Intervistë me politologun Bejtullah Destani

[biligoa]

Intervistë me politologun Bejtullah Destani, drejtor i

Qendrës për Studime Shqiptare në Londër


KOSOVA NDOSHTA DO TË JETË E DETYRUAR TË

BASHKOHET ME SHQIPËRINË



- 17 vjet hulumtime nëpër arkivat britanike...

- Mungon përkrahja nga autoritetet dhe institucionet mbarëshqiptare...

- Edhe në 1913, roli i Rusisë kundër Shqipërisë ka qenë shumë i madh;

- Tirana dhe Prishtina zyrtare, duhet të zgjohen më në fund nga gjumi i tyre letargjik...



Intervistoi: Demir RESHITI *

Prishtinë – Londër, Dhjetor 2007



· Njihet si shqiptari i arkivave britanike. Noel Malkolm e ka cilësuar si enciklopedi e gjallë. E vlerësojnë si “ambasador” të përjetshëm të shqiptarëve në Mbretërinë e Bashkuar, si librari shëtitëse, etj. Që prej 17 vjetësh jeton në Londër dhe vendet e preferuara ku e kalon pjesën më të madhe të kohës janë arkivat... Ai është Bejtullah Destani, me profesion politikolog, drejtor i Qendrës për Studime Shqiptare në Londër, autor dhe bashkautor i disa punimeve me rëndësi për historinë e shqiptarëve.

· Në intervistën ekskluzive për revistën “Paqja”, Destani flet për aktivitetet e tij dhe të qendrës që ai drejton. Destani shpreh bindjen se, në një kohë të pacaktuar, Kosova do të jetë e orientuar dhe ndoshta e detyruar, të bashkohet më në fund me shtetin amë, Shqipërinë dhe thekson se Tirana dhe Prishtina zyrtare, duhet të zgjohen më në fund nga gjumi i tyre letargjik, në rast se duan vërtetë të ekzistojë kombi shqiptar.





17 vjet hulumtime nëpër arkivat britanike...



PAQJA: Pse e zgjodhët Londrën si vend të aktivitetit tuaj profesional?

DESTANI: Për arsyeje se Londra është një nga thesaret e arkivave me rëndësi botërore. Që në kohën kur isha student për shkenca politike, në Beograd, pata dëgjuar se në Londër ekziston një arkiv shumë i pasur dhe i pa lëvruar, me materiale mbi Ballkanin. Kjo nxiti intuitën time si studiues që të ndërmarrë këtë udhëtim, pa planifikuar të qëndroj gjatë këtu. Megjithatë, vitet kaluan dhe unë mbusha plot 17 vjet në Angli.



PAQJA: Kur e filluat punën me hulumtime...?

DESTANI: Hulumtimet i fillova menjëherë pas arritjes sime në Londër, në Qershor 1991. U mahnita nga fonoteka e pasur e materialeve që gjeta këtu dhe të gjitha ishin pothuajse të paprekura.



PAQJA: Çfarë keni zbuluar në arkivat dhe bibliotekat britanike?

DESTANI: Materiale nga më të ndryshmet, që kanë lidhje me historinë dhe kulturën shqiptare, që nga shekulli i 16-të e deri në vitet 1974-75.

- Mund të përmend këtu, dokumente që kanë të bëjnë me shqiptarët në shërbim të ushtrisë angleze, që në shek 16-të, gjatë kohës së Henrikut të 8-të dhe Elizabetës së I-rë. Po kështu vlen të përmendet se mjaft e pasur me materiale është dhe koha e Ali Pash Tepelenës. Dokumentet e kësaj kohe arrijnë deri në mijëra faqe të pabotuara akoma.

- Kam gjetur gjithashtu dhe dokumente të ndryshme që kanë të bëjnë me kohën e kryengritjeve të shqiptarëve në vitet 30-të të shekullit të 19-të, një dosje mjaft interesante e cila dëshmon për vrasjen barbarisht të 500 feudalëve shqiptarë në Manastir, nga turqit. Dokumente mbi Lidhjen Shqiptare të Prizrenit e plot dokumente të tjera me vlerë historike që kanë lidhje me pavarësinë e Shqipërisë dhe okupimin e Kosovës nga Serbia.

- Për periudhën e luftës së dytë botërore, kam gjetur dy dokumente mjaft interesante, që bëjnë fjalë për Luftën Civile në Shqipëri, bashkimin e Kosovës me Shqipërinë si dhe aneksimin dhe pozitën e shqiptarëve, në Jugosllavinë e re.

- Një nga dokumentet më të rëndësishëm dhe me vlerë historike është një dokument me vulën origjinale të Lidhjes së Prizrenit.



Mungon përkrahja nga autoritetet dhe

institucionet mbarëshqiptare...



PAQJA: Ju jeni themelues i Qendrës për Studime Shqiptare në Angli. A mund të na flitni lidhur me historikun e themelimit dhe aktivitetet që ka zhvilluar kjo Qendër studimore ?

DESTANI: Qendra është themeluar në Oxford në vitin 1997 dhe është regjistruar si organizatë bamirëse dhe si kompani. Në bordin e Qendrës janë emra të shquar të historisë dhe kulturës shqiptare dhe asaj botërore, dashamirës të Shqipërisë. Mund të përmend këtu emrat e :

- Ismail Kadaresë,

- Noel Malcolm,

- Pëllumb Xhufit,

- Ferid Hudhrit,

- Emine Bakallit,

- Harry Norris,

- Odile Daniel etj.

Themelimi i Qendrës ka ardhur si rezultat i domosdoshmërisë së studimit dhe botimit të veprave serioze, mbi Shqipërinë dhe shqiptarët. Libri i parë i botuar nga kjo Qendër është një ribotim i studimit të Vaso Pashës “E vërteta mbi Shqipërinë dhe shqiptarët”. Botimi i këtij libri daton në 1999. Pas tij u botuan një sërë veprash të tjera si; 'Skënderbeu" i Harry Hojkinson, "Selective corespondence" nga Faik Konica, "Një anglez në Shqipëri" nga Oakley-Hill, e plot botime të tjera kryesisht historike. Përveç hulumtimit dhe botimit të librave, që përbëjnë dhe aktivitetin kryesor të kësaj Qendre, janë zhvilluar dhe një sërë aktivitetesh të tjera në planin e takimeve shkencore dhe historike, konferenca, pjesëmarrje në panaire të ndryshme të standardeve evropiane etj.



PAQJA: Me çfarë vështirësish jeni ballafaquar gjatë punës?

DESTANI: Vështirësia kryesore ka qenë dhe mbetet ajo financiare. Është shumë e vështirë për të kopjuar materialet që arrijnë në mijëra e mijëra faqe, dhe më pas për ti përgatitur ato për botim e për të përballuar shpenzimet e botimit. Shpesh më është dashur të paguaj nga paga ime mujore, edhe pse kurrë nuk kam patur ndonjë të ardhur nga Qendra. Kjo më ka vënë në vështirësi të mëdha financiare, personale, vështirësi me të cilat vazhdoj të përballem çdo ditë e më shumë. Për botimin e librave, kam kërkuar ndihmë nga autoritetet dhe institucionet mbarëshqiptare, qofshin ato politike apo shkencore, por nuk kam gjetur mbështetjen e duhur. Po kështu i jam drejtuar në mënyrë të vazhdueshme, për ndihmë dhe klasës së biznesmenëve shqiptarë, por duket se edhe këtë herë kërkesat e mia kanë rënë në vesh të shurdhët.



PAQJA: Çfarë bashkëpunimi keni me qendrat tjera?

DESTANI: Qendra për Studime Shqiptare në Londër, ka një bashkëpunim të gjerë me qendra dhe institucione të tjera kërkimore dhe studimore si me Universitete të ndryshme në Angli, me Institutin e Historisë në Tiranë, Arkivin e Shtetit Shqiptar si dhe me disa institucione në Gjermani, Austri, Francë etj.



PAQJA: Çfarë planesh keni në të ardhmen?

DESTANI: Planet janë të shumta, por nga ato afat shkurtra mund të përmend:

- ribotimin në tre vëllime të “Albanica” e Faik Konicës,

- një libër nga Willian Martin Leake që titullohet “Hulumtime në Greqi dhe Shqipëri”,

- Dokumente mbi “Komiteti Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”,

- “Një biografi letrare e Ismail Kadaresë” nga Peter Morgan,

- një libër mbi “Ali Pash Tepelenën” e shumë të tjera.

Theksoj se realizimi i të gjitha këtyre projekteve varet nga mbështetja dhe përkrahja financiare që do t'i jepet Qendrës, pasi unë vetë tashmë nuk mundem të vazhdoj me sponsorizimin tim individual, për arsye të gjendjes së vështirë financiare me të cilën përballem.



PAQJA: Nga i siguroni fondet?

DESTANI: Siç e theksova më lart, një pjesë të librave e kam botuar me fondet e mia personale. Për disa projekte më kanë ndihmuar individë, dashamirës të kombit shqiptar, shqiptarë të diasporës, kryesisht asaj të Amerikës, dhe ndonjë ndihmë e akorduar nga ndonjë shoqatë bamirëse.



PAQJA: Historiani Noel Malkolm në librin e tij “Një histori e shkurtër për Kosovën”, ju ka cilësuar si enciklopedi e gjallë. Ndërkohë ju vlerësojnë si “ambasador” të përjetshëm të shqiptarëve në Mbretërinë e Bashkuar, si librari shëtitëse, etj. Sa keni gjetur përkrahje nga Tirana dhe Prishtina zyrtare në punën tuaj?

DESTANI: Deri tani nuk kam gjetur asnjë përkrahje zyrtare nga institucionet shqiptare. Premtime kam patur shumë por, në realitet asgjë nuk është akorduar deri tani për këtë qendër. Është për të ardhur keq, kur mendon se përveç Greqisë, asnjë shtet tjetër nuk ka një qendër të ngjashme me Qendrën për Studime Shqiptare, këtu në Londër. Qendrat Greke, gëzojnë përkrahjen e plotë të Qeverisë dhe biznesmenëve grekë, ndërkohë që Qendra Shqiptare kalon një krizë të rëndë financiare. Mbetem me shpresë se Qeveria e Tiranës dhe ajo e Kosovës, do ta marrin seriozisht punën e sponsorizimit për daljen në dritë të këtyre materialeve, me vlera të patjetërsueshme për kombin tonë.



Edhe në 1913, roli i Rusisë kundër Shqipërisë ka

qenë shumë i madh



PAQJA: Ju jeni me profesion politikolog. Si i vlerësoni zhvillimet politike rreth statusit te Kosovës nga këndvështrimi i juaj?

DESTANI: Pavarësia e Kosovës do të realizohet, por koha e kësaj dhe ajo që sjellë me vete pavarësia, mbetet në pikëpyetje. Duke marrë parasysh peshën dhe ndikimin politik të Rusisë mbi qarqet e politikës ndërkombëtare, çështja e kufijve territorialë të Kosovës, mbetet ende për t'u diskutuar. Jam i bindur se, në një kohë të pacaktuar, Kosova do të jetë e orientuar dhe ndoshta e detyruar, të bashkohet më në fund me shtetin amë, Shqipërinë.



PAQJA: Londra zyrtare historikisht ka luajtur rol të rëndësishëm në fatet e kombit shqiptar. Edhe sot kur zgjidhja e statusit të Kosovës ka hyrë në fazën përfundimtare, roli i Britanisë është i pamohueshëm. Cili është ndikimi i Qendrës që drejtoni ju në qëndrimin e Londrës zyrtare ndaj Kosovës?

DESTANI: Roli i Qendrës në këtë pikë, mbetet ai informues. Kemi bërë të gjitha përpjekjet e mundshme të informojmë Zyrën e Kryeministrit, Parlamentin Britanik dhe opinionin ndërkombëtar, lidhur me të vërtetën dhe situatën më të fundit në Kosovë. Qëndrimi i Londrës Zyrtare është pozitiv dhe në krah të pavarësisë. Nuk duhet harruar fakti se pavarësisht copëtimit të trojeve shqiptare dhe aneksimin e trojeve tona Malit të Zi, Serbisë dhe Greqisë, Shteti Shqiptar është themeluar, në Londër. Po t’i rikthehemi historisë, nga një këndvështrim i ri, do të gjejmë se edhe në 1913, roli i Rusisë kundër Shqipërisë ka qenë shumë i madh dhe, nuk ka qenë e lehtë të merren vendime pozitive, në favor të plotë të Shqipërisë.



Tirana dhe Prishtina zyrtare, duhet të zgjohen më

në fund nga gjumi i tyre letargjik...



PAQJA: Serbët në vazhdimësi thirrën në të drejtën historike mbi Kosovën, dhe në këtë drejtim, sa kemi informacione Akademia e Shkencave të Serbisë ka botuar, dhjetëra mijëra faqe materiale në serbisht dhe anglisht për të argumentuar pse Kosova është pjesë e Serbisë. Çka ka bërë historiografia shqiptare në këtë drejtim?

DESTANI: Fatkeqësisht historiografia shqiptare ka qenë dhe mbetet pasive në këtë drejtim. Ka ardhur koha që e vërteta të thuhet ashtu siç është bardh e zi, paçka se ne nuk jemi mësuar të jemi kritikë ndaj vetvetes. Kjo neglizhencë e sferave akademike dhe politike shqiptare, ka ndikuar dhe vazhdon të ndikojë në dëm të kombit dhe vendit tonë. Tirana dhe Prishtina zyrtare, duhet të zgjohen më në fund nga gjumi i tyre letargjik, në rast se duan vërtetë, të ekzistojë kombi shqiptar.



PAQJA: Më 9 dhjetor është organizuar një tubim për Kosovën në “Downing Street” me moton “THANK YOU” Britani, ku ishit të pranishëm edhe ju. Çfarë mesazhi përcolli ky tubim, dhe a mendoni se një diasporë e organizuar mirë mund të ndikoj në shtyrjen përpara të proceseve?

DESTANI: Tubimi ishte shumë modest dhe më së shumti ishte një shenjë falënderimi për Qeverinë Britanike. Tubime të tilla ka patur jo vetëm në Londër, por edhe në SHBA e gjetkë. Natyrisht që një diasporë e organizuar mirë, mund të ndikojë pozitivisht në shtyrjen përpara të proceseve, duke patur këtu parasysh edhe fondet që mund të sigurojë ajo. Dua të sjell këtu shembullin dhe ndikimin që ka diaspora armene në Amerikë, e cila mbetet diaspora më e organizuar pas asaj Izraelite, jo vetëm në Amerikë, por dhe në mbarë botën. Të mos harrojmë se Shteti Shqiptar u krijua nga diaspora shqiptare. Sot, Tirana zyrtare ka një mirëkuptim dhe bashkëpunim me diasporën shqiptare, më të madh se Prishtina. Jam i bindur se diaspora do të ketë ndikimin e saj pozitiv me rëndësi dhe në të ardhmen, për trojet mbarëshqiptare, kudo në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni dhe trojet e tjera shqiptare.



PAQJA: Për fund, cili është mesazhi i juaj për lexuesit e revistës “PAQJA”?

DESTANI: Dëshiroj të ndihmojmë njëri-tjetrin dhe të nxisim kultivimin e vlerave pozitive të shoqërisë shqiptare. Të studiojmë thellësisht dhe të krenohemi me të kaluarën e kombit tonë dhe le të bëhet kjo e kaluar krenare, bazamenti i kombit të ri shqiptar. I përshëndes të gjithë lexuesit dhe shpreh urimin e çdo shqiptari; për një pavarësi të shpejtë të Kosovës.



· Demir Reshiti është redaktor përgjegjës i revistës mujore “PAQJA”, që botohet në Prishtinë. Kjo intervistë me pëlqimin e z.Reshiti botohet edhe në faqen www.pashtriku.org.

[DJAL_PELIVAN]

Ishalla do bashkohet me Shqiperine mer popull shqiptar amon ka lezet shtet i madh Albania

[biligoa]

16 vite jetë duke zbuluar të fshehtat e historisë shqiptare


BEJTULLAH DESTANI SHQIPTARI I ARKIVAVE BRITANIKE


Shkruan: Muhamed VELIU *

Nga Londra



Në vitin 1991 për kërkime historike në Londër…


Bejtullah Destanin është e pamundur mos ta takosh në veprimtari të ndryshme të komunitetit shqiptar në Angli. E kanë cilësuar si "ambasadorin" e përjetshëm të shqiptarëve në Mbretërinë e Bashkuar, si librari shëtitëse, por për të, më shumë sesa këto epitete ka rëndësi diçka tjetër. Zbulimi i dokumenteve të reja historike në arkivat e Anglisë dhe më pas botimi i tyre. Ai ka 16 vite që e bën një punë të tillë me një pasion që sa vjen dhe i shtohet. Po kush është ky shqiptar i mirënjohur për qarqet britanike, por i njohur për fare pak njerëz në Shqipëri dhe Kosovë? "Shqip" takohet me Destanin ose Bejtën, siç e njohin shumë shqiptarë në Angli, në lagjen Hammersmith, në perëndim të Londrës.


Korrekt në orarin e takimit, ai mbërrin i mbërthyer mirë me një shall leshi në qafë, një kapuç duke iu mbrojtur të ftohtit polar që ka pllakosur kryeqytetin britanik. Në pamundësi për t‘u ulur në kafe Costa, në brendësi të stacionit të trenit pasi të gjitha vendet janë plotë, i drejtohemi një pabi të vjetër për të gjetur pak qetësi e biseduar. Të bisedosh me të është një privilegj. Ka aq shumë për të treguar saqë një natë e gjatë dimri pranë një oxhaku me zjarr nuk do t‘i mbaronte historitë interesante.


I lindur në vitin 1960, ai do të mbërrinte në Londër në vitin 1991 për të bërë kërkime historike. "Ky ishte qëllimi i vetëm i ardhjes time në Londër. U "dashurova" me "Public Record Office Kew" (Arkivin publik në Kew) fillon të tregojë ai për fillimet e tija në Angli, teksa gëlltit një gllënjkë verë të kuqe. Si shumë shqiptarë të tjerë, për të siguruar jetesën në Londër, nuk do t‘i shpëtonte rutinës së bërjes së ç‘do pune që do t‘i dilte përpara. "M‘u desh të punoja në një bar ku bënte sanduiçë", thotë ai. "Shpeshherë prisja gishtat me thikë. Ishte me të vërtetë diçka e keqe. Pastaj punova në një kafene franceze, me pronar sirian. U bëra kafexhiu më i mirë. Kur kisha një ditë të vetme pushimi, shkoja në arkivin publikë në Kew. Kishte një koleksion të mahnitshëm dokumentesh për Ballkanin". Shumë shpejt ai do të gjente materiale që kishin të bënin me përfshirjen e britanikëve në jetën e shqiptarëve. Bejtullahu kujton se ka gjetur një hartë të Shqipërisë, hartuar nga Konferenca e Londrës në 1912-13, ku u aneksua shtetit shqiptar dhe se gati gjysma e territorit me popullsi shqiptare iu la Greqisë, Serbisë dhe Malit të Zi. "Britanikët kanë pasur një ide të qartë se çfarë duan shqiptarët", vazhdon së treguari ai, duke e aktualizuar bisedën me zhvillimet e pritshme të statusit në Kosovë. "Lord Fitzmaurice, në vitin 1880, këshilloi dhënien e lirisë nga Perandoria Otomane dhe bashkimin e të gjithë shqiptarëve për të parandaluar trazira në 100 vitet e ardhshme".



Mbretërit e Britanisë janë përfshirë në marrëdhënie të drejtpërdrejta me shqiptarët. Destani ka zbuluar disa dokumente, ku në njërën prej tyre shkruhet se në vitin 1520 Henry Henry VIII u vesh me një kostum qepur në Shqipëri me fije ari, ndërsa mbretëresha Elisabeta i mori si mercenarë ushtarët shqiptarë. Që nga dita e parë kur ai shkeli në Angli kanë kaluar plot 16 vjet. Destani është i kënaqur me çfarë ka arritur. Por pohon se në punën me arkivat sa më shumë të hulumtosh aq më tepër të shtohet dëshira për të qëndruar me orë të tëra mbi ato dosje, njëra më surprizuese se tjetra. Hulumtimet e tij nuk kanë mbetur thjesht për interes personal. Ato janë publikuar në shumë libra, madje shumë botues apo historianë britanikë të çështjeve shqiptare kanë trokitur në derën e tij për ndihmë. Dhjet vjet më parë me iniciativën e tij Bejtullahu dhe një grup miqsh do të themelonin "Qendrën për Studime Shqiptare". "Qendra për studime shqiptare ka botuar deri tani libra që kanë më tepër karakter historik dhe antropologjik, ose dorëshkrime të pabotuara, por kjo nuk do të thotë se ne nuk do të botojmë në të ardhmen libra që kanë të bëjnë me karaktere kulturore, politike, d.m.th., libra që janë për çështje politike, qofshin të partive politike në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni apo Mal të Zi ose biografi politike", thotë ai.


Historia e Qendrës për Studime Shqiptare në Angli



( Qendra për Studime ShqiptareCAS )


Qendra për Studime Shqiptare është themeluar në shtator të vitit 1997 në Oxford. Vitin tjetër do të kremtohet 10-vjetori i hapjes së qendrës. "Është nisur, si projekt, shumë modest për të provuar që të zbardhen ca gjëra nga historia dhe kultura e Shqipërisë. Në bordin e qendrës janë: Noel Malcolm, Ismail Kadare, Alan Ducellier, Nick Pano, Elez Biberaj, Albert Ramaj, Isa Blumi,Robert Elsie, Emine Bakalli dhe shumë të tjerë studiues të huaj dhe të vendit, që përkrahin dhe ndihmojnë Qendrën për Studime Shqiptare", tregon Destani i lumtur që ndërmori këtë iniciativë të vështirë, e cila provoi se ishte e domosdoshme njëkohësisht e dobishme për vetë aktivitetin e saj. Sipas tij, një ndër veprat më të rëndësishme, të cilat dhe më kryesorja që është botuar nga qendra, që sicc shprehet ai e bën dhe krenar, është një prej veprave më madhështore dhe libri më i madh që është botuar në historinë e Shqipërisë, i shkruar prej një anglezi, është ai i Owen Pearson. I botuar në tri vëllime, nga viti 1908 deri 1998. Për fat të keq, i ndjeri Owen Pearson është ndarë nga jeta disa muaj më parë. "Ai i ka kushtuar 65 vite studime në mbledhjet e shkrimeve të historisë së Shqipërisë që nga viti 1936. Ai kishte një koleksion të hatashëm të veprave me karakter historik, kulturor, antropologjik dhe politik, që kanë të bëjnë me Shqipërinë. Duke i mbledhur dhe përgatitur në 65 vëllimet e tij, artikujt e gazetave që nga viti 1912 deri më 2006 për Shqipërinë dhe trevat shqiptare, në të gjitha gjuhët", tregon Destani, një mik i kahershëm i Pearson. Për Destanin, librat që janë botuar nga Qendra për Studime Shqiptare janë mirëpritur nga akademikët britanikë dhe shqiptarë, duke i përdorur ato për qëllime akademike si nga shume studentë ashtu dhe studiues.


Vështirësitë e qendrës


Problemi i përkrahjes financiare për Qendrën për Studime Shqiptare është një problem me shumë rëndësi dhe nganjëherë është në pikëpyetje ekzistimi apo vazhdimi i mëtejshëm i punës, sepse e gjitha kjo varet nga donacionet dhe përkrahja, e individëve apo institucioneve bamirëse. "Deri tani jemi kontribuar nga individ shqiptar apo anglez, nga ministri i Kulturës së Kosovës, i cili do na financojë një libër për hartat e vjetra shqiptare që nga koha e ilirëve deri 1946. Me këtë rast e falënderoj z. Haracia për këtë përkrahje", rrëfen Destani. "Ndërsa nga Shqipëria nuk kemi pas kurrfarë përkrahje. Është një grup shqiptarësh në Amerikë që na kanë ndihmuar jashtëzakonisht. Si gjithnjë, shqiptarët e Amerikës kanë ndikuar dhe ndihmuar shume në projekte të ndryshme të lëmes së kulturës dhe kanë sponsorizuar botimin e librit "Lahuta e Malësisë. Në qoftë se do të kem përkrahjen e instancave të Kosovës dhe Shqipërisë dhe më gjerë, jam shumë i bindur se do të botoj shumë më tepër libra, do të organizoj shumë", shprehet studiuesi shqiptar.


Bashkëpunimi me qendra të tjera


"Qendra për studime shqiptare është e hapur për bashkëpunëtorë dhe për njerëz të cilët interesohen të bashkëpunojnë me institucionet në Angli", sqaron Destani. "Kemi kontakte të mira me Bibliotekën Kombëtare Universitare të Kosovës, Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë, me udhëheqësit e këtyre institucioneve. Kemi kontakte jashtëzakonisht të mira me Arkivin e Shtetit në Shqipëri, arkivin e Kosovës.


Këtu kemi marrëdhënie më të mira me shumë institucione, si përkrahjen institucioneve të kulturës së Anglisë, me arkivin, biblioteka të ndryshme, me qendra studimore, individ. Mund të them se një prej njerëzve që kam marrë përkrahje shumë të madhe është edhe dr. Noel Malcolm, i cili është dhe anëtar i bordit. Përkrahja e tij ka qene në çdo lëmi për punën e Qendrës për Studime Shqiptare... Kemi marrëdhënie shumë të mira me Robert Elsie. Po ashtu dhe me Albert Ramën, i cili ka një institut shqiptar me bazë në San Gallen të Zviceres. Kemi kontakte të mira me një prej studiuesve më serioz që kam takuar në Diasporën shqiptare, zotin Tanush Frashrin, i cili jeton në Austri dhe që ka shkruar një libër të përkryer për Ali Këlcyrën.


Planet


E pyesim atë se cilat janë planet e Destanit dhe qendrës së tij për këtë vit që sapo ka filluar? Duket se janë shumë. Ai nuk përton t‘i rendisë një e nga një librat që priten të botohen. "Një prej librave që do të botojmë këtë vit është një biografi e Ismail Kadaresë e shkruar nga një profesor nga Australia , i cili ma do mendja se do të jetë një nga librat shumë të rëndësishëm që do të botojmë.


Librat që kemi përgatitur janë të bazuar kryesisht nga arkivat, dorëshkrimet ose nga individë që kanë jetuar në Shqipëri, ose që kanë pasur të bëjnë drejtpërsëdrejti me Shqipërinë. Por kjo nuk do të thotë që ne nuk jemi të gatshëm të bashkëpunojmë ose botojmë libra të shkruara edhe nga studiuesit shqiptarë nga Shqipëria, Kosova dhe vende të tjera të diasporës.


Për shembull, në vitin 2008 do të botojmë një libër që ka të bëjë me historinë e artit shqiptar, të shkruar nga prof. Ferid Hudhri, që do të botohet nga Qendra për Studime Shqiptare në bashkëpunim me Shtëpinë botuese IB Tauris. Një libër që ka të bëjë me arkitekturën, ndryshimet arkitektonike në kohën e Zogut dhe Enver Hoxhës. Libri është përgatitur nga një studiues anglez që ka jetuar në Shqipëri. Është një libër interesant. Një libër nga Isa Blumi, mbi Shqipërinë nën Perandorin turke.


Është një rastësi që librat e botuara deri tani, kanë karakter historik. Megjithatë, në të ardhmen do të jem i interesuar që të botojmë edhe libra që kanë të bëjnë me historinë e kulturën shqiptare, fotografitë dhe artet e tjera. Do të botojmë dhe një libër që ka të bëjë me përrallat".


Do të botojmë një libër "Dora D‘Istria" të Elena Gjikës, nga frëngjishtja dhe italishtja ca shkrime. Është fatkeqësisht e harruar nga institucionet e kulturës dhe historisë si në Shqipëri dhe në Kosovë, dhe të mos harrojmë faktin se kjo ka një influencë që Longellow, një poet i famshëm amerikan, të shkruaj një poezi për Skënderbeun. Libri tjetër që do të botojmë është një libër i shkruar nga znj. Margaret Haslock, e cila ka jetuar në Elbasan. Shkrimet e saj janë në lëmin e antropologjisë. Znj. Haslock ka punuar për shërbimin e fshehtë anglez gjatë luftës dhe do të botohen të gjitha raportet për Shqipërinë që ka shkruar gjatë Luftës së II Botërore, që janë të panjohura. Do të jetë një kontribut shumë i madh për ndriçimin e periudhës së Luftës së II Botërore.



Një libër tjetër që do të botohet është libri i Sir Arthur Evans për Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, nacionalizmin dhe pavarësinë. Arthur Evans ka raportuar për mediat britanike në kohën e Lidhjes së Prizrenit dhe ka qenë fillimisht përkrahës i flaktë i saj. Libri tjetër që do të botohet është shkruar nga profesor Tom Winifrith për fiset dhe Shqipërinë veriore. Ka botuar një libër të ngjashëm për Shqipërinë jugore para dy vitesh. Një libër tjetër që do të botohet është një libër i panjohur fare, i shkruar nga Vaso Pasha dhe nga një studiues anglez dhe ka të bëjë me historinë, origjinën e Pellazgëve! Ky libër mund të botohet me herët se të tjerët. Librin e kam zbuluar kohët e fundit dhe është në përgatitje e sipër... padyshim që do të jetë një kontribut i madh! Një libër tjetër që do të botohet është mbi një filozof shqiptar të shekullit XVI, Nikoll Leonik Tomeo, i cili ka qenë profesor i Thomas More, Nikolla Kopernikut, Erazmo Roterdami dhe shumë të tjerëve. Ka qenë me origjinë shqiptare.


Dhe përfundimisht dy librat e fundit që mund të botohen është libri me hartat e vjetra shqiptare, përgatitur nga unë dhe me parathënie të Noel Malcolm, i sponsorizuar nga Ministria e Kulturës së Kosovës dhe libri tjetër nëse do ta realizojmë është "Albania" e Faik Konicës, që do të botohet në tre vëllime nga 550 faqe secili. Shpresojmë se do t‘ia arrijmë qëllimit të botojmë "Albania" e Faik Konicës, ku, sipas Nolit, i cili thotë: "Këtu është gjithë historia e rilindjes shqiptare". Noli në një ligjëratë të tijën, ka sugjeruar që "Albania" duhet të ribotohet, por, fatkeqësisht, nuk është bërë një gjë e tillë asnjëherë.



* * *
Disa nga Botimet e Qendrës për Studime Shqiptare Angli


"E vërteta mbi Shqipërinë dhe Shqiptarët"
Nga Vaso Pasha

"Skënderbeu"
Shkruar nga Harry Hodgkinson. Është një biografi e ribotuar disa herë dhe ka pasur shumë sukses.

"Korrespondenca të zgjedhura nga letrat e Faik Konicës 1896- 1942"
Nga Faik Konica. Duke ditur që Konica ka jetuar në Londër, u pa e arsyeshme të botohet një vepër për rilindësin tonë të famshëm, i cili ka punuar gjithë jetën për historinë dhe kulturën e Shqipërisë.


"Lahuta e Malcisë" e Gjergj Fishtës

Shqipëruar nga Robert Elsie në anglisht, si përkthimi i tretë në një gjuhë evropiane, promovimin e të cilit e kemi mbajtur para dy vitesh në Parlamentin anglez, duke qenë një sukses i jashtëzakonshëm.


"Gjashtë muaj mbretëri"

Shkruar nga sekretari i Mbretit Vid, Duncan Heaton-Armstrong, i cili ka qenë në Shqipëri për gjashtë muaj si sekretar privat i Mbretit Vid


"Albania today" (Shqipëria sot).

Një libër shumë me rëndësi për antropologjinë e Shqipërisë, sidomos asaj veriore, kryesisht Mirdita, është shkruar nga Clarisa DE Wal, i cili është përfaqësues i universitetit të Kembrixhit. Libri është botuar edhe shqip dhe quhet


"An Englishman in Albania" (Një anglez në Shqipëri).

Shkruar nga i D. R. Oakley - Hill, "D. R. Oakley - Hill ka qenë një kolonel që ka shërbyer në ushtrinë shqiptare në kohën e Mbretit Zog deri në vitet 1938. Ka lënë një dorëshkrim të kujtimeve të gjata, dhe që është botuar në vitin 2001 nga qendra jonë, duke u përkthyer në shqip.


"Letërsia shqipe një histori e shkurtër"

Shkruar nga Robert Elsie për historinë e letërsisë shqipe.



· Biseda është zhvilluar në janar të vitit 2007

[biligoa]

........................

[biligoa]

..........

[biligoa]

..............,