Bëmat e fundit nga Gazeta Java!

[ZANOR]

Nisuni prej të afërtes, kah e largëta
prej të njohures, kah e panjohura:


ni, dy, tre (mashkullore) ça ke ajo një
nja, dy, tri (femnore)

kështu flet populli

sikurse në realitet: dhetë, nizet, tridhetë, katërdhetë...

nga realja: dhetë, dydhetë, tridhetë, katërdhetë...

nizet (njëzet), dyzet...trezet, katërzet... e ky - zet, në kuptimin, dy dhetshe (nizet), e kaërdhetdhe (dyzet), në kuptimin dy nizetshe (njëzetshe)

Si ore thot dukush: sa kemi dobi të kthehemi në gjuhën arkaike?

Po gjuha është vetiu arkaike, e lashtë, a po don të dredhesh e përdredhesh sipas modës ti gjuhën, sipas lokalizmave? Si don ta mbashë gjuhën e re, që nuk po të pëlqejka gjuha e lashtë, kur ma thjeshtë e ma bukur, e ma kuptimplote janë fjalët e lashta: U (unë, jo unë, una e zjarrit), pree, bree, druu, huu, hii, flii, paa, ngaa, praa (me prajtë), me shku, me punu, me shkru, me dijtë, me pasë, me kenë (qenë), osht (ashtë, është), tu punu, tu shkru, nona, hona, zoni, zoti, tash, e tashme, skipe (shqipe), skiptar (shqiptar)... kjo osht gjuha e thjeshtë, e bukur, e lehtë, e kapshme për gjithkend... nëse zoni i popullit osht zoni i zotit edhe gjuha e popullit osht gjuha e drejtë!

[neptun]

Si ore thot dukush: sa kemi dobi të kthehemi në gjuhën arkaike?

Çdo gjë përsoset z. rrezon. Ky është ligj i natyrës. Edhe njeriu para milionave viteve nuk ka qenë me pamje si është sot. Kur e konstruktuan aeroplanin e pare vëllezërit rajt, ai nuk mund të shkonte me shumë se disa metra. Nuk kaluan më shumë se 60 vite nga ajo kohë dhe njerëzit shkuan dhe në hanë! Tash shkojnë edhe më larg. Paramendo sikur ky aeroplan të kishte mbetur pa u "evolvuar" se për çka mund të ishte përdorur. E njejta gjë ndodh edhe me gjuhën. edhe ajo shkon te para. Askush nuk mund ta ndal.

[XH.GASHI]

Ka raste kur zanorja y fundore të kthehet në zanoren i në disa provinca shqiptare. Ana e bujanovcit nuk thot dy, sy por di , si..

Neptun me trego si u thon ne anen tuaj dyllit dhe yllit ?

[neptun]

Neptun me trego si u thon ne anen tuaj dyllit dhe yllit ?

Si në Prishtinë. unë jam pothuajse i gjilanit.

[XH.GASHI]

Ka shume fjale te lashta arkaike qe jan dale jasht perdorimit shkaku i ndikimit te gjuhes
se unjisuar dhe modernizimit ,pake kemi fjale ne dialektin gege qe jane transformuar apo zhvilluar sepse zhvillimi i dialektit gege ashte nderpre me 1972 ka stagnue .
Fjalet arkaike jane amblema vequese forca ,argumentimi i ekzistimit ,si dhe bukuria e dialektit zotri Neptun.
Nese modernizohet gjuha si kanga mozamakeq kenget moderne te sotme jane be sfilata mode ndersa kameramanet nuk i qesin gojen kangtares kah kendon po tan kohen shofim pjeset e zbuluara te trupit .

Kanga shqipe ka vot ne lesh ky ashte modernizimi edhe me gjuhe po veprohet thuaj se nisoj.
Pashko Vasa e përdor " Ti ke pas kjenë ni zonjë e randë". sot me standardin e ri do te duhej te shkruhej ;,,Ti ke pas qenë një zonjë e rëndë" kte se lejon e folmja e gegenishtes sepse emri qenë te ne paraqet kafshen sepse qeni ashte qenë.
Si dhe ndryshimi numrorit ndryshon theksin vokal ndersa zavendesimi i gemres xanores a me zanoren ë komplet i ndryshon tonazhin theksin e te folurit dhe kuptimin e fjales ne dialektin gege .

Pra folja e rande ashte formuar te fjala ra dhe jo rë dhe pjesa e dyte paraqet pozicionin posht kte e argumenton me se miri folja ra .
Nga kjo folje kemi te formuar emrin rana qe kupton pjesen apo materjen qe ka ra nden uje apo ne fund te ujit nese i themi rëra komplet i humb kuptimi dhe theksi i fjales pra ka shume fjale te tilla qe ne dialektin gege nuk nxan vend .
Ky arkaizem i fjales gege duhet te ruhet me domos, sepse gegnishtja ashte qelsi i identifikimit me te lehte te gjuhes se lashte te parardhsve tane .

[XH.GASHI]

Si në Prishtinë. unë jam pothuajse i gjilanit.

Ju p'veta sepse nese edhe te keto fjale bahet ndryshimi do te na perzihen dylli me dille dhe ylli me illi por kjo s'do te ndodhe , megjithse ky ndryshim ka ndodhe me emnin e dyte pjeserisht e ke argument Iliaden e homerit si dhe emnin e qytetit pellazg Ilios emri i lasht i Trojes =Yllion ylli jon.

[XH.GASHI]

Nje tjeter interviste e Kadarese dhene VOA

--------------------------------------------------------------------------------

Pyetje-Në 30 -vjetorin e Kongresit për unifikimin e gjuhës shqipe pati diskutime të ndryshme në lidhje me çështjen e standardizimit të gjuhës shqipe. Ju e keni theksuar vazhdimisht se standardizimi ka qenë një aspiratë e vjetër e kulturës shqiptare për të bashkuar shqiptarët. Si një shkrues i madh i letrave shqipe, cili është mendimi juaj se ç’rrugë duhet të ndjekë gjuha shqipe në rrjedhat e saj të ardhshme?

I.Kadare- Kjo lidhet me pyetjen e mëparshme. Në atë fushatë për të bërë dy Shqipëri, dy popuj shqiptarë dhe jo një ka qenë një fushatë e vjetër kjo, për ta quajtur gjuhën shqipe si dy gjuhë shqipe dhe jo një. Kjo ka qenë një shpikje, do të thoja djallëzore, e nxitur nga padia disa herë, e disa herë nga djallëzia, pikërisht për të çuar atje që s’ka një Shqipëri, s’ka një popull shqiptar, por ka dy. Unë po e them si specialist i letrave që gjuha shqipe është një nga gjuhët më të njësuara në Evropë. Nuk ka asgjë të veçantë gjuha shqipe që ta dallojë nga italishtja, anglishtja apo gjuhët e tjera të mëdha të botës, përsa i përket kësaj gjëje. Gjuha shqipe nuk mund të zhvillohej, bashkimi i dialekteve të saj ose gjuha e njësuar shqipe nuk mund të zhvillohej në kundërshtim me një parim të përbotshëm. Dhe parimi i përbotshëm është i tillë që na tregon që gjuhët nuk krijohen nga bashkimi ose shkrirja e dialekteve, por krijohen nga zgjedhja e një dialekti. Madje gjuhët krijohet nga zgjedhja e një të folure disa herë mund të qëllojë minoritare, nga zgjedhja e gjuhës së një qyteti, një kryeqyteti, të një fshati ka qëlluar, madje edhe të një njeriu ka qëlluar, pak a shumë siç thuhet për italishten që rolin kryesor e luajti një shkrimtar Dante Aligeri. Prandaj të gjitha këto gjëra që flasin njerëzit, duke qenë injorantë të plotë në këtë gjë, duke bërë spekulime politike nga më të shëmtuarat është turp për analistët tanë që nuk bëjnë një studim të ftohtë për këtë dhe t’ia shpjegojnë popullit shqiptar që të mos ketë shqetësime të kota dhe të mos krijohet nervozizmi kot. Unë e pranoj dhe e kam shprehur se regjimi komunist ka dashur të ketë një diskriminim për të folurën veriore. Ky diskriminim lidhej me mosdashurinë e tij për një pjesë të letërsisë që u krijua në këto zona të Shqipërisë, për mosdashurinë e tij, urrejtjen për katolicizmin shqiptar. Është një temë e gjatë kjo për të folur, por kjo nuk mund të luante rol në një gjuhë të zhvilluar si gjuha shqipe. Ajo ka qenë dhe mbetet një nga gjuhët më të zhvilluara të Evropës. Shikoni Kongresin e Manastirit më 1908. Po të studiohet nga analistët në mënyrë gjakftohtë, alfabeti shqiptar që u zgjodh është gati i përkryer dhe alfabeti shqiptar i ka të gjitha shenjat e prirjes bashkuese të gjuhës. Po të shikoni fonemat me rradhë, siç janë zgjedhur. Ju kujtoj se kryetar i komisionit të Manastirit për Alfabetin shqiptar ka qenë Gjergj Fishta, pra nuk ka qenë një njeri nga jugu, por ka qenë një shqiptar nga më të mëdhenjtë nga veriu, prandaj e gjithë kjo është një trysni artificiale që krijohet dhe unë do të thosha se është mëkat që gjuhëtarët ende nuk kanë mundur ta sqarojnë përfundimisht popullin shqiptar për të mos harxhuar energji për një gjë që është kaq e qartë si drita e diellit.

Shkeputa vetem pjesen ku trajtohet problemi gjuhesor

[KILI MERTURI]

Fort mirë që na prue këtë pjesë Xh.GASHI, flm

Le ta lexojn t¨gjith ata që mendojnë si Migjeni , duke filluar nga vet Migjeni!

Kili

SHQIPËRIA ETNIKE ËSHTË GJAKU IM QË NUK FALET!

[XH.GASHI]

Une se pruna por vetem e kopjova nga forumi ne temat e me hershme, e bera qellimisht dhe kete duhet lexuar te dy anet i nderuar gjithsesi duke analizuar komentin e I.Kadares dalin te verrtetat dhe gabimet qe jan be me kete proces.
Kam nje pyetje ;cili standart do te ishte me i pasur standardi gjitheperfshires apo standardizimi dialektor , i nje qyteti apo fshati apo individi .
Ska kurfar trysnie artificiale pervet faktin qe ka argumentuar i nderuari I.Kadare se Fishta ishte kryetar komisioni,asgje ska te bej Fishta me Kongresin e gjuhes me 1972 .
Eshte e kjart si drita e diellit se duhet nderhye gjuhetaret ti permirsojn gabimet ,mekatet e qellimshme te E.Hoxhes .

[puroshkodran]

Nje tjeter interviste e Kadarese dhene VOA

I.Kadare- (.....)Unë e pranoj dhe e kam shprehur se regjimi komunist ka dashur të ketë një diskriminim për të folurën veriore. Ky diskriminim lidhej me mosdashurinë e tij për një pjesë të letërsisë që u krijua në këto zona të Shqipërisë, për mosdashurinë e tij, urrejtjen për katolicizmin shqiptar.(.....)