E hapa kėtė temė pasi jam shumė i interesuar mbi ketė ēėshtje.
Pra, cila do tė jetė e ardhmja demografike e popullsisė shqiptare nė Ballkan? A do tė vazhdojmė tė kemi njė rritje tė popullsisė, siē ka qenė deri tashi, apo do tė bėhemi edhe ne si popujt e tjerė tė Europės qė prej kohėsh shtimin natyror e kanė zero, bile edhe me prirje negative? Sa mund tė jetė popullsia shqiptare nė vitin 2050?
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Mė poshtė do rendis opinionet e mia mbi ketė teme, tė cilat i kam te mbėshteturat ne statistikat e tanishme, nė prirjet demografike qė shoh, por qė nuk ia imponoj askujt, nė fund te fundit sėrish ngelen opinione personale.
SHQIPĖRIA
Tė dhėnat zyrtare tė popullsisė ne Republikėn e Shqipėrisė nuk janė ende tė qarta, kryesisht pėr shkak tė tė emigrantėve, numri i tė cilėve nuk dihet. Mgjth kėta emigrantė mund tė kenė vite qė janė larguar pėr nė vende tė tjera, kanė nisur njė jetė nė vendet pėrkatėse, shume prej tyre rezultojnė ende nė regjistrat themeltarė si banorė tė Shqipėrisė. Pėr kėtė arsye statistikat e tashme nuk mund tė merren si tė sakta. Duke marrė parasysh faktin se janė mbi 1 milion shqiptarė tė mėrguar pas viteve ’90, mendoj se popullsia e Shqipėrisė ėshtė mes 3.1-3.3 milion banorė, nė mos mė pak.
Shkaqet e rėnies sė shtimit natyror
- Rritja e popullsisė para viteve nė ‘90 ka qenė mė tė vėrtetė shumė e lartė, ndėr mė ta lartat nė Europė, pasi edhe vet politika dhe udhėzimet e atėhershme e shtetit shqiptar ishin tė atilla. Pėr kėtė punė, bile, gratė qė lindnin shumė fėmijė, mbi 10, e mė vonė u bė mbi 8 dekoroheshin me medaljen “Nėnė Heroinė“. Kjo situatė ndryshoi tėrėsisht pas rėnies sė komunizmit, jo se shqiptarėve ju tha vegla, po si pasojė e emigracioni tė madh. Dihet qė shumica e atyre qė emigrojnė janė mosha tė reja, dhe pėrbėjnė atė qė quhet edhe si “grupi riprodhues“ i njė shoqėrie. Kujtojmė qė janė mbi 1 milion shqiptarė nga Shqipėria tė mėrguar pas ’90, kryesisht nė Greqi, Itali, Angli, Gjermani etj...
- Pėrveē kėsaj, doli nė pah edhe njė faktor tjetėr, qė uli (dhe po ul) shkallėn e rritjes sė popullsisė, dhe kjo ėshtė ajo qė quhet “emancipimi i gruas“. Dmth, nėse mė parė mesatarja e fėmijėve qė gratė kishin gjatė jetės sė tyre ishte 4-5 pesė fėmijė, ajo erdhi duke u zvogėluar nė 2-3 ose mė pak fėmijė pėr grua. Nėse mė parė familjet ishin mė nga 7-9 fėmijė, e mė vonė me 3-5 fėmijė, sot prirja ėshtė drejt familjeve me 1-3 fėmijė .
- Po ashtu faktor tjetėr ėshtė edhe rritja e moshės mesatare kur tė rinjtė martohen. Nėse dekada mė parė meshkujt e femrat martoheshin kur ishin rioshė (16-20 vjeē), e me vonė (18-24), sot mosha mesatare kur njė mashkull dhe njė femėr martohet ėshtė rritur nė krahasim mė tė shkuarėn, mgjth prapė qėndrojmė mė mirė se Europa. Martesa e hershme nėnkupton lindjen e fėmijėve mė shpejt, dmth ēiftet bėhen prindėr ne moshė mė tė re. Kjo kuptohet qė sjell shtim mė tė madh natyror.
- Tė mos flasim pastaj pėr shkaqet e tjera si: pėrdorimi i kontraceptivėve, planifikimet familjare, vėshtirėsia ekonomike pėr tė rritur fėmijėt, sistemi kopshteve e i ēerdheve qė nuk funksionon etj...
Sipas CIA Factbook, nė vitin 2006 Shqipėria kishte kėto tė dhėna:
Popullsia: ............................................3,581, 655 (2006)
Shkalla e rritjes sė popullsisė: ................ 0.52%
Lindshmėria: ….....................................15.11 lindje/1,000 banorė
Vdekshmėria: .....................................5.22 vdekje/1,000 banorė
Shkalla e migrimit:..............................-4.67 migrantė/1,000 banorė
Shpresoj tė jenė fakte reale dhe mgjth janė shumė tė ulta nė krahasim me vitet e shkuara, prapė se prapė krahasuar me fqinjėt tanė janė tė kėnaqshme.
Lexova nė njė artikull nė gazetė, se nė Shqipėri lindėn nė vitin 2006 rreth 42 mijė foshnja (pa kopilėt lol), afėrisht e njėjta shifėr edhe nė 2007. Duke i zbritur numrin e vdekjeve qė afėrsisht ėshtė 20 mijė nė vit, del se gjatė 2006 nė Shqipėri u shtuan 22 mijė nėnshtetas. Nė fund tė viteve ’80 nė Republikėn e Shqipėrisė lindin 70-80 mijė foshnja nė vit (nė tė njėjtin artikull). Shikoni se ēfarė rėnie drastike.
Duke marrė parasysh faktorėt dhe kushtet e tanishme, si dhe duke futur edhe ato qė mund tė dalin nė tė tė ardhmen, nė 2050 Shqipėria ndoshta mund tė ketė 4.3-4.5 milion banorė.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
-vazhdon-
Krijoni Kontakt