Kriptologji..!
Skulptura ne CIA vazhdon ti sfidoj Kriptografet?
Per me shum se 15vite, kode-thyesit profesional dhe amator kan qene te sfiduar Krypto, nje skulptur ne shtabin e pergjithshem te CIA-s ne Langley,VA, qe paraqet nje punim bakri I mbishkruar me 4 kalime te gjata te koduara.Kalimet e koduara mbeten te pazbuluara per 8vite,derisa nje analist I CIA I theu 3 te parat me 1999.Por kalimi i 4 ende vazhdon te mbeten nje misterie.
Interesimi per te zgjidhur pjesen perfundimtare te enigmas eshte rritur pasi qe botuesi I bestsellerit The Da Vinci Code Dan Brown,postoi nje loje ne www.thedavincicode.com, qe tregon se disa mesazhe te koduara ne kopertinen e pluhurosur te librit, qojne ne subjektin e librit te ardhshem te Brown-it. Qelesat, te cilet nuk ishin te njohur para se loja te postohet, perfshijne nje grup koordinatash gjeografike te cilat lokalizojn skulpturen pa fines. Vet Brown se fundi ka deklaruar se Krypto skulptura mund te luaj nje rol ne novelen e tij vijuese The Solomon Key.
Deshifrimi i kalimeve
Skulptori Jim Sanborn meton te jete I vetmi njeri i gjall qe posedon zgjidhjen e kalimit te fundit. Kur Krypto qe vendosur me 1990, Sanborn-it I ishte dashur te percillte nje zarf te mbyllur qe permbante zgjidhjen e tij, tek drejtori I atehershem i CIA-s William Webster. Por Sanborn tash thot se letra fshehte informacione kritike lidhur me zgjidhjen e enigmes.
Sanborn ka deshmuar perpikmerin e zgjidhjeve ne 3 kalimet e para, qe permbajn gabime te diskutueshme drejtshkrimore, shkronja te gdhendura pak me pak se te tjerat net e njejtin rresht, dhe parregullsi te tjera qe mund te jene vet qelesa per zgjidhjen e kalimit te 4 dhe ndoshta per zbulimin e Diqkaje te Groposur. Kalimi i 1 i deshifruar thot:Ndermejt delikateses qe hijezon dhe mungeses se drites shtrihet nuance e iluzionit.
Kalimi i 2, qe eshte i shoqeruar nga koordinata gjeografike, sugjeron nje lokacion tjeterkund nga toka e shtabit te pergjithshem te CIA-s dhe thot, pjeserisht:Ishte krejtesisht i padukshem. Si eshte kjo e mundur? Ata e perdoren fushen magnetike te Tokes. Informacioni ishte mbledhur dhe transmetuar nentoke, ne nje lokacion te panjohur. A di gje Langley per kete? Do te duhej: eshte I groposur atje jasht dikund.
Kalimi i 3 eshte i bazuar ne nje hyrje ditari te arkeologut Howard Carter me 1922, ne diten qe ai zbuloi varrin e faraonit Tutankhamun. Dhe thot:Me duar te dridhura un shkaktova nje te qare te vogel ne kendin e e krahut te majte-lart. Dhe pastaj duke zgjeruar pak vrimen, futa qiriun dhe shikova nga afer. Airi I nxeht qe dilte nga dhoma shkaktoi nje flak, por pastaj nga dhoma filluan detajet te shfaqin veten. A mund te shohesh ndonje gje?
Ekspertet thon se kalimi i 4 eshte I shkruar me kode me komplekse sesa 3 te parat, njera e dizajnuar qe te maskoj mostrat e shkronjave periodike qe kode-thyesit zakonisht I kerkojn. Eshte nje rend prej 97-karaktereve pa pushim ne kalimin e 4, qe fillon me nje pik-pyetje(?).
Zberthimi I tere sculptures
Sanborn qe nuk kishte ndonje trajnim ne kriptografi, thot se ka bashkepunuar me nje shkrues te spikatur te trillereve, per te kompozuar tekstin per kodim, dhe pastaj ka punuar per 4 muaj me nje ish zyrtar te kodimit ne CIA per te krijuar kodin. Ai insiston se kodi mund te zgjidhet, dhe thot se kur ai vendosi skulpturen ne Lanley, ne mes te kode-thyesve me te mire te botes, ai mendoi se do te ishte vetem qeshtje muajsh zgjidhja e Kryptos.
Pjese ne veshtiresin e zgjedhjes se enigmas mund te jet edhe lokacioni, ne qender te nje kompleksi me siguri te lart, ku pak njerez kan qasje. Nje tjeter veshtiresi mund te jete deshtimi per ta konsideruar Krypto-n ne teresin e tij. Mbishkrimi I gdhendur eshte vetem pjese e skulptures qe mendohet si nje interpretim I asaj se si informacionet kan rrjedhur gjat viteve. Ne fakt Sanborn ngacmon entuziastet duke thene se nje e dhene, qelesi me I dallueshem ne skulptur, qendron ne pamjen e thejsht, por ka qen I mbikqyrur deri tash.
Skulptura ne fakt fillon me dy konstruksione graniti dhe bakri qe e rrethojn kalimin qe qon ne hyrjen per ne ndertesen e shtabit te pergjithshem, qe duket si fleta te dala nga Toka, dhe jane te mbishkruara me kodin internacional te Morsit dhe shifra antike shprehin fraza si virtualisht te padukshem dhe eshte pozita jote. Aty gjithashtu eshte edhe nje busull navigacioni e gdhendur ne njerin nga 2 guret, me akrepain e tij te hequr tamam nga veriu prej nje magnetite(gur natyralisht imagnetizuar)te cilin Sanborn e ka vendosur afer.
Pastaj ne oborrin e shtabit te pergjithshem, gjendet qe nje pishine e qete dhe reflektuese, e cila shtrihet ne mes dy pllakava te shtresuara granite dhe barit te larte. Direkt perball kesaj ndodhet pjesa qendrore, pllaka e bakrit e gdhendur me mijera shkronja dhe simbole 3inēeshe. Dorehkrimi mbeshtetej nga nje cope druri e ngurtesuar, qe simbolizon materialin origjin ne te cilin gjuha ishte regjistruar neper kohera. Pastaj eshte e rrethuar nga nje pishin fluskuese uji, qe simbolizon propagandimin e informative ne destinacione te panjohura. Net e majt gjendet nje tabele kriptografike per shifrim dhe deshifrim e kodit e quajtur Vigenere Method, sipas kriptografit francez te shek.16 Blaise de Vigenere.
Vigenere Method permban shkronja nderruese prej nje rendi alfabetik ne nje tjeter, me secilen shkronje te qelesit, dhe ishte perdorur per dekodim te njerit prej 4 mesazheve enigmatike net e djathte te doreshkrimit,qe jane te shkruara secila ne kode te nryshme. Nje tjeter kalim shfrytezon metoden kriptografike te zhvendosjes se shkronjave, ose ndrimin e pozitave te tyre brenda mesazhit. Sanborn thot se ateher kur edhe kalimi final te zberthehet, njerezit do te kuptojn se qfar ai ka shkruar eshte vetem pjese e nje enigme me te madhe.
Pėrgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt