
Postuar mė parė nga
fatos hasolli
Vdekja e njeriut
Jeta rrjedh sekondė pas sekonde. A jeni tė vetėdijshėm se ēdo ditė iu afron mė afėr vdekjes dhe vdekja ėshtė aq afėr jush aq sa ėshtė afėr tjerėve?
Siē na ėshtė kumtuar nė ajetin: Secili njeri do tė shijojė vdekjen, e pastaj do tė ktheheni te Ne. (Ankebut:57) , secili qė ėshtė shfaqur ndonjėherė nė kėtė botė ėshtė i determinuar qė tė vdes. Pa pėrjashtim tė gjithė do tė vdesin, ēdonjeri. Sot, ėshtė vėshtirė qė tu biesh nė gjurmė shumė njerėzve qė kanė vdekur. Ata qė tani janė gjallė dhe ata qė ndonjėherė do tė jetojnė do ta shijojnė vdekjen nė ditėn e caktuar. Pavarsisht nga ky fakt, njerėzit mundohen ta shohin vdekjen si njė fatkeqėsi e paparshikuar.
Paramendoje njė foshnje qė vetėm sa ka lindur dhe njeriun i cili ėshtė duke vdekur. Asnjeri as tjetri nuk kanė ndikim nė procesin e lindjes apo tė vdekjes. Vetėm Allahu ka fuqinė qė tė inspirojė frymėn e lindjes dhe tė vdekjes.
Tė gjithė njerėzit do tė jetojnė deri nė ditėn e caktuar dhe pastaj do tė vdesin; Allahu nė Kuran jep shpjegim pėr qėndrimin e zakonshėm tė treguar ndaj vdekjes nė ajetin nė vazhdim:
Thuaj: "S'ka dyshim se vdekja prej sė cilės po ikni, ka pėr t'ju zėnė, e mandej do tė silleni te Ai qė e di tė padukshmėn dhe tė dukshėm, dhe atėherė Ai do t'ju njoftojė me atė qė keni punuar". (Xhuma:8)
Shumica e njerėzve i shmangen mendimit pėr vdekjen. Nė vlugun e punėve tė pėrditshme, njeriu zakonisht preokupohet me ēėshtje krejtėsisht tjera: cilin fakultet ta regjistrojė, pėr cilėn kompani tė punojė, ēfarė ngjyre tė rrobave ti vesh tė nesėrmen, ēfarė tė gatuajė pėr darkė; tė gjitha kėto janė ēėshtjet madhore qė zakonisht i kemi nė konsideratė. Jeta kuptohet si njė proces rutinė pėr ēėshtjet aq tė vogla. Pėrpjekjet pėr tė biseduar pėr vdekjen gjithmonė ndėrprehen nga ata qė trazohen nga dėgjimi pėr kėtė ēėshtje. Marrja me seriozitet i ēėshtjes sė vdekjes bėhet vetėm kur dikush plaket, dhe nuk ēan kokėn mė herėt pėr kėtė ēėshtje aq tė pakėndshme. Por duhet qė tė kemi nė mendje se nuk e kemi jetėn tė garantuar as deri nė orėn e ardhshme. Ēdo ditė njeriu ėshtė dėshmitar i vdekjes sė njerėzėve pėrreth tij por mendon pak pėr ditėn qė tjerėt do tė jenė dėshmitar tė vdekjes sė vet. Ai kurr nuk supozon se pėrfundim i tillė ėshtė duke e pritur!
Megjithatė, kur vdekja vjen, i gjithė realiteti i jetės papritmaszhduket. Nuk pėrmenden mė as ditėt e lumtura. Paramendo tė gjithat qė ke mundėsi ti bėsh mu tani: tė bėni me sy, lėvizni trupin, flisni, qeshni; tė gjitha kėto janė funksione trupore. E tani paramendo pėr gjendjen dhe formėn e trupit tėnd pas vdekjes.
Qė nga frymėrrja e fundit, do tė bėhesh vetėm njė grumbull mishi. Trupi yt, i qetė dhe i palėvizshėm, do tė dėrgohet nė morg. Atje do tė lahesh pėr herė tė fundit. I mbėshtjellur nė qefin, kufoma jote do tė bartet pėr nė varreza me arkivol. Kur trupi vendoset nė varr, dheu do tė mbulojė. Ky ėshtė fundi i tregimit tėnd. Prej kėtij momenti, ti bėhesh vetėm njėri nga emrat e shkruar nė gurin prej mermeri.
Gjatė muajve dhe viteve tė parė, varri yt do tė vizitohet shpesh. Me kalimin e kohės, njerėzit vijnė mė rrallė. Pas disa dekadave, askush mė nuk do tė vizitojė.
Ndėrkohė, familja jote e ngushtė do tė pėrjetojnė aspekt tjetėr tė vdekjes sate. Nė shtėpi, dhoma dhe shtrati do tė jenė tė zbrazėt. Pas varrimit, ato sende qė kanė mbetur do tė mbesin nė shtėpi: shumica e teshave, kėpucėve, etj., do ti dhurohen dikujt qė kanė nevojė. Regjistri yt nė komunė do tė shlyhet apo do tė arkivohet. Gjatė viteve tė parė, dikush do tė mbajė zi pėr ty. Sidoqoftė, koha punon kundėr kujtimeve qė ke lėnė prapa. Pas 4-5 dekadave, do tė mbesin vetėm disa qė do tė pėrkujtojnė. Do tė vijnė gjeneratat e reja dhe askush nga gjenerata jote nuk do tė jetė nė botė. A do tė pėrkujtohesh apo jo, ēdo gjė do tė jetė e pavlerė pėr ty.
Derisa kjo krejt ngjanė mbi tokė, kufoma nėn dhe do tė kalojė nėpėr procesin e shpejtė tė kalbjes. Menjėherė pasi tė jesh vendosur nė varr, procesi i shumimit tė bakterieve dhe insekteve do tė fillojė pėr shkak tė mungesės sė oksigjenit. Gazėrat e liruara nga kėto organizma do tė fryejnė trupin, duke filluar nga abdomeni, duke ndryshuar formėn dhe dukjen e tij. Gjaku do tė shpėrthejnė nga goja dhe hunda pėr shkak tė shtypjes sė gazrave nė diafragmė. Me procesimin e kalbjes, qimet e trupit, thonjtė, shputat dhe shuplakat do tė bien. Duke shoqėruar ndryshimin e jashtėm tė trupit, organet e brendshme si mushkėritė, zemra dhe mėlqia gjithashtu do tė kalben. Nė ndėrkohė, skenat mė tė tmerrshme do tė ndodhin nė abdomen, ku lėkura nuk mund tė bartė shtypjen e gazėrave dhe papritmas shpėrthen, duke shpėrndarė njė erė shumė tė keqe dhe tė padurueshme. Duke filluar nga kafka, muskujt do tė shkėputet nga vendet e tyre, lėkura dhe indet e buta do tė shpėrbėhen tėrėsisht. Truri do tė kalbet dhe do tė fillojė tė duket si baltė. Ky proces do tė vazhdojė derisa i tėrė trupi do tė mbetet vetėm skelet.
Nuk ka mundėsi qė prapė tė kthehet jeta e vjetėr. Mbledhja rreth tryezės me darkė me antarėt e familjes, shoqėrimi apo qė prapė tė kemi vend tė mirė pune, ėshtė e pamundur.
Shkurtimisht, grumbulli i mishit dhe eshtrave, nė tė cilin kemi mundur tė dallojmė fytyrat, do tė pėrballet me njė pėrfundim tė shėmtuar. Nga ana tjetėr, ti- apo mė mirė tė themi, shpirti yt- do tė largohet nga trupi yt menjėherė pas frymėmarrjes sė fundit. Mbetja jote- trupi yt- do tė bėhet pjesė e dheut.
Por cila ėshtė arsyeja pėr tė gjitha kėto ngjarje?
Nėse Allahu do tė kishte dėshiruar, trupi nuk do tė kalbej nė kėtė mėnyrė. Kjo mban nė vete njė porosi tė brendshme shumė tė rėndėsishme.
Fundi i llahtarshėm qė e pret njeriun duhet qė ta mėsojė atė se ai nuk ėshtė vetė trupi, por shpirt i mbyllur brenda nė trup. Me fjalė tjera, njeriu duhet tė mėsoj se ai ka njė ekzistencė pėrtej trupit tė tij. Bile, njeriu duhet qė tė kuptojė vdekjen e trupit tė tij qė ai mundohet ta posedojė pasiqė ai dėshiron tė mbetet pėrgjithmonė nė botėn e pėrkohshme. Sidoqoftė trupi i tij, qė ai mendon se ėshtė shumė i rėndėsishėm, do tė kalbet dhe do tė jetė ushqim i krimbave njė ditė dhe mė nė fund do tė mbetet vetėm njė skelet. Ajo ditė mund tė jetė shumė afėr.
Pėrkundėr kėtyre fakteve, procesi mendor i njeriut ka prirje pėr nėnvlerėsim tė asaj ēfarė nuk do apo nuk i pėlqen. Ai bile ka prirje qė tė mohon ekzistimin e gjėrave qė ai pėrpiqet tė largohet. Kjo tendencė mė sė shumti duket kur bėhet fjalė pėr vdekjen. Vetėm funerali apo vdekja e papritur e ndonjė anėtari tė familjes sjell kėtė realitet nė mend. Gati ēdokush e sheh vdekjen shumė larg nga vetja. Supozimi se ata qė kanė vdekur nė gjumė apo nė ndonjė fatkeqėsi janė njerėz tjerė dhe ēfarė iu ka ndodhur atyre nuk do tė na ndodhė edhe neve! Ēdokush mendon se ėshtė shumė heret pėr tė vdekur dhe gjithmonė ekzistojnė edhe shumė vite pėrpara qė duhet jetuar.
Por ėshtė shumė e mundshme, se njerėzit qė kanė vdekur rrugės pėr nė shkollė apo duke u ngutur qė tė arrijnė nė njė mbledhje afariste kanė pasur mendimin e njejtė. Ata me sa duket kurrė nuk kanė menduar se lajmet e gazetave tė nesėrmen do tė lajmėrojnė pėr vdekjen e tyre. Ėshtė mė se e sigurtė se, derisa jeni duke i lexuar kėta rreshta, nuk pret qė do tė vdesėsh sė shpejti pasi ti kesh kryer apo mundėsinė qė do tė mund tė ndodhte. Sa duket mendon se ėshtė heret qė tė vdesėsh dhe kėto janė vetėm pėrpjekje tė kota pėr tiu ikur:
Thuaj: "Nėse ikėt prej vdekjes ose prej mbytjes, ikja nuk do t'ju bėjė dobi, sepse edhe atėherė nuk do tė (shpėtoni) pėrjetoni vetėm pėr pak kohė". (Ahzab:16)
Njeriu ėshtė krijuar i vetmuar dhe duhet tė jetė i vetėdijshėm qė edhe do tė vdes i vetmuar. Por gjatė jetės, ai jeton gati i dhėnė pas pasurisė. Qėllimi i vetėm i tij nė jetė ėshtė qė tė ketė shumė e mė shumė. Sidoqoftė, askush nuk mund qė tė merr pasurinė e vet nė varr. Trupi ėshtė i mbėshtjellur me qefin i cili ėshtė i bėrė nga materiali mė i lirė. Trupi vjen nė kėtė botė i vetmuar dhe largohet nė tė njejtėn mėnyrė. Pasuria e vetme qė njeriu mund tė merr me vete kur tė vdes ėshtė besimi apo jobesimi i tij.
Krijoni Kontakt