A duhet te firmose Shqiperia marreveshjen me SHBA?

[SpaceAce]

Te dashur miq,

mu duk e udhes te hapja per diskutim kete teme, duke u nisur nga zhvillimet e fundit rreth kesaj ceshtjeje. Sic dihet, kohe me pare, ne Rome u mbajt konferenca per krijimin e Gjykates Nderkombetare Penale, ku u hodhen piketat per krijimin e kesaj Gjykate, konference ne te cilen mori pjese dhe ishte firmatare edhe Republika e Shqiperise. Kompetence e kesaj Gjykate pritet te jene krimet e kryera nga ushtaraket ne vende te huaja, dhe parashikon edhe gjykimin e ketyre ushtarakeve ne vendet ku kane kryer krimet. Krijimi i kesaj Gjykate ishte nje nisme e BE, ne te cilen aderuan edhe shume vende te tjera (mes te cilave, sic e thashe me lart, edhe Shqiperia).
Nje kundershtar i ethshem i krijimit te kesaj Gjykate jane pikerisht SHBA, te cilave nuk u shkon per shtat qe shtetasit e tyre te gjykohen jashte vendit, pavaresisht nga krimet qe ata mund te kene kryer. Per kete arsye, SHBA kane ndermarre nje politike specifike, qe konsiston ne firmosjen e marrveshjeve dypaleshe me shtete qe kane firmosur aktin e krijimit te GJPN. Para disa kohesh u firmosen marrveshjet me Rumanine dhe Bullgarine, gje qe shkaktoi reagime shume te ashpra ne vendet e BE, sidomos duke patur arasysh qe Rumania e Bullgaria jane dy vende kandidate per hyrje ne BE ne vitin 2004. Firmosja e marreveshjeve dypaleshe beri qe keto kandidatura te pakten per momentin te menjanohen. Se fundmi, SHBA i bene te njejtin propozim edhe qeverise se RSH, e cila duhet te vendose ne kete periudhe. Fakt eshte qe qeverise shqiptare i kane ardhur disa paralajmerime nga Brukseli, mbi pasojat qe mund te kishte kjo marreveshje ne tentativat shqiptare per asociim ne BE. Pra per momentin, qeveria shqiptare ndodhet ne dileme mes SHBA e BE. Ndoshta ka ardhur momenti te beje nje zgjedhje konkrete se ku ka deshire te qendroje. Pikerisht, ju ftoj te diskutojme mbi kete dileme, duke pare anet pozitive e negative te seciles alternative, dhe duke gjykuar mbi pasojat qe mund te kete Shqiperia ne rast firmosjeje apo mosfirmosjeje.
Pershendetje
SpaceAce

[Tarasi]

Ne fakt Shqiperia duhet te ishte e para qe ti kerkonte SHBA nenshkrimin e kesaj kontrate.

Sigurisht qe duhet ta nenshkruaj. Jo vetem aq por shqiperia duhet te tregohet e hapur ne cdo ndihme tjeter qe mund ti asistoje amerikes e bile edhe duke i ofruar trupa ushtarake. Per mendimin tim Shqiperia duhet ta mbeshtese ameriken pa kushte ne cdo ndermarje te saj. Dhe gjeja e pare qe duhet te bejme eshte dalja e menjehershme nga "Shoqata e vendeve islamike" ne te cilet ne skemi asnje vend.

BE mund ti varri buzet sa te doje, por realiteti eshte se ne i jemi ne borxh deri ne gryke amerikes.

[SpaceAce]

Taras, (urime per emrin ne radhe te pare )

Pikesepari, jam shume dakord me ty qe duhet te dalim nje ore e me pare nga Konferenca Islamike, jo edhe aq per shkakk te zhvillimeve te fundit, une nuk kam kurrfare paragjykimi, por sepse ai nuk eshte vendi i Shqiperise, e cila eshte vend laik dhe sidoqofte nuk mund te thuhet se eshte vend mysliman, pasi fete e tjera perbejne nje perqindje te konsiderueshme te popullit.
Persa i perket Amerikes, a jemi vertet te bindur qe i jemi ne borxh deri ne gryke vetem Amerikes? A nuk eshte e vertete qe ndihmesen me te madhe ne reformat e institucioneve, ne hartimin e ligjeve, ne luften ndaj krimit, na e jep pikerisht BE? A e kemi te qarte se ne c'raport qendron ndihma ekonomike e SHBA ne krahasim me ate te BE? Eshte e vertete qe SHBA kane meriten kryesore ne zgjidhjen e krizes ne Kosove, por besoj jemi dakord qe nuk e bene kete sepse ju keput barku per shqiptaret, por per interesa te tyre, qe ne disa pika perkonin edhe me interesat tona strategjike. Keshtu pra, une mendoj qe duhet nje gjykim me i thelle se kujt i jemi borxhli, nje shteti qe na ka futur ne listen e vendeve me rrezik te larte terrorizmi, apo nje bashkesie, tek e cila ne fund te fundit e kemi te gjithe si qellim te integrohemi?
Se fundi, persa i perket ndihmeses ndaj SHBA, me duket plotesisht me vend qe te ofrohet, por gjithmone brenda mundesive, duke mos qene nje ndihme servile, qe mjaft SHBA te hapi gojen dhe ne lepe-peqe, por nje ndihme e dhene me bindjen qe duhet dhene.
Shendet

[Tarasi]

Space

Amerika deri me sot i ka dhene shqiperise nje ndihme pre 260 milione dollaresh. Nuk e di se ku e rendit kjo ameriken ne vendet qe kane ndihmuar shqiperine.

Ne fakt jo deri ne gryke por deri ne maje te flokeve. Te kujtoj qe deri ne gryke ne i ishim borxhli ne 1919 kur Wilsoni vuri veton e tij kunder ndarjes se Shqiperise nga fqinjet, plan ky i aprovuar nga Europa ne konferencen e paqes ne Paris.

Nuk eshte ceshtje e te qenit servil, por thjesht ceshtje interesi. Varet nga synimet tona si komb. Kujt duam ti shembelljme ne si shoqeri, dhe cfare vlerash duhet te perqafojme. Amerika pra perfaqeson nje simbol vlerash qe duhen synuar e jo luftuar. Deshira jote per tu rrebeluar me duket e pabaze, dhe mbi te gjitha nuk vjen ne emer te vlerave me te mira por nga nje percmim i pamencur.

Ti nuk ke asnje te drejte se pari te gjykosh se per cfare e beri luften ne Kosove amerika e sidomos ta interpretosh ate si cinizem te saj, se ajo i sherbeu interesit te vet. Nga pikeveshtrimi yne nuk ka aspak rendesi se kush ishte motivi i amerikes, se kushdo te jete ai, per ne ishte burim ekzistence.

Se dyti ti nuk ke asnje te drejte ti mohosh amerikes interesin, e ti kerkosh asaj ti beje gjerat per "shpirt te babait". Perkundrazi ti duhet te kerkosh tek vetja jote nje orientim te tille politik, ideologjik apo cfaredo te jete, qe te perputhet me interesin amerikan. Keshtu ne si komb jemi edhe me te vlere, ne kuptojme se te tjeret nuk na ndihmojne kot; kuptojme se ekzistencen tone nuk ia dedikojme thjesht miresise apo simpatise se te tjereve por edhe mencurise apo vlerave tona qe burojne nga interesi, te cilin ne e kemi fokusuar ne drejtimin me te fitimprures per ne. Pra eshte hipokrizi e rangut te larte ti kerkosh amerikes te bej nje sakrifice per ty se keshtu ky veprim perputhet me moralin tend edhe pse ti nuk ke asnje vlere. Pyetja qe ti duhet ti besh vetes eshte "Cfare kemi bere ne te meritojme ate ndihme qe na dha amerika"?

Etikat e Europes jane teper arealiste per realitetin tone. Europa kerkon qe ne ti bejme gjerat bazuar mbi principe jo mbi nevoje gje qe ne na demton shume; rasti me i mire per kete eshte denimi me vdekje.

Europa nuk paraqet per mua aspak nje lidership te vlere per orientimin e shoqerise shqiptare. Bile ajo akoma paraqet dobesi nga te cilat shoqeria shqiptare dhe zhvillimi i saj po mbahet peng, si psh mendimi radikal politik, intoleranca sociale etj etj. Per mua ne Europes i kemi zene deren dhe ajo ka pak zgjidhje por te na ndihmoje.

Per ne nuk ka interes me te larte se dominimi i botes nga amerika. Atje ku eshte interesi amerikan eshte paqja qetesia stabiliteti, progressi ekonomik dhe ne keto na duhen te gjitha. Vetem atehere rruzulli e me te edhe ne, do perjetoje paqen dhe harmonine me te larte te mundshem, e bashke me te edhe begatine dhe progresin ekonomik.

[Albo]

USA - ALBANIA- EU

Nga Dr. Apollon Baçe

"Tablloja Sinoptike"
"Schwabische Tagesblat" i dt. 20 shtator bëri të ditur se Ministria Gjermane e Drejtësisë Herta Däuebler Gmelin u kishte thënë sindikalistëve në Tübingen "Presidenti Bush po e kërcënon me luftë Irakun vetëm që të largojë vemendjen nga problemet e shtëpisë. Kjo metodë populiste është përdorur edhe nga Hitleri". Kancelari Schröder vërtet që e aprovoi dorëheqjen e Hertës së tij, por shtoj se"Iraku ka nevojë për paqe dhe jo për një luftë të re... Edhe nëse e kërkon OKB-ja unë nuk do të dërgoj trupa gjermane në Irak". Ç'farë ishin këto? Skandale diplomatike? Mllefe momentane? Shkaqe apo arsye?
Ndonse në shikim të parë këto duken si arsyet e zënies, ato janë vetëm shkaqet e zënies. Duke e shmangur fjalën luftë, arsyeja e së tërës është konkurenca ekonomike. "Tashmë asnjë investitor amerikan nuk do të investojë më në Gjermani" tha Presidenti i Dhomës së Tregtisë Fred Irvin, çka parashikon rritjen e papunësisë gjermane tej zonës së alarmit të kuq të 10%. Ndërkohë e tëra vazhdon të rrokulliset më tej: Po atë ditë që SHBA i pezulluan Beogradit ndihmën ekonomike për mosdorëzimin e kriminelëve të luftës, BE-ja i ofroi Beogradit 100 milion dollarë ndihmë.
Ky është pak akull nga 1/9 e majës së "eisberg"-ut politiko- ekonomik Amerikë - BE. Një akull që ka nisur të formohet fill pas zhdukjes së rrezikut komunist. Në romanin vegimtar të Orwellit "Viti 1984", Amerika herë bëhej ekonomikisht dhe politikisht me Eurazian dhe herë bëhej ekonomikisht dhe politikisht kundër Eurazias.
Kjo është në përgjithësi situata planetare. Për nënkontinentin Ballkan ajo është më e komplikuar, ndërsa për Shqipërinë shumë më e komplikuar. Por sikur të mos mjaftonte ky komplikim, Shqipërija, më saktë "udhëheqsia" Shqiptare, po e komplikon ate edhe më tepër.
Ballkani ballkanik
Paradoksi i Ballkanit është se Ballkani bëhet interesant dhe ndihmohet nga perëndimi vetëm kur prodhon rrëmujë dhe gjurulldi, dmth. kur është tamam Ballkan, përkatësisht çarap. Por pas zullumeve të fundit, Ballkani u kapit fizikisht. Tashti ai dihat i lodhur dhe perspektiva për rëmuja të reja nuk është shumë e afërt. Erërat e sotme të gjurulldive frynë andej nga lindja dhe po andej nga lind dielli janë shvendosur interesi dhe shpenzimet.
Shtetet e Europës e kanë zgjedhur me kohë klientelën e saj ballkanike: Serbinë, Kroacinë, Slloveninë, disi më pak Bullgarinë dhe Rumaninë dhe aspak truajt e banuar nga Shqiptarët, Shqipërinë, Kosovën dhe Maqedoninë. Për sa i përket kryerëmujxhesheshës së Ballkanit, Greqisë, ajo është Europë, përkatësisht BE.
Amerika Republikane e Bushit, e kapitalit të bazuar në industrinë ushtarake, luhatet si gjithnjë midis strategjive afatgjata dhe strategjive afat shkurtëra: Midis dëshirës për të kontrolluar fluksin dhe energjitikën e Europës së ardhshme, Korridorin VIII dhe naftësjellësin Burgas- Vlorë, dhe dëshirës së industrisë ushtarake për një konsum të menjëhershëm armatimi diku nga Lindja e Mesme. Përkatësisht midis largimit nga Ballkani dhe qëndrimit në Ballkan. Motorrët amerikanë në mos nuk po shuhen, tashmë synojnë ndaj "minimos": Dy vjetët e fundit niveli i ndihmës Amerikane për ballkanin është reduktuar në 70% të sajën dhe numri i trupave në 60%.
Në këtë qerthull raporti i Shqipërisë me Europën dhe Amerikën nuk është dhe nuk ka qënë kërkundi drejtvizor: Europa, që nga Shën Stefani e këtej nuk e ka përkrahur thuaj kurrë politikisht Shqipërinë, ndërkohë që Amerika e ka përkrahur. Vice-versa Europa e ka ndihmuar mirë ekonomikisht Shqipërinë, ndërsa Amerika fare pak. Kjo është, siç thoshte Shoku Enver, "Tablloja Sinoptike". E njëjtë si në të shkuarën, ashtu edhe në të tashmen. Një pejsazh ku Shqipërisë i duhet tepër përkrahja politike Amerikane dhe ca më tepër ndihma ekonomike Europiane. Ndërkohë atmosfera eksplozive Amerikë- Europë kërkon një kujdes maksimal.
Shvejku, puroja dhe fuçija e barutit
Në "Rrëfimi im" të Jaroslav Hashekut, "Shvejku cigaren e fundit e ndezi afër një fuçie baruti, por nuk e shijoj dot ate". Thjesht pasi si cigareja, si Shvejku, ashtu edhe fuçija u flakën në erë. Rregulli Nr.1 i fuçive të barutit, i cili vlen edhe për Ballkanin e mbiquajtur fuçi baruti, është që cigarja nuk ndizet pranë fuçive të tilla. As në atmosferat eksplozive.
Marrëveshja Tiranë - Washington për përjashtimin e ushtarakëve amerikanë nga juridiksioni i Gjykatës Ndërkombëtare Penale, që u arrit vetëm disa ditë para se të nisnin traktativat e Asocim- Stabilizimit, e futi Shqipërinë mu në mes të sherrit të madh amerikano- europian: "Askush nuk ka të drejtë të na gjykojë ne"- "Pse, mos jeni ju më të mirë se ne?". "Fitorja e juaj" i shkruan prijsi shqiptar Nano prijsit amerikan Bush "i dërgon një mesazh miqve të Amerikës në Europë, se Amerikanët po drejtohen nga parimet e juaja", dmth. "Amerika shkëmb graniti" nuk duhet të sëkëlldiset aspak për ato që thotë Schröder dhe BE-ja. "Shqipëria do të jetë kurdoherë aleate në çdo lloj koalicioni të forcave ushtarake kundër Sadam Huseinit" vijon vijimi, dmth. mos pyesni hiç për BE-në, se na keni ne pranë.
Më tej nano i drejtohet BE-së "Si rezultat i përpjekjeve të paimagjinueshme, pas më shumë se pesë shekujsh ndarjeje te dhunëshme, ne po i kthehemi atij ambjenti të cilit i perkasim natyrshem: Europes… Historikisht i kemi përkitur kësaj ane të botës që quhet Europë", dmth. ne jemi Europianë dhe hiç Amerikanë si Bushi me të cilin nuk kemi gjë. Më së fundi ai u tha Amerikanëve dhe Europianëve diçka si pajtohuni pra se është në të mirën tuaj: "jemi të bindur se nëse SHBA dhe BE gjejnë gjuhë të përbashkët…".
Sipas një mikut diplomat, skeda e shkurtër e Nanos në '96 ishte "Kryeministri i fundit i rregjimit komunist. Bashkëautor me Papandreun i pamfletit antiamerikan "Ballkani Ballkanasve". I pa qëndrueshëm politikisht...".
"Festa e grurit të ri"
Pa dyshim që me tërë këtë farë të mbjellur, korrja do të ishte e begattë: Kryetari i zyrës së Ballkanit Perëndimor të Komisionit Europian, nënpunësi i mesëm Reinhard Priebe i përveshi Qeverisë Shqiptare flakurinën e BE-së: "Nuk po shohim rezultate për antikorrupsionin, antitrafiqet dhe krimin e organizuar. Me Shqipërinë do të kemi shumë kujdes". Vetëm dy ditë më pas NATO shpalli se në samitin e 21-22 nëntorit në Pragëdo të ftohen për anëtarësim me Rumani, Bullgari, Slloveni, Sllovaki, Estoni, Letoni dhe Lituani. Shqipëria po aq kandidate jo.
BE-së dhe NATO-s nuk i bëri përshtypje as tymi i gomës së gomoneve, as "honeymoon"-i me opozitën, as zgjedhja e Presidentit me kompromis, as edhe dënimi në Lanë i peshqve të korruptuar mesatarë.
Për derisa Shqipëria mbledh vetëm 16% të taksave që mbledh deri Bullgaria, korrupsioni dhe kriminaliteti është i klasës së parë, "në të gjithë nivelet e shtetit" siç thotë Departamenti Amerikan i Shtetit. Por vërtet korrupsioni është shkaku? Mos vallë Georgievski maqedon që e nënshkroi Marveshjen e Asocim Stabilizimit para se t'ja hynte luftës civile ishte më pak i korruptuar?
"Ajo mund të bëhej pas marrëveshjes " thotë me gjysmë zëri arkitektja e ngrehinës së Asocim- Stabilizimit Doris Pack, pas shembjes së ngrehinës së saj. Por jo vetëm kaq.
Marrveshja e ICC-së duhet të ishte firmosur nja 6 muaj më vonë thotë arkitektja e ngrehinës së shembur të asocimi- Stabilizimit Doris Pack, duke zbuluar kështu njerin nga shkaqet e mos firmosjes së marrveshjes. Si i tillë shkaku është i dyfishtë. Ai mund të përmblidhet në thënien "nuk mjafton që janë të korruptuar, por janë edhe ngatrrestarë".
Dhe këtu lind pyetja: A ishte gabim kalimi nga ana amerikane e kandarit amerikano-europian? Mendoj se jo. Por ky kalim nuk kishte pse të bëhej me fanfarë, me daulle, me ekzibicion dhe për mbi të gjitha në një çast krejt të gabuar. Në çastin kur do të rindahen ndihmat e BE-së dhe kur do të firmosej marrveshja e asocim-stabilizimit.
"Shqipërinë e presin kohë të vështira" tha nënpunësi Priebe. Ndihma Europiane ndaj Ballkanit parashikohet të ulet ndjeshëm për shkak të krizës ekonomike europiane dhe drejtimit të fluksit të ndihmave ndaj kandidatëve të rinj të BE-së dhe për Shqipërinë "mosmirënjohëse" shumë më tepër.

[Albo]

Me Europen e Bashkuar apo me USA?

A thua qe orientimi i Shqiperise varet nga nenshkrimi i nje mareveshje te tille? Ky eshte vetem nje gjest paranoik i te medhenjve qe mundohen te maskojne konkurrencen ekonomike per tregje me probleme te mprehta juridike. Problemi ne fakt nuk buron as nga BE dhe as nga USA, buron nga mospatja e nje politike te mirefillte te jashtme te Republikes se Shqiperise. Shqiperia sot eshte nje vend qe nuk ka politike te jashtme, pasi po te kish, nuk do te ishin europianet dhe amerikanet qe do te vinin kushte, por do te ishin shqiptaret qe do tu paraprinin kesaj perplasje me nje qendrim te prere qe i jepte drejtimin e duhur vendit. Pra pyetja shtrohet:

Duhet ti veme vezet tona ne shporten europiane apo ate amerikane?

Qe te nxirrni vendimin e drejte per te ardhmen, duhet te shkoni e te mesoni te shkuaren e Shqiperise. Te gjitha fatkeqesite shqiptareve u kane ardhur pikerisht nga Europa. Te gjitha qendrimet decizive ku behet fjale egzistenca e shqiptareve si komb ne histori, mbeshtetjen e kemi marre nga amerikanet. Qofte nderhyrja e presidentit Wilson per njohjen e vetevendosjes se kombeve te vegjel, qofte njohja e shtetit te pare modern te Ahmet Zogut, qofte nderhyrja ne Kosove e deri me sot.

Politika e jashtme e cdo shteti ngrihet mbi: SIGURINE RAJONALE + ZHVILLIMIN EKONOMIK/POLITIK/SHOQEROR. Duke i peshuar te dyja alternativat ne aspektin e sigurise, nuk do shume mend qe USA eshte superfuqia e vetme ne bote qe garanton sigurine e mbare botes se lire, edhe vete atyre vendeve europiane qe kane krijuar BE-ne. Shtoji kesaj edhe faktin e maredhenieve te dyshimta me baza historike te vendeve europiane me vendet sllave (armiqte tane), dhe europianet as qe behet fjale qe ne shqiptaret tu besojme sigurine. Ne aspektin e sigurise, NATO eshte zgjidhja me e mire, dhe perseri USA eshte shteti qe ve veton e pranimeve ne NATO. USA eshte shteti qe po e mban NATO ne kembe, edhe pse i ka mbaruar mandati i vete historik.

Cfare i afrojne palet Shqiperise ne aspektin e zhvillimit ekonomik?

Teksa administrata amerikane qe prej 1995 ka ideuar nje plan per ndertimin e nje korridori 8 qe terminal ka portet shqiptare dhe ato italiane, BE ne planet e veta e anashkalon me qellim Shqiperine duke ndertuar nje korridor tjeter me itenerar portet greke - Maqedoni - Serbi. Teksa USA i kushtezon ndihmen ekonomike Serbise me njohjen e humbjes se sovranitetit mbi Kosoven, BE nga ana e saj i akordon 100 milion euro ndihme. Po te vesh ne prespektive kapitalin amerikan me ate europian, ato perseri jane te pakrahasueshem. BE eshte vetem nje shtojce e sistemit global ekonomik qe amerikanet kane ideuar dhe vene ne funksionim. Shqiperia ka nje mareveshje speciale per tregtine bilaterale me USA, qe nese me pyesni mua, do te jete me domethenese per ekonomine shqiptare, se vete anetaresimi i Shqiperise ne BE, sigurisht qe qeveria shqiptare duhet te dije ta shfrytezoje.

Historia na meson qe shqiptaret ne gjithe historine e tyre miq mund te konsiderojne dy vende, Italine dhe USA. Italia eshte vendi i G8 qe na fal sigurine aq te nevojshme rajonale, plus partneritet te ngushte. USA eshte promotori kryesor i ceshtjes sone kombetare, pasi zgjidhja e ceshtjes sone kombetare, do te thote c'minimi i gjithe rajonit. Analistet amerikane prane departamentit te shtetit, ne shume prej prononcimeve te tyre ne media e kane bere te qarte qe ata tashme e pranojne tezen se paqetimi i rajonit vjen vetem me zgjidhjen e ceshtjes shqiptare ne Ballkan. Europianet e shohin zgjidhjen e problemit me nje fare solidarizimi ideologjik rreth "europes se bashkuar". Por a nuk ishte ajo Europe qe krijoi Jugosllavine? A nuk ishte ajo Europe qe nguroi te nderhynte ne Bosnje-Hercegovine e Kosove?!

Per mua, zgjedhja eshte e qarte, bile une do te refuzoja pranimin e Shqiperise ne BE, pasi nese do te benim nje gje te tille, do te hiqnim dore nga e drejta e taksimit te mallit qe do te levizte neper doganat shqiptare. Ky eshte vetem nje faktor ne nje liste te gjate faktoresh. Shqiperia ka nevoje te ndjeki nje politike neutrale dhe me kohen te fitoje statusin e nje shteti neutral qe gjeografikisht eshte Europe por eshte krejtesisht i ndare ne aspektet e tjera. Pra me pak fjale, nje Zvicer e dyte.

[Albo]

Evropa Juglindore, nje e ardhme e re

Nga Jack STRAE*/ Nese ekzaminon Evropen e shekullit njezete, nje pesimist mund te konkludoje qe njerezimi ishte denuar te perseriste gabimet e se kaluares - me fjalet e Hegelit - "kombet dhe qeverite nuk kane mesuar asnjehere nga historia". Sot Evropa ka per detyre te provoje, qe keta skeptike e kane gabim; se rivaliteti midis kombeve i perket se kaluares; se nje shtepi evropiane e perbashket, e ndertuar mbi vlerat e demokracise, te drejtave te njeriut dhe zbatimit te ligjit nuk eshte nje utopi.

Nese duam te realizojme endrren e baballareve qe themeluan BE-ne dhe nese duam t'ia leme konfliktet librave te historise, atehere te gjitha vendet e ketij rajoni duhet te zene vendet e tyre ne Bashkimin Evropian. Deshtimi do te thote te injorosh mesimet kryesore te shekullit njezete: cfare ndodh ne nje pjese te Evropes, qofte kjo ne Sarajeve apo Mastriht, mund te percaktoje te ardhmen e kontinentit.

Historia e afert tregon se tani Evropa e ka kuptuar qe i gjithe kontinenti duhet te jetoje ne paqe dhe zhvillim. Ne nuk mund te pretendojme me se fati i Evropes Juglindore nuk perben shqetesim per pjesen tjeter te kontinentit. Si asnjehere me pare nuk ka bere Evropa kaq shume investime financiare, ushtarake e politike si ne Evropen Juglindore ne keto vitet e fundit.

Fillimet e Sherimit

Ky angazhim evropian dhe nderkombetar po jep rezultate. Ky rajon u shkaterrua nga konfliktet e viteve 1991-2000. Sot eshte ne paqe. Nuk ka me kercenim te tashem apo te ardhem per luftra te reja ne Ballkan.

Demokracia po hedh rrenje. Kete vjeshte kudo ne rajon u zhvilluan zgjedhje te lira e te drejta. Kjo u perballua shume mire nga autoritetet vendore qe moren vetem nje ndihme modeste nga komuniteti nderkombetar. Ky rajon po behet zot i demokracise se vet.

Le te kujtojme se cdo vend i rajonit po ecen perpara edhe pse me ritme te ndryshme drejt BE-se. Sllovenia eshte gati per te hyre. Maqedonia dhe Kroacia kane nenshkruar Marreveshjen e Stabilizim-Asocimit me BE-ne. Negociatat per Marreveshjen e Stabilizim-Asocimit me Shqiperine do te hapen se shpejti. Shpresojme te shohim se shpejti studime fisibiliteti per marreveshjen me Bosnjen dhe me vone me RF Jugosllave - sapo te aprovohet Karta Kushtetuese Serbi - Mal i Zi.

Deri ketu shume mire. Por ka edhe pika te erreta. Paqja eshte ende e dobet. Ne disa vende - me dukshem ne Bosnje dhe Kosove - ajo varet nga prezenca e nje numri te madh paqeruajtesish nderkombetare. Numri i tyre po zvogelohet, ndersa stabiliteti rritet. Por nuk ka ende paqe te vete-ruajtur ne kete rajon.

Ka ende llogari te pambyllura nga lufta. Jo te gjithe refugjatet jane kthyer: shumica e refugjateve serbe te Kosoves, per shembull, nuk kane mundur te kthehen ne shtepi. Dhe jo te gjithe te akuzuarit jane ne Hage. Mlladic, Karaxhic, dhe te tjere te perfshire ne krimet me te renda te luftes jane akoma te lire. Fajtoret duhet te gjykohen.

E gjithe kjo tregon se situata eshte shume larg nga te qenit perfekt. Qellimi final - shtete ne paqe, te zhvilluara dhe europiane - eshte akoma nje perspektive e larget.

Pese Sfida

Si te arrijme atje? Une shoh pese sfida

E para te zbatohet ligji. Pa kete qytetaret jane te pambrojtur nga me te fuqishmit, dhe nuk ka nxitje per te investuar. Pa zbatimin e ligjit asgje nuk funksionon - nuk ka as demokraci, as zhvillim. Ka vetem ligj xhungle.

Ky rajon ka nevoje per police te zote, te ndershem dhe te paguar mire, te cilet mbrojne shoqerine nga keqberesit, dhe jo e kunderta. Gjithashtu nevojiten dhe gjykata efikase, te paanshme, te cilat te shpallin fajtor dhe te denojne te privilegjuarit dhe te pushtetshmit, dhe te gjykojne ne menyre te paanshme ne ceshtjet civile.

Nevojitet qe te dyfishojme perpjekjet tona kunder krimit te organizuar. Ky i fundit, jo vetem i grabit rajonit parate, stabilitetin, njerezit dhe sigurine, por dhe korrupton proceset demokratike dhe minon reformat.

Grupet mafioze te Ballkanit jane te organizuar me mire se qeverite e Ballkanit. Duhet qe ta permbysim kete situate. Brenda ketij muaji Britania do te prese nje konference me vendet e rajonit, vendet anetare te BE dhe te tjere per te fokusuar vemendjen nderkombetare mbi problemin e krimit te organizuar ne Europen Juglindore, dhe per te rene dakord mbi masat kryesore qe cdo vend mund te ndermarre. Kjo nuk do te thote se problemi mund te zgjidhet brenda nates. Mundja e krimineleve do te jete nje beteje e gjate dhe e veshtire. Por ne duhet te vendosim qe ta luftojme se bashku. Une dua, qe Konferenca e Londres te prodhoje angazhim dhe nje strategji per ta arritur ate.

Forcimi i shtetit ligjor nuk eshte vetem per kriminelet dhe legjislacionin vendas. Shteti ligjor nenkupton respektimin edhe te ligjit nderkombetar. Vecanerisht, nenkupton pranimin e autoritetit te Gjykates Kriminale Nderkombetare ne Hage dhe bashkepunimin e plote me te. Te gjitha qeverite kane nje detyrim ligjor per te bashkepunuar me Gjykaten. Kjo percaktohet qarte nga e Drejta Nderkombetare e Kartes se Kombeve te Bashkuara. Duke bashkepunuar ose jo me Gjykaten e Hages, qeverite dergojne nje sinjal te qarte qe ose duan te jene europiane dhe te trajtohen si te tille, ose ne te kundert nuk e duan nje gje te tille.

Sfida e dyte eshte reformimi i ekonomise. Kjo ka filluar kudo, por mbetet ende shume per te bere nese ky rajon deshiron te krijoje vende pune dhe prosperitet per te gjithe: Privatizimi, permiresimi i mbledhjes se taksave, reduktimi i pjeses qe merr shteti nga pasuria kombetare. Sektori publik ka nevoje qe te marre nje drejtim me te qarte. Ne duhet te krijojme struktura ligjore qe nxisin aktivitetin e ligjshem ekonomik dhe investime, dhe jo te kunderten.

Sfida e trete eshte forcimi i demokracise. Ketu nuk behet fjale vetem per procesin zgjedhor. Demokraci do te thote te ndertohet nje shoqeri ne te cilen udheheqesit bejne ato qe deshiron populli, dhe jo te anasjellten; nje shoqeri ne te cilen fuqia e qeverise se zgjedhur balancohet nga institucione te tjera kontrolluese: nje sistem gjyqesor i pavarur, nje Parlament para te cilit qeveria jep llogari, nje media e lire qe u paraqet njerezve faktet dhe i veshtireson jeten qeverive. Te gjithe keta elemente perberes te qeverise po zhvillohen ne kete rajon. Por nevojitet me shume.

Sfida e katert eshte respektimi i te drejtave te pakicave. Ne Sarajeven e shekullit XIX, muslimane dhe hebrej, te krishtere katolike dhe ortodokse, jetonin ne nje atmosfere tolerance te papare ne kontinent ne ate kohe. Une dua qe po ajo tolerance te kthehet ne shekullin XXI, ketu dhe ne mbare rajonin. Qellimi yne eshte nje situate ne te cilen qytetaret e nje shteti te jene krenare per kombesine, shtetesine e tyre dhe krenare te jene europiane.

Sfida e peste dhe e fundit eshte ne duart e qytetareve te Europes Juglindore, te cilet duhet te marrin ne dore frenat e jetes dhe vendit te tyre. Sfida ketu dhe kudo tjeter eshte qe komuniteti nderkombetar te lere gjithcka ne duart e vete njerezve. Asnjeri prej nesh nuk deshiron te veje ne rrezik arritjet e ketyre viteve te fundit. Keshtu qe duhet bere ne nje menyre te matur, sipas kushteve. Por duhet te ndodhe.

Kjo sepse forca shtytese per ndryshim duhet te vije nga brenda; nga njerezit dhe qeverite e ketij rajoni. Mesazhi im per ta eshte: "Mbani mend: ju nuk po e beni kete per ne, por per veten tuaj".

Angazhimi i Britanise

Premtimi im sot eshte se Britania do te jete gjithmone prane jush. Ne do te jemi gjithnje te angazhuar ne kete rajon. Ne do te qendrojme prane te gjithe atyre qe duan reformen dhe nje te ardhme moderne europiane. Ne do te jemi te forte. Do t'jua themi me ze te larte dhe te qarte kur te mendojme se jeni ne rruge te gabuar. Por kur te keni bere hapat e nevojshme ne do te jemi kampionet per pranimin tuaj ne BE dhe NATO.

Une jam krenar per ate qe Britania ka bere per kete rajon. Trupat tona po ndihmojne ne parandalimin e luftrave dhe ndertimin e paqes ne Bosnje, Kosove dhe tjeterkund. Policia jone po ndihmon ngritjen e forcave policore lokale qe te veprojne me standarde europiane. Ekspertet tane te zhvillimit po ndihmojne ne nxitjen e qeverisjes se mire, riperteritjen e qendrueshme dhe riplanifikim te shlyerjes se borxheve. Diplomatet tane po punojne me qeverite tuaja dhe te tjera per te mbeshtetur stabilitetin dhe reformat qe i duhen rajonit. Edhe financiarisht ne po ndihmojme ne kete rimekembje dhe keshtu do te vazhdojme.

Une do te bej dhe nje tjeter premtim. Premtoj, qe Britania do te vazhdoje te siguroje qe pjesa tjeter e komunitetit nderkombetar te mos e harroje kete rajon apo pergjegjesite e saj ketu.

Komuniteti nderkombetar duhet te njohe perparimet e bera ketu ne vitet e fundit. Duhet qe te vazhdoje te angazhohet, per aq kohe sa nevojitet, per te siguruar nje sukses jetegjate: vecanerisht duke vazhduar investimet e nevojshme ne kohe, perpjekje, para dhe trupa. Duhet te punoje me ju per te afruar diten kur mund t'ia dorezoje perseri kete rajon qytetareve te vet. Une di qe ne Bosnje dhe Hercegovine ky eshte objektivi kryesor per Paddy Ashdoen, te cilin une e njoh shume mire prej vitesh. Ne mbeshtesim fuqimisht perpjekjet e tij per te realizuar kete.

Sot une po ofroj nje te ardhme dhe nje plan. E ardhmja eshte e ndritur dhe plani eshte Europa. Njerezit qe do ta realizojne - te vetmit qe mund ta bejne kete, - jeni ju, njerezit qe jetoni ketu. Por ne do t'ju ndihmojme te arrini atje.

Jack STRAE

Sekretar britanik i Shtetit per Punet e Jashtme

*Shkrimi eshte shkruar ekskluzivisht per gazeten "Korrieri"

[SpaceAce]

Kur hapa kete teme, kisha per qellim qe ne te diskutonim mendimet tona personale mbi ceshtjen ne fjale, prandja, nje verejtje e vogel dashamirese per Albo, me mire te shkruash mendimin tend, bazuar edhe mbi keto shkrime, sesa te shkruash te gjithe artikullin. Nuk dua te them aspak qe jane mendime jokoherente, perkundrazi, por ideja ishte qe secili te jepte mendimin e vet.
Per Tarasin:
Si fillim nuk e shoh aspak shoqerine amerikane si nje sistem vlerash te cilit duhet t'i shembellejme. Sigurisht, per ta luftuar nuk behet fjale, eshte absurde, sepse gjithsekush ka mendimin e vet. Pikerisht me kete te fundit, sistemi i vlerave amerikane bie ndesh, sepse nuk arrijne te pranojne nje sistem vlerash, perpos te vetin, gje qe eshte vertet mungese inteligjence dhe sensi logjik. Te them qe une nuk nisem aspak nga percmimi i vlerave amerikane, por thjesht nuk e gjej veten ne ate sistem, asgje me shume. E perse u dashka qe une te gjej tek vetja nje orientim politik e ideologjik qe te perkoje me interesin amerikan? Mos jane gje amerikanet Zoti mbi Toke? Mua pikerisht kjo me duket si servilizem, dhe mungese personaliteti. Ju thoni qe etikat e Evropes jane teper arealiste per ne. Jam deri diku dakord, por kjo eshte nje arsye qe ne te kerkojme te arrijme disa standarte kulturore-etike-sociale qe Evropa i ka, dhe ketu nuk shoh asgje te keqe. Per mendimin tim sensi civil eshte me i zhvilluar ne Evrope, sesa pertej oqeanit, dhe kete nuk e them vetem une. Sa per politikat radikale e antisociale, kam pershtypjen se jeni disi konfuz. Fakti qe USA kerkon t'i zgjidhe gjithe ceshtjet me shpate nuk eshte shembull inje politike te moderuar, kurse per politikat sociale, USA eshte vite drite larg Evropes, po te doni nje nga keto dite ju sjell edhe shembuj, po ky nuk eshte vendi, sepse nuk dua te dal jashte teme.
Dhe se fundi, paragrafi i fundit i juaji vertet me beri per te qeshur. Ku eshte interesi amerikan eshte paqja, stabiliteti, progresi!! Ka nevoje te jap kundershembuj per kete? Vietnam, Lindje e Mesme, Afrike, Amerike Qendrore-Jugore, ju duken vertet shembuj progresi e demokracie? Ndoshta keni nje koncept tjeter per demokracine nga ai qe kam une, po sidofte respektoj mendimin tuaj.
Per t'u rifutur ne teme, une jam kunder firmosjes te marreveshjes dypaleshe, si nga ana e interesit, ashtu edhe nga ana e principeve. Sepse lavderoni aq shume sistemin e vlerave amerikane, po atehere perse kane frike nga nje gjykim i paanshem per krimet qe ushtaraket amerikane mund te kryejne (dhe kane kryer jo pak) neper bote? Perse mendojne se jane siper te tjereve, qe jane te paprekshem, e qe bejne si tu teket pa u hyre gjemb ne kembe. Ky fakt do thote shume mbi sistemin e vlerave amerikane. Kurse nga ana e interesit, mund te them qe firmosja e kesaj marreveshjeje sjell pasoja te jo te vogla ne maredheniet me BE, qe une i shoh si perparesi e qeverise shqiptare. E ardhmja e Shqiperise nuk eshte nje Panama e dyte, apo nje Thailande apo nje Haiti. E ardhmja e Shqiperise eshte Evropa, per kete nuk ka dyshim.
pershendetje

[Tarasi]

Ace do shkruaj pak gjate se nuk do kem mundesine te shkruaj per ca kohe.

Amerikanet nuk kane pse te mendojne se ata jane siper te tjereve, ATA JANE siper te tjereve ne cdo aspekt te jetes dhe me merita te plota. Amerika nuk ka pse ti nenshtrohet nje sistemi legjislativ qe eshte teper me inferior nga ai qe ajo sot aplikon. Kjo do te ishte regres i plote dhe nuk do ti sherbente aspak evolimit shoqeror dhe civil te shoqerise njerezore. Nuk e ke degjuar i dashur se Amerika sot eshte pronarja e nje sistemi juridik me ekselent te dale nga shoqerite njerezore?? Amerika pra nuk mund ti leje qytetaret e saj nen doren e nje drejtesie jo vetem me te ulet se ajo e saja, por e mbushur me njerez cmirezinj e percmues ndaj shoqerise dhe vlerave te saj, sic jane Europianet sot. 15% te vendeve ne parlamentet europiane sot i kane fituar ideologjite ekstreme te djathta anti-amerikane, raciste e anti-emigrante. 5-10% jane nen kontrollin e te majtes ekstreme edhe kjo po antiamerikane. Pra shoqerite europiane jane teper te paekuilibruara. Dhe individet qe do gjykojne ne emer te drejtesise dalin nga po keto shoqeri. Ja nje fakt teper evident qe tregon se kjo drejtesi eshte inferiore nga ajo amerikane, qe i perket nje shoqerie shume here me te stabilizuar.

Tani, me duket mua se shembujt e tu (Lindje e mesme, Vietnam etj etj ) jane teper naive dhe qesharake. Amerika beri lufte ne Vietnam jo qe te mjeroje vietnamin por qe te bente te mundur vendosjen e nje rendi me te larte, me te perparuar e me te begate. Amerika aty nuk luftoi kunder vietnamezeve por kunder Rusise, dmth te keqes me te madhe. Lufta qe beri amerika nuk ishte vetem ne interes te saj, nga ajo perfituan te gjithe kombet perendimore apo jokomuniste. Lufta e amerikes ishte demostrim force kunder komunizmit dhe rezistence ndaj zgjerimit dhe fuqizimit te tij i cili kercenonte jeten e gjithe demokracive ne bote. Ajo lufte ishte e keqja me e vogel nga ballafaqimi i dy superfuqive dhe fare mire mund te kete parandaluar nje konflikt me te drejtperdrejte dhe teper fatal midis Amerikes dhe Rusise.

Tjeter, amerika nuk eshte aspak pergjegjese per papergjegjshmerine e kombeve ne kete bote. Miliardat e amerikes kane prekur cdo komb pa perjashtim. Por jo te gjithe kombet ecen perpara sic uronte amerika. Ata kombe qe treguan civilizim apo disipline civile me te larte jane kthyer sot ne shtete teper te begate, si Japonia, Taivani, Korea e Jugut, Argjentina etj etj te gjithe nen sqetullen amerikane. E ketu nuk po permend gjithe europen perendimiore qe u rindertua me parate e amerikes.
Por jo e njejta gje ndodhi me Jugosllavine, Rumanine, Bullgarine, Brazilin, Kilin, Perun etj etj qe nuk diten ti mireshfrytezonin miliardat e saj.

Amerika sot nuk kerkon aspak ti zgjidhi ceshtjet me shpate. Amerika ka me shume ushtare se te gjitha shtetet te marre se bashku ne misione paqeruajtese. Amerika ka luftuar dhe ka shpenzuar me shume se kushdo tjeter ne ndermarrjet paqerruajtse neper bote, dhe jane vrare me shume amerikane se cdo kombesi tjeter ne keto misione.

Nga ana tjeter amerika eshte e detyruar reagoje me force kur te tjeret kerkojne te presin deget e pemes qe e ushqejne ate me oksigjen. Amerika nuk ka asnje interes ne lufte se eshte vetem harxhim per te. Amerika kerkon paqe me shume se te gjithe. Atje ku ka paqe zhvillohen investimet, tregetia, biznesi, hapen tregje te reja dhe ne keto fusha amerika konkuron me shume zotesi. Pikerisht rezistenca qe i behet amerikes buron nga paaftesia e te tjereve per ta konkuruar ameriken ne ekonomi e biznes. Dhe per kete ata kerkojne ti mohojne asaj interesin apo mire-funksionimin. Kete amerika nuk mund ta lehoje kurre se qe te beje kete duhet te mohoje mireqenien e qytetareve te saj, dmth vete essencen e ekzistences se saj.
Amerika askujt nuk i ka mohuar aftesine dhe konkurencen e lire;tregjet e saj jane te hapur per te gjithe dhe per ameriken te gjithe jane te ftuar te konkurojne ne tregje te hapura e pa tarifa sic po behet sot me globalizimin. Sot amerika eshte konsumatori me i fuqishem i botes me importe shume here me te medhaja se eksportet, gje qe nenkupton se pa mireqenien e amerikes prodhimi global do vuaje se tepermi.

Vlerat e amerikes jane te tilla qe kane arritur te ndertojne shtetin me te forte, me te begate, me te drejte e me pefekt ne bote, ne nje popullsi kaq diverse e homogjene. Amerika sot perqafon vlera dhe etika qe e kane kthyer ate ne nje komb kaq te paqem te qendrueshem, te stabilizuar, te perparuar e te sigurte ne cdo aspekt.
Vetem ne shoqerine amerikane njeriu gjen gjithmone vlerat e verteta te tij, vlera te cliruara nga ndikimi i tradites, prejardhjes, ngjyres se lekures, origjines etj etj. Vetem ne amerike individi vleresohet ne menyre te plote nga aftesia, zotesia apo vlerat reale qe ai shpalos ne shoqerine njerezore. Deri me sot edhe vete shqiptaret vetem ne amerike kane marre vleresimin me te larte si individe per cdo gje qe kane ditur te bejne. Kudo qe kane vajtur tjeter ne europe jane pare fillimisht si shqiptare ( dmth, per ata, si barbare apo inferiore) e pastaj si njerez qe dine te bejne kete apo ate, pra gjithmone kane qene te nenvleresuar se i perkasin kesaj apo asaj origjine. Dhe ne kemi nje eksperience jo te vogel diskriminimi. .
Por e keqja qendron se ne preferojme te perqofojme moralin europian ne vend te atij amerikan per te zgjidhur kete problem; pra ne vend qe ta kthejme vuajtjen dhe padrejtesine nga diskriminimi i padrejte ne advantazhin tone e te mobilizojme veten per tu bere me te afte, me te vlere e me te zote, keshtu qe te tjeret te mos bejne dot pa ne, ne preferojme te qajme e te qurravitemi duke pretenduar se te tjeret duhet te mos na bejne keq se keshtu e kerkon morali ;gje qe i perket mentalitetit te kalbur europian. Ne pra duhet ti perkasim atij morali nga i cili ne nuk marrim asnje vlere qe meritojme.

Perparesia e amerikes qendron ne faktin se ajo i ka vene shqelmin nocionit me regresiv qe popujt europine shpalosin sot TRADITES. Ne emer te saj Europianet kane shqyer e kane therur njeri tjetrin per shekuj me rradhe ne luftra ku kane vdekur me mijera vete. Keto jo ne emer te emancipimit (sic ishte lufta civile ne amerike) apo te nje rendi me te larte por ne emer te traditave makabre qe mentaliteti europian gjithmone ka shpalosur.
E shekullin e 20 amerikes gjithmone i eshte dashur ti dergoje qytetaret e saj te masakrohen per qejfet makabre te kurverise europiane qe kurre dhe asnjehere nuk ka qene e afte dhe e zonja ti zgjidhe problemet a saj me paqe e tolerance. Europa kurre nuk ka ditur te baje paqen e stabilitetin pa ndihmen e amerikes.
Jo pra zoteri, qyteterimi europian vec denglave nuk ka asnje nuance superiorieti ndaj atij amerikan. Kampet e vdekjes, qe nga Spanja e deri ne Urale, masakrat me te peshtira, luftrat boterore, sistemet diktatoriale qofte te majta apo te djathta, ku ne te gjitha keto njeriu eshte vrare, persekutuar, barbarizuar i shperfytyruar nga cdo fije civilizimi i perkasin vetem europes, dhe aspak amerikes.

Dhe keta njerez sot kritikojne ameriken ne emer te moralit. Keta denimin me vdekje te amerikes e quajne 'Krim kunder njerezmit". Zoteri, nocioni i moralit ne europe eshte vene mbi ate te drejtesise. "Dashuria ndaj jetes njerezore e Humanitarizmi" per te cilat ata kane bere e bejne me shume here me pak se amerika sot propagandohet nga po keta ne kurriz te drejtesise me te larte te arritur nga njeriu, asaj amerikane.

Por aty ku nuk funksionon drejtesia nuk ka civilizim. Morali europian i perket hipokrizise dhe asnje sistem vlerash apo etikash nuk mund te qendroje ne kembe nqs perfaqesohet nga hipokrite. Europa sot eshte mbytur nga kurvelleku, droga, korupsioni e degjenerimi shume here me keq se amerika ku spektri i ligjeve eshte shume here me i gjere e tolerant.

Ja pse ne duhet te shkojme drejt europes por duke valvitur flamurin e vlerave amerikane. Ja pse Amerika te pakten per ne eshte ZOT mbi kete toke, qe ne jo tempuj por piramida ti ndertojme nuk lahemi dot me te mirat qe mund te perfitojme prej saj. Ky nuk eshte servilizem e as mungese personaliteti, por eshte bashkangjitje apo kerkese per shembellim me sistemin me superior te funksionimit te shoqerise humane. Synimet dhe qellimet tona ketu jane teper madheshtore dhe aristokrate. Ato perfaqesojne vet burimin e progresit, evolimit apo zhvillimit te cilin ne vete nuk e udheheqim dot dhe per te cilin ne kemi kaq shume nevoje.

[SpaceAce]

Taras, po i bie shkurt fare, se kemi dale te dy nga tema. Shoh qe ke informacion te bollshem, por me te meten e rende qe eshte plotesisht i njeanshem. Ndoshta disa nga ato qe shkruaje (perfshire ketu "begatine" aktuale te Argjentines) nuk jane fort te sakta. Sidoqofte, shoh se identifikohemi me vlera te ndryshme, keshtu qe eshte e kote te grijme sallate per t'i mbushur mendjen njeri-tjetrit. Per ta mbyllur po te them qe paske nje ndjenje admirimi qe shkon deri ne adhurim per Ameriken. Shpresoj mos te kesh varur ne dhome nje fotografi te Bushit, se jo per gje, po edhe u zgjodh president pa pasur as shumicen e votave (te cilen e kishte Gore), rrjedhoje edhe kjo e sistemit juridik perfekt Amerikan, qe ty te paska bere per vete.
Shendet

P.S. nuk mund te rrija pa bere edhe nje koment te fundit mbi faktin qe "lufta eshte vetem harxhim" per Ameriken. E keni seriozisht? A jeni te bindur qe lobi i tregtareve te armeve ne USA (nje nga lobet me lidhje me te ngushta me G.W.Bush) nuk ka asnje interes ne lufte? Apo mendoni se Iraku po sulmohet sepse eshte shtet "mistrec", dhe jo sepse cmimi i fucise se naftes duhet te shkoje nga 25$ aktuale ne 15$ te meparshme, perndryshe fundi i tunelit te krizes boterore nuk duket edhe per do kohe? Ju lutem, thellohuni disi me shume ne analiza, mos i merrni gjerat kallep...
Nuk bej krahasime me Evopen, apo te tjeret, por ky adhurim i verber i Amerikes me duket vertet pa vend.