Kohë qirinjsh

[Agim Metbala]

E nderuar Z. Pranvera Bica, konstatim i saktë - zemra copë-copë e flokt e bardha, zakonisht nukduhet gënjyer...
Ju falenderohem se më lexoni!

[Agim Metbala]

Të nderuar lexues, në vijim, po e postoj Recensionin e poetit, shkrimtarit, kritikut letrar... z. Miftar KRYEZIU, analizë të poezisë sime "DIKU NË MES", duke shpresuar se ia vlenë të lexohet nga ana e Juaj...





Recension nga Miftar Kryeziu
Rahovec, gusht 2009



Përpjekje për analizë (zbërthimin) e një teksti poetik të poetit rahovecas Agim Metbala

Me opusin e tij letrar, poeti ynë Agim Metbala identifikohet (njihet) tek lexuesit e shumtë, si krijues i veprave poetike për fëmijë, - vepra këto, gjithmonë të mangëta në fondin e letërsisë shqipe.
I jap të drejtë vetes të them kështu, duke pasur parasysh vetëm njërin nga parimet referenciale (krahasuese) - atë të proporcionit të;
- grup-moshave të fëmijëve, ndaj numrit të veprave të botuara për ta
- të rriturve, poashtu ndaj numrit të veprave që u dedikohen atyre.
Megjithatë, esenca e këtij shkrimi kësaj radhe, nuk do të fokusohet në këtë piksynim. Madje, si i tillë, përqasja e tij, as nuk t’i afrohet që ta përkëdhelë sado pak, “kopshtin e bleruar” të opusit artistiko-letrar për fëmijë, të poetit Agim Metbala.
Një thyerje jo e zakonshme, për lexuesin e zakonshëm e të pasionuar të veprës së tij, të shtrirë së gjati e gjëri, në afër katër dekada.
Ç’hamendësi! Ç’konfuzitet, ndoshta në shikim të parë, mbase, jo edhe në një shikim të dytë e më të kujdesshëm.
Përse?
E tani do t’ua them troç, ose, siç thuhet - “pa rrotulla”; sepse poetin Agim Metbala, herë pas herë, kur e molisin “zhurmthat” e zërave në “kopshtin e bleruar të fëmijëve”, Ata pasi i zë gjumi në netët pa hënë, Ai “vjedhë” ngadalë veten, ndërron “petkun” dhe ulet këmbëkryq në mesin e të rriturve. I vështron njëherë, pastaj zë e kujton, mendon, mediton..., kështu, deri në një masë të caktuar, deri sa vjen një çast. kur edhe bymehet. I njeh mirë. Di për ta shumë. Ua di, dëshirat dhe mundësitë, gëzimet dhe hidhërimet, ngallëzimet dhe dëshprimet e tyre. Pastaj nxjerrë lapsin dhe shkruan në taborrin e dytë tani, - për të rritur.
Pra, kësaj radhe siç e ceka edhe më parë, do të përbirohemi së bashku deri në thellësitë e mundshme të njërës nga poezitë e tija për të rritur, - poezinë; Diku në mes.



Kjo poezi e autorit Agim Metbala, është botuar në numrin 2 të revistës “Jehonë Anadrinie”, të seksiomit letrar “LABIRINTI” nga Rahoveci. Paraprakisht e konsideroj të arsyeshme ta paraqesë tekstin e plotë të poezisë, që më pas t’i referohemi më lehtë gjurmimit të saj:
Fillojmë me një leximi të kujdesshëm, madje të disa hershëm të vargjëve dhe futemi nëpër shtigjet e thella të zonave dhe i përqasemi pikave neurologjike të tyre.

DIKU NË MES

“Rri në tavolinën e dytë
Zbraz kupën me gjithë dhembjen
E ditës së sotme
E kamarieri me buzëqeshje të ftohtë
Si një diell dimri
Në mënyrë gjeometrike
Në mua shton indisponimin...

Tavolina e parë
Një piktor e një shkrimtar
Njëri me ylber nën sqetull
E tjetri me diell n’qepallë
Pëshpërisin me këngën e zogut
Trasojnë ardhmërinë
Lakmia më përqafon...

Tavolina e tretë
Pesëmbëdhjetë a njëzetë veta
Zgërdhihen e lidhin kontrata
Mbi shpinën e popullit
E shkronjat që moti
U kanë ikur
Përqafohen me gjuhën plot therra
Hanë e pinë si hijena...

Unë n’tavolinën e dytë
Së dyti herë zbraz kupën
Me gjithë dhembjen e ditës së sotme
Në mes të gjallëve e të vdekurve...”



Shpalosje dhe prekje e kujdesshme lirike e motiveve psikologjike të poezisë

Tablloja fillon nga tavolina e dytë, kur vrojtuesi (subjekti lirik) , i ulur në të, është i mërzitur nga përditshmëria rutinore e ditëve të shkapërderdhura e të molisura. Para tij ka gotën e mbushur. Mbase, nëse përqëndrohemi kujdesshëm te nuancat psiqike të parabindjes, logjika sikur tenton të sjellë deri në atë masë, sa të thotë se as vet nuk e di përse e ka porositur pijen.
Ai, ngase nuk mund t’i bëjë ballë, as t’i arsytojë gjurmët e dhembjeve të ditëve, madje, as kësaj të sotmes, andaj:
Zbraz kupën me gjithë dhembjen
E ditës së sotme
Botën e tij të sulmuar (që është vetë bota e poetit), më tej do ta ngacmojë edhe një buzëqeshje e bjerrur e kamarierit, që:
“Si një diell dimri
Në mënyrë gjeometrike
Në mua shton indisponimin...”
Këtë gjendje amorfe, do t’ia ndryshojë dukshëm, vetëm një vështrim i tij drejt tavolinës së parë, aty ku janë të ulur piktori dhe shkrimtari, madje, jo vetëm që do t’ia ndryshojë, por do t’ia ngrohë atë.
Kjo ngrohje vjen duke e ngjitur shkallë-shkallë dhe sapo arrinë në një pikë kulmore të saj, zë të shpërndahet valë-valë nëpër tejzat shpirtërore, që është e sinkronizuar dhe e stimuluar nga pëshpëritjet e fjalëve të tyre, - fjalë që më parë kanë marrë shkëlqimin e një ylli nate, e dritësinë nga harku parë i një dielli mëngjesor.


Oh, ç’ngrohtësi! Një frymarrje e lehtë por e thellë krahërori, i dha një shlirësi profilit të vrojtuesit në tavolinën e dytë. Pastaj edhe ritmi i skenës rreth tij mori kuptimin e çdo gjëje të çiltërt dhe kristalore, sepse fjalët e tyre janë lakmuese dhe përqafuese. Ato, me fuqinë artistike të tyre;
“Trasojnë ardhmërinë...”
Kështu po të vazhdonte, do të ishte e mrekullueshme dhe do ta sillte Atë deri në të madhëridhmën, sikur ca zhurma thashathemnaje e të grrithura nga plot therra, që zinin thua nëpër tavolinën e tretë, që duke u zgërdhier, të mos i përplasëshin në mesin e tavolinës së dytë, e ashtu të përmbysura, të llahtarshme, gjuhë-nxjerrë, e shkronjë-ikur, të mos ia shëmtonin ato kristale të çiltërta, që sapo kishin nisur ta hapnin spektrin e rrjetës së tyre artistike, nëpër mbretërinë shpirtërore të vrojtuesit, të cilin së fundi e sollen në një situatë groteske. Tërësisht groteske...
…, dhe ja populli para imazhit të tij!
Ai është ndalur rreth tij dhe vrojton pezull nëpër skuta kohe. Për një çast i bëhet sikur turma e tij, ka shtrirë duart nën ritmin e lutjeve para tavolinës së tretë.
E ata?!
Ata më të tyren. Gjithnjë me të tyren. Pa turp. Pa mëshirë. Bile edhe ”ngadhnjimtar”;
“Zgërdhihen e lidhin kontrata
Mbi shpinën e popullit...”
E vrojtuesi?!
Ai me të tijen. Gjithnjë me të tijen. Turpërohet. Mëshirohet. Bile edhe ”humbës”;
“Së dyti herë zbraz kupën
Me gjithë dhembjen e ditës së sotme...”
Dhe ashtu në zonën AS-AS, në mes të së madhërishmës nga tavolina e parë dhe groteskës nga tavolina e tretë, Ai do të shokohet i pezullt në tavolinën e dytë, duke e parë se, ishte njëkohësisht në dy taborre njerëzish, që UNI tij (vrojtuesit) në mënyrë simbolike do të stepet;
“Në mes të gjallëve e të vdekurve...”

Refleksione përmbyllëse të poezisë
Poezia e poetit tonë rahovecas Agim Metbala, Diku në mes - ka reflektuar dhe fatkeqësisht reflekton, ende një përditshmëri të tillë, e cila nga disproporcionet e tejtheksuara të ritmit jetësor, e plagosë rëndë botën shpirtërore e individuale të çdo artisti në një anë, dhe qytetërimin e shoqërisë kosovare si kolektivitet, në anën tjetër.

[Agim Metbala]

JETA

Jeta lëviz, ec…
Si treni mbi binarë
Herë duke u ndalur në stacion
Herë vagonat e zbrazët
E herë të plot
Herë lokomotiva në defekt…

Jeta lëviz, ec…
Herë me ngritje
Herë me tatëpjeta
Herë me reflektime
E herë e zymtë
Herë e veshur me këmishë të bardhë
E herë e veshur e tëra me të zezë

Jeta lëviz, ec…
Vazhdimisht në afrim drejt vdekjes
Kush i frkësohet këtij itinerari
Do të ec në prapavajtje
Duke thyer kafkën në çdo hap
E mbi varr epitafet e turpit


28.08.2009

[Agim Metbala]

MOZAIK I PËRKRYER
(Shkrimtarit për fëmijë Mehmedali Hoxha)

Sa herë dëshiroj të të parafytyroj
Parafytyrimi im digjet nga bukuria jote
Sa herë dëshiroj ta imitoj buzëqeshjen tënde
Fytyrës sime i humbet simbolika
Sa herë në bisedë tentoj t’i përdorë fjalët tua
Mendimet më ngatërrohen totalisht
Sa herë mundohem të bëhem xhentlëmen si Ti
Vehtja më duket palaço
Dhe variant pas variantit
Më në fund kuptova
Se Ti ishe një mozaik i përkryer
Me transferzale astronomike
E me copëza nga gjithësia...


29.07.2007

[Agim Metbala]

FALENDERIM

Kaluan plot dy vite, që kur u regjistrova në Forumin gjithëshqëptarë, dhe gjatë kësaj kohe, kam zënë shumë miq e mikesha nga të gjitha trojet dhe diaspora shqiptare, miq dhe mikesha pa interes, pa kurëfarë kalkulime e përfundime, thjesht, miq e mikesha të fjalës së shkruar, të artit në përgjithësi...

Unë jam përpjekur të jap kontributin tim modest, në shumë tema, sa ia kam arijtur, më së miri do ta vlerësoj lexuesi dhe koha...

Ju falenderohem së pari lexuesve që më kanë lexuar në vazhdimësi, Ju falenderohem poetëve të afirmuar, që shpesh i kanë vlerësuar e komentuar poezitë, duke veçuar enkas kohën e vlevshme për mua (Agim DOÇI, Ferit RAMADANI, Suzana ZISI, Alma PAPAMIHALI, Brari, Edmond SHALLVARI, Lediana PAJA, Riza ÇATO, Indritin, Leonard SETI, Xheladin HAMZA, Pëllumb SIKU...e shumë të tjerë, u kërkoj ndjesë se të gjithë s'mund t'i përmend këtë radhë), posaçërisht i falenderohem mikut Edmond SHALLVARI, i cili në librin e fundit, krejt në hyrje, ka futur komentim tim për poezitë e tija...

Falenderoj të gjithë anëtarët e forumit, të cilët që nga fillimi e deri në këtë moment, me mua kanë qenë jashtëzakonisht korrekt e miqësor...

Edhe një herë, Ju falenderohem të gjithëve!

[Agim Metbala]

Në përkujtim të tragjedisë së Gërdecit, po e ripostoj poezinë të shkruar me dhembje të madhe...


MË SHUMË SE DHEMBJE

Gërdec, mbështjellur në flakë,
Gërdec, i larë në gjak,
Gërdec, nga britmat i shurlluar -
Gërdec, me dhembje mbuluar...
.................................................. ..

Nga nëntoka, lëvizën monstrumët e kuq
Të ngjizur me grushtin e shtrënguar
Të rritur nga pakujdesia e skajshme
U lëshuan në ritualin e lugetërve
Me fuqi të dinozaurëve
Duke vjellur tym e flakë në mënyrë serike
U binin copat si pjesë të kometës
Horizontalisht, vertikalisht
Majtas, djathtas, pjertas...
E gërdecasit mburrojë e gjallë...
.................................................. .................

Më dhemb secila qelizë
Më dhemb secili ind
Sytë më kanë humbur drejtëpeshimin
Nga pamjet e tmerrshme të Gërdecit
Ritmi i zemrës më ndërrohet orë e çast
E ballin ma përshkon djersa e ftohtë
Nga skenat e llahtarshme të Gërdecit...

Gërdec, mbështjellur me flakë,
Gërdec, i larë në gjak,
Gërdec, me britmat i shurlluar -
Gërdec, me dhembje mbuluar...

16.03.2008

[Agim Metbala]

GJERDAN DËSHIRASH

Kur shikoj në retrospektivë
Ajo çdo herë më del në plan të parë
Përpiloj asociacionet
Vrullshëm ikin lumenj dëshirash
Derdhen në det
E mbeten pa emër e identitet
Ajo nga veta e parë
U lakua në veten e dytë
Unë krijoj gjerdan dëshirash
Nga ëndrrat rinore

[Xhenet.M.S.]

NËNËS SIME

Në çdo palë të dimive tua dymbëdhjetë metra
Paluar ke nga një dhembje
E gëzim kishe çdoherë për mua
Nga fytyra jote fluturonin
Pëllumbat e bardhë
Pas të cilëve vrapoja me ëndje
Për mua, nata për ty ishte ditë
Dita ishte shumë e shkurtër
T’i plotësoje dëshirat e mia...

Prandaj sot i thinjur
E ndiej veten shumë të vogël
Para dashurisë tënde malë
Që nuk matet me asgjë
Ajo ndjehet me shpirt
E preket me zemër...

06.12.2003

Duke lexuar kete poezi
Mu kujtua nje gjyshe qe mbante dimij!
Me kuriozitet e pyeta pse jane aq te gjera
E ajo me tha ulu, bija ime qe te tregon halla.
Jane rafsh dymbedhjet metra porosi e lashte
Kur une do te vdes ne qefin dot prehen mua per t'me bart....

Z.Agim sdi a eshte e verte kjo por me kete poezi kuptova qe edhe per qefin 12 metra duhen!!!!
Ju falenderit i nderuar jeni furnizim ne cdo aspekt per trurin time te njome........

[Agim Metbala]

Duke lexuar kete poezi
Mu kujtua nje gjyshe qe mbante dimij!
Me kuriozitet e pyeta pse jane aq te gjera
E ajo me tha ulu, bija ime qe te tregon halla.
Jane rafsh dymbedhjet metra porosi e lashte
Kur une do te vdes ne qefin dot prehen mua per t'me bart....

Z.Agim sdi a eshte e verte kjo por me kete poezi kuptova qe edhe per qefin 12 metra duhen!!!!
Ju falenderit i nderuar jeni furnizim ne cdo aspekt per trurin time te njome........

Përshëndetje e nderuar...
Ju falenderohem për komplimente...
Po, e vërtetë është, qefini prehet në 12 metra...

[Agim Metbala]

ËNDRRAT S’MUND T’MI VJEDHISH

Bora e bardhë
Kaherë aterroi mbi flokun tim
Pejzazh i bukur pleqërie
Mbi flokun tënd
Ngjyrë e kuqërremt...
Duke vrapuar pas të kaluarës
E kërkoj atë që të iku
Ngjyrë gështenje...
.......................................
E di, akuza në qoftë edhe e rrejshme
Kërkon mbrojtje të stërmundimshme
Netët pa gjumë e kërkim argumentesh
Vullnetarisht marr fajësinë
Për vitet e ikur e vuajtjet e mbetur
........................................
Ama ëndrrat s’mund t’mi vjedhësh
I sajoj sipas shijes e në ç’vend i dua
I ndërroj vitet sipas dëshirës si fletët e kalendarit
T’marrë për dore e të shëtiti
Buzë Drinit të Bardhë n’agim me vesë
Ecim puthitur njëri tjetrit shtigjeve të Gërmisë
Nën hijesinë e lisave plot freski
Të lidhur duarsh ikim në “Kino rinia”
Ëndrrat i ndërroj në mënyrë serike
.................................................. ...
E di, akuza në qoftë edhe e rrejshme
Kërkon mbrojtje të stërmundimshme
Netët pa gjumë e kërkim argumentesh
Vullnetarisht marrë fajësinë
Për vitet e ikur e vuajtjet e mbetur
Ama ëndrrat s’mund t’mi vjedhësh
Ato i ndërroj për netë sipas dëshirës
E vitet i ndërroj mu si fletët e kalendarit