Isa Boletini (1864-1916)

[fegi]

Xhamadani i Isa Boletinit
Revolja e Isa Boletinite

[fegi]

Isa Buletini është njëri ndër patriotët më të shquar të historisë tonë kombëtare. Lindi në fshatin Boletin më 1864, nga babai Ademi dhe nëna Ajshe Zhabari. Ai luftoi pa ndërprerë më se 30 vjet për pavarësinë e trojeve etnike shqiptare derisa u vra pabesisht më 16 janar 1916, në afërsi të Podgoricës nga forcat reaksionare dhe shoviniste malazeze…
Kanë kaluar 98 vjet nga dita e ngritjes së flamurit tonë të shenjtë, kuqezi në Vlorë, i cili është ndër më të vjetrit në historinë e popujve tè botës. Për flamurin kombëtar dhe për pavarësinë e Shqipërisë merita të veçanta ka Isa Boletini, kryetrimi i Kosovës. Derisa popujt e tjerë, në veri dhe në jug të territoreve etnike shqiptare e kishin fituar autonominë dhe pavarësinë qysh në vitet e 30-ta të shekullit XIX, Perandoria Osmane as nuk guxonte dhe as nuk dëshironte ta zgjidhte me kohë çështjen shqiptare të ngritur, sidomos që nga Lidhja e Prizrenit. Perandoria Osmane e dobësoi faktorin shqiptar në Ballkan gjatë terë shekullit XIX, duke lënë zvarrë këtë çështje të vetme të pazgjidhur në këto hapësira ballkanike, pasi që Porta e Lartë ra nën ndikimin e shteteve dhe të diplomatëve të huaj, sidomos të asaj ruse. Shqiptarëve nuk u mbeti tjetër veç ta mbronin çështjen kombëtare edhe me luftë të armatosur, prandaj shqiptarët organizuan kryengritjen e viteve 1910-1911. Në këto luftëra u dallua Isa Boletini me luftëtarët e tij. Këto luftëra, megjithatë, nuk u kurorëzuan me sukses të plotë, por ato ishin si hyrje e kryengritjes së përgjithshme shqiptare të vitit 1912, pasi që të drejtat e shqiptarëve vazhdimisht nëpërkëmbeshin. Shtetet ballkanike kishin dalë me parullën “Ballkani popujve të Ballkanit” , por pa shqiptarët. Ideologët kryesorë të Lëvizjes shqiptare kombëtare ishin në bashkëpunim me të gjithë fqinjët përreth, por jo pa garanci të forta për fatin e Shqipërisë…
Më 28 nëntor 1912, në orën 14:00, u hap në Vlorë Kuvendi Kombëtar në të cilën në fillim merrnin pjesë 37 delegatë. Kuvendi zgjodhi kryetar Ismail Qemalin, i cili foli për të kaluarën e Shqipërisë, për sundimin otoman dhe për luftërat e shqiptarëve për liri dhe pavarësi kombëtare. Ai vuri në pah se nga rrethanat e krijuara nga lufta ballkanike, e vetmja rrugë shpëtimi është ndarja e Shqipërisë nga Perandoria Osmane”. Të gjithë delegatët njëzëri vendosën: Shqipëria të bëhet që sot e lirë, e pavarur, me Qeveri të përkohshme…
Isa Boletini kishte arritur në Vlorë me 100 luftëtarë të armatosur, ku caktohet që të organizojë një ushtri të vogël (Gardën Kombëtare). Gjithashtu Ismail Qemali për roje të tij personale, në derë të kabinetit dhe të qeverisë, i emëron luftëtarët e Isa Boletinit, i cili caktohet komandant i Gardës Kombëtare. Vëllezërit nga Kosova u priten me bujari të madhe nga të gjithë banorët (qytetarët) vlonjatë. Shumicën prej tyre në lagjen e vjetër “Tapana” (tani “ Katër heronjtë”) në pjesën e sipërme të së cilës u krijua vend pushimi i kuajve dhe pajisjeve luftarake të tyre. Kjo ishte një kodër bregore e vogël, e mbushur me ullinj prej nga shihej krejt qyteti. Të gjithë u miqësuan shpejt me njëri tjetrin. Madje ata (qytetarët) në shenjë nderimi filluan ta thërrasin kodrën thjesht edhe shkurt “Kaçanik”, ngase shumica prej tyre kishin luftuar në Grykën e Kaçanikut dhe nga atje kishin ardhur. Kështu kodra “Kaçanik” tani po kthehej kësisoj në një përmendore të veçantë historike për përjetësimin e ardhjes së Isa Boletinit në Vlorë… (shih një punim të Qerim Vrionit, botuar në “Albanica”-2008).
Më 28 nëntor 1912, kur u shpall pavarësia e Shqipërisë, Ismail Qemali kishte thënë: “duke ju falënderuar këtij trimi (Isa Boletinit), sot po valon flamuri ynë i lirë”. Pastaj e kishte caktuar ministër të Mbrojtjes, por Isa nuk e kishte pranuar këtë detyrë, sepse kishte thënë se ka të tjerë më të mençur për t’i dalë zot kësaj detyre me rëndësi të veçantë kombëtare. Kështu, në vend të tij e kishte propozuar Mehmet Derallën, njeriun që në atë kohë kishte të kryer shkollimin superior në fushën ushtarake…
Veprimtaria e tij patriotike gjithmonë ishte bërë halë në sy të armiku serbo malazez. Në këtë periudhë kohore (1915) Isa Boletini qëndronte në Mal të Zi që ishte kthyer kohë më parë nga Shqipëria. Këtu kishte pasur disa lëvizje dhe takime me disa personalitete të vendit, si me gjeneral Vusheviqin , konsullin austriak, e të tjerë. Mirëpo, si duket qëndrimi i tij kishte ra në sy shpejt qarqeve të caktuara shoviniste dhe reaksionare serbo-malazeze, prandaj më 16 janar 1916 rreth 80 xhandarë kishin zënë pusinë në dy anët e urës mbi lumin Rubnicë, duke pritur Isa Boletinin që i kishin caktuar kohën për t’u lajmëruar. Në atë moment kishte arritur Isa Boletini të Ura e Ribnicës dhe i kërkojnë dorëzimin e armëve. Isa Boletini kundërshton...”jo besa kurrë s’ia kam dorëzuar mbretit as krailit.. “Zhvillohet një luftë e vërtetë dhe brenda një kohe vritet kryetrimi i Kosovës, Isa Boletini, dhe shtatë të tjerë:
1. Isa Boletini 52 vjeç - Boletin;
2. Halil Boletini - i biri, 24 vjeç - Boletin;
3. Seid Boletini - i biri, 18 vjeç - Boletin;
4. Jonuz Boletini - nipi i tij, 25 vjeç - Boletin;
5. Halit Boletini - nipi i tij, 24 vjeç - Boletin;
6. Hajdar Selim Radisheva - mik i Isasë - Radishevë;
7. Idriz Bislimi - djali i vëllait të Hajdarit, 18 vjeç -Radishevë;
8. Nisim Nimon-Bala, 28-vjeçar – Isniq.
Pra, vriten të gjithë trimat në vend. Nga ana e të pabesëve malazezë vriten 7-8 xhandarë dhe plagosen 10-12 të tjerë.Në varrimin e tij të datës 25 janar 1916 mori pjesë një numër i konsiderueshëm i personaliteteve shqiptare nga Shkodra, Podgorica, si dhe myftiu i qytetit, një kolonel, konsull austriak me dy kompani ushtarësh, i cili kishte mbajtur një fjalim. Fjalën e rastit e kishte mbajtur gjithashtu edhe shkodrani Nasuf beg Dizdari. Lajmi i vrasjes së Isa Boletinit u përhap dhe shkaktoi dhimbje dhe hidhërim të thellë në mbarë popullin shqiptar…
Tani kanë kalua 94 vjet nga vrasja e tij dhe me gjithë përpjekjet që janë bërë, ende eshtrat e Isa Boletinit dhe bashkëluftëtarëve të tij nuk prehen në vendin e merituar, në vendlindjen e tij, në Boletin…
Iniciativa për bartjen dhe rivarrimin e eshtrave të Isa Boletinit
Kaherë ka qenë e pranishme dëshira për bartjen e eshtrave të kryetrimit, Isa Boletinit, në vendlindje, në Boletin, mirëpo kjo punë ishte mjaft me përgjegjësi dhe e vështirë për t’u realizuar. Megjithatë, kjo iniciativë është ndërmarrë me përkushtim dhe angazhim dhe për të gjithë ata që morën këtë iniciativë duhet pasur konsideratë të veçantë. Njëri ndër ata që ka dhënë kontribut të madh për zbulimin dhe gjetjen e varrit të heroit tonë kombëtar, është edhe Mulla Asllan Murati nga Zhabari i Poshtëm, shumë vjet kryetar i Bashkësisë Islame në Mitrovicë, tani imam në Xhaminë e Zallit, i cili që 13 vjet u kujdes dhe i ruajti në fshehtësi të madhe eshtrat e kryetrimit Isa Boletini. Më 21 korrik 2011 (e enjte) nën patronazhin e Ministrisë së Kulturës dhe kryetarit të Kuvendit Komunal të Mitrovicës, z. Avni Kastratit, eshtrat e Isa Boletinit dhe bashkëluftëtarëve të tij, në mënyrë institucionale, u paraqiten para opinionit të gjerë. Në këtë rast u fol dhe u përkujtuar ky hero i madh i kombit tonë…Me këtë rast Mulla Asllan Murati, pas fjalimit të shkurtër të kryetarit, A. Kastratit, foli me respekt të veçantë për iniciativën dhe historikun e bartjes së eshtrave të Isa Boletinit dhe bashkëluftëtarëve të tij në atdhe. Iniciator për bartjen e eshtrave të Isa Boletinit në Kosovë, në vendlindjen e tij në Boletin, ka qenë profesor Pajazit Nushi nga Prishtina (i cili ishte i pranishëm në këtë ngjarje me rëndësi historike dhe kombëtare). Ai (Nushi) në muajin maj të vitit 1998, bashkë me Masar Rizvanollin kishin bisedua me prof. Latif Berishën, kryetar i LDK-së, dega në Mitrovicë, e kishin thirrur mulla Asllan Muratin dhe në një shtëpi private në mënyrë sekrete e kishin shtruar çështjen për bartjen e eshtrave të heroit kombëtar, Isa Boletinit. Pajazit Nushi kishte shpjeguar në këtë takim se kur ishte sekretar për arsim e kulturë të Kosovës gjatë vitit 1968/70 ishte përpjekur që zyrtarisht t’i bartë eshtrat e Isa Boletinit nga Podgorica, por udhëheqësit malazezë nuk e kishin pranuar kërkesën e parashtruar.

[Brari]

tek libri i ekrem bej vlores ka ca kujtime interesante per isa boletinin..

kam pa njiher ketu me duket ne forum.. ishte nji stermbes e isa boletinit..po nuk po e shoh me..

bija e ali boletinit..

njerez te mir jan.. kjo familje.. fisnike..

ne tiran njihet si burr zotni enis boletini..doktorri.. nip i is boletinit..

po mvje mir qe hajdin abazi po kujdeset per atdhetaret..

dikur lshonte thirrje me ja kajt nanen ldk-istave..


i rrnoft brekushja e fistani..
e cefesht mbas malit.. rshqani..
porsi miu iku lpk-ani..
e ne evrop tuj pordh trimnira..
tuj mbledh dallers e kompira..
me gjabira e kopila..


nejse.. suksese ne mbledhje eshtnash e te gjallet i kan qaty per gazep e sja u fut kush ne pordh..

.



..

[prizrenasi_30]

Xhamadani i Isa Boletinit
Revolja e Isa Boletinite

o ti fegi, pasi po dike shum gjera per jeten e Isa Boletinit a po me tregon pse e ka mbajtur ate stemen e sherifit ne brez?

[fegi]

Albanian William Tell
Patriot Shoots Through Follower's Fez to show Skill
New York Times September 12th, 1912

http://query.nytimes.com/mem/archive...D1405B828DF1D3

[Brari]

me tregonte nji mik..o feg..

ishim tha ne nji takim manifestim-pordhaco tollumbacim.. te llojit kush mundet ma shum me bertit uck uckkkk me bethen ne kauc ne shoqaten lpk-iste x ne skandinavi..
ne podium si gjithmon shoki hajdin.. krah tij shoki bardhyl mahm.ut etj xhambaze te diaspoires enveroiste qe ato dite dalloheshin se kush me shum po i con faksa botes e serbise..e se kush ma fort e bukur po "ze-dhense-on".. se femijet e kosoves e grat kan ushtri..e eja ne mujsh oj serbi.. se valla nanen kina me ta ki..
gjat fjalimeve mutaviste enveroiste.. post 97 toiste si hajdini abaz e si mahmuti bardhyl ..kush ma shum e kush ma me inat tu shajt anmikin kryesor..pra LDK-ne e Farkun e Rugoven.. eee..mes tjerve qe shaheshin e kercnoheshin e mallkoheshin.. ish dhe koloneli Ahmet Krasniq..
kena me ja kajt nanen dhe atij ulerinte bardhil mutaj i mahmutajve.. te LPK-se ..
urraaaa uck uckkkk bertiste turma.. uck-ashe qe kurr nuk shkoj ne uck..
shaj hajdini e shaj bardhuli.. e muta tjere sot zv ministra apo krytara komune neper kacanika e andej ketej.. kur.. thot miki.. degjohet nji zile celulari.. ne celular te hajdin abaz bardhyl mutajve..
salla heshti nji cast..
foli si mahmuti si abazi..me dikend pi se largu..
morren nji lajm..
lajmi i erdhi sigurisht nga shtabi mutavist ne 15 katsho-rogner klosisto sylo fahredinoist..
tash sa e kem qerue kolonel ahmet krasniqin.. ish pas kon lajmi i "gzushem" qe u erdh nga tirana.. flliqanave ne fjal..

e pra kta vrases e bashkpuntor vrasesisht.. sot lujn rolin e kujdestarve per kujdesin kinse ndaj figurave kombetare..e kuptohet ne pozita ministrash e zv ministrash apo krye bashkiakesh..

tmerr..

kjo eshte kosova sot..


..

[ganimet]

Sipas tregimeve te pleqve ,ne nji rast nji plak i Lupqit =lagje mes LLapit e shales se Bajgores..i thot Is pse e shite Kosoven ., Ai u pergjigj valla kur ja kom derzu qelsat e Lupqit te Adem Demaqit zemra me esht ndal.
2Kurteshi te pika e doganes veri 5 vjet ua ndali shkieve kte rrug per tregti me sheher,i brengosur dha urdher te vritet kurteshi ne Quk te Vllahis afer gjamije qe sot quhet quka e Kurteshit qe serbet te bejn tregti te lir.Kurteshi para se te vdiste tha..O is jau pafsh hajrin shkieve te Kolloshinit.
Sherifi i Vocve i tha Isë ti kishte ment doria i jem tujat e kisha vra ..zaher se kishte lan me ladrue.
apo se ndoqi turkun per tia liru shkaut kte tok te djegur disa her nga shkau zhugan.
Historia na hyn ne pune vetem nese nuk e bejm mitologji.


Apo i vjen juve zhege.

[fegi]

Sipas tregimeve te pleqve ,ne nji rast nji plak i Lupqit =lagje mes LLapit e shales se Bajgores..i thot Is pse e shite Kosoven ., Ai u pergjigj valla kur ja kom derzu qelsat e Lupqit te Adem Demaqit zemra me esht ndal.
2Kurteshi te pika e doganes veri 5 vjet ua ndali shkieve kte rrug per tregti me sheher,i brengosur dha urdher te vritet kurteshi ne Quk te Vllahis afer gjamije qe sot quhet quka e Kurteshit qe serbet te bejn tregti te lir.Kurteshi para se te vdiste tha..O is jau pafsh hajrin shkieve te Kolloshinit.
Sherifi i Vocve i tha Isë ti kishte ment doria i jem tujat e kisha vra ..zaher se kishte lan me ladrue.
apo se ndoqi turkun per tia liru shkaut kte tok te djegur disa her nga shkau zhugan.
Historia na hyn ne pune vetem nese nuk e bejm mitologji.


Apo i vjen juve zhege.

3. PËRGATITJA E ATENTATIT KUNDËR SHABAN PALLUZHËS

Në fund të vitit 1944 dhe në fillim të 1945-ës, në Sërbicë e Gllogofc formohen komandat e vendit dhe në to vendosen njerëzit që mendohej se mund të jepnin kontribut në konsolidimin e pushtetit të ri komunist. Në komandën e vendit, të Serbicës, asokohe vendosen Riza Voca, Vllado Kërstiq dhe Hysen Thaqi. Nëpër qendra të mëdha fshatare formohen edhe komunat. Në Polac kryetar i komunë emërohet Mulla Brahimi e kështu emërohen edhe kryetarët në qendrat tjera. Në këtë kohë, Shaban Polluzha me brigadën e vet të porsaformuar kishte shkuar në Sërbicë me qëllim që t’u bënte me dije autoriteteve në pushtet se duhej të kishin kujdes për sjelljet e tyre me fshatarët e Drenicës. Posa arrin këtë qendër, Shaban Polluzha hyn në komandë dhe takohet me udhëheqjen e sajë. Menjëherë pas Shabanit hyn Mulla Brahimi i Polacit dhe i drejtohet Riza Vocës me këto fjalë: ”Qysh bën, unë si kryetar të mos di për arrestimin e njerëzve të mi, për burgosjen e Osman Xanit dhe të dy bashkëfshatarëve të tij”? Në skenë del Vllado Kërstiq, i cili imanit të Polacit i thotë se nëse i kanë duart e përlyera me gjak, do të marrin edhe të tjerë dhe nuk do ti kthejnë më e nëse jo, atëherë do t`i lirojmë. Ndërkohë që foli Kërstiqi, Shaban Polluzha kishte dalë jashtë zyrës dhe në momentin kur u kthye i dëgjoi vetëm fjalët e fundit “duart me gjak” dhe menjëherë reagoi duke pyetur atë se kush kërkon këtu gjak me nervozizëm i thotë atij se kush ishte. Ç’është e vërteta, Shabani nuk e njihte fare Vlladen dhe gjatë bisedës me të, nuk mund të hetohej se nuk ishte shqiptar ngase fliste mjaft mirë shqip. Ky i thotë se quhej Vllado Kërstiq dhe me të hetuar se ky ishte malazez, i drejtohet: ”ti po kërkon gjak apo jo”?. Vllado mbeti i hutuar dhe papritur Shaban Polluzha nxjerr revolen për ta vrarë, por urgjentisht reagojnë Riza Voca, Hysen Thaqi, Iljaz Cini, Imani i Polacit dhe unë, tregon Shaban Aruçi i Rezallës që ishte korrier në komandën e vendit. Vllado Kërstiqi, nga frika hyri nën tavolinë, ndërkaq që e kapëm Shaban Polluzhën për ta qetësuar dhe mezi e bindëm të dilte jashtë. Më kujtohet, thotë Shaban Aruçi, kur theksoi këto fjalë: ”Nuk do të lejoj që gjithfarë bythëpalari të sundojë në Drenicë”. Mori brigadën dhe u nis, si më duket, në drejtim të Mitrovicës.
-Sipas disa njoftimeve që kisha si korrier në këtë qendër, - tregon Shabani, - në Mitrovicë përgatitej atentat kundër Shaban Polluzhës. Menjëherë Vllado Kërstiqi bën me dije autoritetet e Mitrovicës për vërsuljen që i kishte bërë Shabani.
Duhet theksuar se gjatë asaj periudhe Shaban Polluzha gjithherë është ruajtur dhe përcjellë mirë nga njerëzit e brigadës së vet dhe mu për këtë, si thotë Shaban Aruçi, nuk ka mundur të realizohet atentati i përgatitur në Mitrovicë.
Ky fakt është bindës, sepse Shaban Polluzha, posa kuptoi qëllimin e tyre, filloi të ngrite zërin për t’iu kundërvënë më vonë edhe me luftë të organizuar.

[shigjeta]

Eshtrat e Isa Boletinit, rivarrosen për 100-vjetorin e pavarësisë

As këtë vit, eshtrat e njërit prej nënshkruesve të deklaratës së Pavarësisë së Shqipërisë, Isa Boletini, nuk do të varrosen në kullën e tij në Boletin, për shkak se ende nuk është bërë ADN-ja.

Familjarët thonë se afati i fundit i rivarrimit do të jetë për 100 vjetorin e pavarësisë, ku pritet të ndërtohet edhe një bust për veprimtarin e shquar kosovar.

Eshtrat u morën në Mal të Zi 13 vite më parë pas insistimit të familjarëve, ndërsa në Mitrovicë ato mbërritën në korrik të këtij viti

Klan TV

[Tipiku]

Emri Isa

Mbiemri Boletini

Lindur më 1864 në Boletin, Mitrovicë,Kosovë

Vdiq më 1916 në Cetinjë, Mali i Zi

Kombësia Shqiptar

Profesioni Strateg Popullor

Mirënjohje Hero i Popullit

Citate : 1`Unë kam ngrit krye për hakin e Shqipnis. Nuk lypi shpërblime për vete. Unë jam mirë kur asht

mirë Shqypnia

2` Kur të vij pranvera, do të plehërojmë Fushë Kosovën me eshtrat e serbëve, sepse ne

Shqipëtarët kemi vuajtur shumë për të harruar."



Isa Boletini (1864- 1916), atdhetar i shquar, strateg popullor, organizator e udhëheqës i lëvizjeve për çlirim e bashkim kombëtar ku bashkë me Idriz Seferin përbënin një kombinim që u shndërrua në mit ndër bjeshkët e Kosovës, Hero i Popullit. Lindi në fshatin Boletin, Mitrovicë. Ai ishte i pashkolluar, me një nam të madh për guximin dhe arritjet.



Jeta dhe vepra atdhetare

Mbiemri origjinal i familjes Boletini ashtë Maksutaj nga fisi Shalë i vendosur ne Isniq pranë Deçanit, dhe me vonë migruan drejt fshatit Boletin në Kosoven veriore, prej nga mueren dhe mbiemrin. Bëmat e tij u bënë legjenda, dhe arratisjet e tij nga turqit e serbët përralla. Në moshën 17 vjeçare mori pjesë si luftëtar i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit në betejën e Slivovës (22 prill 1881) kundër forcave osmane. Përkrahu Haxhi Zekën dhe atdhetarët e tjerë në themelimin e Lidhjes Shqiptare të Pejës (1899-1900) dhe në qëndresën e saj kundër sunduesve osmanë dhe qarqeve shoviniste fqinjë. Ai mori pjesë në atë kuvend në krye të delegatëve të Mitrovicës ku u mori përsipër që vendimet e Kuvendit do t'i zbatonte me përpikmëri. Por armiqtë shekullor të Shqipërisë si gjithmonë, sa e panë se shqiptarët filluan të organizohen, gjetën një kalë troje që e futën në mes për të perçarë shqiptarët. Pikërisht kur Lidhja e Pejës po merrte po atë shtrirje e atë karakter Kombëtar si të Lidhjes së Prizrenit, me dorën tradhtare të shqiptarit Mahmut Zajmi të shitur te osmanlia e te Serbia, më 1901 e vrau kryetarin e Lidhjes së Pejës, të madhin Haxhi Zeka. Betejën e parë me ushtrinë osmane Isa Boletini e ka bërë në vitin 1895. Valiu i Kosovës Hafiz Pasha i dha urdhër majorit Mehmet Efendiut që ta sulmonte në befasi Isa Boletinin ditën e Bajramit. Por Isai ishte mësuar me pabesitë e osmanlijve dhe rrinte gjithmonë në pritje për çdo të papritur. Në atë kohë majori turk në krye të një taborri ushtarësh u nis për Boletin. Ndërkohë Isai i kishte zënë pusi atje ku ai nuk e priste dhe jo vetëm që e shpartalloi ushtrinë osmane po vrau shumë prej tyre dhe vetë majorin që e la kokën në luftë. Ndërsa Isai me forcat e tij i shkoi në fshatin Banjë dhe i çoi fjalë Veliut: "Shnosh e mirë arrita në Banjë, ndërsa majorin Mehmet Efendiun e lash në Boletin. Po të doni urdhnoni edhe ju se po ju pres si majorin". Kjo fitore u përhap si rrufe në tërë Kosovën dhe autoriteti i Isait urrit shumë sidomos në Kosovën Veriore. Në atë kohë Kulla e Boletinëve u bë një vend peligrinazhi ku shkonin shumë vizitor jo vetëm shqiptar, po edhe gazetarë e korrespondent të huaj gjë e cila i ra në sy qeverisë osmane. Mbështeti rilindësit shqiptarë, veçanërisht për shkollat, madje ndërtoi shkollën e parë në gjuhën shqipe për Boletinin e Shalës.

Në vitin 1902 u hap lajmi në të gjithë Kosovën se së shpejti në Mitrovicë Rusia do të hapte një konsullatë. Qëllimi i saj ishte për t'i shkuar në ndihmë Serbisë. Në atë kohë Isa Boletini, sa e mësoi atë lajm, i çoi fjalë Valiut duke i thënë se ai nuk do ta lejonte që të hapej konsullatë ruse në Mitrovicë. "Na nuk do të lejojmë kurrë që të vijë kangjalloz të Miskokit në Mitrovicë", i tha Isa atij. Ky ultimatum e shqetësoi shumë qeverië osmane sepse ajo e kishte pranuar me protokoll qeveritar hapjen e konsullatës dhe ajo vendosi që me çdo kusht ta largonte nga Kosova Isa Boletinin. Por ajo e kishte shumë të vështirë ta bënte atë veprim se me Isain nuk ishte më vetëm Shala, por Mitrovica me Vushtëri e Llap. E ndodhur para këtij fakti, ajo vendosi që ta bindë me të mirë Isa Boletinin.

Mbas shumë përpjekjesh ajo ia arriti qëllimit që ta bind Isain që ai të shkonte në Stamboll, por Isai iu vuri këto kushte:

1) Konsullit rus t'i ndalohej ardhja në Mitrovicë

2) Të lihem i armatosun e me shokë

3) Të banojë vetëm në Stamboll

Mirëpo në pikën e parë qeveria e tradhtoi, sepse konsulli rus shkoi në Mitrovicë. Por populli që ishte lidhur me besë se nuk do ta lejonte të hapej konsullata ruse në Mitrovicë, u çua në këmbë dhe filoi luftën. Në atë kohë Konsulli rus që ishte artilier, doli vetë të komandonte topçijt kundra shqiptarëve. Një rezervist shqiptar në ushtrinë osmane pyeti: "Po kush asht ai që po komandon topçijt? Dhe kur i thonë se ishte kangjalozi rus, ai menjëherë ia ktheu pushkën dhe e vrau. Në Stamboll Isai mbajti një qëndrim të papërfillshëm ndaj pashallarëve e qeveritarëve dhe shtëpia e tij ishte kthyer në një vend strehimi për patriotët dhe shtëpi bamirësie për hallexhinjtë që shkonin nga Kosova. Nga Stambolli Isa Boletini u lirua të kthehej në Kosovë pas katër vitesh, më 1906 kur Rusia u mund në luftë nga Japonia se përndryshe s'kishte për t'u liruar kurrë. Kur ia komunikuan lrimin ai tha: "Ma çoi Zoti Zhapanin (Japonezin) në ndihmë e ia theu kryet Muskovit (Rusisë) e mue m'u dha mundësia të kthehem në Kosovë". Sulltani i dha titullin Bej, (pasha) e çifliqe në Stamboll, vetëm të rrinte atje, por ai iu përgjigj: "Ma i mirë asht Boletini, se Stambolli". Mbas kthimit në Kosovë Isai priti e përcolli miq e dashamirë dhe merrte informata nga ata që e vizitonin se si i kishin punët me qeverinë në vendet e tyre. Me këtë ai ia blente mendjen seicilit e duke pa se pothuaj të gjithë ishin të pakënaqur e të gatshëm për veprim, ai me shaka u thoshte: "Po sikur të fillonim ndonjë kryengritje për të fituar të drejtat tona, a jini të gatshëm të baheni fidakqor? (flijuar)", dhe të gjithë iu përgjigjën se ishin gati. Më 1901-1902, Boletini u caktua si koka e "Rojeve shqiptare" të Sulltan Abdul Hamid II (1876-1909) në Stamboll, ku kaloi 4 vitet e ardhshme. Ai qëndroi në këtë pozitë deri më 1908, kur në nëntor ai i dhá përkrahjen Revolucionit Xhonturk. Ishte një nga organizatorët e Kuvendit të Ferizajt (1908) që luajti rol të rëndësishëm në shpalljen e Kushtetutës. Iu kundërvu politikës reaksionare e antishqiptare të xhonturqëve. Kur Xhavid Pasha dërgoi 7,000 burra me në krye Dervish pashën drejt Shqipërisë që të nënshtronte Kosovën, Isa Boletini me një grusht burrash shtjelluan një mbrojtje të guximshme. Gjatë dëbimit trupat osmane dogjën kullën e familjes së tij në shenjë hakmarrje. Armiqësia ndaj serbëve nisi po më 1908, kur Isa me njerëzit e vet çarmatos bandat serbe të komanduara nga konsulli rus i asaj kohe, të furnizuara me armë po nga Rusia. Në 1909 Boletini udhëhiqte betejat nga Prishtina në Prizren e më tej edhe më gjërë, Burri i Kosovës luajti rolin qendror si kryetar i kryengritjes të përgjithshme në pranverë të 1910 kur udhëhoqi luftëtarët në betejat e zhvilluara me ushtrinë turke në zonat Shtimlje-Carralevë më 1910 ku turqit thyhen keqas e më pas ndërton edhe njëherë shkollën shqipe dhe kullën që edhe sot qëndrojnë, e më tej kundër ndërhyrjeve të Serbisë, Malit të Zi, Rusisë e Austro-Hungarisë (kjo e fundit u përball me aneksimin e synyar të Sanxhakut) në Shqipëri. U dallua si udhëheqës e organizator i kryengritjeve të mëdha popullore antiosmane të viteve 1910-1912. Mbështeti kryengritjen antiosmane të v. 1911, udhëhoqi forcat kryengritëse në zonën Drenicë-Mitrovicë dhe Podujevë-Prishtinë më 1912. Gjatë Luftës Ballkanike në tetor 1912, u vu në krye të çetave të armatosura vullnetare për mbrojtjen e trojeve shqiptare kundër pushtuesve serbë. Në këtë periudhë emri i tij u lakua e komentua shumë në shtypin e kohës i lidhur me betejat e Cernalevës, Kaçanikut, Shkupit dhe të Kalasë së Mitrovicës, ku gjeti vdekjen edhe konsulli rus që ndihmonte serbët në operacionet kundër shqiptarëve.



Isa Boletini në Vlorë



Në ditët e pavarësisë, në krye të përfaqësuesve të Kosovës, u ndodh përkrah Ismail Qemalit në Vlorë dhe mori pjesë aktive në organizimin e forcave të armatosura për mbrojtjen e Qeverisë së Përkohshme të Vlorës,- ku tregohet se Ismail Qemali i ofroi një post ministri, e Isa ìa ktheu "Jo Ismail, se duhen njerëz të shkolluar", dhe i rekomandoi M. Derallen. Këtu ngarkohet dhe krijon Gardën e parë të Ushtrisë shqiptare duke vendosur rregull në disa zona të jugut e duke mbrojtur zonat e bregdetit nga forcat greke. Më 1913, si anëtar i delegacionit shqiptar e përfaqsues i Ushtrisë Shqiptare, së bashku me Ismail Qemalin shkoi nëLondër, ku protestoi me forcë kundër vendimit të Fuqive të Mëdha për copëtimin e Shqipërisë. Historiani Edwin Jacques tregon një anekdotë që trajton sa vijon: “Sa hyri në godinën e Ministrisë së jashtme britanike që të mbronte çështjen e kombit të tij, polici i sigurisë i kërkoj të hiqte revolen nga brezi dhe t'a linte në vendin e posaçëm ngaqë duhet të hynte i paarmatosur. Ai e dorzoi pa u ankuar. Gjatë takimit, ministri i jashtëm, Sir Edward Grey, e shoqëroi Boletinin drejt vendit për të rimarrë revolen e tij. Ku ministri qeshi, ‘Gjeneral, gazetat mund të shkruajnë nesër se Isa Boletini, që as Mahmut Shefqet Pasha s'mund t'a çarmatoste, sapo u çarmatos në Londër.’ Boletini ia ktheu me një përqeshje të butë, ‘Jo, jo, as në Londër!,’ dhe nxori nga prapa një revole të dytë.”[1]

Shqiptarët që shkuan në Londër lanë përshtypje të mira (edhe pse në rrezerva i vetmi që përballonte nivelin e homologëve ishteLuigj Gurakuqi,- sipas At Gjergj Fishtës). Në një rast kur Aubrey Herbert si kryetar i komitetit bashkë me Tonin Prekên shërbyen si përkthyes mes Isa Boletinit e z. Lloyd George ku u tha sa vijon,

"Thuaji atij,” tha Isa, "që unë jam malësor, ashtu si është ai, dhe që unë e di që zemra e tij është e sjellshme karshi atyre që vuajnë.” E tha me shumë shprehi, ”E thuaji që kur të vij pranvera, do të plehërojmë Fushë Kosovën me eshtrat e serbëve, sepse ne Shqipëtarët kemi vuajtur shumë për të harruar."

Në takimet e shpeshta Gjenerali me qeleshe të bardhë la një mbresë të fortë të zakoneve shqiptare, ku askush nuk mund ta shihte pa e admiruar atë. Ai zuri shumë miq, që i treguan lavdinë e Londrës. "Por prapë,” ai i thoshte mikut të tij Aubrey Herbert, "madhështore siç është, e të sjellshëm siç jeni ju Anglezët, Unë nuk do ta ndërroja këtë me shkëmbijtë dhe lumejt e mi.” Ai u kthye në Shqipëri, ku trupat e tij mbrojtën Princ Wilhelm zu Wied deri në nisjen e tij nga Shqipëria, dhe me mbështetjen e kolonelit holandez Thomson, krijon xhandarmërinë e parë shqiptare. Më vonë Isa Boletini kaloi përsëri në Kosovë, ku organizoi qëndresën popullore kundër pushtuesve të rinj serbo-malazezë. Duke e kaluar jetën në luftë e përpjekje dhe me urtësinë e tij, fitoi autoritet të madh si udhëheqës popullor. Isa Boletini e lidhi jetën e tij e të familjes me fatin e atdheut, dashurinë e besnikërinë ndaj të cilit e shprehu me fjalët "Unë kam ngrit krye për hakin e Shqipnis. Nuk lypi shpërblime për vete. Unë jam mirë kur asht mirë Shqypnia!" kur Ibrahim Pasha u kërkoj shaljanëve me Isën në krye të mos niseshin për në Shkup e u premtoi poste. Më 1916 gjendet në Shkodër për të organizuar mbrojtjen nga malazezët. Më 23 janar 1916 u vra pabesisht nga shovinistët malazezë nëPodgoricë, së bashku me të bijtë Halilin dhe Zahidin, nipërit Jonuzin dhe Halitin dhe tre luftëtarë të tjerë.

Bëhet fjalë mbase për një sekuencë, së cilës fare pak i afrohen versione të ngjashme të historisë botërore, qofshin të hiperbolizuara nga fantazistë. Ja skena e papërsëritshme: "I futur në kurth, Isa Boletini qëllohet nga të gjitha anët me plumba, por nuk bie teksa arrin të qëllojë deri në fund mbi ekzekutorët e vet. I bërë sallatë nga predhat, ai nuk shtrihet, nuk nxjerr zë, nuk dridhet, nuk bën asnjë hap pas, si të ishte prej shkëmbi. Dikur plagët e rrëzojnë në gjunjë, por sërish ai arrin të mbajë armën në duar duke qëlluar... Dhe në momentin që dora e djathtë i copëtohet, e kalon revolen në të majtën...".



Prologu i vrasjes



Vrasësit e njeriut më të fortë në krah të Ismail Qemalit, njeriut që shpalli Shqipërinë të pavarur, ishin xhandarët malazezë të urdhëruar nga qeveria e këtij vendi, kurse ata që e prenë në besë ishin disa diplomatë francezë. Ishte janar i vitit 1916, pikërisht koha kur trupat austriake pushtonin Malin e Zi, pothuaj pa hasur në asnjë rezistencë. Porse qeveritarët e Malit të Zi, pa u turpëruar nga ky pushtim, pa u turpëruar prej faktit se nuk rezistuan deri në fund, u kujdesën gjithsesi të hiqnin qafe armikun e hershëm, shqiptarin e tmerrshëm, Isa Boletinin, të cilin e mbanin prej disa kohësh të izoluar. Sipas rrëfimeve të një të afërmi të Isa Boletinit, të pasqyruara në librin e Skënder Luarasit "Isa Boletini", botim i vitit 1971, kthesa përfundimtare e jetës së shqiptarit të madh nis me përfshirjen e Kosovës nën Jugosllavinë, sipas vendimeve të fuqive më të mëdha të Evropës në takimin e Londrës më 1913. Në vitin 1915, malazezët pushtojnë Shkodrën dhe legjendës së rezistencës për bashkim kombëtar i mbetet të kërkojë ndihmën e ndërkombëtarëve. Francezët afrohen dhe konsulli i tyre në Shkodër, Bikok, i thotë Isa Boletinit dhe njerëzve të tij që të shkojnë në Ambasadën Franceze në Cetinë, asokohe kryeqytet i Malit të Zi, nga ku do të merrnin vizë për të shkuar në ndonjë vend neutral. Pikërisht këtu nis edhe plani për ekzekutimin e shqiptarit të madh. Njerëz të Boletinit kishin vënë re një lidhje të çuditshme të diplomatëve francezë me ata malazezë në Shkodër, por kjo do u vinte në mendje më pas. Gjithsesi Isa Boletini dhe shpura e tij mbërrijnë në Cetinë dhe më tej bëjnë një vizitë në ambasadën franceze, ku u tregohet një telegram i paraqitur si urdhër i ministrit të Jashtëm francez për t'i nxjerrë në një vend neutral. Ndërkohë, anglezët, më bujarë, e ftojnë Boletinin ta marrin nën mbrojtje, por nisur nga ligjet e maleve, ai preferon "mikun që i hapi derën i pari". Pak orë më pas, në mëngjes, Isa Boletini sheh se shtëpia ku bujte ishte rrethuar me xhandarë malazezë. Shqiptarët merren dhe dërgohen në Nikshiq, duke u mbajtur gjatë gjithë kohës nën survejim.



Ekzekutimi



Thyerja e frontit malazez nga austriakët në të njëjtën periudhë kohe dënon me vdekje përfundimisht Isa Boletinin. Ushtarët malazezë e shoqërojnë atë bashkë me njerëzit më të afërt në Danilograd dhe më pas në Podgoricë. Më 23 janar 1916, në ditën kur malazezët po u dorëzonin kryeqytetin pa luftë austriakëve, duket urdhri për vrasjen e Boletinit dhe njerëzve të tij nuk mund të shtyhej më tej. Ekzekutimi i besohet një njësie ushtarake që kishte për qëllim mbajtjen e rregullit në qytet, deri në dorëzimin e tij trupave austriake. Ja rrëfimi i Tafilit, nipit të Isa Boletinit, që i mbijetoi ngjarjes, sipas librit të Skënder Luarasit: "Nja 80 xhandarë kishin zënë pritë në të dyja anët e urës së Ribnicës, karshi prefekturës, afër kishës katolike. Unë me dy vëllezërit, sipas lajmërimit të kasnecit, po ktheheshim për në shtëpi, te axha (Isa), patrulla në krye të urës, që po priste ardhjen e axhës, na ndali. Kur oficeri urdhëron ndalimin, xhandarët me pushkët gati të qëllojnë pyesin: Kush asht Isa Boletini?! Por oficeri ndërhyn duke u thënë: Mos shtini, nuk është asnjë nga këta!". Por që tre vëllezërit nuk kanë mundësi të lajmërojnë Boletinin për vendimin e malazezëve, pasi me përdhunë, nën kërcënimin e armëve mbyllen në një shtëpi dhe mbahen të bllokuar. Në këtë kohë Isa Boletini, vet i tetë, kishte hedhur hapat e parë në dërrasat e urës së Ribnicës pa e dalluar se edhe nga pas krahëve xhandarët e mbyllën udhën që të mos kishte asnjë mundësi daljeje. "Një oficer komandues u kërkon shqiptarëve të dorëzojnë armët, por Isa Boletini kundërshton: Jo besa! S'ja kam dorëzue, as Krajlit, as Mbretit. Dhe nxjerr armën. I pari që shtie ishte njëfarë Pero Buriqi nga Vasoviçi. Menjëherë flakë për flakë përgjigjet edhe Isa Boletini dhe të tijtë me nga dy revolverë në duar. Brenda disa minutave, të rrethuar nga të gjitha anët nga dhjetëra xhandarë, vriten të gjithë, Isa Boletini dhe dy të bijtë, Halili dhe Zahidi, që ishte student në Vjenë, dy nipërit, Jonuzi dhe Halili, Hajdar Selim Radisheva, kunati i Isait, djali i vëllait të Hajdarit, Idriz Bilimi dhe Misin Bala nga Isniqi. Nga ana tjetër mbetën të vrarë tetë xhandarë dhe plagosen dyfishi. Shfaqja u sodit nga disa ministra malazezë të strehuar në prefekturën e qytetit", rrëfen i mbijetuari.



Sipas Gjillasit



Nuk ka ndodhur shpesh që sllavët të shkruajnë me respekt për shqiptarët, aq më pak ata të jugut. Por duket madhështia e Isa Boletinit i ka kaluar caqet. Millovan Gjillas, shkrimtari i njohur disident, në veprën e tij "Toka pa Drejtësi", botuar në versionin anglisht në Nju Jork, në vitin 1958, shkruan me respekt për shqiptarin në këtë vepër të tijën, që shumë e kanë krahasuar të barasvlershme me "Donin e Qetë" të Shollohovit. Ja si e sjell ai momentin e vrasjes së Boletinit: "Beteja e Isës me ushtarët e tij vullnetarë nuk kishte vazhduar shumë, pavarësisht heroizmit të rreptë të shqiptarëve. Nga kjo goditje kishte rënë udhëheqësi i tyre dhe besnikët e tij të devotshëm. Njerëzit më të afërt të Isës ishin likuiduar dhe të tjerët ishin shpërndarë në katër anë. Isa Boletini ishte vrarë, por kishte luftuar trimërisht, madje për një kohë të gjatë, pavarësisht se kishte mbetur i vetëm në rrugë të madhe. Ashtu, i plagosur, ishte ngritur në gjunjë dhe sado që nuk kishte fuqi për të mbajtur pushkën, qëllonte me revole që të paktën të vriste ndonjë prej armiqve para se të jepte shpirt. Babai im ishte turrur me vrap drejt tij dhe shqiptari i pamposhtur e kishte kaluar revolen në dorën e majtë, por nuk kishte pasur kohë të hapte zjarr. Një ushtar e kishte vënë në shenjë dhe Isa kishte rënë përdhe. Babai ishte afruar me vrap dhe Isa e kishte vështruar me sytë e mëdhenj dhe të përgjakur, kishte thënë çka në gjuhën e tij amtare dhe në atë çast kishte dhënë shpirt. Babai e kishte marrë mauzerin e tij të gjatë me dorezë të stolisur argjendi dhe e kishte ruajtur si kujtimin më të shtrenjtë. Për çudi edhe ne fëmijëve na vinte keq dhe ndienim hidhërim dhe kishim mbajtur zi për Isa Boletinin. Edhe babait i vinte keq, megji-thëse ai ishte krenar që ishte vrarë prej grupit të tij. Ky ishte një pikëllim i veçantë, ishte më tepër një admirim për një hero sypatrembur të Shqipërisë, që kishte luftuar deri në fund në një fushë të zhveshur, në mes të rrugës së madhe, pa iu lutur kërkujt dhe pa falur askënd, ashtu drejt në këmbë, i pambrojtur. Admirimi për të bënte pjesë gjithashtu në pikëllimin tonë. Në qoftë se një njeri duhet të vdesë, do të ishte mirë të binte ashtu siç kishte rënë Isa Boletini. U kujtoftë për jetë nga ata që e panë dhe nga ata që kanë dëgjuar për të! Shumë më vonë ne i patëm treguar babait dhe e ngacmonim për këtë, se kishim lexuar që Isa Boletini kishte vdekur në Shkodër. Babai nuk e pranonte një gjë të tillë. Por për të nuk kishte aq rëndësi nëse ky kishte qenë Isa Boletini vetë, apo ndonjë nga oficerët e tij, kryesorja ishte se shqiptarët që kishin luftuar në atë betejë dhe, sidomos prijësi i tyre, që nuk mund të ishte njeri tjetër veç Isa Boletini, ishte vrarë. Babait i kishin thënë se ky ishte Isa. Dhe kjo mjaftonte për të, fakti i rënies së tij ishte provuar për jetë të jetëve me zjarrin e pushkëve".



Varrimi



Të marrë në pyetje nga autoritetet austriake, ministrat malazezë u justifikuan se kishin pasur informata se Isa Boletini do të provokonte ngjarje për të djegur dhe plaçkitur qytetin. Sipas tyre, ai ishte vrarë duke sulmuar prefekturën në përpjekje me patrullat e ushtrisë. Organizatorë të drejtpërdrejtë të vrasjes ishin ministri i Luftës, gjenerali Veshoviq, i kunati i Krajl Nikollës, komandanti i Përgjithshëm, gjeneral Janko Vukotiqi, ministri i Punëve të Brendshme, Plamenac, prefekti i Podgoricës, Ramadanoviçi e të tjerë. Trupat e Isa Boletinit dhe njerëzve të tij u vendosën fillimisht në një dhomë të prefekturës, ku u bë edhe identifikimi. Varrimi u bë në Podgoricë dy ditë më pas me pjesëmarrjen e mijëra shqiptarëve banorë të zonës. Nasuf Dizdari nga Shkodra mbajti një fjalim para se arkivoli i Boletinit të futej nën dhe. Gjithsesi askush nuk besonte për vrasjen e Boletinit, pasi nuk ishte hera e parë që lajmet e bënin të vrarë. Po kështu nuk u besua dhe një komunikatë zyrtare e ushtrisë austriake, që jepte lajmin e vrasjes së tij "gjatë një përpjekjeje me malazezët". Eshtrat e tij u transportuan në Boletin me 25 shtator 2004



Vepra e Isa Boletinit është nderuar në çdo kohë në gjithë Shqipërinë etnike. Emrin e tij e mbajnë shkolla, rrugë, lagje e sheshe. Gjithashtu ka një batalion special të ushtrisë shqiptare, që u instalua në Irak, që mban emrin e Isa Boletinit.