy me kritik disa zhvillime te socializmit ne vendin tone. Keto te gjitha se bashku diktuan nevojen e vendimeve te Plenumit te Tete te Komitetit Qendror, te Plenumit te Nente, te Dhjete, te Njembedhjete, me synim qe te ndreqnim disa ceshtje te domosdoshme, qe te benim ndryshimet qe dikton koha ne fusha te ndryshme. Keshtu beme ndryshime ne lemin ekonomik, futja e mekanizmit ekonomik, ceshtjet e oborrit kooperativist, domethene, dhenia e bagetise dhe e tokes fshatarit, sherbimet, riorganizim i tyre dhe i artizanatit, liberalizimi i tregut, duke lejuar tregun fshatar, duke lejuar edhe punen private, ceshtja e investimeve te huaja, qe u aprovuan ne dekretet e fundit te Kuvendit Popullor, por qe ne praktiken tone e kemi marre dhe kemi vepruar edhe me pare, rritja e pagave e te tjera sherbime. Te gjitha keto ne fushen ekonomike jane nje grup masash te cilat synojne qe te gjallerojne ekonomine nepermjet nxitjes se iniciatives se njerezve, nepermjet rritjes se interesit material te punonjesve, nepermjet forcimit te drejtimit, me ane te ligjeve te ekonomise. Domethene, qe nga fitimi te ligji i vleres, qe eshte zhvleresuar fare ne praktike, te ligji i kerkeses dhe ofertes qe eshte nxites, stimulues i prodhimit etj., etj. Une nuk futem ne keto detaje se ju te gjitha keto i dini, por une i them vetem sa per t’i permendur. Se dyti, ne beme ndryshime ne lemin e marredhenieve shoqerore, duke synuar demokratizimin e jetes se vendit me rritjen e rolit te masave, me mbledhjet e hapura te partise, me zgjedhjet e konkursit per kuadrot, duke rregulluar konkursin per legjislacionin tone dhe ne kete fushe duke bere korrigjime te disa ceshtjeve qe u ka kaluar koha apo ishin te ekzagjeruar, sic ishin problemet e denimit agjitacion-propagande, ceshtja e te arratisurve, te internimeve administrative, te ceshtjes se fese, ndergjegjes, besimit. Po keshtu permiresime beme edhe me ligjin per marredheniet e individit me shtetin, te drejtat e tij duke futur avokaturen, pasaportat etj., etj. Pra, nje grup tjeter ceshtjesh eshte ne ndryshimin e lemit te marredhenieve shoqerore.

Tjeter, kemi marre masa ne keto plenume per sa i perket persosjes se sistemit politik, duke rritur, duke ngulur kembe qe te rritet roli i organeve te zgjedhura, roli i organizatave te masave, te cilat duhet te kene me shume pavaresi, me shume ne individualitetin e tyre, duke percaktuar me mire marredheniet midis partise dhe organeve te pushtetit, qe eshte nje politike e dobet ne veprimtarine tone te perditshme. Duke persosur sistemin e zgjedhjeve, te keshillave popullore, te Kuvendit Popullor, per te pasur me shume kandidate, me shume deputete, qe, pa dyshim, mbledhjen e ardhshme te Kuvendit Popullor, qe mendojme ta bejme nga fundi i tetorit ose nga fillimi i nentorit, do te duhet perpunuar me tej kjo ceshtje se akoma nuk eshte perpunuar si c’duhet.

Me ne fund, edhe ne fushen e politikes se jashtme, duke synuar integrimin ne proceset ballkanike, ne proceset evropiane dhe boterore. Ketu hyne edhe ceshtjet e Konferences se Helsinkit, pjesemarrjes ne te, njohjen e Tregut te Perbashket Evropian, vendosjen e normalizimit te marredhenieve me SHBA dhe Bashkimin Sovjetik etj. Tani, ne te gjitha keto fusha padyshim ka, ne disa drejtime jane arritur rezultate dhe ne disa te tjera nuk jane arritur rezultate. Per shembull, meqe hasa diku nje pyetje, qe pse u vendosen marredheniet me Bashkimin Sovjetik, edhe nuk u vendosen me SHBA, nuk jemi ne. Synimi jone ishte qe te vendosnim perpara marredheniet me SHBA, aty ishin interesat, ky ishte edhe nje nga qellimet qe une takova senatoret amerikane dhe gazetare amerikane, ua thashe konkretisht kete ceshtje. Por, jo vetem kaq, kur ne biseduam per here te pare me amerikanet, me zevendessekretarin e SHBA-se dhe lame takimin e dyte, e njoftuam ate qe ne te njejten kohe po bejme bisedime me sovjetiket. Madje, njoftuam qe sovjetiket kane propozuar qe vendosja e marredhenieve diplomatike te avancohen. Ne e shtyme per nje muaj kete ceshtje per t’i dhene kohe amerikaneve. I njoftuam, madje propozuam qe te shkoje zevendesministri jone ne Uashington, te vemi ne atje, per bisedime per kete ceshtje. Por, amerikanet e ndalen pas ngjarjeve te ketyre ambasadave, ashtu sic e ndalen italianet, gjermanet, francezet, te gjitha marredheniet ekonomike ne Shqiperi. Tani kane filluar pak t’i rimarrin, si te thuash. Deshiroj te ritheksoj se te gjitha hapat qe hedhim si ne ekonomi, si ne politike, synojne te forcojne pozitat e Shqiperise socialiste, por... eshte ruajtja e lirise dhe pavaresise se saj. Per kete ceshtje, ne kurre dhe me askend nuk diskutojme, kete duhet ta kemi te qarte. Mund te bejme manovrime sa te doni, nga cdo ane, me kedo te diskutojme, nuk kemi frike te bisedojme me askend, ballafaqohemi me ke te duam. Por, po eshte ceshtja per pushtetin, per lirine, per pavaresine e atdheut, ne kete nuk e veme ne diskutim asnjehere. Realizimi i ketij programi per te cilin fola eshte ne proces, por duhet pasur parasysh qe nuk behet ne nje dite. Kritizeret duan qe kjo te behet sa hap dhe mbyll syte, por nuk jane pune te thjeshta, as mekanizmi ekonomik, as investimet e huaja nuk behen per 24 ore.

Po ju them nje gje konkrete, eshte tani, mbasi ka mbaruar sot. Nje shoqeri gjermane e naftes me te cilen ka nje vit ose me teper qe diskutojme ceshtjen e shfrytezimit te naftes ne det, per shpime ne bregdetin e Adriatikut. Diskutimet nuk jane te lehta, se shpesh shoket tone nga halli, jo nga e mira, nxitojne, por nuk jane te lehta, sepse fjala nuk eshte per pese leke, investimet e naftes ne det behet fjale per 500 milione dollare. Prandaj 1% me shume apo 1% me pak i thone 5 milione me shume ose 5 milione me pak. Prandaj nuk eshte edhe e lehte diskutimi mbi kete ceshtje, por, pavaresisht nga kjo, sot duhet te kene perfunduar me kete shoqerine gjermane per te bere kontraten, per te sigluar kontraten per kete ceshtje, e cila pas dy javesh duhet te vertetohet nga drejtoria e shoqerise se naftes atje dhe drejtoria e shoqerise se naftes ketu. Pastaj duhet te filloje perpilimi i kontrates nje per nje, e cila do te vazhdoje te pakten 2 muaj, pasi do te vijne avokate te tyre me avokat tonet. Shoku Luan Omari e di se sa te afte i kemi edhe ne avokatet per keto ceshtje vecanerisht, pra do te detyrohemi te marrim avokate te huaj. Te supozojme qe mori edhe kjo fund sic thashe. Tani, vetem per planin qe ka derguar kjo per shpime, do minimumi, kerkon dy vjet kerkime ne det dhe dy vjet pasi te jene vertetuar ato rezultate, dy vjet te tjera per te filluar prodhimin. Pra, nuk eshte nje ceshtje qe zgjidhet per nje dite. Pasi njerezit kerkojne sot, neser te behen, nuk behen aq kollaj. E dyta, ne procesin e zhvillimit te ketij programi, do pune, do dije. Une nuk e kam per zor t’ju them se mungojne dijet, ka njerez qe mendojne se dine, ndersa une per veten time nuk e them dot keshtu. Pse nuk e them keshtu? Ja per shembull ta kapim prape me Luan Omarin, e shikon, nuk dine shoket tone te vene taksa, ligj mbi taksat, nuk dime ta bejme. Jane mesuar 30 vjet pa taksa, nuk dime te bejme ligj mbi taksat. Tani fakti eshte qe shume nga keto vendimet tona nuk po zbatohen shpejt. Pse? Sepse nuk dime t’i pergjigjemi sic duhet me keto rregullat, me ligjet, me keto gjera. Shiko, une marshalla nuk u them ketyre, kuptojeni, une po paraqis qe te jemi te qarte per veshtiresite qe ka. E treta, ketu ka pengese nga burokracia, nga konservator dhe liberal, kur them konservator e liberal nje sqarim te vogel dua te bej. Nuk ka opozite politike ne parti, kete te jeni te qarte, nuk ka opozite politike ne udheheqje te partise, sepse shkruajne neper keto gazeta qe ne nje krah eshte Ramiz Alia dhe ‘x’ e ‘y’, ndersa ne krahun tjeter jane disa konservatore dhe e kane kapur Nexhmijen e shkrete edhe e kane vene si flamur. Nuk eshte e vertete. Nuk ka ne udheheqjen e partise kundershtime lidhur me vijen qe ndjek. Pra, opozita politike konservatore, liberale, nuk ka. Por, efektivisht, objektivisht, ne veprimtarine e perditshme ka njerez qe pengojne. Pengojne sepse eshte e lidhur edhe nje cike me interesat e tyre. Per shembull, une po bisedoja me shokun Xhelil, nuk e kuptoj, une nuk e kuptoj ne menyre absolute qe pse ne Tirane hezitohet te shkaterrohen te tera ndermarrjet e artizanatit, te prishen te gjitha ndermarrjet e tregtise dhe te shnderrohen ato te tera ne njesi me vetefinancim, ku ndermarrja vetem te kerkoje tatimin dhe ata te bejne c’te duan, t’i shesin sa te duan, te shesin si te duan dhe rrogen ta nxjerrin nga shitja qe bejne. Nuk shesin, te mos marrin rroge. Te shesin te marrin rroge, 10 mije leke, 15 mije leke, 20 mije leke, t’ju behet rroga. Kete nuk e kuptoj, cfare prisni?! Domethene, po dale, po keshtu e po ashtu. Une jam i bindur qe ketu bllokojme tamam drejtorite e artizanatit, drejtorite e tregtise, te cilat jane bere shume te renda, kane nga 40-50 vete, prishja e ketyre, mbeten pa pune. Fatkeqesia e tyre eshte se keta nuk kane as zanat edhe as shites nuk behen, as kepucar nuk behen dhe as rrobaqepes nuk behen.

Nderhyrje nga salla: “T’i cojme figurant”.

Ramiz Alia: “Po mire, t’i marrim, t’i cojme ne teater. Disa ne teater dhe disa ne Kinostudio. Dua te them pra, ka elemente te tille qe padyshim e pengojne kete. Merr per shembull, kemi thene te ndertohen shtepi me parate e qytetareve, ne disa qytete eshte vene re me mire kjo. (I drejtohet nje bashkebiseduesi ne salle) Ishe ne Pogradec ti?”

Bashkebiseduesi: “Jo!”

Ramiz Alia: “Se me thane qe ne Pogradec e kane bere nje cike me mire. Nuk e di. Ne Tirane nuk ecen. Si thua ti?”

Bashkebiseduesi: “I kerkojne me shlyerje brenda 3 vjetesh, nuk behet”.



Ramiz Alia: “Nuk e di, Luarasi mbase e di”.

Luarasi: “Ecen nga pak”.

Ramiz Alia: “C’eshte per Tiranen nje 300 mijeshe, 20-30 apartamente ose 40 apartamente. Pra, ka gjera te tilla qe pengohen. Pse i them keto? Nuk mendoj dhe as nuk dua te justifikoj apo te marr ne mbrojtje njerez te organeve qendrore. Burokratizmi fillon qe nga ministrite. Madje, nese e doni me ekzakt, qe nga ministrat, qe nga ata fillon. Se nese ka paqartesi ne keto ceshtje eshte pikerisht se nuk jane ne balle te luftes, pikerisht ministrat. Une nuk e kuptoj, merret vendimi i Komitetit Qendror per t’ju dhene fshatareve token, ai nuk ia jep token, se nuk ia jep sekretari i kooperatives. Po mire, c’ben sekretari i partise? C’ben komiteti ekzekutiv? C’bejne organizmat qendrore? Tani per nje dite nuk behet dot se edhe ata kane belate e tyre, se ai token e ka mbjell me miser, do te marri misrin dhe pastaj t’i japi token fshatarit. Eshte edhe ky marifet”.

Nje bashkebisedues: “Ka edhe marifete te tjera, qe mund t’i japesh nje dynym...”

Ramiz Alia: “Po, ka edhe keshtu, i jep me kete forme apo ia jep me kete forme tjeter. Dua te them se pengesa per kete ceshtje ka, ky eshte njeri krah. Krahu tjeter, jane ata qe une i quaj liberale, te cilet nxitin qe te pranojme recetat e borgjezise. Te behet kjo apo te behet ajo, packa se rrezikohet pushteti ose liria e atdheut. Veprimet, qofte te njeres pale apo te tjetres, per mendimin tim paralizojne aksionin e zbatimit te vendimit. Prandaj edhe lufta e partise, lufta e te gjitheve, duhet drejtuar ne dy fronte. Ne menyre qe ne te cojme perpara vendimet qe kemi marre, te cojme perpara demokratizimin e vendit ne tere fushat. Kthim prapa nuk ka edhe nuk do te kete, kete duhet ta keni te ngulur mire ne koke. Kur them kthim prapa, nuk do te kete as kthim prapa ne qendrimet qe u ka kaluar koha, ne pozitat qe u ka kaluar koha, as kthim prapa duke vene ne ankand lirine, pavaresine e fituar, pushtetin e popullit dhe rrugen socialiste. Ne keto ceshtje e thashe edhe me perpara, kurren e kurres nuk do te mund te kete kthim prapa. Ne do te ecim perpara me kete rruge qe kemi zgjedhur vete dhe kemi bindjen qe ne kete rruge do te cojme vendin drejt fitoreve te reja. Ja shoke, keto kisha une si hyrje qe bera, tani merreni si te doni. Vajta pak gjate, se kisha ne mendje kaq gjate. E zgjata pak per te pasur nje ide, nje panorame te pergjithshme te problemeve qe kemi. Une do te deshiroja qe te vazhdonim muhabetin tone, a i kemi drejte keto gjera, a i kemi mire? C’mendime keni ju? Pyetje, ne qofte se keni, sugjerime ne qofte se keni per keto. Me gjithe qejf do ju degjoj. T’jua le juve llafin tani, muhabet i lire. Si te doni, ndaci thoni keshtu thoni mendimin. Mua do me interesonte shume te degjoja ndonje mendim qe keni ju, edhe ndonje pyetje nese eventualisht ju ka dale, ju del, edhe ndonje verejtje qe mund te keni. Asgje s’eshte e tepert ne kete takim tonin qe eshte brenda shtepise le te themi”.

Nje bashkebisedues: “Nuk botohen te gjitha!”

Ramiz Alia: “Jo, jo, megjithese ketu jane keta gazetare, mos kini merak se... Po mire, shiko, e di c’do te beni ju te fotografive? Na lini rehat juve nje cik. Na falni! I bete c’kishit per te bere fotografite. Pastaj po te doni jua bejme prape qejfin me vone. Kush e deshiron fjalen ndonje qe te thote? Kur takova njehere disa te rinj, vura re qe vajzat ishin me te zjarrta. Mirepo ketu jane pak shoqe”.

Nje bashkebiseduese: “Jane te bashkimit te rinise”.



Ramiz Alia: “Edhe ju jeni te bashkimit te rinise”.

Nje bashkebisedues: “Une kisha nje kusherire qe studionte per murgeshe. Nje here qe beri nje udhetim me nje bir hoxhe, u martua me te (E gjithe salla qesh). Eshte ceshtje emancipimi”.



Nje bashkebisedues: “Une mendoj qe ky takim i sotem eshte i frytshem...”.

Ramiz Alia: “Domethene nje kritike qe u vonova!”

Bashkebiseduesi: “... Eshte nevoja qe here pas here shoket e udheheqjes te takohen sic eshte procedura. Me duket qe nga kjo perfitojme shume, sepse ne ndeshemi gjithnje me probleme. Ja dy gjera do t’i them une se cfare qarkullon ne opinion. Ato qe thate ju ishin plotesisht me vend dhe une jam i bindur qe juve, partia, masat i ka marre dhe duhet t’i marre ne kohe ashtu sic duhet dhe sic ka vepruar deri tani, nga opinioni i pergjithshem i popullit eshte mire. Shume entuziast jane njerezit me vendimet e fundit te Plenumit te Komitetit Qendror, me levizjen e kuadrove, shume entuziast. Madje, prisnim edhe me teper, me thelle akoma...”

Ramiz Alia: “Presim edhe me thelle...”.

Bashkebiseduesi: “... Kam mendimin qe akoma mund te vijne kuadro me te fuqishme ne drejtimin e puneve, pasi puna e televizorit kane nxjerre shume horrlleqe. Domethene ajo intervista qe kane mbajtur shoket, blejne njerezit se sa para mend kane, qofte te ministri, edhe qofte me tej se ministri. Momenti tjeter qe ndjehet te pakten, shtesa e rrogave. Kjo puna e ekonomise tone, nuk eshte bere e qarte akoma mekanizmi i ri ekonomik, nuk eshte kuptuar me detaje. Shpesh tek njerezit reduktohet 10% dhe 20% eshte e vogel, ku e ka burimin. Cdo me thene nje shtese me e madhe, nga puna e ekonomisteve tane eshte akoma e manget. Edhe disa momente qe mua ma ngriten diku ne nje lagje, ku me eshte thene se, nuk eshte dhene as 50%, thote ai, e jo me 80%. Ketu preket edhe administrata ne kete drejtim, prandaj edhe ato qe thate juve, pengesa burokratike ketu ekzistojne...”

Ramiz Alia: “Me fal te te nderpres, se bejme muhabet nuk ka ndonje problem. Per sa i perket asaj 20%, asnjeri nuk e ka lexuar si duhet se une e kam thene ne fjalim qe deri ne fund te shtatorit do te perfundoje kjo ceshtje, pasi ajo ka nevoje per nje studim, nuk eshte aq e lehte. Pse jua them une qe nuk eshte aq e lehte? Po te doni t’jua them dy shifra sa per te pasur parasysh. Nese konsiderohet page, rritja e pagave te uleta 10-20%, nuk dua te nxjerr sekrete profesionale, por fundi-fundit thashe ketu jemi ne shtepine tone. Une kisha mendimin qe kur e propozova kete, qe page te ulet te quaja deri ne 6 mije leke”.



Nje bashkebisedues: “Shume mire eshte, ashtu lere”.



Ramiz Alia: “Po mire, prit, dale. Une kisha kete mendim, tani, keto ekonomistet si Nano me shoke qe jane ketu, nuk eshte se e kane kete mendim ai, por po them se ekonomistet, thone qe sikur nga 5500 te 6000 leke qe them une, eshte diferenca 200 milione leke. E kuptoni kete tani? Prandaj nuk eshte nje studim fare i thjeshte, prandaj 6 mije lekeshit rritje 10%, 5 mije lekeshit ta themi 15%, 4 mije lekeshit qe eshte paga me e ulet 20%. Por, ku do te gjesh 200 milione leke? Pasi nje perqindje eshte 200 milione leke. Prandaj eshte ideja dhe une ate e thashe, qe te studiohet deri ne fund te tremujorit te trete. Pra, nuk do te hynte ne fuqi menjehere ajo. Kjo me duket u ka shpetuar shume vetave, pasi e kam pare kete pyetje ne shume materiale.”

Bashkebisedues: “Ekziston kjo, behet”.

Ramiz Alia: “E bejme po... Edhe ku?! Ne Kinostudio, ne mbledhje ne Kinostudio e shtruan shoket, pse nuk behet 20%? Po mire, e keni lexuar apo s’e lexoni? Domethene, ata shoket nuk kishin lexuar kete gje. Kjo nuk eshte korrekte. Ajo tjetra qe nuk u japin 80%, ajo eshte ashtu sic i the ti, sepse administrata merr 50%. Ky eshte shtremberim, gabim, qe nuk ka justifikim”.

Bashkebiseduesi: “Nje moment me duket mua qe ka shume rendesi, eshte puna e informacionit qe duhet te kene njerezit. Kjo, po te flas me fjalen e Ismailit, thashethemnaja qe perhapet dhe qe vazhdon te perhapet, eshte nga mungesa e informacionit. Per shembull, cfare qarkullon? Thuhet ne Tirane sikur ne Malin me Gropa jane varrosur 40 veta, sikur morgu i Tiranes ruhet me polic. Qarkullon gjithandej nje muhabet i tille, me kupton dhe njeri e hedh e nje tjeter e shtyn, shtohet e shtohet dhe behet nje gje fare e pasakte, e manipuluar dhe qarkullon nga nje moment ne momentin tjeter. Per shembull, ne nje situate te tille, ngjarjet e Kavajes ne disa vende u manipuluan dhe u thane sikur ishin muhabete sporti, qe njerezit e dinin dhe krijonin ilaritet ne salle. Ngaqe njeri thote ndryshe dhe nje kuadro flet atje ne nje vend tjeter dhe e manipulon ndryshe, si te jete atmosfera. Mendoj qe ne kete drejtim forma te gjendet qe ata qe jane ne krye te punes, te kene nje informacion te sakte”.

Ramiz Alia: “Po si te behet per shembull qe ne Malin me Gropa ka vetem gropa, qe te shpjegohet kjo? Si te behet kjo? Se armiku, ai nuk eshte njeri i ndershem qe e thote kete, se ka kufoma. Ai krijon gjera te tilla. Neser ai mund te na thote qe ne Pallatin e Kongreseve shoku Ramiz u zu me ata shoket me grusht, me kupton. Si ka mundesi, si duhet korrigjuar, t’i themi gazetes qe te botoje se ne Malin me Gropa, nuk ka gropa, po ka varre. Si e mendon? (nje sugjerim nga salla qe nuk degjohet) Domethene te krijojme neve nje organizem, i cili te kete per detyre te mbledhe parulla dhe te beje kunderparulla. Ta diskutojme keshtu xhan. A duhet keshtu? Mos te vihemi keshtu ne nje situate pasive”.

Nje bashkebisedues: “Eshte shume e rrezikshme...”.

Ramiz Alia: “Eshte shume e rrezikshme, perderisa thote ai qe ne Malin me Gropa ka kufoma dhe njerezit i hane, kupton?!”

Nje bashkebisedues tjeter: “Kjo ndodh sepse njerit apo tjetrit mund t’i mungoje femija, nuk dihet se ku eshte, edhe i tregon atij tjetrit pastaj qe me kane vrare femijen...”.

Ramiz Alia: “Nuk eshte kaq e thjeshte”.



Nje bashkebisedues: “Por, ka edhe nje parulle qe ka varre masive dhe se cfare fshihen pas kesaj...”.

Ramiz Alia: “Une rrugen si ta zgjidh?”

Bashkebiseduesi: “Me informacion, nje njeri jo i pergatitur aq sa duhet, nje drejtor, nje sekretar partie mund te mbledh supet, nuk e di. Erdhi nena e filanit kerkonte djalin, as emrin ne ambasade nuk e gjeti dhe as ne morg nuk e kishte. C’u be djali? Mbas dy ditesh e mori vesh qe djali ishte ne Gjermani. Po nderkohe e hapi ate”.

Ramiz Alia: “Shiko, mua me dergonte leter sekretari i partise se Kinostudios dhe me shkruante pikerisht nje gje analoge, por nuk me thoshte qe gjashte veta nga ne iken, nga kolektivi i Kinostudios, gjashte veta, nuk e thoshte. Kurse kete po ma thoshte, thuhet qe jane vrare qindra vete ne kufi. Cfare t’i them une atij? E kam ceshtjen ketu, si te behet kjo?!”

Bashkebisedues: “Une mendoj qe dicka edhe ne gazeta mund te behet. Per shembull, ndodhi nje aksident ne rruge, ne Elbasan u vrane disa vete etj., pothuajse, me kupton, me duket se eshte botuar nje here nje lajm i tille. Atje jane vrare kater veta, ndersa njerezit i shtojne dhe i bejne 100. Domethene, dicka nuk e di, forma mund te gjendet”.

[RaPSouL]

Ramizi: Uashingtoni lajmeroi hapjen e ambasadave


“Koha Jone” vijon botimin e pjeses se trete te bisedes se Ramiz Alise me intelektualet, zhvilluar me 12 gusht 1990 ne Pallatin e Kongreseve. Ne kete pjese debati eshte perqendruar ne ceshtjen e informacionit dhe menyres se trajtimit te tij. Alia debaton me Sali Berishen, Luan Omarin dhe Dritero Agollin, duke permendur hapjen e ambasadave me 2 korrik 1990, si dhe trazirat ne Shkoder e Kavaje gjate te njejtit vit. Presidenti i vendit dhe drejtues i Partise Punes, Ramiz Alia, deklaron gjate bisedes se lajmi per hapjen e ambasadave te huaja ne Tiranes eshte transmetuar me pare nga “Zeri i Amerikes” ne Uashington.

(vijon nga numri i kaluar)

Bashkebisedues: “Shoku Ramiz, ne jemi te vonuar, ketu kemi qene. Po bejme ne Tirane te gjitha takimet, neper rajonet me te gjithe sekretaret e partise dhe me njerez. Ku godet armiku? Cfare parullash ka armiku? Cfare ka perhapur? Cila eshte e verteta dhe cila s’eshte e verteta? Mund te thuash edhe keshtu.

Ramiz Alia: “Pavaresisht thelbit, ti ke te drejte. Domethene, ceshtja e informacionit eshte nje nga pikat tona te dobeta. Kete informacion nuk e gjen dot as ne shtyp tek neve. Edhe si parti, informacioni eshte i cunguar. (I drejtohet nje bashkebiseduesi) Sikur deshe te nderhysh per dicka?!”.

Bashkebiseduesi: “Une kam kete propozim, qe sekretaret e organizatave baze qe kane mend ne koke...”.

Ramiz Alia: “Po per ate po flasim, se per ata qe nuk kane mend ne koke eshte e kote te harxhosh fryme”.

Bashkebiseduesi: “...gjerat qe mendojne, qe nuk mund te jene ashtu, absolutisht ata menjehere te mbledhin kolektivin e tyre te vogel, prej komunistesh. Ja cfare parulle po thuhen ketu te ne...”.

(Nje bashkebisedues nderhyn)

Bashkebiseduesi: “Une e them shpesh kete gje, sekretaret e partise edhe ndonje pergjegjes reparti nuk e ben, se nuk i kundervihet dot opinionit edhe ai te kerkon rrugen, bazen materiale, pse nuk me jep fuqi punetore. Ai thote, me mire te terhiqem sesa te perplasem me kolektivin. Por, kur te mblidhesh per kete gje duhet te pergatitesh t’i thuash edhe keto probleme te tjera. Pse s’na erdhi lenda djegese? Pse s’na erdhi kjo? Pse nuk na shtove rrogen? Pse ai tjetri e mbajti kete? Pse e nderrove kategorine e punes? Jane disa momente qe une mendoj qe duhet me te dyja anet te punojme, edhe me pergatitjen e kuadrit kur vete te njerezit dhe nje informacion me te sakte duhet me dhene. Edhe nje moment tjeter qe quhet gabim nga njerezit eshte qe pse u dha urdhri qe te hapen dyert e ambasadave? Pse u be nje gje e tille? Megjithese erdhi lajmi, dihej lajmi qe me 27 do te hapen ambasadat dhe u dynden njerezit nga Vlora e andej kendoja, si qysh tek”.

Ramiz Alia: “Kush e hapi kete lajm?”

Bashkebiseduesi: “Kjo pra eshte. Armiku! Nga Vlora erdhen njerezit, nga Shkodra”.

Ramiz Alia: “Jo, jo, jo. Kete e tha “Zeri Amerikes”. Pse beni sikur s’e dini?”.

Nje tjeter bashkebisedues: “Nga ‘Zeri Amerikes’ qarkullojne shume nga keto gjera. Po pikerisht, tani, ketu eshte problemi. Nuk e hapi njeri, e hapi ‘Zeri Amerikes’ dhe Titogradi, qe thane, me 27 hapen ambasadat. E kupton?”

Bashkebiseduesi: “Po mire nje pergenjeshtrim, shtypi jone, radioja jone!”

Ramiz Alia: “Si te pergenjeshtrojme ne? Te themi qe nuk jane te hapura ambasadat? Po ambasadat te hapura jane. Me fal qe po bej keshtu”.

Bashkebiseduesi: “Jo, keshtu eshte me mire”.

Ramiz Alia: “Po t’i perballojme problemet, sepse, nese ne do te vihemi ne pozita pasive, eshte teper e rrezikshme. Po u vume ne ne pozita pasive, do te thote qe ne te vihemi ne poziten e zjarrfikesit. Domethene, ku bie zjarr te cojme makinen per te shuar zjarrin. Eshte e pamundur kjo. Madje, armiku kete do te donte. Te na coje neve te shuajme zjarrin. Tani, parulla te tilla, pse hapen... Une prandaj thashe, ka nje veshtiresi ne kete lufte, prandaj duhet te ngrihet nje cike me lart vigjilenca e njerezve. Nuk behet me lufta nga udheheqja. Tani, ate nivel ideologjik dhe politik qe kerkohej nga nivelet e larta, kerkohet ai nivel ideologjik nga njerezit e thjeshte. Pra, duhet te hyje ne valle secili, pasi ajo parulle nuk u degjua tek une, nuk erdhi tek une, por erdhi ne baze tek ju, atje duhet luftuar. Pse? Si erdhi? Mendojeni. Une per veten time e degjova nga te tjera burime. Si ta kundershtojme kete parulle? Mund te behet edhe ashtu sic thua ti. Do ngritur nje cike vigjilenca e njerezve, jo ne ate kuptimin vulgar te fjales, por duhet te kene te qarte njerezit qe armiku po kerkon te na vere ne ne shqetesim. Po kerkon neve te na veje ne defensiv. Ketu eshte problemi. Ketu pervecse nje intensifikimi te punes, une jam dakord me kuptimin e informacionit, se ka shume gjera qe jane mungese e informacionit tone. Per shembull, edhe ne gazete jo te tera gjerat thuhen. Mire qe nuk po thuhen te tera, por edhe gjerat qe jane per t’u thene nuk po thuhen. Edhe qe mund te shtohet informacioni ne gazete, ne mjetet e propagandes, vecanerisht ate qe tha Dhimitri (Shuteriqi), partia duhet te beje shume, rinia duhet te beje. Po mua me shqeteson pasiviteti, ajo eshte me shqetesuesja. Me shqetesuesja eshte ajo qe kalon vesh me vesh, e degjove. Keshtu, keshtu, tha dhe po transmetojne njerezit tane, e komentohen pastaj. Komentet shumefishohen, shtohen nga xhepi pastaj”.

(Flet nje bashkebisedues ne salle, nuk arrihet te degjohet mire)

Ramiz Alia: Ne thelb ti ke te drejte, ne kuptimin qe duhet medoemos, informacioni te jete me i gjalle, me i shkathet dhe qe duhet menduar per kete ceshtje”.

Sali Berisha: Me fal shoku Ramiz. Para se gjithash, une mendoj se informacioni duhet te jete i vertete. Ja une po jap nje shembull: U dha komunikata per ngjarjet e 2 korrikut. Plagosje te lehta”.

Ramiz Alia: “Si?”

Sali Berisha: “Pati plagosje te lehta”.

Ramiz Alia: “Po!”

Sali Berisha: “Gjejme 16-vjecarin qe ishte duke vdekur ne spitalin nr.2 dhe qe, sic dihet, vdiq! I bente roje nja dy dite rresht ambasada gjermane. Tashti thuaj sa te duash ti atij personelit tim qe pati plagosje te lehta. Qe ketu, keto fakte, jane 6 mije veta ....”

Ramiz Alia: “Po mire, me fal, me fal. Dale ti. Prit. Kush ishte ai qe u plagos rende? Jo, jo po dale. Meqe po e thua ti, na e thuaj ti, na u pergjigj ti? Kush ishte ai qe u plagos rende?”

Sali Berisha: “Nje nga ata...”.

Ramiz Alia: “Ku u plagos?”.

Sali Berisha: “Nuk e di!”

Ramiz Alia: “Epo kur s’e di, si e thua ti? Ti po na dezinformon ne tani”.

Sali Berisha: “Pse?”

Ramiz Alia: “Po ja se s’po na e thua! Na e thuaj! Ti thua... Jo, jo Sali... Ti po ngrihesh me nje teze te drejte qe informacioni duhet te jete i drejte. Keshtu? Bukur. Atehere beje edhe ti te drejte. Ti me thua qe ky djale ishte keshtu, dakord jam me ty. E para e punes, ai djale nuk ju erdhi ate dite ne spital, se e di kete ceshtje mire. Ai djale u plagos kur hyri makina me vrull. Hodhi... domethene, cau murin e ambasades nje makine dhe nje polic i qelloi. Bukur. Qarte. Po ai djale ka ndenjur tri dite ne Ambasaden Gjermane dhe pas tri ditesh ka ardhur ne spital. Keshtu eshte historia. Kur u dha komunikata, ai djale ishte brenda ne ambasade. Jam dakord me ty ne parim qe duhet t’i bejme te sakta dhe ne qofte se do saktesi t’i themi sakte gjerat”.

Dhimiter Shuteriqi: “Ketu ka nje gje shoku Ramiz. Ketu ka nje te mete per mua, konsekuence ne informacion. Domethene, kete ngjarje, spitali, nuk e njeh keshtu. Jo, doktori nuk e ka njohur keshtu edhe une keshtu e kam degjuar. Me falni! Neve nese ngjau ndryshe dhe krijoi nje dezinformacion te ketille, duhet te ishim neve konsekuent ose drejt, pernjeheresh te pergjigjeshim me informacionin tone, me vone se komunikata u dha, me vone se u dha dezinformimi, me vone vajti djali atje. Menjehere te ishim pergjigjur!”

Sali Berisha: “Une jam ne spitalin numer 1, po Veliu qe punon aty, djali thote qe ka ardhur menjehere”.

Ramiz Alia: “Kur menjehere pra? Ka ardhur me daten 4 korrik. Ngjarja ka ndodhur me 2 korrik. Ai djale ka hyre atje, ne ambasaden gjermane ne ate kohe, me 2 korrik. E mbajten gjermanet dhe kerkuan autorizim qe ta dergonin ne spital se eshte shume semure etj., etj. Ne fillim kerkuan te vinte aeroplani i tyre me mjek e gjera te tilla. Dakord, eshte e qarte. Vetem ka nje gje, tani ky informacion, ai shoku atje thote, pse nuk u botua? Cfare te botohej? Si te botohej? Ne kete ceshtje ka nje gje, ne pushuam direkt nga puna drejtorin e policise, ai qe qelloi. Kete e keni marre vesh besoj?! Apo jo?!”

Pergjigje nga salla: “Jo, jo, shume veta nuk e dine”.

Ramiz Alia: “Jo, jo, jo. Nese do ndokush ta thote ne pazar kete, nuk pranohet. Zevendesministri i brendshem u pushua, dy zevendesministrat u pushuan. Tani thashethemet jane edhe majtas, edhe djathtas. Po mire, o vellezer, shiko, dakord jam me ju. Vetem ju lutem, nje gje te keni parasysh, shqetesimi mbi informacionin eshte i drejte. Por, shembujt qe merrni juve nuk jane shume, si te thuash, nuk jane shume simpatik, po i quaj keshtu. Domethene, shqetesimi i shokut atje eshte se pse nuk u tha qe nje njeri qe hyri ne ambasade u plagos. Cfare te benim ne? Hero ta benim kete njeri qe po hyn ne ambasade dhe po arratiset? Cfare kerkon me teper? Ne deklaruam qe eshte plagosur, pike! Cfare t’i themi me teper? Ngushellime t’i them familjes se tij dhe atij djalit vete? Kete kerkojme ne? Kjo nuk eshte korrekte. Opinioni keto gjera kerkon, keto gjera i vlon. Po pse nuk me thote anen e kundert? Pse nuk me thote te kunderten? Se ajo makine sulmon policin. E kupton? Gjermani vete qe ishte vajti i ra policit me hekur kokes. Kete e di ti?! Apo nuk e di ti, prit ta them une atehere. Jo, jo, prit. Gjermani hyri, i ra policit kokes dhe i mori revolen. Revolen erdhi dhe e dorezoi i ngarkuari me pune i Gjermanise ne Ministrine e Jashtme te nesermen. Por, tha: Polici hyri ne territorin e ambasades! Tani, cfare t’i bej une kesaj ne gazete? T’i qaj hallin atij djalit? E kam ketu ceshtjen, nga nje pikepamje duhet pasur kujdes. Domethene, ne nuk duhet absolutisht te mbyllemi me informacionin tone. Une thashe dhe u them, qe eshte nje nga dobesite tona. Dikush tha se ndodhi nje aksident ne rruge, pse nuk japim. Nuk japim ne! Dakord jam une. Eshte gabim, ne nuk japim. Ne kemi shume gjera qe nuk japim informacion. Duhet te them une qe duhet te jepni per thatesiren, se del ai bukuroshi dhe thote: kaq kilovat/ore edhe nuk thote qe ne po importojme! Po marrim kredi, ja kete energji qe po marrim sot ne, ¼ eshte kredi. Ja, ketu! E dini kete apo s’e dini?! Edhe ai nuk e thote hic. Pra, as kete informacion s’ia jep publikut. Dua te them qe pika e dobet e jona eshte informacioni me siguri. Por, une mendoj qe revolta nuk duhet te jete ne keto lloj informacionesh qe po i shqeteson disa njerez. Nuk eshte ky shqetesimi qe duhet te kemi. Ky shqetesim sikur i ben jehone disa gjerave jo shume... Domethene keto prekin masen, po i prekin ne nje rruge te gabuar. Cfare t’i them une marshalla ketyre qe u futen ne ambasada? Jo, jo,jo ti thua ne asnje menyre, por une e kam me te shkruar, qe me thuhet qe ky ka pas te drejte qe eshte fut. E kam te shkruar zyrtarisht. E kam ne leter”.

Luan Omari: “Ne rregull, nuk u pretenduaka qe shtypi te shkruaje dicka, por nje informacion qe mund te jepet mbase ne parti. Sepse ne parti...”

Ramiz Alia: “O Luan me fal, me perpara kush me tha ketu qe ka pasur budallenj qe kane folur kunder Kryelartit, sekretari i partise. Ajo eshte gomarllek. Ai nuk eshte informacion, eshte dezinformacion, ka edhe te atilla”.

Luan Omari: “Ky informacion t’i jepet njerezve, jo vetem ne shtyp...”

Ramiz Alia: “Kjo gje nuk mund te behet ne forma te tjera. Jam dakord qe keto informacione mund te behen, por jo vetem keto. Ka shume informacione te tjera qe... Po ju them nje gje konkrete. Po me thoshte diten e merkure, ose te marten, shoku Reiz Malile, qe jane bere 2000 pasaporta, greket nuk japin viza. Madje jo vetem kaq, por myslimaneve u thone: Ikni juve, se nuk ka viza. Kane kaluar pese dite, pse nuk i nxjerrin ne gazete?! Vere ne gazete”.

Bashkebisedues: “Kurse dje ka dorezuar pasaporten ne ministri dhe i ka thene ministria qe keto jane pasaporta qytetaresh...”

Ramiz Alia: “Domethene, e kam ketu kete une, por po shkoj ne rrugen tuaj. Per gjera te tilla duhen dhene informacione dhe ne jemi deficit ne kete fushe. Deficit, jo vetem ne kuptimin, si te thuash, te praktikes aktuale, por jemi deficit ne stilin dhe metoden tone te pergjithshme. Tani, ju keni te drejte te bene keto verejtje qe po beni per informacionin. Nese une do te futesha ne nje muhabet tjeter, do te zija gafil shume nga ju. C’informacion kemi ne, cfare do te beje Teatri gjate ketij viti?! C’informacion kemi?! Cfare do te beje Teatri i Operes gjate ketij viti? C’informacion kemi neve se do c’do te behet ne fushen e kinematografise? C’do te behet ne urbanistike? Domethene, eshte nje semundje e pergjithshme, nje defekt i pergjithshem ceshtja e informacionit. Sigurisht informacioni politik eshte me i rrezikshem se ka kete te thashethemeve, ndersa te tjerat se opinioni nuk vihet mire ne dijeni. Por, ky eshte nje defekt i joni, duhet ta ndreqim, jam dakord me ju, nuk kam ndonje ashtu...”

Sali Berisha: “Shoku Ramiz, dy informacionet jane: i joni qe duhet te jete kompletiv me informacionin e armikut. Ne qofte se s’japim ne, informacionet duke filluar qe nga vete Komiteti Qendror, po i japin radiot e huaja”.

Ramiz Alia: “Jo s’eshte e vertete. Ne qofte se ti u beson ate qe thote radio e huaj eshte puna jote. Kjo nuk eshte e vertete”.

Sali Berisha: “Po e dezinformojne informacionin”.

Ramiz Alia: “Po nuk eshte e vertete!”

Sali Berisha: “Jo, me fal shoku Ramiz, ata jo se po japin informacion te pavertete, prandaj shtova tezen per vertetesine e informacionit. Se ketu ne kete kompeticion fiton informacioni i sakte dhe i vertete. Prandaj edhe ne duhet te jemi shume vigjilent”.

Ramiz Alia: “Dale, dale. E para, nuk eshte e goditur fjala kompeticion, nuk bejme ndonje gare per informacion. E dyta, per sa i perket Komitetit Qendror, Komiteti Qendror i Partise u mblodh ne date ‘x’ dhe ne darke, jo te nesermen, por ne darke u dha njoftimi edhe u dha fjalimi qe mbajta une ne Plenumin e Komitetit Qendror per arsimin. Te nesermen u diskutuan probleme te tjera dhe u dha materiali per Plenumin. Prandaj, nuk pati asnje kompeticion dhe nuk pati ... Po per cfare e kishe fjalen?”

Sali Berisha: “Une e kisha fjalen per informacionin si informacion shoku Ramiz. Po jap nje shembull tjeter. Per ngjarjet e Kavajes. Asnje fjale nuk eshte thene per kete gje, une e konceptoj qe ne duhet te informohemi. Ne nuk dime asgje, vetem cfare kemi marre vesh rrugeve”.

Ramiz Alia: “E drejte eshte”.

Sali Berisha: “As per ngjarjet e Shkodres. E konceptoj qe duhet te informohemi”.

Ramiz Alia: “Ne Shkoder nuk ka ndodhur gje, me perjashtim te atyre te janarit. Ne qofte se do te dish ti...”

Sali Berisha: “Po, per janarin e kam fjalen, per janarin”.

Ramiz Alia: “Ah, per janarin! Po per janarin nuk ka ndodhur asgje, por per Kavajen po, s’eshte thene asgje, shume e drejte”.

Dritero Agolli: “Problemi i informacionit eshte keshtu qe ne si shume gjera te tjera, per shembull, sic thate ju, ndermarrjet artizanale qe i kemi te pamanovrueshme, te paperdorshme dhe eshte dhene urdher qe te rregullohen dhe akoma s’e bejne. Po keshtu dhe informacioni eshte i vjetruar, si metode. Perderisa behet gjithe ky mendim demokratik qe te gjithe informacionet duhet te transformohen...”

Ramiz Alia: “Medoemos. E drejte eshte, e drejte. Nuk kam gje, ne parim eshte shume e drejte. Ja se e lame ate... ta mbaroj nje cike”.

Bashkebisedues: “Edhe nja dy gjera qe duhen domethene, lidhur gjithnje me informacionin. Qendrimi ndaj Stalinit edhe.... Po ku i keni trajtuar ne temat dhe bisedat..., po une mendoj...”.

Ramiz Alia: “Edhe i kam trajtuar, edhe s’i kam trajtuar, po he”.

Bashkebisedues: “Po une mendoj qe edhe nje dokument per organizatat baze te partise, edhe nje leter, per shembull, mbledhja e sotme te ishte si nje leter e hapur qe juve e trajtuat si Sekretari i Pare i Komitetit te Partise me nje sere njerezish. Nje dokument i tille ne organizatat baze te partise aktualisht me duket se eshte i nevojshem. Tamam nje leter e hapur per keto probleme qe ka partia dhe qe qarkullojne ne opinion. Tani do vijne studentet ne Tirane. Njerezit presin qe cdo bejne. Ne Kavaje kalojne njerezit po s’ia bere me dy gishta thone...”

Ramiz Alia: “Une isha ne Vlore... Duhet te kete ndodhur?”

Bashkebisedues: “Jo, ka ndodhur, per shembull, nje shofer i Vlores eshte aksidentuar sepse duhej te ngrinte dy duar se na la Vlora ne balte. S’beri gje Vlora. Jane... domethene, qarkullojne keto”.

Ramiz Alia: “Qarkullojne”.

Bashkebisedues: “Edhe Vlora thote qe ne jemi ne balle, po jemi me Partine e Punes”.

Ramiz Alia: “Mire, dakord”.

Bashkebisedues: “Une, lidhur me kete te informacionit kam dhe nje gje lidhur me..., jo vetem ne kete aspekt, por edhe per nje moment tjeter qe une e ngrita edhe ne Komitetin Qendror, qe njerezit kane nevoje t’u krijohet nje perspektive me e gjate. Per shembull, lexova dje ne gazete per ato minierat e murit, qe ka allci e andej-kendej. Me te thene te drejten u skandalizova per ate gjendje kur fare mire mund te vihen linja te perdorimit te allcise atje, edhe degjova. Si une edhe shume te tjere”.

Ramiz Alia: “E degjove mbreme ministrin e Ndertimit se foli per ato qe botoi gazeta, foli edhe per murin”.

Bashkebisedues: “E kundershton ai artikullin e gazetes”.

Ramiz Alia: “Kishte edhe ai arsyetimin e vet”.

Bashkebisedues: “Une isha me ate idene qe keto ndermarrjet e perbashketa dhe te gjitha keto krijojne nje gjendje me optimiste te njerezit. Mbi keto mund te mbeshteten njerezit dhe ne agjitacion-propaganden e tyre. Jane keto qe thate edhe juve qe avash-avash do te behen. Po kemi 45 vjet qe presim e qe... Ju gjithnje avash-avash. E kam fjalen qe keto gjera qe mund te jepen ne shtyp, krijojne nje gjendje tjeter tek njerezit. Populli tek ne eshte i durueshem dhe beson ne fjalen e partise. Po kete duhet me jua thene qe sot do te behet kjo, neser do te behet kjo”.

Ramiz Alia: “E drejte. Ka filluar gazeta te jape pak keshtu”.

Bashkebisedues: “Jam dakord me kete analize dhe dua te them, megjithese shpreh mendimin tim personal, nuk pretendoj te shpreh mendimin e shokeve, nje gje te jete e qarte. Sic thate edhe ju, inteligjencia jone ka besim ne lidhjen e partise, eshte plotesisht me vendimet e Plenumit te fundit. Kam vene re edhe te huajt, u vjen plasja, se ne keta njerez qe kane ne ambasada nuk jane intelektuale te vertete, jane njerez naiv ose te deklasuar, ose armiq. Inteligjenca ka besim, tek ajo qe thate ju, se ne keto rruge eshte shume pa kthim, te ecesh perpara. Jo sepse na e imponojne te tjeret, por jane kushtet tona qe na e kerkojne, pa dyshim. Megjithate, sigurisht ne kemi verejtje te pjesshme. Ne asnje menyre nuk mund te veme ne diskutim vijen tone dhe drejtesine e partise. Por, ka verejtje qe edhe jane thene nga shoket ne raste te ndryshme. Vete ju e thate ne ate biseden tuaj, qe u konstatua nga te gjithe ne, ka pasur zvarritje ne realizimin e vendimeve te Plenumit te fundit, ka zvarritje dhe ka zvarritje per arsye te ndryshme. Per konformizmin me ate praktike qe kemi akoma sot, per mosdashje te telasheve, ndoshta edhe per nje opozite te heshtur, nuk po themi ne forume te larta, por ne praktike, ne baza. E ka zvarritjen... Injorance, shume faktore, mikroborgjez etj., ka shume faktore”.

Ramiz Alia: “Mua me shkroi nje here nje leter dhe u habita, se te them te drejten nuk e dija. Me thote: Shoku Ramiz, c’t’u desh qe e takove ate Sulsbergerin, per ate ka shkruar keq shoku Enver...?! Nuk e di a ka shkruar kund shoku Enver. Nuk e dija. Po mire c’do me thene qe ka shkruar?! Mund te kete shkruar, po per Shtrausin cfare nuk kemi shkruar ne, ka gjithfare njerezish”.

Bashkebisedues: “Ka shkruar dhe ma tha njeri qe ma tregoi. Me solli librin “Dy popuj miq”, ne ekstrakt ku flet per Sulsbergun etj., etj. Per Shtrausin kishte thene me shume akoma. Edhe Shtrausi kur ka ardhur ne kohen kur ishte gjalle Enver Hoxha”.

Ramiz Alia: “Ka zvarritje te ndryshme. Ka vonesa edhe ne marrjen e vendimeve. Ndonjehere krijohet pershtypja e gabuar, por qe duhet evituar kjo pershtypje qe te krijohet, sikur ne po i marrim vendimet nga presioni i ngjarjeve. Domethene, ndodh dicka, u be trazira ne Kavaje, atehere hajde te marrim vendimin per shtimin e pagave te larta. Kjo eshte shume e rrezikshme, sepse krijon opinion edhe brenda, edhe jashte shtetit, sikur mjafton dikush neve te na tregoje dhembet, edhe ne te bejme leshime. Prandaj edhe te veprojme ne ate menyre qe kjo pershtypje te evitohet, qe partia, udheheqja, ka nje program te qarte cdo te behet. Sigurisht, kjo menjehere nuk behet, do te ishte naive te mendosh qe dicka mund te behet menjehere, por kjo duhet evituar. Nje nga arsyet qe nga mbledhja e presidiumit votuam pas ketyre dekreteve edhe njoftimin qe presidiumi krijoi nje komision per ceshtjen e...”.

[RaPSouL]

Ramiz Alia-Luan Omari, kritika Sigurimit te Shtetit


“TAKIMI ME INTELEKTUALET“ (4)

“Koha Jone” vijon botimin e pjeses se katert te takimit te Ramiz Alise me intelektualet, zhvilluar me 12 gusht 1990, pak jave pas hapjes se amabasadave te huaja ne Tirane. Ne kete pjese spikat diskutimi i juristit Luan Omari, pjestar i Akademise se Shkencave, i cili kritikon menyren e trajtimit te vendimeve nga Partia e Punes dhe vecanerisht aktivitetin e Sigurimit te Shtetit dhe policise. Omari deklaron se ka patur teprime nga ana e policise per shkak se jane rrahur qytetaret. Gjithashtu, juristi i njohur shprehet ne bisede se Sigurimi i Shtetit zbaton metoda te vjetra te punes. Ramiz Alia, President i vendit dhe drejtues i Partise se Punes, pranon gjate bisedes kritikat e Omarit, edhe ne rastin e trajtimit te informacionit nga Komitetet e Partise ne rrethe. “Ata genjejne”, shprehet Luan Omari.

(vijon nga numri i kaluar)

Ramiz Alia: “Une kam mbledhur shokun Adil, shoqen Nexhmije, qe drejton Institutin (e Studimeve Marksiste-Leniniste), shokun Backa dhe ja kater vete te tjere ekonomiste, te cilet i kam ngarkuar te studionin ceshtjen e mekanizmit ekonomik, se duhet medoemos te ndryshohet kjo metode e drejtimit te ekonomise. Nuk shkon drejtimi administrativ dhe drejtimi administrativ duhet zevendesuar me drejtimin ekonomik, me ligjet ekonomike, ka dy vjet. Dhe shoket qe u ngarkuan per te studiuar, studiuan mbi kete ceshtje. Koincidoi kjo mbas ngjarjeve qe ndodhen. Dua te them se nuk mund te behesh ai studim pergjysme”.

Luan Omari: “Per Kodin Penal, per shembull, ndryshimet me te improvizuara, ato kane vite te tera qe jane pervijuar dhe kane thene qe te shikohen, mund te kete pasur zvarritje edhe per kete ceshtje. Une e di mire edhe ju e keni theksuar ne mbledhjen per Kodin Penal qe u pa, ndonjehere kjo pershtypje krijohet dhe une mbaj mend mbledhjen qe beri presidiumi, e beri per kete arsye, per te pergenjeshtruar kete mendim te gabuar qe mund te krijohet. Por, qe ka edhe ndonjehere hapa te pamatura. Per shembull, ceshtja e pasaportave, u mor njehere nje vendim i drejte dhe menjehere te gjithe e pershendeten. Pati zvarritje, mendoj, ne zbatimin e kesaj mase. Sepse edhe shokeve qe do thoshin, nuk e permenda. Mirepo u krijua nje opinion i tere, sikur kjo eshte nje hi syve, nje perde tymi. Shume mire po e shoh une, mund te ishte bere nje gje aktive...”

Ramiz Alia: “Prape tek informacioni, aty dalim...”

Luan Omari: “Per shembull, televizioni te bente nje gje aktive, te tregonte njerezit qe kane marre pasaporten konkretisht. Te mos zgjatemi me ore te tera ne televizion per gjera te dores se dyte. Kjo ceshtje qe preokupon njerezit u la ne heshtje, fare mire mund te thuhej: Shiko, shok kam marre pasaporten. Per te thene qe ka njerez qe marrin pasaporten dhe kjo nuk eshte nje gje formale, sic eshte bere. Por, partia e ve ne zbatim. Ose ta zeme, pati nga policia veprime te pamatura. Policia sigurisht ruan rendin, eshte e padiskutueshme. Madje ne raste te vecanta ligji parashikon qe mund te perdore edhe armen, sic e parashikon ne cdo vend te botes, por ama pati veprime te pamatura nga policia, kot me kot. Por, ne vete kemi asistuar, une vete kam pare me syte e mi, njerez qe kapeshin. Pasi kapeshin, polici i gjuante me shkopinj dhe i fusnin ne makine duke i rene, jane pare nga njerezit. Sigurisht kjo nuk eshte as vija e partise, as vija e shtetit, por qendrimi mund te mbahet gjithmone, jo vetem ne shtyp. Kur njerezit informohen, mund te mbahet qendrim kritik ne situata te disa policeve”.

Ramiz Alia: “Ne raste te tilla besoj se mund te behet edhe publikisht. Per raste te tilla, sepse partia dhe shteti duhet te marre distance nga problemet, nga thyerja e ligjit. Rrahja e qytetareve ndalohet me ligj. Une kam dhene urdher kategorik qe te mos perdoret rrahja e njerezve. Kam dhene urdher kategorik qe te mos perdoret arma, e kupton”.

Bashkebisedues: “Jane thyer keto urdhra”.

Ramiz Alia: “Mire pra, pikerisht po te them qe kur thyhen urdhra ligjore, urdhri akoma eshte urdher, eshte ligji mbi te tera. Ne duhet te marrim distance si shtet dhe si parti, edhe publikisht. Une kam ngarkuar qe medoemos duhet te formulohet ligj, kur dhe ne cfare rastesh mund te perdoret arma dhe me ligj duhet percaktuar dhe nuk duhet lene kjo ne doren dhe arsyetimin e individit qe ka armen, te cilit, i teket e nxori dhe s’i teket, s’e nxori. Por, duhet me ligj qe kur ka te drejte dhe kur nuk ka te drejte. Nese thyhet ligji, domethene eshte tejkalim i kompetencave te tij, doemos te marrim distance. Une per kete jam edhe publikisht”.

Luan Omari: “Lidhur me kete, me lejoni qe te bej nje verejtje, verejtje qe kam degjuar edhe nga shoke te tjere, meqenese jemi mbledhur dhe i themi gjerat hapura partise. Ne Plenium u kritikuan me sa marr vesh, ne seancen e fundit te Pleniumit, veprimet e policise nga juaj dhe Ministri i Brendshem, i cili u shkarkua nga ana juaj. Opinioni i shume shokeve, sic kemi biseduar, eshte se kjo mase ishte e pamjaftueshme. Domethene, Ministri i Brendshem u shkarkua dhe u caktua Minister i Kontrollit te Shtetit. Ai mund te jete njeri shume i mire dhe ka merita, por ai eshte pergjegjes per kete konkretisht. Po, se ai s’ka dhene urdher qe te perdoreshin armet dhe do te ishte qene me konsekuente dhe me dobiprurese, sikur ai te ishte shkarkuar edhe nga detyra te tjera. Me falni qe po ju ve ne kompetenca qe jane te Pleniumit. Ta them troc mendimin tim”.

Ramiz Alia: “Jo, jo , jo ... Me falni... Jo, jo... Degjo une e kam zakon dhe dua te jem i hapur me njerezit dhe me shoket. Ja ku eshte ky shoku i Pleniumit. Une kam qene atje”.

Bashkebisedues (shoku i Pleniumit): “Tani me degjoni mua te them nje gje reale. Shoku Ramiz ka pasur mendim kete variant qe u tha ketu. Pastaj ne Plenium...”

Ramiz Alia: “Kur u ngriten kritikat ....”

Bashkebisedues: “Kur u ngriten kritikat, une terhiqem nga e para. U dha urdher qe ta gjykoje Pleniumi kete ceshtje”.

Ramiz Alia: “Ja ku jane dhe shoket e Plenumit. Dhe u thashe, une terhiqem nga opinioni im, prandaj mos u ndikoni. Tani Plenumi ta vendosi si te veproje, si te doje. Kur u shtrua ceshtja qe, madje ky e tha qe mundet te shkoj ne kontroll dhe jo ne Bashkime Profesionale, une i thashe avash, prit. Ceshtja eshte a do mbajme qendrim tjeter apo jo?! Te gjykojne shoket. Domethene, e kam ketu fjalen qe ... nuk po bejme ndonje gje te tepert. U diskutua, u gjykua. Jo,jo, jo... degjo une jam i ekspozuar ndaj cdo lloj kritike edhe ... S’e kam frike ta them .... O Luan, shih ketu qe te bisedojme nje cike me ashtu, pavaresisht qe i kemi dyert e hapura, bisedojme shtruar .... Mua, personalisht, ta them keshtu, per efekte ... efekte thene keshtu te jashtme mund te bejme, hiqe kete ose largoje ate. Mund te bejme nje gje te tille. Por, si e shikon une dhe sa e gjykoj une situaten, nuk eshte aq shume per individin. Me duket mua”.

Luan Omari: “Ne thelb ashtu, edhe ana e jashtme ka rendesine e vet”.

Ramiz Alia: “Ka. Por me duket se nuk eshte...”

Luan Omari: “Jo, une e thashe qe ai sigurisht vete personalisht nuk eshte fajtor, jam i bindur”.

Ramiz Alia: “Ashtu eshte, drejte. Ky eshte problem i drejte”.

Luan Omari: “Shoku Ramiz, ju e dini fare mire qe kur nje ushtar mbytet ne lum apo plagoset me armen, komandanti megjithese nuk ka te beje fare... ne kete kontekst...”

Ramiz Alia: “Ne kete kontekst pergjigjesh ti thuaj...” (Qesh)

Luan Omari: “Une kisha nje verejtje per propaganden tone, megjithese eshte thene shpeshhere qe vuan nga euforia, nga gjera sistematike, akoma nuk jemi cliruar, nga gjera euforike dhe propagande shpeshhere. Ju ketu thate shume drejte qe kemi edhe te meta, sepse kemi hyre ne nje rruge te paeksperimentuar, edhe do te gabojme, jane gjera qe behen per te paren here, do te ishte prezuntuoze nese do te thoshim se nuk gabojme. Por, nuk eshte e drejte te thuhet ne shtyp qe, troc, qe udhezimi qe dhate ju ishte pak e nxitur. Ketu nuk bete ndonje shkelje parimore, qe tradhtuat ligjin, u korrigjua nje mase qe doli se ishte e nxituar”.

Ramiz Alia: “Kete e kam thene kaq une, e kam thene ne kete plan sic thua ti dhe kam pasur verejtje nga ndonje shok keshtu, qe domethene, mire e the ti qe u nxituam, patem deshire te mire etj., etj. Por, prape the qe nuk e kane zbatuar sic duhet rrethet. Domethene, e hoqe nga organet qendrore dhe ia hodhe rretheve. E kemi thene qe jemi nxituar. Madje edhe ne kongresin e kooperativave e kemi thene”.

Luan Omari: “Meqenese.... si nje paranteze. Nese partia mori masa per kufizimin, per mua nuk eshte faji i vetem i partise, eshte faji i rretheve, qe kane krijuar nje opinion...”

Ramiz Alia: “Cfare thashe une publikisht? O ti, Luan, une publikisht thashe ne Kolonje, qe komitetet e partise shpeshhere zbukurojne dhe dezinformojne dhe kisha parasysh pikerisht kete problem”.

Luan Omari: “Madje qe e keni thene me shume takt, shpeshhere duhet te themi se genjejne...”

Ramiz Alia: “Ka edhe euforizma!”

Luan Omari: “Kete e themi midis nesh, por e themi qe genjejne”.

Ramiz Alia: “Edhe genjejne”.

Luan Omari: “Dua te jap nje shembull te kesaj propagande naive dhe ndonjehere kunderprodhuese. Qeveria mori vendim per oborrin personal, shtimin e tij...”

Ramiz Alia: “Po, po”.

Luan Omari: “Degjova televizionin tone: “Kjo mase revolucionare e partise”, ta them shprehimisht. Atehere i bie qe e para te kete qene kundrarevolucionare”.

Ramiz Alia: “Shyqyr qe s’e bejme kete silogjizem qe do ti. Po...”

Luan Omari: “Po cfare eshte kjo propagande pertoke fare xhanem?! Thuaje troc qe kjo mase nuk ka rezultate dhe kete partia e rishikoi. Per informacionin nuk dua te zgjatem, e thane shoket. Per informacionin une dua ta marr ne nje kontekst pak me te gjere, qe e thame lart ne muhabet. Ju dhate nje informacion per kete shoqerine gjermane te naftes, qe sigurisht ne nuk e dinim. Nuk eshte e thene qe gjithnje se cfare bejne organet shteterore ta dine edhe njerezit, se ka edhe gjera akoma qe jane ne faze fillestare”.

Ramiz Alia: “Tha edhe Farudini disa gjera me teper...”

Luan Omari: “Domethene, shoku Ramiz t’ju jap dicka me teper nga praktika”.

Ramiz Alia: “Kishte dje ne gazeta per ate, kufitaren, cfare eshte ajo...”

Luan Omari: “Ka filluar te jape me shume c’eshte e drejta. Por, perseri, po jap disa shembuj nga praktika. Shkojne shpesh delegacionet jashte shtetit, eshte bere nje marreveshje me kaq, e firmosur. Une per shembull nuk di gje. Cfare marreveshje? Une per shembull, lexoj Rilindjen edhe nga Rilindja marr vesh sistematikisht c’eshte bere, se kete informacion e jep gjermani, qe eshte bere kjo e kjo. Cfare te keqe ka xhanem qe te mos thuhen? Kjo marreveshje eshte sekrete”.

Ramiz Alia: “Sekrete...”

Luan Omari: “Prandaj po te them, informacion jo thjesht per ngjarje qe ndodhin, por kjo eshte nje gje shume episodike. Sot ndodhin, neser nuk ndodhin. Ne pergjithesi informacioni eshte pak me i gjere. Edhe informacioni per aksidentet, nuk po them qe cdo aksident, por per te medhate. Vetem nje eshte bere, qe eshte thene ne Shqiperi, aksidenti i helikopterit, i vetmi. Sepse ai beri buje. Pse kjo? Eshte marre qe nga stili sovjetik i viteve te meparshme dhe ka mbetur rutine ne programin tone edhe kjo, nuk po dalim dot. Nje verejtje kam edhe si jurist kete. Mua me duket se Sigurimi i Shtetit ka dobesi te madhe. Nuk them qe kjo pune do te behet me Sigurim, as me dhune. Per denim te dhunes se paligjshme duhen marre masa me te rrepta. Por, me duket qe ne Sigurim ka dobesi te medha dhe e quaj te cuditshme qe Sigurimi yne eshte ne gjendje te diktoje se c’jane njerezit organizatore qe jane prapa ketyre trazirave. Se ka ketu spontanitet, ka spontanitet. Por, qe ka edhe padyshim nje dore, duhet te kete, logjikisht”.

Ramiz Alia: “Ka”.

Luan Omari: “Me sa duket Sigurimi yne vazhdon akoma me metodat e vjetra”.

Ramiz Alia: “Ashtu eshte”.

Luan Omari: “Domethene, shikon qe Luan Omari vajti te takoj ambasadorin ‘x’ qe e njeh, sepse ka ardhur ne Akademi se kam qene ne pritje dhe e regjistron qe Luani ka folur 15 minuta, ose Ismaili, ose Driteroi dhe nuk shikon cfare duhet te shikoje. Domethene, duhet qe keta njerez te clirojne mentalitetet e vjetra. Te bej nje pune shkencore, se kudo ka shkence dhe Sigurimi ka shkence te madhe, kete e kam si verejtje keshtu, meqenese jam pak me afer si person, afer ceshtjeve te Sigurimit te Shtetit”.

Ramiz Alia: “Jo, jo, ke te drejte”.

[RaPSouL]

Ramiz Alia: Marr 16 mije leke rroge

“TAKIMI ME INTELEKTUALET“ (5)

“Koha Jone” boton sot pjesen e peste te bisedes se Ramiz Alise me intelektualet, zhvilluar me 12 gusht 1990. Ne kete pjese te takimit diskutohet per privilegjet qe perfitonin drejtuesit e Partise se Punes dhe kryesisht anetaret e Byrose Politike. Ramiz Alia, i cili drejtonte njekohesisht Presidiumin e Kuvendit Popullor dhe Partine e Punes, u shpjegon intelektualeve trajtimin qe perfiton, duke sqaruar edhe per kufizimet qe ka kerkuar te behen, ne menyre qe te shmangen abuzimet. Ne te njejten kohe, Alia shpjegon se ka kerkuar nga qeveria e drejtuar prej Adil Carcanit, qe Klinika e Udheheqjes te shfrytezohej edhe per qytetaret e thjeshte. “Shoket qe u futen tani ne Byrone Politike, te qendrojne atje ku jane, neper apartamentet e tyre edhe te banojne e te hane, e te rrine, si te gjithe qytetaret e Republikes dhe pa asnje dallim ketu”, shprehet Alia, gjate debateve me juristin Luan Omari. Per anetaret e Byrose Politike te PPSH-se ishin rezervuar per banim disa vila ne qender te Tiranes, ne te ashtuquajturin “Blloku i udheheqjes”.

(vijon nga numri i kaluar)

Luan Omari: “Partia eshte futur me konsekuence ne rruget e demokratizimit te vendit, ne te gjithe e pershendesim, sidomos inteligjenca, e cila eshte me e ndjeshme ndaj ketyre gjerave. Une mendoj qe, partia e di ndoshta, ta theksoj nuk i vjen keq, se nje kerkese qe kane njerezit, eshte qe shume privilegje, qe mund te kene qene shume te medha, por qe bien ne sy, ne kushtet kur ne kemi mungesa, keto privilegje duhet te eliminohen, nuk shkon. Jane privilegje qe bien ne sy keq dhe te japin pershtypjen qe neve ne kushtet e socializmit kemi akoma nje strukture qe bie ne feudalizem”.

Ramiz Alia: “Po, po”.

Luan Omari: “Ne baze te strukturave, nomenklaturave e gjera te tjera etj., etj. Une duhet te thosha se keto gjera duhen pare seriozisht. Keto kisha”.

Ramiz Alia: “Drejt e ke, edhe une po jua them qe kete ceshtje une e kam ngritur shume kohe me pare, kupton. Nje here sa per dijeni, duhet pasur parasysh se ndonjehere, ndonje gje te madhe, ndonje gje te vecante nuk ka. Po te doni, une jam gati t’ju jap llogari hapur. Po e filloj nga vetja ime si President, ose si Sekretar i Pare. Une marre 16 mije leke te vjetra rroge ne muaj. Paguaj 2500 leke qira per shtepine, per driten, per ujin, cdo muaj. Paguaj te tera ushqimet qe ha, te gjitha. Dhe i paguaj te kategorise se pare. Po flas, thjesht kur eshte puna te mua. Kam nga ana e shtetit sherbimin e sigurimit, sherbim mjekesor une s’kam nevoje. Jo, jo, fatmiresisht, s’kam nevoje per sherbim mjekesor. Keshtu qe dhe ai mjek qe me eshte ngarkuar, ai punon te juve me duket, he? Ai rri atje ne spital dite per dite, sidoqofte eshte ne dispozicion tim. Kam sherbim ne shtepi, qe t’ju sherbej njerezve. Kam ne Durres nje shtepi qe shkoj per pushimet ne vere. Kur shkoj neper rrethe, nuk marr dieta, s’kam dieta. Por, ne shtepite e pritjes qe vene edhe shoket e tjere, atje ha edhe fle, pa dieta. Per gjithe veprimtarine time publicistike etj., etj., nuk marr asnje lek nga asnje liber, nga asnje botim. Te gjitha shkojne ne fondin e partise. Une s’marr gje. Sa per dijeni dhe kjo. Keto jane kushtet qe kam une. Por kuptohet privilegji im eshte qe une gjej cdo gje qe s’e gjeni ju. Daleni njehere .... Jo, jo prit, prit. Se do kaloj ne stadin e dyte. Do kaloj tek i dyti. Pra, une gjej ushqimin qe dua, e porosis edhe me vjen. Per veshje, po keshtu, i porosis dhe i paguaj, s’kam pas nevoje te marr llokum nga keto gjera. Kjo eshte situata. Me fal, prit, prit. Po dale ti se une ... (Degjohen reagime nga salla) Ore shok i dashur, une po flas per veten time. Ore me lere te flas se i di une. Tani, tani ... Prit ore, prit. Do kaloj tani. Keto kushte qe jane krijuar per mua, kupton, ne keto kushte jane edhe shoket e tjere te udheheqjes se Partise, Byrose Politike, te Komitetit Qendror. Domethene te njejten procedure kane, paguajne per ushqimet, paguajne per qirane e shtepise, edhe ata paguajne 2500 leke ne muaj. Natyrisht ka qe e kane shtepine me te vogel dhe paguajne me pak se te tjeret, e te gjitha keto qe thashe. Tani, ka ate favor pikerisht qe thashe. Jo me kot e thashe, qe une gjej ushqim qe s’e gjeni ju, e porosis me vjen, ose per veshjet, ose sherbimin mjekesor. Une e kam, mua ma kane siguruar ne menyre te vecante, por s’kam nevoje per sherbimin mjekesor. Edhe aspirine pi ndonjehere se duhet, me dhemb koka kupton. Kaq. Te tjeret kane nje sherbim ne nje klinike qe eshte speciale, qe kane kartelat, sherbimin shendetesor, ilacet etj., etj. Pra, favoret cilat jane? Tani jo per veten, flas per te tjeret. Favoret jane te ceshtja e ushqimit, gjejme ushqimin qe duam dhe nuk ka kufizime ne sasine qe marrim ushqimin. E paguajme. E dyta, eshte favor ceshtja e veshjes. Kerkojne, marrin, gjejne, kupton. Jua sjellin, paguajne, por e gjejne. E treta, ne klinike sepse edhe ceshtja e ilaceve, i marrin atje ne klinike, nuk eshte sic i paguajne te tjeret, sic eshte rregulli. Atje me duket se s’paguajne. Tani, po flas per rregull. A ka c’rregull ne kete rregull? Qe te mos e quaj, a ka abuzim nga ky rregull? Ka. Nuk jam ne gjendje t’ju them nje per nje se t’ua them sinqerisht eshte ceshtja me e merzitshme, me e bezdisshme qe kam pasur dhe kam ne jeten time. Jo sot, por gjithnje. Gjithnje, kupton? Por, ndonje gje kur e kam marr vesh t’ua them sinqerisht nuk kam munguar ta them edhe ne udheheqjen e Partise. Shoket jane ketu, le ta pergenjeshtrojne po te duan, kupton. Kur kam marre vesh qe ndonjeri ka ndertuar dicka ne shtepi qe te marr dhe femijen e vet, etj.,etj. Tashti konkluzioni. Une jam i mendjes qe ketyre gjerave u duhet dhene fund, kupton. Do te perjashtohem une dhe do te perjashtohet Kryeministri, po ua them meqe pate merak se mos me ndodh gje mua. Medoemos, une nuk mund te mos kem nje sherbim sigurimi te vecante, kupton, ashtu sic nuk mund te mos kem nje sherbim mjekesor, kurre mos paca nevoje, po jeta eshte jete, cdo gje ndodh ne jete, kupton. Ashtu sic nuk mundem une ne shtepi sherbimin ta bej vete, he? Pra, do kem nevoje per ate sherbim ne shtepi. Rri ne ate shtepi apo nuk rri ne ate shtepi, une mendoj qe nje shtepi qeveritare duhet ta kete medoemos, kushdo qofte. Une jam, do vdes, do vij tjeterkush ne vendin tim, kupton, ose do plakem do vij tjeterkush ne vendin tim. Edhe ajo shtepi do jete per ata qe do vijne, ai qe eshte kryetari i Presidiumit, i shtetit, ai do te rrije atje, une do te iki nga andej. Konkretisht, une kam dhene urdher qe menjehere klinika speciale te likuidohet. Ajo te shnderrohet ne kliniken e lagjes dhe te gjithe shoket te shkojne te mjekohen ne ate klinike si te gjithe qytetaret e tjere. Me te tera te drejtat e qytetarit e thjeshte. Klinika speciale do t’i sherbeje shokeve te Byrose Politike, te Komitetit Qendror sic i sherben cdo qytetari tjeter. Ilacet paguhen, te tere t’i paguajne. Ne qofte se ka nevoje per shtrim, shoket e Byrose Politike mund te shtrohen ne kliniken speciale, por e varur nga pavijoni 12 i spitalit nr.1, me te njejtat kushte qe trajtohen te gjithe kuadrot e tjere. Kete urdher kam dhene, ja ku eshte shoku Xhelil ketu. Kjo menjehere duhet te dale vendim i qeverise. Ashtu sic kam dhene urdher menjehere, kupton, qe te hiqen ceshtjet e ushqimit te tyre dhe te kufizohet kjo vetem ne familjet e shokeve te udheheqjes se Partise. Edhe kjo, jo me me ate lloj sherbimi, por duke hapur ose duke marre ne dyqane. Pa asnje sherbim special per ta.

Tashti si do realizohet, se s’realizohet, kur do realizohet, per nder kete s’mund t’jua them. S’ua them dot se ate vendimin per kliniken e ka ne dore ky, po u be burokrat e keni ne dore, kapeni. Ai duhet te dale vendim dhe te firmoset nga Keshilli i Ministrave qe te marri fund ajo. Kete ceshtjen tjeter po ashtu eshte duke e pare shoku Adil dhe shoku Xhelil qe ta perfundojne dhe ate ceshtje. Une ne parim thashe, kam qene dhe jam qe duhet ta likuidojme kete ceshtje. Por, ja u thashe kete qe ta keni idene edhe se cfare ka, se ka shume mister dhe faji eshte i joni. Sepse keto gjera nuk jane bere ne rruge normale. Per shembull, edhe nese behet fjale per mua dhe Kryeministrin, une do te propozoj te dale vendim i qeverise. Pa vendim te qeverise, une nuk do te pranoj as une per vete”.

Luan Omari: “Shoku Ramiz, ketu nuk eshte problemi per shoket e udheheqjes, por per abuzimet qe kudo ndodhin, se perfitojne nje rreth i gjere njerezisht qe lidhen me farefis...”.

Ramiz Alia: “Une kam dhene urdher te vecante, shoket qe u futen tani ne Byrone Politike, te qendrojne atje ku jane, neper apartamentet e tyre edhe te banojne e te hane, e te rrine, si te gjithe qytetaret e Republikes dhe pa asnje dallim ketu. Ua kam thene, hiqeni te tereve. Prandaj ua them kete, per vete s’ua kam hequr sa per dijeni. Kjo ishte per sa i perket asaj qe the ti Luan, kjo eshte per sa i perket kesaj ceshtjeje. Kete duhet pasur parasysh nje gje, qe ky problem eshte me i komplikuar nga kaq. I komplikuar flas si lufte qe duhet te beje partia, me i komplikuar se kaq, se ketu une bera fjale vetem per shoket e Byrose Politike. Ketu une do te thosha qe ky problem shkon deri te drejtori i ndermarrjes dhe te drejtori i klinikes, edhe te mjeku individ, edhe te ti, edhe te ti... Jo jo, eshte nje problem me i gjere. Ka nje karakter me social, prandaj lufta do te behet me shume intensitet, duhet pas shume e shume kujdes”.

Bashkebisedues: “Per vendimin e fundit shoku Ramiz, te 80%-shit, kjo qe thoni ju, i thote i ati te birit, i ati shef plani, djali punetor, pse ta jap ty e t’ia heq vetes?”

Ramiz Alia: “Se 50% merr ai”.

Bashkebisedues: “Me nje fjale kjo eshte ne gjitha nivelet...”.

Ramiz Alia: “Puna eshte nje problem qe do prape kujdes”.

Bashkebisedues: “Une kam verejtje per kete ceshtje, nje sugjerim. Nuk eshte e vertete qe me informacionet e saj, partia informon apo nuk informon persona. Ta zeme, une qe mbyll gojen e nuk flas, ose ti qe nuk mbyll e nuk flet, ose ai tjetri qe jemi shume keshtu... Nuk eshte e vertete qe partia... nuk mund ta pranojme si te vertete, kurdohere nuk e zbulon apo e dikton abuzuesin. Partia e dikton me se njehere abuzuesin, jo perhere, sepse une s’informoj, s’ka si ta gjejme perhere. Por, te pakten disa here. Disa here abuzimi behet publik, sepse behen gjyqe publike, edhe neper gjyqet publike dalin emra, sigurisht ne keto raste dalin edhe thashetheme shume, por gjyqi verteton disa gjera gjate zhvillimit te tij. Thashethemet bejne pastaj punen e tyre. Gjyqi i ka gjykuar njerezit. Une them ne keto raste, sipas dy shkalleve, domosdo sipas shkalles se abuzimit, qe eshte e para, demi material, abuzimi qe behet. Duhet te thosha qe edhe sipas nje shkalle tjeter qe ka te beje me pergjegjesine, me shkallen e pergjegjesise qe ka personi. Domethene, me pergjegjesine qe ka karshi partise, karshi shtetit, karshi popullit, duhet njerezit te gjykohen me te drejten dhe kjo e drejte nuk ka si te jete ndryshe, pervecse e rrepte, ne kuptimin e rreptesise se ligjit. Po ju jap nje shembull te gabimeve tona. Ne denuam nje abuzues te madh nga Sauku, e denuam me ligj edhe e ekzekutuam. Tere populli e di. Tere populli, jo vetem qe eshte i kenaqur, por thote shyqyr qe e kapen kete njeri. Pastaj e denuam sipas shkalles se abuzimit. Por, duhet te behet nje ligj, ose me mire, morem nje vendim, qe te falnim njerez, kemi burgosur dhe beme shume njerez, falem nje lloj njerezish. E pra, nuk beme ate nje nen te vogel, ose nje ligj te vogel qe disa nga ata abuzuesit e medhenj te ketij rasti. Mund te kete raste te tjera. E kapen me siguri. Te mos dilje nga burgu pas dy muajsh, ti duhej te kishe vuajtur 20 vjet, sipas vendimit, per arsyen e thjeshte, sepse kishe mbushur moshen 60 vjec. Me falni mua, une nuk jam qe te vdesin njerezit neper burgje, por ne kete rast te vdes ligji, por po te besh nje leshim kur merr nje vendim shume te drejte tendin, qe te falesh njerez dhe te krijosh nje atmosfere me te shendoshe nga kjo ane, te falesh pikerisht, te shpetoi ai. Ai s’duhet te shpetonte. Nuk e kam faktin, te fakti vete, por e kam te rreptesia e ligjit, e cila duhet te ekzistoje dhe ne duhet ta aplikojme. Jane bere te pafytyre njerezit. Me falni se keto qe them, i them vetem me dijen time, nuk i kam nga thashethemet.

M’u desh te vete ne nje zyre te larte, nga me te lartat e shtetit, per pune personale. Ai qe do me priste ishte i zene, me kishte caktuar oren, se e pres une gjysme ore apo me shume, atehere te me mbaroje punen ai. Edhe une prita ne kabinetin e tij. Une nuk jam njeri qe nuk me njohin, se ma kane pare fytyren, ndenja cerek ore, prita, me pak apo me shume, kjo nuk ka rendesi. Por, hyri nje nga sekretaret, te pakten keshtu e mora, u ul atje te telefonat e kabinetit, sekretari ishte ketu, une isha i ulur ketu dhe bisedoi. Te tere nje cerek ore qe prita une, ai mbaroi, une prita, asnje minute me shume, vetem per kete ceshtje. (Fliste) me dike, se kush do fitoje, Dinamoja apo Partizani, apo kush ishte... Qe ishte krejtesisht normale, i kuptoj keta tifozet. Nuk ishte kjo kryesorja. Ai matane telefonit ishte budallai i budallait i filan drejtorie, qe kerkonte kompensate dhe nuk vinte te kjo zyre, tek ai qe kerkonte ne telefon, per te pasur kete kompensate. Me doli hajduti aty. Nuk e kishte per turp fare, perpara meje, perpara shokut te vet, ne kete zyre eprore, ai bisedonte qe ai i jep kompensate kur te doje dhe si te doje dhe sa metra te doje, ky ishte abuzimi. Nuk e di, a me kupton. Si ndahesh publikisht, me veten time kjo pune?! Si eshte e mundur qe behej publikisht kjo pune, nuk e kuptoj kete gje. Ora eshte 1, neser ne oren 12 ose nga ora 10 provoni, dergoni nje helikopter mbi te cilen ndermarrje bujqesore qe te mendoni, qe te vezhgoje sa njerez jane ne pune, se ma ngriti dikush kete, nga ora 12 ikin ato. Drejtori s’eshte, kryeagronomi s’eshte, i dyti nuk eshte, i trete nuk eshte”.

Ramiz Alia: “Tani per ne vere ikin ne oren 10?!”

Bashkebiseduesi: “Nga ora 10 ose 10 e gjysme nuk rrine ne pune fare, ai thote nga ora dhjete dhe une po ju them oren e tij, mbase ai e ekzagjeron, ka edhe ekzagjerime. Une i kuptoj mire ekzagjerimet, se po e dergojme ne 12, hiperbolat qe ben njerezia. Ne kete rast nuk eshte dezinformacion, eshte hiperbole me teper, edhe do te shikosh qe nuk jane ne pune. Shihni me njerez te besimit qe pjeshkat ne dege qe shiti kjo ndermarrje vet, ta zeme ne 1 mije kuintal, sivjet shiti 200, po them vjet edhe sivjet, nuk them parvjet. Nga 1 mije arrit ne 200. Keto jane te konstatueshme. Ai drejtori atje qe nuk rri as ne zyre. Me falni, se me gjeti edhe mua qe marr shpesh ne telefon dhe nuk gjej kurrkend. Po, po, shoket e mi qe jane ne zyra, jo shoket e mi pensioniste, se ata jane neper shtepia, i marr ne telefon. Ja ku eshte Driteroi ketu...”.

Dritero Agolli: “Mua me ke gjetur”.

Bashkebiseduesi: “Pardje te kam marre ne telefon, epo i kam marre ne telefon te tere telefonat e Lidhjes se Shkrimtareve, vetem kryetari ishte ne zyre, me falni. Tani nuk them kete per shembull, per Lidhjen e Shkrimtareve, kete e jap per ta pergjithesuar. Pra, ate drejtorin e asaj ndermarrjes, ate mos e kerko as nga ora 12 se nuk eshte kurrkund. Madje, ai te rreshket porsi ngjale, sepse ai do te thote qe kam qene te vila... Te jap nje shembull tjeter. Ishte ketu ne Tirane nje ndermarrje, e cila fabrikonte pasta, pije freskuese, keshtu gjerash, ishte ndermarrje e madhe. Nuk e di si i thone, ka emer kjo pune, por nuk e di si thone. Kjo kishte nje makine. Mirepo, kjo ndermarrje nuk mund te funksiononte me kaq e madhe dhe kishte shume te drejte, mbase nuk e gjykoj dot. U nda ne tri ndermarrje, mori tre makina. Une kam nje ballkon belveder per kete ceshtje. Dal atje ne oren 8 te mengjesit dhe shikoj makinen qe leviz, syte i kam te mire, kur shikoj me gjyzlyke dhe leviz cfare makinash? Me gra, me femije, me shofer. Tre shofere bashke, nuk levizin makinat me funksionare. Si eshte e mundur? Te dera do te vihen ne organizaten e partise edhe jo te dera e Akademise, por perpara se te prishej Parku e beme arrakat fare, atje ku te hipesh shyqyr tani, do te ngjitesh nja pese centimetra nga trotuari larte, aty ishte nje makine nga Elbasani”.

Ramiz Alia: “E ku paska qelluar edhe nga Elbasani...”.

Bashkebiseduesi: “Mbushur me gra, me femije, edhe nje burre i madh, sa dy here une, qe une nuk e njoh. Une duke nxituar se isha ne orar, desh me shtypi, desh me shkeli...”.

Ramiz Alia: “Pu, pu, pu, edhe Elbasani ta bej kete gje...”.

Bashkebiseduesi: “Atehere e pashe qe ishte Elbasani. Atehere kjo makine, si ka mundesi qe udheton nga Elbasani per ketu ne Tirane? Kaq kollaj, kaq shume keshtu... Pra, ka raste ekzakte kur privilegjeve mund t’u pritet koka, ka raste ekzakte kur mund te marrim masa shembullore. Populli do t’i aprovoje 1001%. Une me ndergjegjen time, per njeriun qe nuk dua t’i pritet koka askujt, i aprovoj 2001% ose 2002%, ka raste te tilla”.

Ramiz Alia: “Ti ke shume te drejte. E para njehere, fenomene te tilla qe thua ti, ka, s’e luan as topi. Edhe qe duhet partia e shteti dhe te gjithe, qe te luftojme kunder tyre, korrupsionit, po e quaj shqip, medoemos. Per sa i perket ceshtjes qe u liruan nga burgu apo jo vjedhesit, une desha vetem te sqaroj nje gje, ne keto amnistite qe kemi bere, jane perjashtuar nga amnistia vjedhesit. Me fal. Njerezit jane pershtatur. Do te vi tani aty. Tani ti ngrite problemin e moshes, edhe te pushkatimit. Une per veten time, si kryetar i Presidiumit, pothuajse ne cdo mbledhje kur na vijne propozime per falje, per keto qe jane denuar me vdekje, une jam shume pro ketyre faljeve. Une nuk jam per denimin me vdekje. Denimi me vdekje eshte nje gje shume e rende. Te denosh tjetrin me pushkatim eshte shume, shume e rende. Te ne mos harrojme, ne origjinen tone edhe si te thuash edhe zakonet tona, hakmarrja ekziston nje cike. Me shkruante nje nene nje dite, nje leter: Shoku Ramiz, si eshte e mundur qe une e shoh ate vrasesin e djalit tim, qe eshte gjalle, edhe pse u fal ky? U detyrova t’i shkruaj, t’i bej nje leter te shkurter. T’i them, edhe mbylla keshtu letren: A do te ndjeje kenaqesi ti te shihje nje nene tjeter te qante si ti? Pati miresine te me thote dhe te me pergjigjet: Faleminderit shume. Une mendoj qe jo pak njerez, qe denohen me vdekje, kupton, nuk e zgjidh ai problemin dhe une besoj qe je dakord edhe ti. Tani te vijme edhe te 60-vjecaret. Ne morem vendim, ne ate amnisti qe t’i lirojme. Tani 60 vjec ne burg jane te vertete. Une jam dakord me ty qe ka koinciduar ndonje nga keto hajdutet me cizme kur i thone, kur thone qe paskan perfituar nga ajo?! Mundet, mundet. Por, domethene, te mbash ne burg keta 60-vjecar e keto... Une nuk e diskutoj, s’e di, nuk e diskutoj keshtu, por ne e morem ne kete kuptim, me teper nisur nga nje koncept humanitar, ndoshta duhet pare kokerr per kokerr. Per sa i perket anes se vjedhjeve, kupton, ne mos gaboj, nuk e di, mundet s’e kam te sakte. Por, me duket se cdo vit nja 2 mije deri ne 2 mije e 500 vete futen ne burg per vjedhje. Domethene edhe masa e denimit per keta nuk eshte e vogel. Eshte madje si me kuota ai Kodi Penal, sipas rendesise se fajit. Po ke bere vjedhje 5 mije leke, denohesh 10 vjet, po ke bere 15 mije leke denohesh 20 vjet, e keshtu me radhe. Por, si ide jam qe lufte kunder korrupsionit duhet dhe duhet nje lufte e madhe. Shiko, tani edhe nje gje do t’ju lutesha, do te caktojme nje kohe qe ta mbyllim”.

[RaPSouL]

Kadare: Fund padrejtesive

“TAKIMI ME INTELEKTUALET” (6)

“Koha Jone” boton sot pjesen e gjashte te bisedes se Ramiz Alise me intelektualet, zhvilluar me 12 gusht 1990. Ne kete pjese, diskutohet mes Ramiz Alise, Ismail Kadarese dhe Sali Berishes, lidhur kritikat ndaj aktivitetit te Partise se Punes dhe disa strukturave shteterore. Ne menyre te vecante shkrimtari i njohur, Ismail Kadare, perqendrohet ne punen e organeve shteterore dhe te informacionit, lidhur me aspekte te ndryshme sociale dhe politike.

(vijon nga numri i kaluar)

Ismail Kadare: “Per inteligjencen, besoj se nuk ka, eshte nje gje absolute qe inteligjenca shqiptare eshte per lirine dhe pavaresine e vendit pa asnje diskutim dhe per kete shtet qe ekziston dhe eshte per stabilitetin e tij qe te vazhdoje gjithmone. Megjithate, duhet pranuar se ka njerez ne Shqiperi qe mendojne te kunderten e saj. Mendojne nga padija disa, por gjithashtu kjo shtrese njerezish qe e mendojne kete nga padija, ose nga dashakeqesia e lindur. Ka nje skenar te vjeter qe per inteligjencen dyshohet shume lehte, goditet shume lehte inteligjenca. Zakonisht ku ta gjejme, e gjejme tek inteligjenca. Eshte e vjeter kjo, shekullore. Por, besoj se historia e vendit tone e ka treguar, te paret te pakten dhe aq me teper keto 50 vjet sa e interesuar eshte inteligjenca shqiptare, sa ajo e ka lidhur veten me kete strukture shoqerore dhe me kete komb dhe nuk ka ku te mbeshtetet ne asnje baze tjeter. Dhe ne qofte se ajo kerkon ndryshim gjerash, evoluim, zhvillim, i kerkon vetem ne emer te saj dhe te asgjeje tjeter. Tani, tek ne ka disa here gjera corientuese qe shkaktojne me duket mua dhe nje nga keto qe ndodhen kohet e fundit, nje cilesim qe mund t’i behet fjales se sa ketij corientimi. Corientim ne shtresa te ndryshme te popullsise. Corientimi eshte qofte nga influencat, nga degjimi i radiove te huaja, nga thashethemet, por qofte edhe nga kuadrot tona nga brenda. Te folurit kontradiktor dhe pa pergjegjesi, me duket mua ka, shkaktuar shpeshhere, i ka ushqyer keto luftera thashethemesh qe kane qarkulluar ne te gjithe vendin. Te folurit pa pergjegjesi behet per disa arsye, por nje pjese e kuadrove i bejne per t’u dukur ultrarevolucionar dhe kane shkaktuar mendoj deme te medha. Me disa biseduam edhe ne pushim lidhur me Peres de Kuelarin, qe mendoj une filloi nje proces mosbesimi, ose u ushqye procesi i mosbesimit te masat qe po merrte, masat demokratike, pikerisht mbi te folurin pa pergjegjesi qe ben shume kuadro kunder Peres de Kuelarit. Pa asnje testim nga Shqiperia. Si te thuash, ishte hapi i pare, por qe ishte per mua fatal. Per te mbjell kudo, domethene, per te shperndare ca e kane bere me qellim, ca pa qellim, ca nga injoranca, ca nga per t’u dalluar, nuk e di pse. Ama kjo ndodhi”.

Ramiz Alia: “A eshte kaq e sakte kjo, qe per Peres de Kuelarin qenka folur kudo kundra? E kane degjuar te gjithe njerezit?”

Ismail Kadare: “Te gjithe auditoret e kane degjuar”.

Ramiz Alia: “Eshte folur gjetiu?”

Ismail Kadare: “Eshte biseduar ne tere Shqiperine”.

Ramiz Alia: “Nuk e di, mbase”.

Ismail Kadare: “Tamam ne procesin e demokratizimit te ketij debati, te pluralizmit, te mendimit, te kemi mendime te ndryshme ndaj te njejtit qellim, per shembull, te thirret gazeta ‘Drita’ dhe i thuhet kete debat do ta mbyllesh, para tre apo kater ditesh. Me urdher. Debat per mesjeten e letersise shqiptare”.

Ramiz Alia: “Une nuk jam per te mbyllur debatin. Por, domethene, ai lloj debati nuk eshte debat”.

Ismail Kadare: “Tjeter pune”.

Ramiz Alia: “Tjeter problem”.

Ismail Kadare: “Duhet sqaruar”.

Ramiz Alia: “Se gazeta ‘Drita’ bente thirrje qe te vazhdoje debati. Madje, bente thirrje qe te degjojme dhe kosovaret cfare thone per kete ceshtje. Se pse e kerkonte kete nga kosovaret, nuk e di. Po te kemi parasysh se aty jane te tere. Eshte gabim, sepse nuk kemi ne pse te pyesim. Jo, jo, nejse mos i hyjme atij muhabetit se eshte i larget”.

(Ka nderhyrje nga salla mbi kete ceshtje)

Ismail Kadare: “Mendoj se cdo popull, sidomos populli shqiptar, eshte shume i ndjeshem ndaj ndjenjes se drejtesise, kur vendoset drejtesia ne vend. Nje nga themelet e stabilitetit te vendeve ka qene gjithmone qe kush force drejtuese ka marre namin me te drejte ose pa te drejte qe e ka vendosur drejtesine. Kjo ka qene gjithmone e njohur ne histori, qe ky hyri si respektues i ligjeve, ky qe nuk i respektoi ligjet, ky i mori neper kembe, ky s’i mori. Domethene edhe populli jone e ka shume te theksuar kete ndjenjen e drejtesise. Prandaj ajo qe kerkohet nuk eshte as per hakmarrje, as per meskinitet, qe kerkohen disa pergjegjes per punen edhe pse nuk jane perfshire direkt, por te marrin denim, sepse kjo krijon nje kenaqesi te madhe ne popull, krijon nje siguri, krijon nje qetesim shpirteror. Kurse e kunderta krijon nje acarim shume te madh. Prandaj, hezitimi disa here i solidaritetit, disa jane ne rrethe ku kryhen keto padrejtesi. Per shembull, une kalova nje dite, ju e permendet ate drejtorin e policise qe ishte shkarkuar nga puna, e kishin hequr nga puna, e pashe ne rruge prapa ‘Dajti’-t, e perqafonin njerez ne menyre agresive, ne menyre te shemtuar dhe ai i veshur me rroba civile ngjante ndryshe dhe ishte rrethuar nga ish-kolege a kolege te tij per t’i treguar nje lloj mbeshtetje. Kete une e quaj nje lloj mbeshtetje kriminale, ne qofte se ai eshte hequr per nje gje te shemtuar, ka kapercyer ato kompetencat e policise, ka qelluar me arme, ka plagosur apo ka vrare. Keta njerez hiqen akoma se jane militante, me c’te drejte? Se kjo gje rrezaton kudo pastaj. Prandaj mendoj une, kjo nuk eshte aspak nje ndjenje meskine, sepse populli nuk u genjekerka fare. Di vetem qe filani ka shtene, filani ka dhene urdher te keq, filani eshte i dalluar per egersi, ai kenaqet dhe di qe filani u shkarkua per kete gje. Dhe mendoj une qe dicka ne shtyp nga kjo, nje pjese e ketyre rasteve, duhet te dale, sepse ndihmon dhe nuk sjell asnje te keqe. Mendoj se ne vendin tone eshte krijuar nje, nje ... domethene trajtimi me realizem i asaj qe permenda vetem ndihmon ne stabilitetin e njerezve. Aq sa te gjykohet. Nuk jam per lajme sensacionale, as per te shuar kuriozitetin e semure te njerezve, por ama nje minimum realist dhe solid i informacionit patjeter qe duhet te jete. Nuk mund televizioni te shtoje folklorin sa here qe ka ngjarje delikate. Per mua, une e quaj kete gje nje zgjidhje qesharake. Shton kenget popullore se kujton qe po rrit edukimin e njerezve. Mendoj qe ne Shqiperi, duke marre shtypin dhe te gjithe ne, ka nje egersim te madh, te dyanshem. Nga nje numer i pafund njerezish qe perplasen dhe rrezatojne ndjenja jo njerezore me njeri-tjetrin dhe pastaj kalon te tjetra. Ky rrezatim domethene, mijera njerez vertiten te ne me lutje, me gjera qe absolutisht nuk duhet te harxhoje kaq shume kohe, ka nje mungese moskuptimi nga nepunesit. Kjo mungese moskuptimi kalon disa here tek ata njerez qe ankohen. Si te thuash, nje mungese ndjenje njerezore shume te madhe, me te cilen shtypi jone, organizatat e partise, shoqeria jone nuk merret me per te ecur perpara. Ne kemi bere vertet lufte kunder asaj qe quhet meshire kristiane, por kemi harruar qe keto ndjenja jane ndjenja njerezore, qe jane mbi fe. Ka nje meshire njerezore qe eshte gjithashtu nje kategori humane njerezimi. Ka nje kerkim ndjese, nje pardon. Te gjitha keto jane perjashtuar nga jeta jone. I kemi perjashtuar dhe nuk i kultivojme. Nuk eshte vetem meshira, nuk eshte vetem kristiane, eshte nje nga ndjenjat me te medha te njerezimit. Te te vije keq per tjetrin kur vuan dhe t’ia zgjidhesh ate qe ka, sepse nuk ka vetem kategori objektive ne jete, ka dhe kategori njerezore. Une kam njohur, me ka qelluar rasti, zyrtare, qe nuk i vjen fare keq, madje kane kenaqesi qe e shohin te vuaje tjetri, qeshin kur i thua: “He mo ai sakat, pune e madhe, 8 muaj ka qe rri ne rruge”. U ankuam nje here ne bashke me Leta Shkurtin, per nje familje qe vazhdon akoma te ... ka qe nga vjeshta e vitit te kaluar vazhdon edhe tani, ka kaluar gjithe dimrin ne rruge, me plasmas: Po i dhame nje here, e beri naze per shtepi. Si mund te lesh pa shtepi nje familje, me grua, me femije. Te rrije ne rruge dhe as nuk ndiejne keqardhje fare, por reagojne duke qeshur: Ka te drejte ka, por do t’ia zgjidhim. Ky ishte nje nga shembujt e panumert qe jane ne jeten e perditshme njerezore dhe keta njerez vertiten zyre me zyre, qytet me qytet, une i shoh qe flene neper lulishte, asnjerit nuk i vjen keq. Te shtrire atje barkas me dhjetera, naten, se nuk kane ku vene, aty para shtepise sime, nuk i pranojne hotelet, me femije, flene burri, gruaja dhe 3 femije. Une nuk e di Komiteti Ekzekutiv i ka pare, por duhet t’i kete pare. Policia i ka pare. Nuk mendojne ndonjehere se ku do te vene keta njerez, jane shqiptare, jane qytetare te ketij vendi. I shikojne me mijera qe kalojne aty edhe thone: Mor po c’eshte kjo?! Por asnje nuk i ndihmon, nuk hyn ndonje ligj apo ndonje komitet, apo ndonje shkrese, nuk hyjne keta njerez. A mund te jete marxhinuar kaq shume shoqeria tone?! Prandaj them une qe shtypi jone do te trajtoje probleme sociale, kupton ti. Mund te gjeje, ka me mijera te papune, jo me sensacione, por t’i trajtoje, por ka menyra per t’i trajtuar. Mendoj se nje perspektive e pret populli jone. Une kam gjithmone besim se populli jone, pavaresisht nga ajo natyre dinamike qe quhet dhe nervoze disa here, ne thelbin e tij eshte i duruar. Nuk ka populli shqiptar padurim te semure, nuk besoj se ka. Une mendoj se vetem duhet gjendur gjuha, marreveshja, dialogu i mire me te. Eshte populli, duhet te kete mirekuptim te madh me shtetin. Une kam kete besim te patundur, e kam pasur dhe do ta kem ne gjenetike te gjere. Prandaj nese krijohen te tilla eksese dhe padurime, krijohen nga nje mosfunksionim i mire, nga rrethana te tjera qe u analizuan dhe u fol ketu, por edhe nga nje mosfunksionim i mire i administrates me te. Por, une mendoj se jane shume probleme qe duken shume gogol, qe jane teper te kapercyeshme. Une mendoj qe ne propaganden tone duhet t’i japim perspektive ekonomise. Te themi gjera roze kot, te japim genjeshtra kot, por ama ajo qe do te behet, nuk ka pse keshtu... Ta themi qe perpara, edhe nese do te behet pas pese vjetesh, ta dije ai qe edhe kjo nafte do te dale pas pese vjetesh, kjo rruge do te ndertohet pas pese vjetesh. Sepse ne fillim sapo ai te shikoje buldozeret e pare, ajo do te krijoje ndjenje gezimi te njerezit dhe ai e ndjen mireqenien qe atje, kur e shikon qe kalon makina, po e rinderton nderkaq, qe filloi. Po keshtu pa thene asgje, duke i mbajtur gjysma neper zyra, nuk dihet se cfare do te ndodhi, se cfare ashtu... Me realizem, shtepite do rriten kaq, mireqenia do te rritet kaq, per dy vjet nuk do te rritet asgje se nuk ka mundesi, por ama mund te kete. Pasi perspektiva eshte nje fuqi reale, materiale. Perspektiva, shpresa jane gjera reale, nuk jane enderrime si te thuash. Qe nga momenti qe vepron me afat, ajo fillon te veproje ne ndergjegjen e njeriut. Ajo thote qe e dua pasneser kur e ka te turbullt se cfare do te ndodhi. E shikojme dhe degjojme se cfare po behen, mundesia, kontrata, ato qe mbyllen te reklamohen se jane gezim i madh, nese do te behen, hotel, rruge, plazh. Te gjitha keto duhet te dihen, nuk ka asgje te keqe. Me te vertete njera e ka afatin tre vjet, por njera e ka afatin 3 muaj, njera e ka kater muaj dhe ai e di qe kjo vjen perpara dhe kjo vjen me pas, krijohet nje vizion i qarte i jetes. Gjithashtu mendoj qe konkretisht meqe eshte perpara ligji i zgjedhjeve, mendoj qe eshte nje nga ligjet e rendesishme qe do te luaje rol. Une nuk jam specialist dhe nuk jam marre ndonjehere me kete gje, por e them si parim, si te thuash. Suksesi i ketij ligji, konceptimi i tij sa me i mire, sa me i thelle, sa me i drejte, do te lozi nje rol shume te madh bashke me kete te perspektives ekonomike”.

Sali Berisha: “Me lere te them nja 2, 3 gjera shkurt, shoku Ramiz. Do te doja qe shokeve te organeve te Puneve te Brendshme t’u dergoja vetem nje mesazh, se cdo rrahje e paligjshme, dhe qe te themi te drejten kane qene te shumta.... Une cdo dite shihja njerez te spitali te stacioni i trenit kur merrja autobusin, cdo dite policia do te mbante njerez. I kapte, i keqtrajtonte, ndonje burre edhe me te pashem e me te veshur se une. Po une dua te them se cdo rrahje e paligjshme eshte rrahje per te gjithe ne. Ata jane pjese e njeriut, cdo shqiptar, cdo pjese territoriale, eshte pjese e ndergjegjes shoqerore kombetare e secilit prej nesh. Ne qofte se ata i rrahin ne kete menyre njerezit, eshte njelloj sikur na kane rrah ne, ne kete menyre e perjetojme, ne kete menyre e suportojme.

Dhe une ju them qe ndihemi edhe te fyer e te ofenduar qe ne menyre kaq te pashpirt kane thyer urdhrat dhe ligjin. Per mendimin tim, per te cuar se, ... se ju e keni hap shume drejte qe problemi eshte poshte kesaj, eshte e vertete, eshte ne baze. Por, ama, t’i prijme mekanizmit, une nuk di cka thone zbulimet, por veprimi kryesor i mekanizmit eshte ngjallja e mosbesimit per kete cka ben partia. Partia ka bere shume edhe po te marresh masat te cilat jane marre nga janari e deri tashti, une kam pasur bindjen time personale qe jane shume pas psikologjise se pergjithshme shoqerore te Shqiperise. Ama i rrahu ai ata djemte qe u futen per te marre pasaporten? I rrafi.

Per mendimin tim, ata duhet te denoheshin, se ne qofte se dy punetore rrihnin dy oficere Sigurimi qe shkojne per detyre ne nje ndermarrje, ata dy punetoret humbasin vendin e punes dhe futeshin brenda per rrahje. Pra, une them qe nje komision hetimor, publikisht ... se ky problem ka shqetesuar shume, per t’u dhene nje pergjigje te merituar atyre qe e kane tejkaluar kompetencat dhe qe kane thyer urdhrat. Ma thote mendja qe eshte ne dinjitetin e shoqerise sone dhe te forces se saj, nuk eshte asnje gje.

E dyta, kisha nje problem lidhur, shoket folen edhe per problemin e informacionet, e mira eshte qe ne te informojme dhe detyrimisht qe eshte kerkese shume e drejte qe ne te informohemi nga partia, nga asnje format tjeter. Ne duhet te informohemi nga partia per ate cfare ka ndodhur dhe te japim mendimet tona, te mira si t’i kemi, por edhe te themi fjalen tone.

Se fundi, kam nje problem per vete partine. Tani partia ka bere gjithe keto ndryshime gjate ketyre muajve, mendoj eshte marksiste, duke ndryshuar realiteti ndryshon veten e tij njeriu, edhe partia duhet te ndryshoje veten e vet ne disa aspekte, ne disa gjera. Po marr per shembull mendimin, une e konsideroj te domosdoshme pluralizmin e mendimit...”.

Ramiz Alia: “Pluralizmin e mendimit apo pluralizmit partiak?”

Sali Berisha: “Jo, pluralizmin partiak nuk mund te them se eshte”.

Ramiz Alia: “Do ta thosha nje cike keshtu, thashe sikur te hapim dhe disa probleme te tilla”.

Sali Berisha: “Une po jap disa mendime sic e mendoj une. Qe ne kete periudhe ku nuk ka ekzistuar mungesa e pluralizmit, me te thene te verteten, nuk e di si mund te jete. Une po konsideroj ne kete stad pluralizmin e mendimit dhe nuk humbet shoqeria jone nga pluralizmi i mendimit, perkundrazi, ato dege dhe ato shkenca qe kane privuar veten nga pluralizmi i mendimit, ato jane perthare dhe nuk jane zhvilluar si duhet. Ato dege dhe ato shkenca qe kane pasur, kane ecur me mire edhe po te shohim kontributin tyre qe kane dhene ne zhvillimin e vendit. Une jam fillimisht per pluralizmin e mendimit, jam per shoqata te pavarura, shoqata mjekesore. Po marr shoqata mjekesore. Ne sapo dalim dhe u themi kolegeve tane neper bote qe varemi nga Ministria e Shendetesise, ore thote, qenka shteterore. Cili shtet nga shoqatat profesionale ka pesuar ne historine e njerezimit?! Asnje. Lidhja e Shkrimtareve eshte pothuajse e tille te ne”.

Ramiz Alia: “Une nuk besoj qe ajo te jete efekt i frikes se mos peson gje nga shoqata e mjekeve. Ajo eshte efekt i mentalitetit tone burokratik, qe cdo gje duam ta lidhim me nje teme. Ne edhe kur mendojme te krijojme, ku di une cfare, do te themi ku do ta lidhim, se medoemos duhet lidhur dikur. Por, nuk besoj se eshte motiv politik”.

Sali Berisha: “Une po them qe shoqatat e pavarura, edhe ato mund te kontribuojne shume ne zhvillimin e sektoreve. Keshtu qe, nuk besoj se te varura nga dikasteret mund te lulezojne ose mund te japin ndihmesen e tyre dhe te realizojne statutin per qellimet te cilat jane krijuar. Po te pluralizmi i mendimit po rri. Une shtroj nje problem qe, pluralizmi i mendimit, natyrisht, nuk duhet te ekzistoje vetem ne mbledhje. Per mua, duhet te ekzistoje ne shtyp, te ekzistoje edhe ne mjetet e informacionit te partise. Po shoh per shembull, shtypin e partise, nje koncept. ‘Zeri i Popullit’ eshte organ i Komitetit Qendror te Partise, shume e drejte. Por, ‘Zeri i Popullit’ mund te jete edhe organ i Partise Punes se Shqiperise. Madje, po te pyetem tani si anetar partie jam me te dyten dhe pse jam. Jam me te dyten, sepse kur ‘Zeri i Popullit’ eshte shpallur organ i Komitetit Qendror te Partise, partia ka pasur njemije anetare dhe ka pasur mundesi te zgjedhe njerezit me koeficent mendor me te mire. Ne 120 mije anetare, kjo eshte praktikisht e pamundur, por vete stadi i zhvillimit te sotem eshte i tille. Sa qe, per te mbuluar, ashtu ne ate forme te centralizuar aq shume, duhet te behet 1 mije e 300 vete, Komiteti Qendror, cka nuk shkon kurrkund kjo pune. Cka eshte mali i diskutimit, mali i diskutimit eshte qe edhe vete Komiteti Qendror nepermjet shtypit do te mesoje per probleme te ndryshme cka thone specialistet e vet, per kete fushe, per kete ceshtje e ate ceshtje”.

Ramiz Alia: “Problemi me duket me i thelle nga kaq sa e thua ti, se e thjeshtezon problemin. Me fal, duke thene Komiteti Qendror dhe duke i thene i partise, per mendimin tim, nuk i ben ndonje ndryshim te madh ose ti nuk po e sqaron mire idene tende. Pasi Komiteti Qendror apo i partise, nuk jane dy vija. Prandaj ke ndonje mendim tjeter ti”.

Sali Berisha: “Po, do te dal. Po marr fare mire nje grup njerezish... Dakord, ja ta zeme disa njerez qe merren me kete gazete ne linjen e punes se tij, mund te kete mendime, ky shoku ketu apo tjetri, mendime me te dobishme, te cilat edhe frenohen. Prandaj dhe cila del si ashtu, thuhet eshte organ i Komitetit Qendror te Partise. Nje verejtje tjeter shoqerore ketu, gjate ketyre rremujave qe ka qene muaji me probleme, me gjithe ato, po nga ky parim, po te numerohen artikujt qe jane shkruar nga anetaret e Plenumit as nga gishtat e njeres dore nuk dalin. Keshtu qe, edhe kjo eshte nje tregues i asaj qe them une. Pra, organ i Komitetit Qendror te Partise shprehet ndaj partise, vija e partise nuk eshte vetem, ka nje shpirtgjeresi”.

Ramiz Alia: “Me fal, o Sali. Te behemi te qarte une edhe ti nje here. Qe ta kem edhe une te qarte idene. Ti e nise mire, por nuk e bitise mire fjalen. Ti thua nje here i Komitetit Qendror jo, i partise po. Une shtroj ceshtjen ketu, organ, nje organ gazetaresk, qofte ky i Komitetit Qendror apo i partise, domethene ai do te udhehiqet nga nje vije e caktuar politike. Prandaj kjo vije e caktuar politike, prandaj te thashe, si e Komitetit Qendror, si e partise, eshte po e njejta vije partie politike. E kupton?! Mua me duket se ti nuk ma ke hallin pse shkruaji anetari i Komitetit Qendror apo pse shkroi nje anetar ... Ti e ke hallin ketu qe ne kete gazete a mundet te shkruhen mendime qe s’perputhen me vijen e partise”.

Sali Berisha: “Tregonte spektrin, me fal shoku Ramiz, tregonte spektrin”.

Ramiz Alia: “Spektrin jo, se spektri eshte qe... vete fakti eshte qe kater faqet e gazetes e shkruajne per te tera problemet”.

Sali Berisha: “Ate po them dhe une. Kur doli ky problem? Ky problem doli pasi gazeta botoi disa artikuj. U tha fjala. Por une ne ato artikuj nuk kam pare qe jane kundra vijes se partise ama!”

Ramiz Alia: “Ne qofte se ka dale fjala... une pikerisht ketu doja te dilja. Ne qofte se ka dale fjale qe keto artikuj jane kunder vijes se partise per mua nuk ka rendesi se c’thote organi i Komitetit Qendror apo organi i partise, ne qofte se ka dale keshtu fjala. Ne qofte se ka dale fjala eshte kunder Komitetit Qendror te partise, atehere ke te drejte ti. Po une nuk besoj te kete dale fjala keshtu. Po pse flasim me doreza ne. Fjala eshte per artikullin e Ylli Popes, besoj, se ky botoi ne ‘Zeri i Popullit’. Fjala eshte se kane thene qe artikulli i Ylli Popes eshte kunder partise. Mirepo prit, ai nuk ka thene kunder Komitetit Qendror, por kunder partise! Dua te them qe tema, domethene, ajo titulli i ‘Zeri i Popullit’ eshte organ i partise apo organ i Komitetit Qendror, nuk ndryshon gje ketu. Pra, ai del qe artikulli eshte kundra vijes se partise. Keshtu paska menduar dikush. Une nuk e mendoj keshtu sa per dijeni. Te jete i qete edhe shoku Ylli ketu. S’eshte keshtu. Prandaj nuk e di, s’po sqarohemi bashke ne”.

Sali Berisha: “Mua me duket qe ky emertim do te ishte me afer, me demokratik”.

Ramiz Alia: “Mire, dakord, mundet”.

(Reagime ne salle, shume mendime njeheresh)

Ramiz Alia: “Ti ke te drejte ne faktin qe gazetat shpesh nuk bejne autokritike, por une do te lutesha shume tek dikush qe ben autokritike. Nuk eshte aq kollaj te bej nje person autokritike kollaj. Tani me falni, nje ceshtje kisha une sa per ta sqaruar nje cike. Perdori Ismaili termin dhe jo vetem Ismaili, edhe te muhabeti jone doli. Ceshtja qe ka nje corientim me njerezit, krijohet ky corientim. Tani mua, ndoshta jam pak ne nje pozite tjeter, te kerkuesit. A nuk eshte faji jone qe ka corientim?! A duhet te shohim keshtu, si nje faj tonin? Jo kete doja qe ne te binim dakord”.

Luan Omari: “Po ne jemi partia udheheqese e vendit...”.

[RaPSouL]

Alia-intelektualet, debate per Stalinin

“TAKIMI ME INTELEKTUALET” (7)

Botohet sot, ne “Koha Jone”, pjesa e shtate dhe e fundit e bisedes se Ramiz Alise me nje grup intelektualesh, mbajtur me 12 gusht 1990. Ne kete pjese, Alia diskuton me Ismail Kadarene, Luan Omarin dhe Sali Berishen per pluralizmin partiak dhe te mendimit, lejimin e fese dhe figuren e Stalinit. Ne fund te bisedes, Ramia Alia, President i vendit dhe drejtues i Partise se Punes se Shqiperise, jep edhe vleresimet e tij per Kosoven.

(vijon nga numri i kaluar)

Ramiz Alia: “Flas edhe si qytetar, si intelektual. Besoj se duhet ta kete secili prej nesh parasysh. Qe ka paqartesi, ka! Qe ka dezinformime, ka! Qe ka gabime, qe thote Saliu, te renda, te forta etj., etj., kriminale, te gjitha jane, te cilat duhet t’i luftojme. Po a nuk eshte detyra e gjithe neve? Se mua ajo qe me shqeteson eshte pasiviteti. Perse? Se keto gjera, qofte edhe ky corientimi politik, ky nuk ndodh ne Hene, ky nuk ndodh ne bulevard, ky ndodh ne qendrat e punes, ne ambientet ku jetojme ne. Po jetojme ne! Pse ne i shkojme anes ketyre fenomeneve? Nuk e di, a biem dakord ketu? Ta shikojme edhe ne, kemi nje cike fajin vete apo jo? A duhet te luftojme nje cike per te, pa hequr asnje presje te tera atyre? Epo edhe ne jemi dhjetera mije. Jo, degjo Ismail, une e kuptoj, por ketu e kam hallin, qe ndoshta duhet te nxjerrim nje konkluzion edhe neve. Qe te tere duhet te jemi me aktiv, mendoj une. Te tere duhet te reagojme, sepse te terhiqemi prej hunde nga disa llafe te hedhura ne ere, nga ndonjehere. Por, do te thosha nga nje ane tjeter, edhe te kaloja ne nje ekstrem, qe tere ndergjegjja kombetare eshte tek ai polici qe rrahu dy veta, edhe shqetesimi behet shqetesim kombetar tek ai. Mua me duket e ekzagjeruar. Jo e ekzagjeruar ne kete kuptim, nuk e marr ne mbrojtje dhe e denoj qe c’ke me te ato veprime, duhen denuar. Por, une jam me shume i shqetesuar me ato qe tha Luani. Pse organet tona te Sigurimit te Shtetit jane kaq qyla? Pse jane kaq te paafte? Pse u treguan kaq syleshe? Pse u treguan kaq injorante? Pse u treguan kaq te pazote qe te kuptojne burimet e kesaj qe po na ndodh, kur tani... Prit, prit. Nuk dua shkakun, ju lutem, mua me duket se ky duhet te jete shqetesimi yne i pare dhe tani nga te arratisurit qe jane tani ne Gjermani, edhe ne France, Itali e te tjere, po e marrim vesh se si ka ndodh ky skenar. Si ka vepruar i ngarkuari gjerman? Si ka vepruar i ngarkuari cek? Si ka vepruar i ngarkuari francez? Si ka vepruar i ngarkuari jugosllav? E marrim vesh nga andej, se ata kane filluar andej te tregojne, si e kapen, si i tha, kush i tha. Kurse kjo duhej bere ketu, duhet te gjehesh ketu. Kjo eshte paaftesi e njerezve tane. Kjo a nuk duhet te na shqetesoje? Po une nuk besoj qe te themi qe ishim te implikuar. Une nuk them qe... Fundi ja ta pranoj edhe ashtu, si ndodh qe organet tona te Sigurimit paskan qene bashkepunetore ne kete veper?

Per shembull, une po shkoj ne ekstrem. Me falni, qe te mos e devijojme muhabetin, a duhet te na shqetesoje edhe ky aspekt i problemit? Si patriote, si qytetare? Une mendoj qe duhet te na preokupoje kjo, prandaj eshte e drejte dhe verejtja qe u be ketu, qe ka nevoje per kulture, mungon kultura, ka nevoje per nje shkundje komplet te organeve te Sigurimit te Shtetit, ka nevoje per ligje. Ne tere veprimtarine e tyre, duhet cdo gje te vihet nen kontrollin e ligjit, sepse nuk jane ne kontrollin e ligjit dhe duhen vene ne kontrollin e ligjit. Ne jemi edhe njerez qe e kemi jetuar kete histori dhe po te shikosh qe nga fillimet e tij, ka dominuar me teper paaftesia dhe padija, qe te mos them injoranca. Apo jane baras? Domethene ka dominuar edhe kjo dhe padyshim qe eshte shprehur edhe kjo. Se ai qe nuk di, kupton, kur nuk ka argumentin dhe aftesine qe te binde te tjeter me argument, perdor forcen. Eshte qendrimi klasik i te madhit ndaj te voglit, i te rriturit ndaj femijes. Femija ka fjalet qe te shan me nene e me baba, i madhi te rreh ne shpulla. E kisha ketu hallin, qe te kjo ceshtja qe duhet edhe ne te nxjerrim konkluzionin qe ka nevoje per nje organizim me te mire te vetes sone, te forcave tona. E drejte eshte ajo Ismail, qe jane dhjetera mijera keto qe hapin thashethemet. Por, edhe ne jemi dhjetera mijera. Ketu e kam une, ketu. Per shembull, nje fjale e njerit, nje fjale e tjetrit, ne ambientet ku jemi, mendoj qe ben, me kete absolutisht nuk ju ftoj te mbuloni dobesite, te mbuloni te metat. Jo! T’i kritikoni dobesite, t’i kritikoni te metat, t’i zbuloni dobesite, t’i zbulojme te metat, por t’i zbulojme t’i kritikojme te metat, duke pasur parasysh edhe ndreqjen e tyre, por te mos lejojme qe mbi keto te meta, mbi keto mundesi, te ndertohen teori te tera, goditje te tera, qe demtojne tere punen e partise, tere punen e shtetit tone. Ketu e kam hallin. Te tere me duket qe duhet ne nje fare menyre te biem dakord te tere, perndryshe do te rrime duke qare te tere dhe kjo nuk eshte e nuk duhet te jete ne natyren tone. Por, duhet te hidhemi ne sulm edhe per te korrigjuar shume gjera, qe kane nevoje te korrigjohen. Po mire nuk me thate gje per ate pluralizmin politik... Cfare thuhet? Si mendohet? Mua kjo me shqeteson, pse duhet te jene pasiv? Pse duhet te jene pasiv? Apo ndodhin, ndodhin por...

Bashkebisedues: “Eshte biseduar edhe ne mjediset tona universitare me pyetje duke marre shkas nga shqetesime te ndryshme qe verehen ne kete rruge 45-vjecare. Per shembull, pranojme qe jemi te nxituar ne problemin e tufezimit. Atehere nese ne do te kishim nje oponence ndaj ketij gjykimi te partise, nuk do te mund t’i jepnim nje zgjidhje me te mire problemit? Me thjeshte? Mund ta kishim kapercyer nxitimin? Nje mendim qe eshte dhene me duket ne ambiente te ndryshme intelektuale. Vetvetiu ky lloj arsyetimi mund te na coje deri aty, do te pranojme pluralizmin politik? Te jemi te ndergjegjshem qe ne e ndajme pluralizmin e mendimeve nga pluralizmi politik. Pluralizmi i mendimeve, i asaj forme te debatit, brenda kesaj hije, per t’i gjetur zgjidhje me te mire ketij problemi, partia asnjehere nuk na e ka mohuar, perkundrazi na e ka kerkuar dhe na e kerkon vazhdimisht. Vecse, te kjo ceshtja e dyte, e kapercejme nga ky pluralizem mendimesh, ne pluralizem ideologjish dhe aq me teper pluralizem partiak, behet nje kapercim i madh cilesor, i cili do te vinte ne dyshim kete forme te rendit tone shteteror. Ne kete terren eshte bere debat dhe vazhdon te kete debat. Dua t’ju them pikepamjen e opinionit te pergjithshem dhe qe eshte opinioni, me duket, me i argumentuar, mendimi im personal, qe ne me kete pluralizmin e debateve, me pluralizmin e mendimeve, kemi nevoje te kulturohemi akoma me teper, te demokratizohemi akoma me shume. Dhe se rruga e demokratizimit nuk eshte kalimi te pluralizmi politik, ne kemi mundesi brenda per brenda nesh, te gjejme format, menyrat, qe brenda ketij pluralizmi mendimesh qe persosin rrugezgjidhje problemesh. Per shembull, nje nga keto ceshtje ju na e trajtuat vete, lidhur me raportin e partise lidhur me Frontin Demokratik. Ne ate koncept tradicional...”.

Ramiz Alia: “A ishit dakord ju teoricienet me antitezen qe rrip transmisioni nuk mund te quhen keto organizatat?”

Bashkebisedues: “Ne ishim dakord shoku Ramiz qe pozicioni i statusit te tyre duhet te jete marre...“.

Ramiz Alia: “Jo, jo. Une thashe me tezen se e ka thene Lenini, e ka thene edhe Stalini, shoku Enver. Une vete e kam thene disa here”.

Bashkebisedues: “Per mendimin tone shoku Ramiz, ajo teze eshte perpunuar ne kushte te caktuara dhe nuk mund te themi qe ajo nuk ishte e drejte ne ato kushte ne te cilat ndodhej. Ne keto kushte, te kalimit te dijetareve te demokratizimit te metejshem, raporti i partise sic e kemi diskutuar ne...”.

Ramiz Alia: “... jo vetem, por une arrita ne ate qe e thashe, duke pasur parasysh edhe nje teze tjeter. Shoku Enver disa here ka folur kunder tuteles mbi organizatat, vecanerisht te organizates se rinise. Atehere, kur jemi kunder tuteles, pse duhet te jemi me rripa transmisioni? Nese jemi kunder tuteles, domethene, t’i leme, kupton, qe te veprojne, te jene te pavarur ne veprimtarine e tyre”.

Bashkebisedues: “Kjo teze, ne realizimin konkret te funksionimit te ketyre organizatave, do ta liroje perfundimisht mendimin e tyre dhe ne kete plan do te realizoje me mire pluralizmin e mendimeve, por jo pluralizmin ideologjik dhe pluralizmin partiak”.

Ramiz Alia: “Po, qarte”.

Bashkebisedues: “Shoku Enver me ka thene edhe nje here ne 1972 shoku Ramiz, qe partia nuk ka te drejta te kufizuara. Ne paranteze nuk eshte shtjelluar asnjehere te ne...”.

Ramiz Alia: “Kjo ceshtje qe thua ti tani eshte e lidhur nje cike me rolin e partise, vecanerisht me pushtetin. Domethene, ceshtja e marredhenieve te partise-shtet dhe partive te organizatave te masave, eshte nje problem qe do thelluar dhe do shikuar medoemos. Nuk ka dyshim qe kerkon perpunim, sot nuk jam ne gjendje t’ju them... Ndonjehere tjeter bejme nje diskutim mbi kete ceshtje”.

Sali Berisha: “Ndoshta edhe ligji qe e sanksionon”.

Ramiz Alia: “Cilin?”

Sali Berisha: “Ligji qe sanksionon rolin e vet, ligji qe e shpall force udheheqese, te Kushtetuta e kam fjalen”.

Ramiz Alia: “Po mire, po the ligji, pavaresisht, aty vijme...”.

Sali Berisha: “Te Kushtetuta e kam fjalen”.

Ramiz Alia: “E mora vesh une ku e ke fjalen ti. Por, po the qe mohohet roli i udheheqjes, te kuptohemi, asgje nuk vendosim ne ketu, por ajo presupozon te kesh parti te tjera. Domethene, ti je me kete?”

Sali Berisha: “Me fal, por une nuk e kuptoj keshtu”.

Ramiz Alia: (Qesh) “Ore po ti je edhe malesor or derezi, bjeri mer cope edhe ti tani”.

Sali Berisha: “Une, ne radhe te pare, i permbahem nje shprehjeje: Never say never! Kurre me thene kurre, dhe kurre eshte tjeterkund. Une jam i bindur se ne stadin aktual ky popull nuk eshte i pergatitur edhe po t’ia japesh, ta zeme”.

Ramiz Alia: “Jo, por shikoje edhe ti kete ceshtjen e pergatitjes... Ore ti, ti je nje mjek kirurg, kur fut thiken e din se c’do te gjesh! Sidoqofte, nese do te pranosh nje teze, duhet te shikosh fundin”.

Sali Berisha: “Qe te mos jete e sanksionuar me Kushtetute. Une jam i prere, qe te mos jete e sanksionuar me Kushtetute. Partia duhet te tregoje veten e vet me gjithe veprimtarine e saj e te zeje vendin qe meriton dhe jo ate qe i jep ligji”.

Ramiz Alia: “Po, mire. He me Luan...”.

Luan Omari: “Lidhur me kete ceshtje shoku Ramiz, une do te bashkoja ceshtjen e fese. Te dy probleme te medha qe shtrohen perpara shoqerise sone. Stalini eshte nje problem i dores se dyte apo i dores se trete, nuk eshte i kesaj rendesie”.

Ramiz Alia: “2 pa 10, ora. Eshte kjo ore edhe ju me thoni keto probleme qe duan dy ore per t’u shpjeguar”.

Luan Omari: “Shkurt, nuk do te zgjatem”.

Ramiz Alia: “Mendova se the qe te bejme nje seance te dyte, sot?!”

Bashkebisedues: “Jo, jo”.

Luan Omari: “Keto jane dy ceshtje kardinale qe shtrohen per diskutim, sepse i shtron vete opinioni publik etj., etj. Une do te bashkoja ceshtjen e fese me pluralizmin. Stalini eshte nje ceshtje tjeter, nuk eshte e kesaj rendesie, per mendimin tim. Une do te ndaja dy probleme, per anen e brendshme dhe te jashtme. Per anen e brendshme, nuk besoj se ka arsye te thella per te ndryshuar te ne gjerat qe jane sot, per te kaluar ne pluralizem partiak ose ne lejimin e kulteve fetare. Sepse pavaresisht se mund te diskutohet ketu sa ka qene apo jo e pershpejtuar masa kunder fese, ajo mase kaloi per mua pa trauma, nuk pati te ne, ne shoqerine tone. Ndofta neser mund te thone se ndalimi i fese ka shkaktuar ndonje gjallerim ne jeten fetare, edhe mund te jete. Pasi cdo gje e ndaluar shkakton falenderimin. Por, prape kjo nuk eshte nje problem brenda vendit. Edhe per pluralizmin politik, une mendoj se nuk nisem nga parimi qe ka thene Stalini, se partia dhe strukturat e pushtetit nuk e ndan me asnje parti tjeter. Kjo eshte nje ceshtje e hedhur nga Stalini, mendoj, ne menyre shume pergjithesuese dhe besoj se nuk mund te behet norme per cdo popull qe nuk eshte i socializmit. Marksiste-Leninistet thone se Partia Komuniste eshte nje nga partite e klases punetore, por ndryshe jane keto ne kushtet e Shqiperise. Une mendoj qe sistemi i nje partie i pergjigjet me mire kushteve te vendit tone edhe per arsye se te ne partia ka nje prestigj shume te madh, eshte e lidhur me popullin ne menyre shume me te madhe dhe per shkakun tjeter qe tek ne nuk ka nje tradite politike, shumepartish, nuk ka nje pozite qofte edhe te shtypur nga ne, sikurse ka qene ne Bullgari, Rumani etj., etj”.

Ramiz Alia: “Po, po”.

Luan Omari: “Pra, per keto arsye, une them qe, duke marre si baze kushtet e sotme, pluralizmi i mendimit eshte i nevojshem, duhet thelluar...”.

Ramiz Alia: “Doemos”.

Luan Omari: “Kurse per kete praktike eshte nje gje qe nuk shtohet”.

Ramiz Alia: “Pike. He Ismail? Ke prape?”

Luan Omari: “Nje sekonde. Kam anen e jashtme, anen e jashtme. Ne e dime qe sot, e thate ju qarte, qe bota nga ne kerkon jo gjera kozmetike, permbysjen e pushtetit popullor, eshte e qarte. Supozojme qe do te vene si kusht keto reforma, qofte edhe formale, per lejimin e fese dhe pluralizmin. Ketu eshte problemi me te cilin ne duhet te ballafaqohemi”.

Ramiz Alia: “Ketu eshte edhe aftesia jone. Duhet lufta jone”.

Luan Omari: “Ketu eshte”.

Bashkebisedues: “Me ligj nuk eshte e ndaluar partia, as sot nuk eshte ndaluar”.

Ramiz Alia: “Napolon, ta degjojme pak se cfare do te thote Ismaili. Do te thuash gje ti?”

Ismail Kadare: “Lidhur me fene, mua me duket nje problem jo serioz fare. Ka nje problem, jo serioz ne kuptimin qe ne e kemi lejuar zyrtarisht”.

Ramiz Alia: “Une besoj qe Luani nuk shtroi ceshtjen e fese, shtroi ceshtjen e institucioneve fetare”.

Ismail Kadare: “Une kete mendim kam, e kam edhe si shkrimtar mbase, qe nese fshati i Dropullit do te beje nje kishe, ne nuk ia ndalojme dot. Ne e kemi thene qe nuk do t’ia ndalojme dot. Do ia ndalojme apo nuk do ia ndalojme tani, kete nuk e di une”.

Ramiz Alia: (Qesh) “Po mire, qarte, vazhdo me tej”.

Ismail Kadare: “Lidhur me faktin, para se te vije kjo, qe ka ne propaganden tone dhe ne te gjithe ceshtjen e trajtimit te partise te ne, ka nje, ka disa here nje gje absurde. Ne kuptimin qe partia te trajtohet si nocion metafizik...”.

Ramiz Alia: “Eshte e gabuar. Nuk eshte e drejte”.



Ismail Kadare: “Ketu kemi nje popull edhe nje parti dhe jane vec e vec. Partia i jep popullit dhe populli pret nga partia. Ketu eshte nje gje qe duhet t’i jepet fund nje here e pergjithmone, si faze e pare dhe qe ketu me duket mua nga kemi kaluar. Ne kujtojme se do te luftojme idene e pluripartizmit me intensifikimin e nje propagande banale per partine, qe nuk ka asnje kuptim”.

Ramiz Alia: “Nuk besoj qe te jete intensifikuar propaganda per partine tani”.

Ismail Kadare: “Qelloi para nje muaji”.

Ramiz Alia: “Jo”.

Ismail Kadare: “Filluan lajmet. ‘Zemrat tona rrahin’...”.

Ramiz Alia: “Lere tani, cfare zemrash. Nuk e besoj, nuk e di. Ndonje direktive e paster, e posacme per kete, nuk eshte dhene. Per shembull, njoftimet nga Tropoja, ashtu vijne, ne malet e thepura te Shkelzenit nga bie... etj., etj. Se keshtu jane keto tropojanet nje cike. Saliu nuk degjoi shyqyr”. (Qesh)

Ismail Kadare: “Lidhur me kete pluralizmin qe shtruat ketu, une nuk e kam te qarte nga ana juridike statusin e pluralizmit”.

Ramiz Alia: “Shiko, pluralizem, status, e di qe c’ke me te ti, c’do me thene, s’e dike ti. Te ma thote ndonje njeri tjeter qe s’e di mire, po te ma thuash ti”.

Ismail Kadare: “Ose me mire. C’kuptohet me kete fjale te ne?”

Ramiz Alia: “Kuptohet qe, pervecse Partise Punes se Shqiperise te kete nje parti tjeter, Socialdemokrate, nje parti Liberale, nje parti te Gjelber. Keto jane, kjo eshte nje parti tjeter. Problemi eshte ketu, ngarkese politike ka edhe ky eshte i teri politik. Ja ta permbledh une te tere. Une mendoj qe ky problem eshte teper delikat dhe ne nuk duhet te pranojme pluripartizmin. Si t’i besh e qysh t’i besh dredha propagandes jashte duhet menduar, duhet reflektuar. Per c’arsye? Ceshtja nuk eshte, te kuptohemi se ka disa njerez qe thone s’eshte ndonje gje, kupton, ku ka parti qe mund t’i bej balle partise sone, kupton. Keshtu eshte, s’ka parti qe mund t’i bej balle partise sone. Por, ajo qe po ngul kembe reaksioni ne kete ceshtje, ngul kembe pikerisht, sepse e di qe kjo eshte e cara e pare e madhe ne unitetin kombetar. Une mendoj qe problemi i unitetit kombetar, sidomos per ne, sidomos per kushtet tona politike ne te cilat ndodhemi, eshte nje problem shume i madh. Por edhe per ceshtjen e pushtetit. Te jeni te bindur, kupton, qe hapja e ketij shtegu eshte ajo... sulmi i pare balle per balle per likuidimin e pushtetit vendor, qofte ekologjist, qofte liberal, qofte cfaredo. Kupton, behet ndac Liban, ndac Bullgari, ndac Hungari behet, ndac Cekosllovaki behet, kupton, si te keni qejf mund te behen. Pra, une mendoj qe ne kete ceshtje ne duhet te jemi unanim ne luften dhe perpjekjet tona. Ceshtja e pluralizmit politik ne kuptimin e mendimit, te mendimit, aty, jo vetem, duhet perpunuar dhe perpunuar mendimi yne sa me thelle. Madje, edhe ligji i zgjedhjeve, kush e permendi ketu, kupton qe duhet t’i perpunojme, edhe ai per mendimin tim duhet reflektuar dhe duhet bere qe te shprehe, te pasqyroje ne nje fare menyre edhe nje fare pluralizmi. Domethene pluralizem ne kete kuader te organizimit qe kemi ne, kupton, por edhe duke lejuar si te thuash pluralizmin e mendimit individual. Si? Qysh? Tek? S’jam ne gjendje t’ju them, sepse eshte nje problem qe nuk eshte diskutuar, nuk eshte shtruar konkretisht, por qe do menduar mire. Por, sidoqofte, une mendoj qe ne duhet kete ceshtjen e pluripartizmit edhe kjo qe eshte sot eshte bere me te vertete nje ... si te thuash nje arme sulmi e borgjezise kunder socializmit, per kete duhet te jemi te vendosur. Kjo keshtu do te ishte shkaterrimi i pushtetit popullor pa piken e dyshimit.

Tashti, per sa i perket ketij problemit tjeter, ketij Stalinit, cfare thate ju. Une mendoj qe ky eshte nje problem teper i ... ashtu ... kompleks me vete, por duhen pare qendrimet ose me mire veprimet ne kete drejtim duhet t’i kemi nje cike te matura, sipas mendimit tim. Pse? Nuk po diskutojme me ceshtjen si eshte pozita ideologjike mbi Stalinin etj., etj. Ne qe thoshim para disa kohesh, qe thoshim per Stalinin, tani kemi dokumente te ndryshme dhe nuk mund qe ne te themi se keto dokumente nuk vertetojne kete apo ate tjetren. Pikepamja jone ka qene ajo, kupton, per ate rol qe ka luajtur ne luften patriotike, per ate cka ka bere per Shqiperine lidhur me ceshtjen e Jugosllavise, etj. Domethene ky eshte pak a shume trungu ku mbahemi”.

Dritero Agolli: “Ne vitet ‘47-’48, sepse perpara nuk ka pas ekzistuar”.

Ramiz Alia: “Po, po, nuk ka pas ekzistuar perpara. Shiko, ka shume muhabete rreth ketyre ceshtjeve, ka shume muhabete. Por une e kam ketu hallin, qe ky problem, mos te harrojme qe mire neve kemi nje mendim, edhe jemi nje mase, por ne popullin tone ka nje mase te madhe njerezish qe nuk mendojne keshtu si mendojme ne. Tashti ndonjeri mund te thote epo mire, dhe ata mund te thone per ne, epo mire. Po nuk shtrohet ceshtja keshtu, nuk diskutohet dhe nuk duhet te shtrojme ceshtjen qe epo ne keshtu dhe mendojme ndryshe. Pra te veprojme ne menyre te tille”.

(Nderhyrje nga salla)

Ramiz Alia: “Per sa i perket propagandes se botes jashtme, mos kini merak, ndac lini bustin, ndac hiqni bustin, ndac shajeni ate...“.

Bashkebisedues: “Do gjendet Daut Hoxha”.

Ramiz Alia: “Kush? Ja sa te dalim tani nga kjo mbledhje, mos u merzisni. Keshtu qe stalinistet, nuk na hiqet kjo ne, nuk na hiqet nga monumenti. Por neve sigurisht, kjo eshte edhe nje pasqyrim i mungeses se demokracise sone, por dhe i edukates demokratike. Ne jemi shume sensibel, ne po na shane, revoltohemi. Pse na thone stalinist, ne nxehemi. Po mire te mos nxehemi, te mesohemi dhe ne te mos nxehemi. Cfare te na thone nxehemi, kupton. Duhet te durojme, duhet te mesohemi nje cike te durojme. Ne edhe po na shane per gjera te tjera, po na thone. Jo e kam ketu nuk dua te justifikoj qe o burra te na shajne. Por, edhe sikur te mos jene monumentet e Stalinit, prape do na shajne. Po si te bejme? Te gjejme nje menyre. Ja e hoqen ... ku the ti? (Reagim nga salla) E hoqen dhe ne Shkoder. Po hiqini. Po pse autori ka te drejte ta heq?!”

Bashkebisedues: “Tha kryetari i kooperatives, kur u hodhen keto shashkat keshtu, c’te bejme tha se kam nje mburoje ketu, pak kooperativiste kam. I tha ai, merre ne ceshtje”.

Ramiz Alia: “Mua nuk me duket ndonje problem qe ne na zgjidh ne planin nderkombetar. Urdhero? Shiko ne pa nofka nuk shpetojme”.

Bashkebisedues: “Te na e vene skenderbegas”.

Ramiz Alia: “Jo mer, skenderbegas nuk ta vene se je i madh per te thene skenderbegas”.

Sali Berisha: “Ne Kosove ka nje problem tjeter...”.

Ramiz Alia: “Ceshtja e Kosoves ti, shoku Berisha eshte nje qendrim, nje ceshtje me vete dhe duhet ta kemi kujdes. Dhe une e ti, qe vecanerisht jemi shume prokosovar, ndihemi pak kosovar, he? Do kujdes pak. Ceshtja e Kosoves eshte teper e komplikuar. Edhe mendimet per Kosoven dhe per kosovaret jane shume ashtu. Per shembull, nje burre kosovar, qe lexova diku thote ne Nju-Jork, Shqiperia duhet te shtroje ceshtjen e Kosoves ne Keshillin e Sigurimit. Une mendoj qe po te udhehiqemi nga ato mendime, ne do biem pre e provokacioneve te rrezikshme, sepse kosovari perpara se ta thote ate, duhet ta bisedoje me ne. Dhe kur nuk begenis ta thote me ne dhe e thote atje, do te thote qe eshte provokator. Kushdo qofte ai. Per mua s’ka rendesi. Tjeter ... Me fal, me fal, me fal. Jo, jo, jo se e kam qe duhet te behemi dhe ne nje cike ... se eshte bere si mode kjo Kosova, te ndjekim mentalitetin e tyre. Vajti Mark Krasniqi, kupton, qe njohim ne dhe e kemi mik, po miku jone. Po ben pajtimin kombetar ne Amerike. Meqe po bejme pajtimin e gjaqeve, hajde bejme dhe pajtimin e gjaqeve ne Amerike. Pajtim me ballistet kupton, me Xhaferr Deven”.


Fund.