Pallati shkatërron tempullin antik

[brooklyn2007]

• Artur Korriku

DURRES -Ka shfrytëzuar ditët në vigjilje të Vitit të Ri për të hapur themelet e një pallati dhe për t’ju shmangur institutit arkeologjik. Ky i fundit konstatoi se firma dëmtoi një objekt antik të periudhës helenistike dhe asaj romake. Për këto arsye, propozoi pezullimin e punimeve. Por kur propozimi mbërriti në bashki ishte vonë, pasi kishte nisur hedhja e betonit në themelet e pallatit.
Dje në Durrës ishte drejtori i Institutit të Monumenteve, Lorenc Bejko. Qëllimi i vizitës së tij ishte realizimi i ekspertizës së mbeturinave inerte të themeleve të një pallati në qytetin e Durrësit, të cilat janë depozituar në zonën e Porto Romanos. Ekspertiza, e cila po kryhet nga një grup arkeologësh, ka për qëllim që të vërtetojë dëmin e firmës së ndërtimit e cila po ndërton pallatin, pasi pretendohet se ekskavatorët kanë rrënuar një tempull antik.
Sipas Bejkos, “firma e ndërtimit ‘Fama’ ka shkelur ligjin, sipas të cilit, themelet e pallatit duhej të hapeshin në prani të një arkeologu. Për këtë qëllim, ne do ta kallëzojmë penalisht firmën në organin e Prokurorisë”.
Arkeologët, të cilët po analizojnë copat e objekteve të hedhura në Porto Romano, sqarojnë se ato janë fragmente kolonash, pjesë mozaikësh, copëra objektesh të përdorimit të përditshëm të asaj kohe e të tjera, të cilat po grumbullohen prej tyre nëpër arka.
Sipas arkeologëve, kjo firmë e ka çelur themelin e pallatit me datën 29 dhjetor të vitit që shkoi dhe me datën 30 dhjetor është konstatuar nga ana Sektorit të Arkeologjisë në Durrës. Ky sektor ka mbajtur një procesverbal dhe më pas i ka dërguar një shkresë përcjellëse bashkisë së Durrësit, ku i kërkohet që të urdhërojë bllokimin e punimeve. Por në bashkinë e Durrësit, nënkryetari Ardian Çela thotë se, “kjo shkresë te neve ka mbërritur me datën 4 janar, atëherë kur firma kishte nisur betonimin e gropës së themeleve. Ndërkohë, dua t’ju bëj me dije se pallati bën pjesë në zonën B të qytetit dhe se firma dispononte lejen e ndërtimit që në vitin 2005. Sipas ligjit, ajo që ne mund të bëjmë është vendosja e një gjobe kundrejt saj dhe asgjë më tepër”.
Shpeshherë, nëpër gropat e themeleve të pallateve në Durrës janë gjetur objekte të rëndësishme arkeologjike. Por në disa raste të tjera janë konstatuar rrënime të objekteve të tjera dhe këto janë marrë vesh nga grumbujt e mbeturinave të themeleve, të cilat janë bërë pre e grumbulluesve amatorë të antikave, të cilët kanë gjetur edhe objekte me vlerë.


http://www.balkanweb.com/gazetav4/index.php?id=28293

[Qyfyre]

ka pas dhe raste te tjera te tilla ne vlore e fier qe kam degjuar une. firmat kur shifnin gjera natike fillonin punen me shpejt akomatu punu pa pushim qe te mbaronin themelet para se te merrej vesh

[BARAT]

Kur Ligji mbyll sytë përpara kriminelëve të lashtësisë

Nga Fatbardha Demi



Si një ngjarje e zakonshme u be njoftimi ne kanalet televizive, se natën e ndërrimit te viteve, një firme ndërtimi ne qytetin e Durrësit, kishte rrënuar pa mëshirë një objekt arkeologjik te shekullit te 3 para Krishtit. Me gjithë vëmendjen tone, nuk dëgjuam asnjë reagim te intelektualeve, historianeve, arkeologeve, shkrimtareve qe kane përfaqësues te tyre si ne partitë politike ashtu edhe ne pushtet.

Nuk lexuam as për ndonjë kallëzim penal nga ana e Prokurorisë se qytetit ndaj firmës ne fjale.

Te zhytur ne planet e tyre studimore për lashtësinë, ne një bote qe s'ka shume lidhje me atë qe përjeton njeriu i thjeshte, nuk u ndje as zëri i akademikeve me tituj dhe emër.

Po aq qetësisht, nga media u njoftua se firma vazhdon punimet "ne vendin e krimit " ndërkohë qe specialistet e arkeologjisë, rremonin ne hedhurinat se mos kishte shpëtuar ndenje gjë nga masakra e firmës ndërtuese. Pamja e këtij kërkimi, nuk dallonte shume nga ajo e fëmijëve dhe familjeve qe nga halli, luftojnë te përfitojnë ndonjë send ne malin e mbeturinave urbane.

Ne fakt është kthyer ne normalitet, qe pa u hyre gjembi ne këmbë, një fshat apo një prift te ngrejë varreza ne mes te një parku arkeologjik si ai i Apolonisë, qe te rrënohen dhe te digjen shtëpitë qindravjeçare, monument kulture ne Gjirokastër apo gjetke, nga moszbatimi i detyrimeve qe kane organet përkatëse administrative dhe ligjore për ruajtjen e tyre. Nuk u trondit as Ministri i Kulturës Rinise dhe Sporteve për demin e pallogaritshëm financiar dhe historik, siç ishte ai i vjedhjes se ikonave me vlera te mëdha ne Kishën e Libofshës, pasoje e burokracisë institucionale qe i kish lenë ne mëshirë te fatit.

Vlerat historike te mbitokës dhe nëntokës shqiptare janë nënvizuar jo pake here qe ne shekujt e kaluar dhe gjithmonë e me shpesh po bëhen zbulime te tjera. Po cili do te jete fati i kësaj pasurie qe ka për pronar një popull te tere?

Qe nga shekulli i 18 shume mbretëri dhe shtete evropiane e kuptuan vlerën politike, kulturore dhe ekonomike qe ka trashëgimia historike për vendet e tyre. Skocia, Anglia, Gjermania te ndjekura nga Franca, Italia dhe vendet nordike e me vone ato sllave, krijuan shoqata qe te ndihmuara edhe nga shteti apo intelektuale te shquar mblodhën, vlerësuan e i paraqiten neper muzeume, ekspozita kombëtare dhe ndërkombëtare trashëgiminë e tyre kulturore .Krijuan zona te mbrojtura arkeologjike si dhe legjislacionin përkatës për t'i mbrojtur ato. Shume kështjella te rrënuara apo te dëmtuara u ringriten apo u rindërtuan pothuajse nga e para ne shk.19-20, për te shërbyer si dëshmi te krenarisë kombëtare dhe edukimit për brezat e ardhshëm. Shume qytete si Varshava, Praga, Berlini apo Moska rindërtuan me besnikëri ndërtimet historike te shkatërruara nga bombardimet e Luftës se Dyte Botërore.

Amerika çmontoi një teatër komplet te Italisë se shk.18 dhe e montoi ne Boten e Re si një pasqyre e trashëgimisë se larte kulturore qe banoret e rinj te Kontinentit e morën nga atdheu i tyre.

Sot, me shume se urre, ky kujdes për trashëgiminë kulturore, është bere pothuajse i shenjte dhe ruhet me ligje nga me te fortat. Trashëgimia arkeologjike, ndërtimore ashtu sikurse dhe ajo natyrore, përbejnë bazën e veprimtarisë ekonomike te turizmit. A nuk janë qesharake thirrjet dhe propaganda për " Shqipërinë turistike " brenda dhe jashtë vendit, kur përjetojmë një braktisje dhe shkatërrim te tille ?

Janë te rralle vendet evropiane qe mund te mburren me një vijueshmëri arkeologjike, historike dhe kulturore mijëravjeçarë, si ajo e kombit tone. Trashëgimia kombëtare "është e përjetshme, por ajo do te dërmohet nen dhunën e vandalëve industrialistë, ndërtues, arkitekt moderniste apo hoteliereve te pangopur" shprehet historiania Anne Marie Thiesse (f.314 "Lindja e identiteteve kombëtare") Legjislacioni ynë, për dëmtimin e pasurisë kombëtare duhet te parashikoje dënime me te renda, se ato për krimin ndaj personave apo pasurisë se individit, sepse i dëmtuari është një popull i tere dhe pasojat janë te pa riparueshme.

Media jo rralle ka njoftuar për këto krime ndaj trashëgimisë historike, por Prokuroria nuk ka bere veprimet e duhura ligjore , si ne rastin e firmës ndërtuese ne Durrës. Si Prokuroria, ashtu edhe Bashkia e qytetit , duhet ta kishin ndaluar aktivitetin e metejshem te kësaj firme. Mosdenimi i këtyre krimeve, përbën një shfaqje te qarte te korrupsionit si te organeve te ligjit ashtu edhe atyre te pushtetit. Kujt do t'i dhimbet kjo pasuri e braktisur dhe kush do ta ngre me force zërin për mbrojtjen e saj, përveçse ne shqiptaret?

Firmave qe shkatërrojnë kulturën historike te një kombi, duhet t'iu hiqet liçensa . Ndërtimi ne një shtet, nënkupton harmonizimin e kërkesave te popullsisë për strehim dhe nevoja sociale, me kujtesën historike dhe jo shkatërrimin e saj.

Ruajtja e trashëgimisë historike, ne shtetet e sotme evropiane është një nga parimet themelore te politikave ekonomike dhe kombëtare te qeverive dhe politikaneve. Suksesi i këtyre politikave mbështetet ne radhe te pare, ne zbatimin e rrepte te ligjit për krimet ndaj kësaj pasurie te te gjithëve, si dhe gërshetimin me një pune te gjere sqaruese, edukuese dhe propagandistike mbi vlerat dhe përfitimin ekonomik, kulturor dhe edukativ te tyre. Ne këto vende evropiane, jo vetëm me ndihmën e financimeve te shtetit, por edhe bashkitë e qyteteve apo komunave luftojnë te sigurojnë fonde, për mbrojtjen dhe restaurimin e monumenteve historike te zonës se tyre.

Shembull shërben qyteti me i vjetër i Francës, Marseja, i cili është kthyer ne një kantier restaurimi jo vetëm te objekteve por te lagjeve te tera. Fale kësaj strategjie, te ardhurat nga turizmi ne Marseje janë gjithmonë ne rritje. Ajo qe i jep zemër dhe force drejtuesve te Bashkisë për këto nisma, është edhe ndihma e shoqatave, intelektualeve si dhe puna edukuese e popullsisë mbi vlerat ekonomike e kulturore te qytetit te tyre si dhe edukimit te mendësisë se vënies se interesit te qytetareve mbi atë te ngushte personal.

Sa shtëpi shekullore shkatërrohen ne Shqipëri nga interesi i ngushte i trashëgimtarëve dhe mos vënia dore e pushtetit lokal apo institutit te monumenteve për te gjetur një zgjidhje te mundshme ?

Sa rrënojave u përvetësohen materialet për ndërtime shtëpiash nga banore te pandërgjegjësuar, kur pikërisht ato rrënoja do te bëhen burim i te ardhurave për ta ne te ardhmen? Roli i shkollave, qe nëpërmjet procesit mësimor dhe aktiviteteve jashtëshkollore , te realizojnë njohjen e kësaj pasurie dhe edukimin për vlerësimin dhe ruajtjen e saj, është shume i madh. Vetëm një popull i ndërgjegjësuar për vlerat e trashëgimisë historike, një administrate largpamëse për mundësitë ekonomike te zonës se vete dhe një Institucion ligjor i forte, do te garantoje fatin e mëtejshëm te kësaj trashëgimie mijëravjeçare te kombit tone. "Ti përkasësh kombit, do te thotë te jesh një nga trashëgimtaret e kësaj pasurie te përbashkët dhe te pandashme, ta njohësh dhe ta nderosh." shprehet historiania franceze Anne Marie Thiesse.

gazeta ndryshe-E Shtune, 19 Janar 2008