Kur ka lindur martesa?

[Davius]

Një formë kontrate mes burrit dhe gruas ka ekzistuar që para 4 mijë vjetësh më parë tek Babilonasit. Të gjithë popujt që njihen, kanë rituale sociale që sanksionojnë bashkimin mes një burri dhe një gruaje. Dëshmia më e hershme e këtij lloji është ajo e Kodit të Hammurabit (1792-1750 para Krishtit), në të cilin përcaktohet që martesa është e vlefshme vetëm nëse ekziston një kontratë "blerjeje" (të gruas nga burri) e shkruar. Filozofi antik grek, Aristoteli ishte i mendimit që mosha ideale për martesë ishte: 37-vjeç për burrat dhe 18 për gratë.

....................

Teksti me larte eshte thjesht nje kuriozitet, por me beri peshtypje kjo pjese te cilen e kam hijezuar me larte! Cili eshte mendimi i juaj rreth kesaj ceshtje? Ne trevat tona, deri vone, kur merrej nje nuse, familjes se nuses i jepnin flori, ashtu dicka, dmth si kundervlere. C'mendim keni ju per keto fenomene dhe a ekzistojne ende ne shoqerite shqiptare keto tradita?

[Alienated]

***

Teksti me larte eshte thjesht nje kuriozitet, por me beri peshtypje kjo pjese te cilen e kam hijezuar me larte! Cili eshte mendimi i juaj rreth kesaj ceshtje? Ne trevat tona, deri vone, kur merrej nje nuse, familjes se nuses i jepnin flori, ashtu dicka, dmth si kundervlere. C'mendim keni ju per keto fenomene dhe a ekzistojne ende ne shoqerite shqiptare keto tradita?

Eshte e vertete ajo qe thote Davius! Eshte dhene nje shume parash ose nje kundervlere ne flori familjes se nuses. Kane qene ca tradita shume te prapambetura, te cilat si duket rrenjet i paskan patur diku me larg se ke vendet tona.

Nuk kam degjuar me qe ne Tetove dhe rrethine te jete perseritur nje praktike e ketille. Mbase diku tjeter edhe mund te vazhdoje.

Nje barcalete thoshte:
Martesen e kane shpikur te varferit qe te bejne seks pa para.

[DI_ANA]

Psikologjia shqiptare dhe realiteti familjar

Albert Zholi

Nga nje sondazh te bere kohet e fundit nga shoqata “Yjet Shqiptare”, mbi problemin e raportit për martesë normale apo bashkjetesë para martesës ka dalë se, mbi 70 % e të anketuarave janë shprehur se janë për një bashkjetesë para martesës. Ndërsa, shumë sondazhe të tjera të bëra në grupmoshat e ndryshme dhe sidomos në shtrirje gjeografike mbarëshqiptare, sondazhet kanë treguar rezultate diametralisht të kundërta. 100 % e të anketuarve mbi 55 vjeç janë shprehur kategorikisht kundër bashkjetesës para martesore, veprim i cili sipas tyre bie në kundërshtim me psikologjinë trashëgimore të shqiptarit, por edhe me mësimet e zotit. Edhe të rinjtë në këto krahina shqiptare jashtë kryeqytetit, bile dhe në fshatrat rreth Tiranës janë shprehur kundër bashkjetesës duke e quajtur turp familjar që vëllai ose motra e tyre të bashkëjetojë para martese. Duke parë se familja e re shqiptare sot është në krizë, duke parë se divorcet shtohen në mënyrë të paparashikuar ( 6 mujori i fundit 2005=2006 kishte 30 % mw shumw divorce se 6 mujori paraardhws), nga psikologë të veçantë (e theksoj), apo vetë të rinj, është hedhur ideja se ilaçi më i mirë për të shpëtuar nga kjo sëmundje është bashkjetesa paramartesore. Eshtë fakt se, sidomos tre muajt e fundit në Shqipëri divorci ka marrë shifra alarmante. Sipas shumë psikologëve, analistëve, apo dhe sociologëve arsyet e divorceve janë të shumta por ata veçojnë tre elementë; disnivelet arsimore, varfëria, dhe së fundi xhelozia. Para pesë vjetësh në Francë , Gjermani, Britaninë e Madhe, Sh.b.a u bë një anketim se “Çfarë duhet për të pasur një jetë të lumtur ?”. Nga të intervistuarit 89 % thanë se duhet të kesh shëndet të mirë, 79% të kesh një martesë të sukseshme dhe 62 % të ardhura të mjaftueshme. Pra nga anketimi del se martesa apo familja luajnë rolin kryesor të lumturisë. Një shkrimtar brazilian është shprehur se “sikur të mos përpiqeshim aq shumë për të qenë të lumtur, mund t’ia kalonim mirë në jetë. Dhe jeta kalohet mirë kur martsea ka një harmonizim nivelesh, aftësish, kërkesash dhe dëshirash mes burrit dhe gruas. Bashkjetesa nuk i nxjerr realish në pah këto kërkesa”. Pra problemi i bashjetesës është një fenomen i ri shqiptar bashkudhëtare me demokracinë, por një fenomën i vjetër në shoqëritë e civilizuara. Në këto vite psotkomuniste ku dhe divorci është shumë herë më i madhe se në sistemin e kaluar, për të parandaluar apo për të ulur në nivelet mormale botërore divorcet është praktikuar si në shumë vende të tjera të zhvulluara bashkjetesa. Dhe pse kjo mënyrë jetese për pjesën dërrmuese të shoqërisë shqiptare është e papranueshme dhe jashtë normave etike të psikologjisë shqiptare, ka fituar terren . Kryesisht në Shqipëri bashjetesa është pranuar dhe është bërë një implemetim civilizues nga të rinj studentë që kanë studjuar jashtë apo kanë mbaruar studimet në Tranë dhe duke mos dashur kthimin në qytete apo fshatrat periferike të vendit ku kanë banuar më parë, ku të bindur në epërsinë e jetës kryeqytetase, për të kursyer, apo përballuar jetesën e shtrenjtë e kanë parë të arsyeshme bashjetesën. Bashkjetesa është një provë paramartesore e cila mund të etiketohet sipas zakonit shqiptar si fejesë, por me nje ndryshim që, në rastin e një shoqërie demokratike, të dashuruarit jetojnë si të martuar por pa e bërë ligjërisht lidhjen . Kjo provë lidhet me performancën apo përpjekjet e të rinjve për të gjetur çelsin e lumturisë në përpjekjet e përditëshme për të realizuar qëllimet kryesore të jetës, pra arsimimin, paranë, pushtetin dhe partneritet të favorshëm. Në këto vite, si asnjëherë tjetër, partnerët vrapojnë për tu bërë të pasur, pas famës së pushtetit, ndjekja e e synimeve politike ekonomike, por edhe kënaqësisë shpirtërore. Duke e parë në këtë këndvëshrtim, a është faltor bazë për një familje të qëndrueshme bashjetesa ?Ç’ kanë treguar deri mës sot sondazhet mbarëbotërore ? Kush kanë dhënë fryte më të qëndrueshme, martesa e rregullt apo martesa pas bashkjetesës ? Bashjetesa e dy njerëzve të sekseve të ndryshme pa qënë të martuar , “është bërë një dukuri e zakonshme në vendet e ibndustrializuara anembanë botës”… thuhet në revistën Journal of Marriaxhe and Family. “Rreth 50 % e individëve që bashkjetojnë , e shohin bashjetesën si një mënyrë për të parë se sa përputhen me njëri tjetrin karakteret e dy njerëzve me seks të kundërt para se të martohen. .” Revista thotë se kjo është e vërtetë athere dhe se kjo parapërgatitje “duhet të zhdukë mospërputhjet dhe ta bëjë martesën e ardhëshme më të qnërueshme”. Mirëpo dëshmitë tregojnë të kundërtën. Ato çifte që bashkëjetojnë, para se të martohen, kanë më shumë pakënaqësi në martesë, kalojnë pakë kohë duke bërë gjëra së bashku; kanë më shumë mosmarrëveshje ; nuk mbështetin njëri – tjetrin; kanë më pak sukses në zgjidhjen e problemeve; raportohen me shumë probleme në martesë. Për më tepër duke i krahasuar me çiftet që nuk kanë bashkjetuar para martesës , ata që bashkjetojnë rrezikojnë që martesa e tyre të dështojë dhe të përfundojë në divorc” përfundon revista. Sic tregon dhe ky studim, ajo çfarë mund të duket e mënçur nga këndvështrimi njerëzor mund të jetë shumë e pamenduar në realitetin praktik.

[alibaba]

Një shkrimtar helen, shkruante se "Venetët, një fis ilir, i shisnin vajzat, dhe me ato para blenin pajën për vajzat e tjera, që ishin në radhë për t'u martu".
Nuk më kujtohet cili shkrimtar ka qenë, por më duket Herodoti.